Investeren in handicap Focus op de sector in Vlaams-Brabant

steunpunt sociale planning Investeren in handicap Focus op de sector in Vlaams-Brabant 2010 www.vlaamsbrabant.be/socialeplanning

Voorwoord In het najaar van 2009 kwamen we als provincie naar buiten met het dossier 'Investeren in Welzijn', waarin we een analyse maakten van het welzijnsaanbod in de provincie. We keken naar de verschillende sectoren die het welzijn van de Vlaams-Brabantse bevolking moeten garanderen en vergeleken het aanbod in onze provincie met de andere Vlaamse Provincies. Één van de sectoren waar we een grote achterstand vaststelden, was de sector voor personen met een handicap. Uiteraard was dit geen nieuwe vaststelling, we waren ons als provinciaal bestuur al langer bewust van de tekorten in deze sector, toch bracht het dossier een nieuwe dynamiek op gang. Zowel wijzelf als provincie als de Vlaamse Overheid namen nieuwe initiatieven om de sector personen met een handicap in Vlaams-Brabant te versterken. Het steunpunt sociale planning van de provincie stelde een 'dossier personen met een handicap in Vlaams-Brabant' op. Hiermee wil de provincie de bredere welzijnssector informeren over en ondersteunen bij het uitwerken van een beleid voor personen met een handicap. Naar aanleiding van deze publicatie werd ook dit beleidsdocument opgesteld. Het geeft een stand van zaken van de inspanningen die geleverd werden en staat stil bij de knelpunten die blijven bestaan. Het is dan ook een oproep naar de beleidsverantwoordelijken om blijvend extra te investeren in de sector personen met een handicap in Vlaams-Brabant. Monique Swinnen gedeputeerde voor welzijn 3

Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inhoudsopgave... 4 Inleiding... 7 DEEL I: Personen met een handicap in Vlaams-Brabant... 8 1 Erkenningen door de Directie-generaal personen met een handicap...8 2 Inschrijvingen bij het VAPH...9 2.1 PEC-beslissingen in Vlaams-Brabant... 9 2.2 Spreiding van de PEC-beslissingen in Vlaams-Brabant... 9 3 Centrale registratie van de zorgvragen (CRZ)...10 4 Personen met een tegemoetkoming voor personen met een handicap...12 4.1 IT, IVT en THAB...12 4.2 Kinderbijslag...12 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH...14 5 Structurele achterstand in Vlaams-Brabant...14 5.1 Achterstand per doelgroep...14 5.2 Achterstand per zorgvorm...16 5.3 Achterstand in de werkingsbudgetten...17 6 Regionale verschillen in de provincie...19 6.1 Vergelijking van het aanbod in de twee arrondissementen...19 6.2 Overzicht van het aanbod in de provincie...20 7 Meerjarenbudget voor zorgvernieuwing en uitbreiding...30 DEEL III: Aanbod in de belendende sectoren...31 8 Diensten voor gezinszorg...31 9 Integrale jeugdhulp...31 10 Kinderopvang...32 11 Buitengewoon onderwijs...33 12 Inclusieve speelpleinwerking...34 13 Beschutte werkplaatsen en arbeidszorg...34 13.1 Beschutte werkplaatsen...34 13.2 Arbeidszorg...35 DEEL IV: Initiatieven van de provincie...37 14 Het provinciale impulsbeleid...37 15 Het gratis 0800-nummer...38 16 Sociale voordelen en tegemoetkomingen...38 16.1 Provinciale bijdrage telefoonkosten...38 4

16.2 Provinciale aanpassingspremie voor woningen...38 17 Toegankelijkheid...39 18 Handicap en vrije tijd...40 18.1 Vrijetijdszorg...40 18.2 Begeleiderspas...41 18.3 Uit met toegang...41 18.4 Provinciale subsidie aan werkingen met kinderen en jongeren uit specifieke doelgroepen...42 18.5 Sportaanbod...42 BESLUIT...43 Eindnoten...45 5

6

Inleiding Het beleid voor personen met een handicap is niet gecentraliseerd bij één bestuursniveau. Zowel de federale overheid, Vlaanderen, de provincie als de gemeenten hebben hun rol in het uitbouwen van het beleid voor personen met een handicap. De Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid staat in voor de uitkeringen aan personen met een handicap en het toekennen van bepaalde sociale voordelen. In Vlaanderen is in de eerste plaats het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) bevoegd. Het VAPH voorziet in de ondersteuning van personen met een handicap: zowel ambulant als (semi-) residentieel, in hulpmiddelen of in natura. De provincie voert enerzijds een impulsbeleid om de achterstand in het voorzieningenaanbod weg te werken, en biedt anderzijds vooral op het vlak van vrijetijdsbeleving ondersteuning. Tot slot nemen ook de lokale besturen heel wat initiatieven voor personen met een handicap. Uiteraard zijn er ook nog tal van initiatieven die door het middenveld georganiseerd worden. In dit beleidsdocument staan we niet stil bij alle initiatieven van alle bestuursniveaus. Daarvoor verwijzen we naar het uitgebreide 'dossier personen met een handicap', waarin we wel een breder beeld schetsen van het aanbod voor personen met een handicap. In dit beleidsdocument focussen we op het Vlaamse en provinciale beleid. We staan vooral stil bij de achterstand in het voorzieningenaanbod. In het eerste deel staan we stil bij de personen met een handicap in Vlaams-Brabant. Vooral hun aantal in de provincie en hun spreiding over de regio's in de provincie komen aan bod. Het tweede deel focust op het aanbod. In een eerste hoofdstuk staan we stil bij het aanbod van het VAPH, waarbij we een vergelijking maken met de andere provincies. In het tweede hoofdstuk staan we stil bij de verschillen in de spreiding van het aanbod en bekijken we het overzicht per zorgvorm. Het derde deel focust op het aanbod in een aantal belendende sectoren: de diensten voor gezinszorg, de integrale jeugdhulp, de kinderopvang, het buitengewoon onderwijs en de beschutte werkplaatsen. Het vierde en laatste deel focust op de initiatieven van de provincie. In de eerste plaats is er de provinciale impulssubsidie die mee moet helpen de ongelijke spreiding van het aanbod weg te werken. Met het gratis 0800-nummer, de begeleiderspas, de ondersteuning van vrijetijdszorgorganisaties, subsidies voor het aanpassen van woningen en de verschillende initiatieven op vlak van cultuur en sport, draagt de provincie ook haar steentje bij aan het welbevinden van personen met een handicap. In het besluit plaatsen we een aantal bevindingen uit de verschillende hoofdstukken op een rij. 7

