Nummer Toegang: 2.25.69.21 Inventaris van het archief van directeur en directeur-secretaris André Houwink, 1952-1964 De Nederlandsche Bank N.V. De Nederlandsche Bank: Arnoud Glaudemans (2005); Rian Beex (2013). Nationaal Archief, Den Haag (c) 2013. This finding aid is written in Dutch.
2.25.69.21 DNB - Directeur-secretaris Houwink 3 I N H O U D S O P G A V E BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF...5 Aanwijzingen voor de gebruiker...6 Openbaarheidsbeperkingen...6 Beperkingen aan het gebruik...6 Materiële beperkingen...6 Aanvraaginstructie...7 Citeerinstructie...7 Archiefvorming...8 Geschiedenis van de archiefvormer...8 Geschiedenis van het archiefbeheer...9 Verwerving door Nationaal Archief...9 Inhoud en structuur van het archief...10 Inhoud...10 Selectie en vernietiging...10 Aanvullingen...10 Verantwoording van de bewerking...10 Ordening van het Archief...10 Verwant materiaal...11 Verwante archieven...11 BESCHRIJVING VAN DE SERIES EN ARCHIEFBESTANDDELEN...13 ZA. Bescheiden, niet geordend naar onderwerp...13 ZA.02. Correspondentie...13 ZA.04 Publicaties...13 ZB. Opbouw en instandhouding...14 ZB.01. Oprichting en juridische structuur...14 ZB.01.03. Functionarissen...14 ZB.01.03.01 Leden van de Directie...14 ZC. Taken...15 ZC.07. Directie...15 ZC.07.01 Onderwerpen van bemoeienis...15 ZC.07.02. Nevenfuncties...16
2.25.69.21 DNB - Directeur-secretaris Houwink 5 BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF Naam archiefblok: Archief van directeur en directeur-secretaris André Houwink Periode: 1941-1979 merendeel 1952 1964 Archiefbloknummer: P8 Omvang: 0,8 meter; 30 inventarisnummers Taal van het archiefmateriaal: De stukken zijn voornamelijk Nederlands- en Engelstalig. Ook stukken in de andere hoofdtalen Duits en Frans komen voor. Soort archiefmateriaal: Normale geschreven en gedrukte documenten. Daarnaast bevat dit archief ook enig fotomateriaal. Archiefbewaarplaats: Nationaal Archief, Den Haag Archiefvormers: André Houwink, 1952 1964 Samenvatting van de inhoud van het archief: Het deelarchief Houwink is het archief van een directeur en directeur-secretaris van De Nederlandsche Bank. Het archief beslaat grotendeels de periode dat Houwink de functie van onderdirecteur krijgt, tot aan zijn pensionering in 1964. Houwink was als directeur van 1952 tot 1959 verantwoordelijk voor de beleidsgebieden Deviezen (Kantoor Deviezenvergunningen) en als directeur-secretaris van 1959-1960 voor de beleidsgebieden Personeelzaken, Interne Dienst, EXIM, Bankbiljettensector en Beveiliging. En opnieuw als directeur van 1960-1964 verantwoordelijk voor de Nieuwbouw. De inhoud van het archief wordt gekenmerkt door een reeks correspondentie met uitgaande post en een tweetal thema s. De thema s zijn het oprichten van een circulatiebank in Suriname en een circulatiebank in Indonesië in de jaren 40 en 50. Van zijn functie als directeur en als directeur-secretaris is verhoudingsgewijs weinig archief in dit deelarchief aanwezig. Ook van de verlenging na zijn pensionering in 1964 is niets in dit deelarchief is terug te vinden. Houwink heeft de functie van bijzonder gevolmachtigde Directeur Nieuwbouw gekregen van 1964 tot 1968. In de afdelingsarchieven zou hierover wel archief terug te vinden moeten zijn. Ook het feit dat Houwink in de oorlog ontslag heeft gekregen van de destijds Duitse leiding van de bank is niet in dit deelarchief terug te vinden. Zijn functie in die tijd was onder andere adjunct-secretaris. Het archief bevat verder enkele persoonlijke dossiers.