DEEL I: Personen met een handicap in Vlaams-Brabant DEEL I: Personen met een handicap in Vlaams-Brabant Een zicht krijgen op de aanwezigheid en de spreiding van personen met een handicap is niet eenvoudig. Personen met een handicap laten zich enkel in cijfers vervatten indien ze zich laten registreren om gebruik te kunnen maken van een dienst of voorziening of om te kunnen genieten van fiscale of sociale voordelen of een uitkering. 1 Erkenningen door de Directie-generaal personen met een handicap Om een tegemoetkoming te ontvangen voor personen met een handicap of te genieten van bepaalde sociale en fiscale voordelen is een attest nodig van de Directie-generaal (DG) Personen met een handicap. In december 2010 waren er in Vlaams-Brabant 41.516 personen die door de DG Personen met een handicap als persoon met een handicap erkend zijn. De kaart toont aan dat de spreiding niet gelijk is in de ganse provincie. Vooral het Hageland en het Pajottenland hebben hoge aandelen op de bevolking. Ten zuidwesten van Brussel zijn er daarentegen een aantal gemeenten met lage aandelen. Kaart 1: : Personen met een erkenning door de DG Personen met een Handicap (dec. 2010) % inwoners met erkenning handicap aantal Bever 5,14-7,32 3,87-5,13 3,27-3,86 2,48-3,26 1,66-2,47 1.000 18-64 jaar 65-plus Galmaarden Herne Affligem Gooik Asse Liedekerke Ternat Roosdaal Vlaams-Brabant: 3,86% Opwijk Lennik Pepingen Dilbeek Halle Londerzeel Merchtem Sint- Pieters- Leeuw Meise Wemmel Beersel Kapelle- op-den- Bos Drogenbos GrimbergenVilvoorde Linkebeek Sint- Genesius- Rode Zemst Steenokkerzeel Machelen Kortenberg Zaventem Wezembeek- Kraainem Oppem Tervuren Hoeilaart Boortmeerbeek Overijse Kampenhout Keerbergen Bertem Huldenberg Haacht Herent Rotselaar Leuven Tremelo Begijnendijk Holsbeek Oud-Heverlee Bierbeek Aarschot Tielt-Winge Lubbeek Glabbeek Boutersem Hoegaarden Scherpenheuvel -Zichem Bekkevoort Tienen Diest Kortenaken Linter Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: FOD Sociale Zekerheid, DG Personen met een handicap Grenzen: Voorlopig rb gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) Gedeeltelijk hangt deze spreiding samen met de leeftijdsverdeling van de bevolking. Jongeren hebben minder vaak een erkenning en in gemeenten met een jongere bevolking zullen er dus ook minder personen met een erkenning zijn ten opzichte van de totale bevolking. Toch blijkt uit een analyse van deze gegevens dat er ook andere factoren moeten meespelen. Van de 41.516 in Vlaams-Brabant erkende personen met een handicap hebben er slechts 953 een vreemde nationaliteit. Dit is slechts 2,3%, terwijl het aandeel vreemdelingen op de bevolking 7,5% bedraagt. 606 van deze niet-belgische personen met een handicap hebben een EU-nationaliteit. 89 komen uit Maghreblanden of Turkije. Zoutleeuw Landen Geetbets 8

DEEL I: Personen met een handicap in Vlaams-Brabant 2 Inschrijvingen bij het VAPH Wie een handicap heeft, in Vlaanderen verblijft en vóór de leeftijd van 65 jaar de vraag stelt, kan beroep doen op de voorzieningen en diensten van het VAPH 1. Hiervoor moet men wel een aanvraag indienen bij de Provinciale Evaluatie Commissie (PEC), die beslist of men al dan niet in aanmerking komt. Een multidisciplinair team (MDT) oordeelt over de noden van de persoon met een handicap. 2.1 PEC-beslissingen in Vlaams-Brabant 17.958 personen in Vlaams-Brabant zijn door het VAPH erkend als persoon met een handicap. Ze hebben dus een positieve beslissing van de PEC ontvangen. Dat is 1,7% van de totale bevolking. 18,7% van de personen met een handicap is jonger dan 18 jaar. Erg opvallend is het verschil tussen mannen en vrouwen. Tot de leeftijd van 18 jaar zijn er meer dan dubbel zoveel jongens met een handicap dan meisjes. Ook bij de volwassenen zijn de mannen oververtegenwoordigd. 2 Tabel 1: : Personen met een handicap met een geldige PEC-beslissing in Vlaams-Brabant < 18 jaar > 18 jaar Totaal Vrouw Man Totaal Vrouw Man Totaal IMB-vraag* 484 696 1.180 3.910 3.606 7.516 8.696 niet getypeerde vraag 4 5 9 85 94 179 188 vraag niet voor het VAPH 11 6 17 2.753 4.002 6.755 6.772 PAB-vraag 95 155 250 407 430 837 1.087 Zorgvraag 926 2.186 3.112 2.431 3.333 5.764 8.876 Totaal personen** 1.039 2.323 3.362 6.608 7.988 14.596 17.958 * IMB: Individuele materiële bijstand ** Het totaal is niet gelijk aan de som van de rijen, aangezien eenzelfde persoon bij verschillende vraagtypes kan voorkomen Bron: VAPH Wanneer we kijken naar het type vraag dat gesteld werd aan het VAPH, zien we dat bijna de helft van de personen een zorgvraag heeft gesteld. Hetzelfde geldt voor de vragen naar individuele materiële bijstand (IMB). Bij een 1.000-tal personen gaat het om een vraag naar een persoonlijk assistentiebudget (PAB). 6.772 personen hebben een PEC-erkenning die niet voor het VAPH is bedoeld, maar voor het domein 'werk' (bijvoorbeeld loonkostensubsidie of beschutte werkplaats). De verschillende vraagtypes kunnen worden gecombineerd, zodat het totaal onderaan de kolom niet gelijk is aan de som van de rijen. In 2009 nam de Provinciale Evaluatie Commissie Vlaams-Brabant in totaal 5.662 beslissingen. Daarvan resulteerden er 579 in een negatieve beslissing of weigering (10,2%) en 5.037 (89,0%) in een goedkeuring. Voor de meeste weigeringen (434) werd geen specifieke reden opgegeven. 2.2 Spreiding van de PEC-beslissingen in Vlaams-Brabant De verspreiding van de personen met een PEC-erkenning over de provincie is helemaal niet gelijkmatig. Vooral in de rand rond Brussel en meer in het bijzonder in de faciliteitengemeenten, zijn er relatief gezien minder personen met een handicap erkend door de PEC. De grootste aandelen vinden we in het oosten van de provincie, voorbij de lijn Keerbergen - Oud-Heverlee. De gemeenten in het zuidwesten van de provincie, zitten, uitgezonderd Bever en Herne, ook boven het gemiddelde van Vlaams-Brabant. 9

DEEL I: Personen met een handicap in Vlaams-Brabant Kaart 2: : Personen met een handicap met een geldige PEC-beslissing (toestand dec. 2010) % inwoners met PEC erkenning handicap Bever 2,2-3,8 1,8-2,1 1,4-1,7 1,0-1,3 0,0-0,9 Vlaams-Brabant: 1,7 Galmaarden Herne Affligem Liedekerke Roosdaal Gooik Opwijk Ternat Lennik Pepingen Asse Dilbeek Halle Londerzeel Merchtem Sint- Pieters- Leeuw Meise Wemmel Beersel Kapelle- op-den- Bos Grimbergen Drogenbos Linkebeek Sint- Genesius- Rode Zemst Vilvoorde Machelen Keerbergen Boortmeerbeek Tremelo Kampenhout Kortenberg Zaventem Overijse Haacht Herent Rotselaar Holsbeek Lubbeek Aarschot Tielt-Winge Bertem Leuven Wezembeek- Boutersem Kraainem Oppem Bierbeek Tervuren Oud-Heverlee Huldenberg Hoeilaart Steenokkerzeel Begijnendijk Hoegaarden Scherpenheuvel -Zichem Glabbeek Tienen Bekkevoort Diest Kortenaken Linter Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: VAPH Grenzen: Voorlopig rb gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) Zoutleeuw Landen Geetbets 3 Centrale registratie van de zorgvragen (CRZ) Om de vragen en het aanbod zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen, wordt er gewerkt met een centrale registratie van alle zorgvragen (CRZ). Hieronder maken we een korte analyse van deze zorgvragen, omdat deze informatie onontbeerlijk is om een degelijk aanbod in de provincie uit te bouwen. Een deel van de jaarlijkse uitbreidingsmiddelen en de budgetten voor historische achterstand worden immers verdeeld op basis van de zorgvragen in de databank. In vergelijking met de andere regio's blijkt dat het aantal zorgvragen per 100.000 inwoners in Vlaams-Brabant en Brussel lager ligt. Anderzijds stelde het VAPH in de meerjarenanalyse dat over de periode 2003 tot 2007 Vlaams-Brabant en Brussel de hoogste toename kende aan geregistreerde vragen op de CRZ. 3 Een van de factoren die meespelen in deze stijging is de betere registratie en bekendheid van de CRZ. We weten ook dat de aanwezigheid van een bepaald aanbod vragen naar dit aanbod aantrekt. In regio's met weinig aanbod of waar bepaalde zorgvormen ontbreken, kan dit dus het aantal vragen negatief beïnvloeden. Op onderstaande kaart vindt u een overzicht van alle actieve zorgvragen op 30-06-2010 met preferentie 1 (de eerste voorkeur van een cliënt bij meerdere zorgvragen die niet combineerbaar zijn) op basis van de domicilie van de zorgvrager. Dit is uiteraard slechts een momentopname omdat er dagelijks in de CRZ wijzigingen gebeuren: zorgvragen worden afgesloten, nieuwe worden geregistreerd, enz. 10

DEEL I: Personen met een handicap in Vlaams-Brabant Kaart 3: : Aantal zorgvragen in de CRZ toestand 30/06/2010 STEKENE WOMMELGEM ZANDHOVEN ZELZATE per 10.000 inwoners Aantal BORSBEEK RANST WACHTEBEKE 35,1 - MOERBEKE 70,9 GROBBENDONK MORTSEL 25,1-35,0 250 BOECHOUT NIJLEN HERENTALS OLEN GEEL BALEN SINT-NIKLAAS KRUIBEKE EDEGEM 15,1-25,0 HEMIKSEM HOVE TEMSE LIER HERENTHOUT HECHTEL-EKSEL AARTSELAAR 5,1-15,0 dringende KONTICH WAASMUNSTER SCHELLE LINT BERLAAR MEERHOUT LEOPOLDSBURG LOCHRISTI 0,0-5,0 andere NIEL DUFFEL LOKEREN HAMME BORNEM WESTERLO LAAKDAL geen zorgvragen BOOM HEIST-OP-DEN-BERG HAM RUMST PUURS HULSHOUT SINT-KATELIJNE-WAVER TESSENDERLO BERINGEN PUTTE SINT-AMANDS HERSELT ZELE WILLEBROEK DENDERMONDE MECHELEN DESTELBERGEN LAARNE BONHEIDEN BERLARE BEGIJNENDIJK HEUSDEN-ZOLDER SCHERPENHEUVEL- BUGGENHOUT KEERBERGEN WETTEREN ZICHEM LUMMEN WICHELEN LONDERZEEL MELLE KAPELLE- TREMELO OP-DEN-BOS BOORTMEERBEEK LEBBEKE DIEST LEDE OPWIJK MEISE ROTSELAAR AARSCHOT ZEMST HAACHT HERK-DE-STAD GRIMBERGEN KAMPENHOUT BEKKEVOORT OOSTERZELE VILVOORDE HALEN HASSELT SINT-LIEVENS-HOUTEM TIELT-WINGE AALST MERCHTEM ERPE-MERE ASSE HOLSBEEK AFFLIGEM WEMMEL STEENOKKERZEEL HERENT KORTENAKEN MACHELEN GEETBETS DENDERLEEUW JETTE LUBBEEK BRUSSEL ZAVENTEM ALKEN HAALTERT KORTENBERG GLABBEEK ZOTTEGEM LIEDEKERKE GANSHOREN NIEUWERKERKEN HERZELE TERNAT EVERE KRAAINEM BERTEM LEUVEN ZOUTLEEUW ROOSDAAL DILBEEK SINT-JANS- WEZEMBEEK- BIERBEEK MOLENBEEK OPPEM SINT-TRUIDEN LENNIK BOUTERSEM LIERDE NINOVE TERVUREN OUD-HEVERLEE LINTER BORGLOON GERAARDSBERGEN DROGENBOS HULDENBERG HOEGAARDEN TIENEN SINT-PIETERS-LEEUW OVERIJSE LINKEBEEK GOOIK GALMAARDEN BEERSEL HOEILAART BEAUVECHAIN LANDEN SINT-GENESIUS- GREZ-DOICEAU HÉLÉCINE GINGELOM RODE PEPINGEN LA HULPE JODOIGNE BEVER HERNE RIXENSART LINCENT LESSINES WAVRE HALLE WATERLOO BERLOZ WAREMME TUBIZE CHAUMONT-GISTOUX ORP-JAUCHE ENGHIEN BRAINE-LE-CHÂTEAU LASNE INCOURT Bron data: VAPH, REBECQ BRAINE-L'ALLEUD Dienst databak welzijn en CRZ gezondheid Grenzen: Voorlopig rb gemeentegrenzen, OTTIGNIES-LOUVAIN-LA-NEUVE toestand 22/05/2003 (AGIV-product) Info: socialeplanning@vlaamsbrabant.be Kaart: HANNUT Steunpunt sociale GEER planning RAMILLIES Op Kaart 3 is duidelijk te zien dat er in Halle-Vilvoorde minder zorgvragen zijn dan in het arrondissement Leuven. De cijfers tonen dat het aandeel vragen op de bevolking voor elke zorgvorm in Halle-Vilvoorde lager ligt dan in Vlaanderen. Het arrondissement Leuven heeft voor bepaalde zorgvormen meer vragen op de bevolking dan Vlaanderen (bijvoorbeeld voor internaat schoolgaanden, tehuis werkenden en begeleid wonen), maar voor andere minder (bijvoorbeeld semi-internaat schoolgaanden en niet-schoolgaanden, dagcentrum en thuisbegeleiding). Vanuit de provincie onderzoekt men reeds langer het verschil aan zorgvragen tussen de twee arrondissementen. Een mogelijke verklaring kan liggen in het kleinere welzijnsaanbod in het arrondissement Halle-Vilvoorde, dat de vraag negatief beïnvloedt. De taal zou in de rand rond Brussel ook een rol kunnen spelen. Anderstaligen vinden mogelijk de weg minder gemakkelijk naar het bestaande aanbod van voorzieningen. Of ze zouden zich minder gemakkelijk richten tot het VAPH omdat ze niet wensen opgenomen te worden in een Nederlandstalige voorziening. De Brusselse Rand telt ook relatief veel werknemers van internationale bedrijven en instellingen die, mede door hun internationale mobiliteit, mogelijk een kleiner aantal/aandeel personen met een handicap tellen. Verder onderzoek blijft nodig om het relatieve belang van al deze elementen na te gaan en eventueel aan te vullen met andere verklaringsgronden. 11