6 DNB - Directeur-secretaris Houwink 2.25.69.21 Aanwijzingen voor de gebruiker Aanwijzingen voor de gebruiker Openbaarheidsbeperkingen OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Dit archief is deels openbaar, deels beperkt openbaar, op grond van artikel 15 lid 1 b en c. Met het oog op het belang van de staat of zijn bondgenoten zijn de inventarisnummers, genoemd in de eerste kolom beperkt openbaar tot 1 januari van het jaar, genoemd in de tweede kolom. Ontheffing mogelijk na schriftelijke toestemming van De Nederlandsche Bank. Inventarisnummer 19244 2034 19254 2032 19255 2033 19256 2034 19257 2032 19258 2033 19259 2032 Openbaar met ingang van 1 januari: Met het oog op het anderszins voorkomen van onevenredige bevoordeling of benadeling van betrokken natuurlijke personen of rechtspersonen danwel van derden zijn de inventarisnummers, genoemd in de eerste kolom beperkt openbaar tot 1 januari van het jaar, genoemd in de tweede kolom. Ontheffing mogelijk na schriftelijke toestemming van de Algemene Rijksarchivaris. Inventarisnummer 2591 2032 2592 2035 2593 2038 2594 2040 2595 2048 Beperkingen aan het gebruik Openbaar met ingang van 1 januari: BEPERKINGEN AAN HET GEBRUIK Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig, behoudens bovengenoemde openbaarheidsbeperkingen. Materiële beperkingen MATERIËLE BEPERKINGEN Er zijn geen beperkingen voor het raadplegen van stukken als gevolg van slechte materiële staat.
2.25.69.21 DNB - Directeur-secretaris Houwink 7 Aanvraaginstructie AANVRAAGINSTRUCTIE Archiefstukken kunnen worden aangevraagd of gereserveerd via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief te Den Haag. U dient daarbij de volgende gegevens in te vullen: 1. uw bezoekersnummer, 2. uw tafelnummer, 3. het nummer van de toegang van het archief (ook de puntjes overnemen), nl.: 2.25.69.21, 4. en het inventarisnummer, het oranje nummer voor de beschrijving van de archiefstukken. Reserveren kunt u ook online door gebruik te maken van het digitale reserveringsformulier. Citeerinstructie CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Nationaal Archief, Den Haag, De Nederlandsche Bank N.V., Archief van directeur en directeur-secretaris André Houwink, 1952-1964, nummer toegang 2.25.69.21 inventarisnummer... VERKORT: NL-HaNA, DNB - Directeur-secretaris Houwink, 2.25.69.21, inv.nr....
8 DNB - Directeur-secretaris Houwink 2.25.69.21 Archiefvorming Archiefvorming Geschiedenis van de archiefvormer GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER André Houwink is geboren te Meppel op 19-4-1899. Hij doet doctoraal examen in februari 1924 op de Ned. Handels Hoogeschool te Rotterdam. Hij promoveert in december 1929 op het onderwerp acceptcrediet. Houwink trouwt in 1926 met Charlotte Sophie Polak en zij hebben twee kinderen gekregen. In april 1951 wordt hij benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandsche Leeuw. Houwink (1899-1982) heeft gewerkt bij de Banque de Paris et des Pays Bas van 1924 tot 1929. Bij De Nederlandsche Bank wordt Houwink aangesteld in tijdelijke dienst op 1-2-1930 als hoofdbeambte. Hij komt in vaste dienst op 1-2-1931, en is Waarnemend Adjunct- Secretaris van 21-8-1933 tot 1-10-1933 en Adjunct Secretaris van 1-10-1933 tot 4-6-1941. Hij was tevens Chef afdeling Disconto van 1-10-1933 tot 1-5-1939, Waarnemend Kassier- Generaal van 25-11-1938 tot 4-6-1941, en Chef Secretarie van 1-5-1939 tot 4-6-1941. En opnieuw Chef afdeling Disconto van 13-5-1940 tot 4-6-1941. Op 4 juni 1941, onder Rost van Tonningen, wordt Houwink ontslagen. Onder