DEEL I: Personen met een handicap in Vlaams-Brabant 4 Personen met een tegemoetkoming voor personen met een handicap 4.1 IT,, IVT en THAB Een integratietegemoetkoming (IT) kan worden toegekend aan iemand met een handicap of chronische ziekte bij wie een gebrek aan of een vermindering van zelfredzaamheid werd vastgesteld en die daardoor bijkomende kosten heeft om zich in het maatschappelijke leven in te passen. Een inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) kan worden toegekend aan iemand die wegens een handicap of chronische ziekte niet meer dan één derde kan verdienen van wat een gezond persoon op de arbeidsmarkt zou kunnen verdienen. Deze is gebaseerd op de extra kosten die de persoon heeft door een verminderde zelfredzaamheid. 4 Deze twee tegemoetkomingen kunnen gelijktijdig of afzonderlijk worden toegekend. De IT en de IVT kunnen aangevraagd worden vanaf de leeftijd van 21 jaar (daarvóór kan verhoogde kinderbijslag worden aangevraagd) en tot en met de leeftijd van 64 jaar. Wanneer we kijken in welke gemeenten er een groot aandeel van de bevolking recht heeft op deze tegemoetkomingen, zien we heel duidelijk dat de aanwezigheid van voorzieningen voor personen met een handicap een duidelijke invloed hebben op de cijfers. De hoogste waarden zijn er daarom in Bierbeek (44,7 per 1.000), Tienen (32,1 per 1.000), Roosdaal (31,8 per 1.000) en Lennik (27,8 per 1.000). Vanaf de 65ste verjaardag kan alleen een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden (THAB) worden aangevraagd. Personen ouder dan 65 kunnen wel een IT en/of IVT blijven ontvangen wanneer zij er voor hun 65 al recht op hadden, als het bedrag ervan hoger is dan het bedrag van de THAB. De waarden liggen bij deze leeftijdsgroep gemiddeld vijf keer hoger dan bij personen jonger dan 65 jaar. Ze zijn vooral hoog in de landelijke gebieden van het Hageland en het Pajottenland. De gemeenten rond Brussel, vooral in het zuidoosten, en Oud-Heverlee hebben erg lage waarden. Het inkomen kan hierbij een rol spelen, aangezien het toekennen van de tegemoetkomingen aan inkomensvoorwaarden is gebonden. 4.2 Kinderbijslag 4.2.1 Verhoogde kinderbijslag voor kinderen van personen met een handicap Personen met een handicap met een beroep hebben net als andere werknemers recht op de gewone kinderbijslag. Als het gezinsinkomen niet boven een bepaalde grens ligt, kan de persoon met een handicap recht hebben op een sociale toeslag bij de kinderbijslag. Een persoon met een handicap zonder beroep heeft recht op kinderbijslag met deze sociale toeslag. Die wordt betaald door de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers (RKW). De tabel geeft een overzicht van het aantal rechtgevende kinderen in de twee arrondissementen van Vlaams-Brabant, in de provincie en in Vlaanderen. Van het totaal van de rechthebbende kinderen wordt in Vlaanderen voor 2,90% kinderbijslag uitgekeerd in een verhoogde schaal wegens de invaliditeit van de ouder. In Vlaams-Brabant is dit slechts 2,10%, in Halle-Vilvoorde nog minder, namelijk 1,97%. 12

DEEL I: Personen met een handicap in Vlaams-Brabant Tabel 2: : Verhoogde kinderbijslag voor werknemers met een handicap (2009) Verhoogde schaal Op basis van Andere invalidi nvalidite teit reden* Totaal recht- gevende kinderen % verhoogde schaal invaliditeit/ totaal Halle-Vilvoorde 2.178 6.392 110.359 1,97 Leuven 1.875 3.701 82.497 2,27 Vlaams-Brabant 4.053 10.093 192.856 2,10 Vlaanderen 31.113 77.410 1.071.242 2,90 Bron: Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers * werklozen, gepensioneerden, wezen 4.2.2 Bijkomende kinderbijslag voor r kinderen met een handicap Voor kinderen tot 21 jaar met een handicap of ernstige ziekte kan de ouder bijkomende kinderbijslag (B.K.B) aanvragen. Dit is een bedrag bovenop de gewone kinderbijslag. Zoals alle kinderen hebben zij ook recht op de leeftijdsbijslagen en kunnen zij een sociale toeslag krijgen op basis van de situatie van het gezin. Tabel 3: : Kinderen met bijkomende kinderbijslag voor kinderen met een hancicap Aantal kinderen met bijkomende kinderbijslag % op totaal rechthebbende ebbende kinderen Halle-Vilvoorde 1.456 1,32 Leuven 1.274 1,54 Vlaams-Brabant 2.730 1,42 Vlaanderen 20.712 1,93 Bron: RKW In Vlaams-Brabant krijgt 1,42% van de kinderen een bijkomende kinderbijslag op basis van een aandoening of handicap. Ook bij deze cijfers zien we een lager cijfer in het arrondissement Halle-Vilvoorde dan in het arrondissement Leuven. In Vlaanderen gaat het in totaal over 20.712 kinderen, waarvan er 1.729 ook een verhoogde toeslag krijgt uitgekeerd op basis van de invaliditeit van de ouder. Voor Vlaams-Brabant is dit laatste cijfer niet beschikbaar. 13

14 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH 5 Structurele achterstand in Vlaams-Brabant 5.1 Achterstand per doelgroep In het dossier investeren in welzijn stelden we al vast dat Vlaams-Brabant samen met Brussel een grote achterstand had in het aanbod van de voorzieningen voor personen met een handicap. Dankzij het Vlaamse uitbreidingsbeleid van de afgelopen jaren, kwamen er bij de diensten en voorzieningen voor personen met een handicap elk jaar een aantal extra plaatsen bij. Onderstaande grafieken geven voor de zorgvormen voor minderjarigen, meerderjarigen en de gemengde zorgvormen een duidelijke stijging weer van het gemiddeld aantal plaatsen per 10.000 inwoners over de laatste 6 jaar. De budgetten voor dit uitbreidingsbeleid worden over de 5 provincies en Brussel verdeeld op basis van bepaalde verdeelsleutels. 80% van het budget wordt verdeeld op basis van het bevolkingsaantal en 20% op basis van het aantal geregistreerde zorgvragen met een dringende urgentiecode (urgentiecodes 1 en 2). Daarnaast werd de voorbije jaren ook telkens een extra budget toegekend voor de inhaaloperatie van de historische achterstand in Antwerpen en Vlaams-Brabant en Brussel. 5 Ook dit budget wordt berekend op basis van de CRZ. Ondanks deze inhaaloperatie zien we toch nog steeds een achterstand in de VAPH-erkenningen voor Vlaams-Brabant en Brussel ten t opzichte van de andere provincies. ies. Zowel voor de minderjarigen ( Figuur 1) ) als de volwassenen ( Figuur 2) blijven we ver onder het Vlaamse gemiddelde. Enkel wat betreft de gemengde zorgvormen (Figuur 3) komen we wel boven het gemiddelde. Toch blijft in de regio Vlaams- Brabant en Brussel het gemiddeld aantal plaatsen ver onder het Vlaamse gemiddelde. De jaarlijkse uitbreidingen met een inhaalbeweging voor historische achterstand voor onze regio dienen dus zeker te worden voortgezet. We hopen dan ook dat de intenties die de Vlaamse regering in haar regeerakkoord van 15 juli 2009 formuleerde, zullen worden uitgevoerd: De Vlaamse Regering zal de achterstand in de welzijnssector in het arrondissement Halle- Vilvoorde en specifiek in de faciliteitengemeenten in kaart brengen en werk maken van een ernstige inhaaloperatie in het arrondissement Halle-Vilvoorde.

DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH Figuur 1: : Aantal erkende plaatsen voor minderjarigen* per 10.000 minderjarigen 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 Antwerpen Vlaams-Brabant + Brussel* Limburg Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Vlaamse Gemeenschap 30,00 2004 2006 2008 2010 * minderjarigen: internaten, semi-internaten (schoolgaand en niet-schoolgaand) en OBC Figuur 2: : Aantal erkende plaatsen voor meerderjarigen* per 10.000 meerderjarigen 45,00 40,00 35,00 30,00 Antwerpen Vlaams-Brabant + Brussel* Limburg Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen 25,00 Vlaamse Gemeenschap 20,00 2004 2006 2008 2010 * meerderjarigen: tehuizen niet werkenden (bezigheidstehuis en nursing), tehuizen werkenden, WOP, dagcentra, begeleid werken, begeleid wonen, beschermd wonen en zelfstandig wonen 15

16 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH Figuur 3: : Aantal erkende plaatsen in gemengde* zorgvormen per 10.000 inwoners 15,00 14,00 13,00 12,00 11,00 10,00 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 2004 2006 2008 2010 * kortverblijf, pleegzorg en thuisbegeleiding Bron: VAPH 6 Antwerpen Vlaams-Brabant + Brussel* Limburg Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Vlaamse Gemeenschap 5.2 Achterstand per zorgvorm Als we de situatie van het aanbod in de provincie Vlaams-Brabant bekijken ten opzichte van het Vlaamse gemiddelde, zien we dat er duidelijk minder plaatsen zijn in semi-internaten voor schoolgaanden en niet-schoolgaanden, dagcentra en tehuizen niet-werkenden nursing per 100.000 inwoners (Tabel 4). Onze provincie kent geen achterstand ten opzichte van het Vlaamse gemiddelde voor tehuizen werkenden, kortverblijf, gezinsplaatsing en wonen onder begeleiding van een particulier (WOP), thuisbegeleiding, begeleid wonen en zelfstandig wonen. Tabel 4: : Aantal plaatsen in exploitatie per 100.000 inwoners, vergelijking van de provincies (2010) Zorgvorm Vlaams- Brabant + Brussel Limburg Antwerpen Oost- Vlaanderen West- Vlaanderen Vlaams- Gewest + Brussel Internaten 312,8 510,3 278,8 425,3 449,1 375,9 SI (schoolgaanden) 74,0 231,5 235,2 284,2 396,1 237,2 SI (niet-schoolgaanden) 19,9 57,1 59,3 14,2 36,2 36,7 OBC 17,5 42,4 40,1 13,5 27,2 27,5 TNWb 76,7 85,7 87,5 94,7 96,2 88,2 TNWn 53,3 110,0 90,0 91,0 119,4 90,4 TW 22,3 17,6 22,6 19,5 28,5 22,3 kortverblijf 2,5 1,6 1,9 2,1 3,4 2,3 plaatsing in gezinnen 13,8 16,3 10,1 9,9 17,0 12,9 WOP 3,9 4,1 2,6 3,4 5,1 3,7 dagcentra 45,2 90,9 69,1 67,9 79,0 68,4 begeleid werken 2,1 1,9 2,2 1,4 2,7 2,1 thuisbegeleiding 106,2 81,3 74,6 93,7 119,7 94,3 begeleid wonen 50,4 40,3 46,0 35,0 43,6 43,4 beschermd wonen 14,6 16,9 18,9 17,5 18,6 17,4 zelfstandig wonen 4,6 10,1 3,0 4,5 4,8 4,9 Bron: VAPH 6

17 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH 5.3 Achterstand in de werkingsbudgetten Het VAPH (Tabel 5) berekent ook het globale budget aan werkingsmiddelen per regio. Dit toont, uitgedrukt in werkingsmiddelen voor het bestaande aanbod aan plaatsen, hoe groot het budget is dat er gemiddeld per inwoner en per zorgvorm besteed wordt over de verschillende provincies heen. Bijvoorbeeld voor Vlaams-Brabant en Brussel samen is de kostprijs per inwoner 119 euro, ten opzichte van 159 euro in Vlaanderen. Uiteraard hangt dit ook samen met de kostprijs per plaats in de verschillende zorgvormen. Een plaats nursing bijvoorbeeld, krijgt een veel groter bedrag aan werkingsmiddelen dan een plaats begeleid wonen of beschermd wonen. Omdat er ten opzichte van het Vlaamse gemiddelde in de regio Vlaams-Brabant en Brussel een achterstand is in het aanbod nursing, verklaart dit gedeeltelijk de lagere kostprijs per inwoner. Toch zien we ook voor andere zorgvormen, zoals de internaten en semi-internaten, de dagcentra en het beschermd wonen dat het budget per 100.000 inwoners opmerkelijk lager ligt in Vlaams-Brabant dan in Vlaanderen.

DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH Tabel 5: : Kostprijs exploitatie zorg naar provincie en inwoners (30 juni 2010) Gemid. kostprijs Vlaams- in euro (UB Oost- Brabant en West- 2011) Antwerpen Limburg Vlaanderen Brussel Vlaanderen Totaal Aantal inwoners 1.715.707 826.690 1.408.484 1.360.232 1.150.487 6.461.600 Internaat Aantal plaatsen 996 832 1.209 896 992 4.925 49.653 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 2.882.450 4.997.193 4.262.063 3.270.699 4.281.298 3.784.527 Semi-intern internaat Aantal plaatsen 831 384 864 254 937 3.303 schoolgaanden 20.699 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 1.002.553 961.475 1.269.729 386.518 1.685.805 1.058.078 Semi-internaat internaat niet- Aantal plaatsen 207 93 40 57 80 477 schoolgaanden 22.706 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 273.948 255.435 64.484 95.149 157.888 167.617 OBC Aantal plaatsen 146 69 38 51 60 364 56.085 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 477.262 468.116 151.314 210.283 292.494 315.942 Bezigheidstehuizen Aantal plaatsen 1.222 579 1.090 836 903 4.630 40.756 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 2.902.817 2.854.483 3.154.032 2.504.868 3.198.877 2.920.334 Nursingtehuizen Aantal plaatsen 1.256 743 1.048 581 1.121 4.749 58.098 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 4.253.121 5.221.645 4.322.854 2.481.557 5.660.895 4.269.955 Tehuis werkenden Aantal plaatsen 315 119 225 243 267 1.169 28.159 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 516.993 405.342 449.829 503.049 653.502 509.438 Kortverblijf Aantal plaatsen 34 13 30 34 39 150 46.368 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 91.887 72.915 98.762 115.900 157.181 107.639 Gezinsplaatsing Aantal plaatsen 177 137 142 190 197 843 10.176 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 104.980 168.638 102.592 142.140 174.246 132.759 WOP Aantal plaatsen 36 28 39 42 48 193 6.876 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 14.428 23.289 19.039 21.231 28.688 20.538 Dagcentrum Aantal plaatsen 1.017 628 814 516 766 3.741 23.213 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 1.375.970 1.763.389 1.341.540 880.578 1.545.533 1.343.937 Thuisbegeleiding Aantal plaatsen 1.314 712 1.356 1.494 1.407 6.283 (ind. trajectbeg.) 3.060 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 234.355 263.547 294.598 336.093 374.226 297.542 Begeleid wonen Aantal plaatsen 819 352 512 706 512 2.901 (ind. trajectbeg.) 9.505 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 453.725 404.718 345.518 493.337 423.000 426.736 Beschermd wonen Aantal plaatsen 330 142 251 201 216 1.140 14.575 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 280.336 250.354 259.735 215.373 273.641 257.142 Zelfstandig wonen Aantal plaatsen 52 85 65 64 56 322 42.065 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 127.491 432.511 194.125 197.919 204.752 209.622 Geïntegreerd wonen Aantal plaatsen 46 11 27 27 30 141 38.000 Kostprijs / 100.000 inwoners (in euro) 101.882 50.563 72.844 75.428 99.088 82.921 Totaal Totale kostprijs/100.000 inwoners (in euro) 15.094.197 18.593.613 16.403.058 11.930.124 19.211.112 15.904.729 Totale kostprijs per inwoner (in euro) 151 186 164 119 192 159 Bron: Berekening VAPH voor Permanente Cel van december 2010 Gemiddelde kostprijs per zorgvorm: zie omzendbrief UB 2011 (met uitz. beschermd en geïntegreerd wonen (UB 2008)) Aantal erkende plaatsen: zorgregierapport betreffende 30 juni 2010 18

19 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH 6 Regionale verschillen in de provincie 6.1 Vergelijking van het aanbod in de twee arrondissementen Niet alleen tussen Vlaams-Brabant en de andere provincies zijn er grote verschillen. Ook binnen de provincie zien we een ongelijke spreiding van het aanbod, bijvoorbeeld wanneer we kijken naar de arrondissementen. Tabel 6 en Tabel 7 tonen dit duidelijk aan. De aantallen per regio zijn gebaseerd op de bevraging van het Coördinatiepunt Handicap in 2008 en aangevuld met de nieuwe plaatsen uit het uitbreidingsbeleid van 2009 en 2010. Er zijn kleine verschillen ten opzichte van de tabel met de erkenningen vanuit het VAPH. Dit heeft te maken met de wijze van bevraging vanuit het Coördinatiepunt Handicap, maar ook en vooral met het doel van deze bevraging, nl. de spreiding van het aanbod, zoals het werkelijk in gebruik is, in kaart brengen. 7 Halle-Vilvoorde heeft per 100.000 inwoners een grote achterstand voor de tehuizen niet werkenden nursing, semi-internaten en internaten. In mindere mate is dit ook het geval voor OBC en begeleid werken. In het arrondissement Leuven zijn er minder plaatsen ten opzichte van het Vlaamse gemiddelde in de bezigheidstehuizen. Erkende plaatsen kortopvang zijn er niet in het arrondissement Leuven. In realiteit zijn er twee voorzieningen die binnen hun erkenning voor internaat of tehuis niet werkenden 1 of 2 plaatsen (al dan niet tijdelijk) mogen invullen als kortopvang. Maar door de schaarste aan plaatsen worden deze in de praktijk niet als kortopvang ingevuld. Tabel 6: : Aantal plaatsen in exploitatie in Vlaams-Brabant en Brussel (2010) cijfers bevraging coördinatiepunt handicap cijfers VAPH Brussel Halle- Vilvoorde Leuven Vlaams- Brabant Vlaams-Gewest + Brussel Zorgvorm + Brussel Internaten 111 410 345 896 4.888 SI (schoolgaanden) 83 75 68 212 3.084 SI (niet-schoolgaanden) 0 22 31 57 477 OBC 0 20 31 50 357 TNWb 53 487 333 836 4.630 TNWn 2 208 402 581 4.749 TW 6 142 95 243 1.169 kortverblijf 7 27 0 34 150 plaatsing in gezinnen - - - 190 843 WOP - - - 42 193 dagcentra 33 241 224 493 3.594 begeleid werken 2 4 13 23 108 thuisbegeleiding - - - 1.463 6.176 begeleid wonen 103 226 352 694 2.842 beschermd wonen 27 75 98 201 1.140 zelfstandig wonen 0 24 41 64 322 Bron: VAPH 6