toekenning van pensioen. In de geschiedschrijving van Joh. de Vries (Geschiedenis van de Nederlandsche Bank, Trips tijdvak, 1931-1948, blz. 287) is te lezen dat Houwink wordt ontslagen als adjunct secretaris vanwege de joodse afkomst van zijn vrouw. Pas na de oorlog in 1945 wordt hij opnieuw in dienst genomen. Houwink werkt bij de Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij van 4-6-1941 tot 7-5-1945. Op 7-5-1945 komt hij opnieuw in functie bij de bank als adjunct-secretaris, en chef afdeling Deblokkering. Hij is Adjunct Secretaris van 7-5-1945 tot 20-5-1946, Chef afdeling Deblokkering van 1-10-1945 tot 20-5-1946, en Chef Bureau Na-Inlevering Binnenland van 25-2-1946 tot 20-5-1946. Hij is Plaatsvervangend chef Kantoordeviezenvergunningen (KDV) van 20-5-1946 tot 1-1-1947. Houwink wordt Onderdirecteur van 20-5-1946 tot 1-11-1949. Hij is Chef afdeling Deblokkering van 1-9-1946 tot 1-7-1949, en Chef Kantoordeviezenvergunningen van 1-1- 1947 tot 1-11-1949. Houwink krijgt van de bank Non activiteitsverlof van 29-10-1949 tot 7-7-1951 in verband met zijn benoeming tot President van de Javasche Bank in Indonesië (zie ook inv.nr. 19261). Hij is daarna adviseur van de Javasche Bank tot 4-11-1951. Op 5-11-1951 komt hij weer in actieve dienst bij DNB. Hij is Onderdirecteur van 1-11-1951 tot 15-2-1952. Hij is Directeur van 15-2-1952 tot 1-2-1959 van de beleidsgebieden Deviezen (KDV). Directeur-secretaris van 1-2-1959 tot 1-12-1960 voor de beleidsgebieden Personeelzaken, Interne Dienst, EXIM, Bankbiljettensector en Beveiliging. Hij is wederom Directeur van 1-12-1960 tot 1-7-1964 en heeft de leiding van de Nieuwbouw. Met ingang van 1 juli 1964 heeft Houwink op zijn verzoek eervol ontslag verkregen als directeur van De Nederlandsche Bank wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Na de pensionering van Houwink verleent de directie hem, om de continuïteit te waarborgen, de bijzondere opdracht met de daarbij behorende procuratie en beslissingsbevoegdheid inzake de nieuwbouw. De betiteling is Bijzonder Gevolmachtigde inzake de leiding over de nieuwbouw. Eigenlijk dezelfde functie als van 1964 tot 1968, Directeur Nieuwbouw.
2.25.69.21 DNB - Directeur-secretaris Houwink 9 Voorganger in de functie van directeur-secretaris is Prof. mr. Adriaan Marie de Jong. Opvolger in de functie van directeur-secretaris is Mr. Johannes Schreuder. Geschiedenis van het archiefbeheer GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER Dit archief is het archief van directeur en directeur-secretaris Houwink. Het is onderdeel van een serie deelarchieven gevormd op naam van de directeur of directeur-secretaris. Notulen van vergaderingen met de directie en dergelijke, komen in dit archief niet of nauwelijks voor. Het archief van DNB bevat meerdere series notulen van de vergaderingen van de directie. Daarnaast is er wat betreft de directeur secretaris een serie aantekeningen van de Directeur-secretaris van de directievergaderingen aanwezig. Eveneens de serie Maandwinstoverzichten van de DNB ten behoeve van de Directeur Secretaris. Verder is er de reeks Uitgaande correspondentie van de directeur-secretaris. Deze zijn bewerkt in het deelarchief Secretarie 2.25.68, inventarisnummer 4961 en verder. En er is de reeks Dagelijkse aantekeningen van de Directeur-Secretaris, deelarchief Secretarie 2.25.68, inventarisnummer 101843 en verder. Verwerving door Nationaal Archief VERWERVING DOOR NATIONAAL ARCHIEF Het archief is in 2013 door de Nederlandsche Bank overgebracht naar het Nationaal Archief, krachtens de Archiefwet 1995.