20 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH Tabel 7: : Aantal plaatsen in exploitatie in Vlaams-Brabant en Brussel per 100.000 inwoners (2010) Zorgvorm cijfers bevraging coördinatiepunt handicap cijfers VAPH Brussel Halle- Leuven Vlaams- Vlaams- Vilvoorde Brabant + Brussel Gewest + Brussel Internaten 169,1 323,1 367,4 312,8 375,9 SI (schoolgaanden) 126,4 59,1 72,4 74,0 237,2 SI (niet-schoolgaanden) 0,0 17,3 33,0 19,9 36,7 OBC 0,0 15,8 33,0 17,5 27,5 TNWb 22,6 104,4 85,5 76,7 88,2 TNWn 0,9 44,6 103,2 53,3 90,4 TW 2,6 30,4 24,4 22,3 22,3 kortverblijf 2,3 5,8 0,0 2,5 2,3 plaatsing in gezinnen - - - 13,8 12,9 WOP - - - 3,9 3,7 dagcentra 14,1 51,7 57,5 45,2 68,4 begeleid werken 0,9 0,9 3,3 2,1 2,1 thuisbegeleiding - - - 106,2 94,3 begeleid wonen 44,0 48,4 90,4 50,4 43,4 beschermd wonen 11,5 16,1 25,2 14,6 17,4 zelfstandig wonen 0,0 5,1 10,5 4,6 4,9 Bron: VAPH 6 6.2 Overzicht van het aanbod in de provincie In het budget vanuit de Vlaamse overheid voor de uitbreiding van de door het VAPH erkende plaatsen in elke provincie, gaat het om werkingsmiddelen voor nieuwe plaatsen die aan het bestaande aanbod worden toegevoegd. Omdat voor een aantal zorgvormen, zoals nursing, internaat, dagcentrum, bezigheidstehuis, eerst een gebouw moet worden voorzien vooraleer er werkingsmiddelen kunnen worden toegekend, bestaat het principe van de VIPA-buffer. Dit betekent dat er voor deze plaatsen een goedkeuring van financiering is vanuit de Vlaamse overheid (Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden) voor de oprichting of aanpassing van de nodige infrastructuur. Eens het gebouw klaar is voor ingebruikname, kunnen er voor deze plaatsen werkingsmiddelen vanuit het VAPH worden toegekend via het uitbreidingsbeleid. In 2004, 2008 en 2009 is er door de bevoegde Vlaamse minister voor welzijn een budget ter beschikking gesteld voor een dergelijke VIPA buffer. De goedgekeurde projecten in de verschillende VIPA-buffers worden per zorgvorm vermeld op de hiernavolgende kaarten. Ze geven immers aan hoeveel plaatsen er normaliter in de loop van de volgende 4 tot 5 jaar zullen bijkomen via een VIPA-buffer. Telkens wordt ook verwezen naar het jaar van goedkeuring van de bijkomende plaatsen in een bepaalde VIPA-ronde. Voor de plaatsen in de VIPA-buffer 2009 gebeurde de goedkeuring in de loop van 2010. 6.2.1 Zorgvormen voor minderjarigen 6.2.1.1 Internaat Er zijn 866 plaatsen internaat in Vlaams-Brabant en Brussel. 18 bijkomende plaatsen zullen alvast worden voorzien via de VIPA-buffer van 2009. Opvallend in de spreiding van het aanbod over de provincie is dat er geen voorzieningen zijn in het noorden. Jongeren uit onze provincie kunnen wel beroep doen op het aanbod in de omringende provincies en omgekeerd.

21 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH Binnen de internaten zijn er sinds 2010 via uitbreidingsbeleid ook middelen voorzien voor de upgrading van de personeelsomkadering van een aantal bestaande plaatsen internaat bestemd voor de opvang en ondersteuning van jongeren met een extreme gedrags- en emotionele problematiek, in zogenaamde GES-units. Deze GES-units bevinden zich in de internaten van MPC St. Franciscus en MPC Terbank. Voor de instroom van minderjarigen in deze GES-units werd in het najaar van 2010 een Regionale Instroomcommissie GES-unit (RIG) opgericht. Hierin zitten vertegenwoordigers van de 2 GES-units, een beleidsmedewerker vanuit integrale jeugdhulp en de regioverantwoordelijke voor jongerenwelzijn, het Coördinatiepunt Handicap, de coördinator zorgregie en vertegenwoordigers van de verenigingen van personen met een handicap. In het CRZ-rapport van 30-06-2010 waren er 192 dringende vragen (met urgentiecode 1 of 2) van jongeren uit Vlaams-Brabant met een vraag voor internaat. 8 Het aantal geregistreerde vragen geeft veeleer een ruwe indicatie van de (dringende) zorgnood in een bepaalde regio. Bij dringende vragen stelt een persoon met een handicap een vraag om binnen de 6 maanden een beroep te kunnen doen op het gevraagde aanbod. De dringendheid wordt bij de registratie van de vraag ingeschat door een beroepskracht uit de sector en/of door de persoon met een handicap en zijn/haar netwerk. Het aantal vragen op de CRZ is dan ook telkens een momentopname zoals in deel 1 onder punt 3 al wordt aangegeven. Kaart 4: : Aantal plaatsen internaat (01/01/2010) Internaat Aantal plaatsen 100 1/10/2010 VIPA 2009 School BO uitg. type 5 en 8 Bever MPC St. Franciscus Liedekerke MPC St. Franciscus Roosdaal Galmaarden Herne Gooik Opwijk Londerzeel Merchtem Meise Grimbergen Zemst Kampenhout Vilvoorde Bekkevoort Tielt-Winge Steenokkerzeel Holsbeek Asse Wemmel Herent Machelen Kortenaken MPC De Ark Ave Regina Kortenberg Lubbeek St. Franciscus Zaventem Leuven Glabbeek Ternat Ave Regina MPI Levenslust Kraainem Terbank Dilbeek Wezembeek- Bertem Oppem Boutersem MPI Levenslust Ganspoel KI Woluwe Bierbeek Stichting Delacroix Tervuren Oud-Heverlee MPC St. Franciscus Tienen Linter Lennik Sint- Drogenbos Pieters- Huldenberg Hoegaarden Leeuw Linkebeek Overijse Affligem MPC St. Franciscus Kapelle- op-den- Bos Scherpenheuvel- Zichem Huize Terloo La Maison Sint- Pepingen Beersel Genesius- Rode Halle Hoeilaart Boortmeerbeek Keerbergen Haacht Tremelo Rotselaar Begijnendijk Aarschot Bron: Bevraging van voorzieningen door coördinatiepunt handicap Provincie Vlaams-Brabant Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) Diest Landen Geetbets Zoutleeuw 6.2.1.2 Semi-internaat internaat Er zijn vier semi-internaten voor niet-schoolgaanden in Vlaams-Brabant, samen goed voor 53 plaatsen. In de VIPA-buffer van 2008 zijn er 3 extra plaatsen voorzien en in die van 2009 nog eens 5. In het CRZ-rapport van 30 juni 2010 waren er 67 dringende vragen van jongeren uit Vlaams- Brabant voor een semi-internaat schoolgaanden en 5 dringende vragen voor semi-internaat niet schoolgaanden.