10 DNB - Directeur-secretaris Houwink 2.25.69.21 Inhoud en structuur van het archief Inhoud en structuur van het archief Inhoud INHOUD Het archief betreft de directeur en directeur-secretaris Houwink. Het archief beslaat grotendeels de periode dat Houwink de functie van onderdirecteur krijgt, dat is de periode na de oorlog, tot en met zijn periode als directeur en directeur-secretaris. Tot aan zijn pensionering in 1964 was Houwink als directeur van 1952 tot 1959 verantwoordelijk voor de beleidsgebieden Deviezen (Kantoor Deviezenvergunningen). Als directeur-secretaris van 1959 1960 voor de beleidsgebieden Personeelzaken, Interne Dienst, EXIM, Bankbiljettensector en Beveiliging. En wederom als directeur van 1960-1964 voor de Nieuwbouw. De inhoud van het archief wordt gekenmerkt door een reeks correspondentie en twee series over het oprichten van een circulatiebank in Suriname en een in Indonesië in de jaren 40 en 50. Opmerkelijk is dat van de verlenging na zijn pensionering in 1964 (Houwink heeft de functie gekregen van bijzonder gevolmachtigde Directeur Nieuwbouw van 1964 tot 1968) niets in dit archief is terug te vinden. Die periode bevat alleen enkele persoonlijke dossiers. Ook dat Houwink in de oorlog ontslag heeft gekregen van de Duitse leiding van de bank, hij was toen nog chef, is niet in het deelarchief terug te vinden. Er is een map correspondentie die doorloopt tot 1972, die ook na zijn tijdelijke functie van bijzonder gevolmachtigde (Directeur Nieuwbouw) van 1964 tot 1968 doorloopt. Misschien hield hij nog secretariaat op de bank. In deze inventaris gaan de inventarisnummers 2593 en 2594 over de plannen voor de nieuwbouw van de Hoofdbank op het Frederiksplein, en de plannen voor de architect van het gebouw. Selectie en vernietiging SELECTIE EN VERNIETIGING Gedurende de bewerking is niet vernietigd. Aanvullingen AANVULLINGEN Er zijn geen te verwachten aanvullingen Verantwoording van de bewerking VERANTWOORDING VAN DE BEWERKING Er is voor gekozen om bij de bewerking de archieven van een directeur-secretaris in de rubriek Directie - Onderwerpen van Bemoeienis te ordenen, en de archieven van een directeur bij de rubriek van zijn taakgebied. Omdat Houwink beide functies heeft vervuld, en omdat er weinig directeursarchief in dit deelarchief zit, is er voor gekozen om alles in de rubriek Onderwerpen van Bemoeienis te plaatsen. Ordening van het Archief ORDENING VAN HET ARCHIEF Het archief is grotendeels in de rubriek Directie - Onderwerpen van Bemoeienis geordend, naast correspondentie, publicaties, nevenfuncties en opbouw en instandhouding.
2.25.69.21 DNB - Directeur-secretaris Houwink 11 Verwant materiaal Verwant materiaal Verwante archieven VERWANTE ARCHIEVEN Het Historisch archief beheert een fotoarchief dat te zijner tijd bewerkt en overgebracht zal worden aan het NA. Daar zitten ook een honderdtal foto s van Houwink in. Zie ook personeelsdossier Houwink, (DNB Trim 1.56/1456/3617) met de overwegingen over de constructie van bijzonder gevolmachtigde Directeur Nieuwbouw. Zie ook Dossierinventaris directiearchieven Houwink, zie deelarchief Secretarie 2.25.68 inventarisnummer 3579. Zie ook de serie Uitgaande correspondentie van de Directeur-Secretaris (1945-1976), Secretariearchief 2.25.68 inventarisnummers 4969-4983. Voorganger in de functie van directeur-secretaris is Prof. mr. Adriaan Marie de Jong. Opvolger in de functie van directeur-secretaris is Mr. Johannes Schreuder.
2.25.69.21 DNB - Directeur-secretaris Houwink 13 Beschrijving van de series en archiefbestanddelen Beschrijving van de series en archiefbestanddelen ZA. Bescheiden, niet geordend naar onderwerp ZA.02. Correspondentie ZA. BESCHEIDEN, NIET GEORDEND NAAR ONDERWERP ZA.02. CORRESPONDENTIE 2591 e.a. Nota's en correspondentie aan derden 1946-1964 4 omslagen Ook correspondentie van persoonlijke aard in inventarisnummer 19264 2591 1946-1956 2592 1957-1959 2593 1960-1962 2594 1963-1964 2595 Correspondentie aan derden op persoonlijke titel of inzake niet voor zijn werk inhoudelijke onderwerpen 1960-1972 1 omslag ZA.04 Publicaties ZA.04 PUBLICATIES 19240 e.a. Transcripties van lezingen en speeches 1951-1966 2 omslagen 19240 Toespraken bij interne en externe aangelegenheden 1951-1966 Met teksten in het Engels. Bevat een gedetailleerde speech over de nieuwe hoofdbank en een In Memoriam voor mr. J. Westerman Holstijn 19241 Lezing voor de Universiteit van Amsterdam over de Transito-, Internationale- en Indonesische Handel 1957 dec. 6
14 DNB - Directeur-secretaris Houwink 2.25.69.21 ZB. Opbouw en instandhouding ZB.01. Oprichting en juridische structuur ZB.01.03. Functionarissen ZB.01.03.01 Leden van de Directie ZB. OPBOUW EN INSTANDHOUDING ZB.01. OPRICHTING EN JURIDISCHE STRUCTUUR ZB.01.03. FUNCTIONARISSEN ZB.01.03.01 LEDEN VAN DE DIRECTIE 19264 Correspondentie inzake het afscheid in 1964, geordend op onderwerp, alsmede een ingevoegd dossier met correspondentie van 1949 tot 1957 van persoonlijke aard, onder andere een bedankbrief van het Koninklijk Huis 1949-1971 1 omslag 19261 Stukken betreffende zijn Curriculum vitae, zijn benoemingen en zijn ontslag 1949-1963 1 omslag Bevat ook de benoeming tot president van de Javasche Bank. Hij beklede deze functie op een Non activiteitsverlof van 1 november 1949 tot en met 7 juli 1951. Hij was daarna tot 31 oktober 1951 adviseur van de Javasche Bank, en kwam op 5-11-1951 weer in actieve dienst bij DNB. Bevat fotomateriaal 19262 Correspondentie inzake de viering van de tachtigste verjaardag van Houwink 1979 1 omslag
2.25.69.21 DNB - Directeur-secretaris Houwink 15 ZC. Taken ZC.07. Directie ZC.07.01 Onderwerpen van bemoeienis ZC. TAKEN ZC.07. DIRECTIE ZC.07.01 ONDERWERPEN VAN BEMOEIENIS 19259 e.a. Nota's en correspondentie inzake de Surinaamsche Bank, het circulatiebankwezen en het centrale bankwezen in Suriname, geordend op onderwerp en op alfabet 1941-1958 6 omslagen 19259 Gou - No 1941-1956 19254 A - Gouv 1942-1956 Bevat onder andere een rapport over het bankwezen in Suriname 19258 S 1946-1957 19255 Correspondentie op naam H - V 1948-1957 19257 O - R 1948-1956 19256 Correspondentie op naam A - G 1949-1958 19228 e.a. Nota's en correspondentie tijdens de functie van directeur secretaris in relatie tot een in Indonesië op te richten circulatiebank, geordend op alfabet naar onderwerp 1948-1956 8 omslagen 19228 Geldhoeveelheid tot Schuld 1948-1956 19252 Bankwet 1948-1952 19248 Nieuw octrooi 1948-1951 19251 Nota's omtrent de vereisten waaraan de te octrooieren circulatiebank zal moeten voldoen 1948 19246 B tot D, dat is Balans 1951-1956, Ceylon en het oprichten van een centrale bank, circulaire van 1951 over de Algemene vergunning van de Bank of England, de conceptbankwet- Houwink, deviezenfonds en valutaire positie, deviezenregiem 1949-1956 19249 Statuut Javasche bank 1949-1952 19250 Onder andere betrokkenheid met de Javasche Bank en circulatiebanken in Indonesië 1950-1952 19247 Economische sanering 1953-1956
16 DNB - Directeur-secretaris Houwink 2.25.69.21 19260 Nota's, afschriften en overzichten inzake de valuta- en de valutatermijnmarkt en berekeningen dienaangaande 1952-1958 1 omslag 19244 Stukken betreffende het uitwisselen van informatie en nota's met de president over verschillende onderwerpen aangaande de bank, zowel door Houwink als door anderen geschreven 1952-1958 1 omslag 19243 Nota's en krantenartikelen over fiscale herzieningen die betrekking hebben op investeringsaftrek bij de scheepvaart 1956-1957 1 omslag 19245 Correspondentie ter voorbereiding van reizen naar Cananda, Verenigde Staten en Curaçao 1960 1 omslag ZC.07.02. Nevenfuncties ZC.07.02. NEVENFUNCTIES 19263 Nota's en correspondentie van Jhr. mr. W.J. de Jonge van de "Federatie van Vereenigingen van Bergcultuurondernemingen in Indonesië" inzake economische kwesties in Indonesië 1959-1961 1 omslag 19242 Financieel ondersteunen van de Fondation Européenne de la Culture in Brussel en het bijwonen van hun congres van 26 tot 28 april 1962 met als thema "De opvoeding van de europeaan van morgen" 1960-1962 1 omslag