22 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH Kaart 5: : Aantal plaatsen n semi-internaat internaat niet-schoolgaanden (01/01/2010) Semi-internaat niet schoolgaanden Aantal plaatsen 50 1/10/2010 VIPA 2008 VIPA 2009 Bever Galmaarden Herne Affligem Opwijk Asse Londerzeel Merchtem Meise Wemmel Liedekerke Ternat MPC St. Franciscus Dilbeek MPC St. Franciscus Roosdaal Lennik MPC St. Franciscus Zemst Grimbergen Vilvoorde Machelen Zaventem Drogenbos MPC St. Franciscus Sint- Gooik Pieters- Linkebeek Leeuw Hoeilaart Beersel Sint- Genesius- Pepingen Rode Halle Steenokkerzeel Kapelle- op-den- Bos Kraainem Wezembeek- Oppem Boortmeerbeek Kampenhout Tervuren Overijse Kortenberg Haacht Herent De Eglantier Bertem De Eglantier Huldenberg Keerbergen Rotselaar Leuven Oud-Heverlee Tremelo Begijnendijk Holsbeek Aarschot Lubbeek Boutersem Bierbeek Tielt-Winge Hoegaarden Scherpenheuvel- Zichem Glabbeek Tienen Bekkevoort Bron: Bevraging van voorzieningen door coördinatiepunt handicap Provincie Vlaams-Brabant Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) Kortenaken Linter t Prieeltje t Prieeltje Diest Landen Geetbets Zoutleeuw Daarnaast zijn er 226 plaatsen voor schoolgaanden in de semi-internaten. Kaart 6: : Aantal plaatsen semi-internaten internaten voor schoolgaanden Semi-internaten schoolgaanden Aantal plaatsen 50 1/10/2010 Scholen BO Uitgez. type 5 en 8 Bever Galmaarden Roosdaal Herne Liedekerke Gooik Vilvoorde Bekkevoort Tielt-Winge Steenokkerzeel Herent Holsbeek Asse Wemmel Machelen OTL Kortenaken Leuven Kortenberg Windekind Lubbeek Ternat Zaventem Glabbeek KI Woluwe MPC St. Franciscus Kraainem Dilbeek Wezembeek- Bertem Oppem Boutersem MPI Levenslust Ave Regina Ganspoel Bierbeek Tienen Tervuren Oud-Heverlee Linter Lennik Sint- Drogenbos Huldenberg Pieters- Hoegaarden Leeuw Linkebeek Overijse Affligem MPC St. Franciscus Pepingen Opwijk Merchtem Halle Londerzeel Meise Beersel Kapelle- op-den- Bos Grimbergen Scherpenheuvel- Zichem Sint- Genesius- Rode Zemst Hoeilaart Boortmeerbeek Kampenhout Keerbergen Haacht Tremelo Rotselaar Begijnendijk Aarschot Bron: Bevraging van voorzieningen door coördinatiepunt handicap Provincie Vlaams-Brabant Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) Er zijn ook nog 32 erkende plaatsen voor ambulante begeleiding vanuit een semi-internaat. Vier internaten bieden deze begeleiding aan. Op de CRZ stelden op 30 juni 2010 9 jongeren uit Vlaams-Brabant een vraag om beroep te kunnen doen op deze ambulante begeleiding. Diest Landen Geetbets Zoutleeuw Tabel 8: : Aantal al plaatsen ambulante begeleiding vanuit een semi-internaat internaat Voorziening Gemeente aantal plaatsen op 1/10/2010 MPC St. Franciscus Lennik 12 Ganspoel Huldenberg 3 Terbank Leuven 6 Ave Regina Bierbeek 11 Bron: Bevraging van de voorzieningen door het coördinatiepunt handicap Vlaams-Brabant

23 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH 6.2.1.3 Observatie bservatie- en behandelingscentra Er zijn in Vlaams-Brabant twee observatie- en behandelingscentra (OBC), namelijk in Opwijk (OBC Espero), waar er 20 plaatsen zijn, en in Leuven met 31 plaatsen (OBC Ter Wende). Vanuit het OBC in Leuven is ook ambulante begeleiding mogelijk. Voor dit aanbod stelden in het CRZ-rapport van 30 juni 2010 50 jongeren uit Vlaams-Brabant een dringende vraag. 6.2.2 Zorgvormen voor meerderjarigen 6.2.2.1 Tehuizen niet-werkenden Er zijn 873 plaatsen bezigheidstehuis, verspreid over de provincie en Brussel. Er worden 14 plaatsen extra voorzien met de VIPA-buffer 2004, 21 plaatsen met VIPA-buffer 2008 en 10 plaatsen met de VIPA-buffer 2009. In het zuidelijk Hageland is het aanbod eerder beperkt (enkel in Tienen is er een aanbod). Voor bezigheidstehuis waren er in het CRZ-rapport van 30 juni 2010 209 personen uit Vlaams- Brabant met een dringende vraag. Kaart 7: : Aantal plaatsen tehuizen niet werkenden - bezigheidstehuis Tehuizen niet werkenden - bezigheidstehuis Aantal plaatsen 50 KIDS Diest Siddartha Rozemarijn Begijnendijk Keerbergen Martine Van Camp 1/10/2010 Londerzeel Kapelle- Rozemarijn Huize Eigen Haard op-den- Tremelo Scherpenheuvel- Martine Van Camp VIPA 2004 Bos Boortmeerbeek Opwijk Zichem Martine Van Camp Zonnelied Zemst Rozemarijn Huize De Veuster Aarschot VIPA 2008 Ons Tehuis - Brabant Levedale Haacht Rotselaar Merchtem Kampenhout Ave Regina Martine Van Camp VIPA 2009 Meise Grimbergen Vilvoorde Bekkevoort Levedale Tielt-Winge Homevil Ons Tehuis - Brabant Holsbeek AsseTer Linde Wemmel Steenokkerzeel Herent Machelen Affligem Kortenaken De Ark Klim Het Roerhuis Geetbets Kortenberg Lubbeek De Valier Ternat De Poel Zaventem Ave Regina Glabbeek Zonnelied Dilbeek Liedekerke Kraainem Alvinnenberg Ave Regina Wezembeek- Leuven Zoutleeuw Bertem Roosdaal Zonnelied Oppem Boutersem De Ketelberg Bierbeek De Lork Ave Regina Lennik Tervuren Ganspoel Oud-Heverlee Linter De Okkernoot Gooik Zonnestraal Sint- Drogenbos Huis in de stad De Kerselaar Huldenberg Pieters- Hoegaarden Tienen Zonnelied Leeuw Linkebeek De Okkernoot Hoeilaart Landen Galmaarden Zonnestraal Beersel Sint- Overijse Genesius- Pepingen Rode Zonnelied Halle Bever Herne Bron: Bevraging van voorzieningen door coördinatiepunt handicap Provincie Vlaams-Brabant Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) Er zijn 612 plaatsen nursing in Vlaams-Brabant en Brussel, waarvan 224 in Tienen. Bijkomend zijn er 14 plaatsen voorzien in de VIPA-buffer van 2008 en 50 in de VIPA-buffer van 2009. 145 personen uit Vlaams-Brabant stelden in het CRZ-rapport van 30 juni 2010 voor nursing een dringende vraag.

24 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH Kaart 8: : Aantal plaatsen tehuizen niet werkenden - nursing Tehuizen niet werkenden - nursing Aantal plaatsen 50 Diest Begijnendijk Scherpenheuvel- Londerzeel Rozemarijn Aarschot Zichem Kapelle- Keerbergen 01/10/2010 Martine Van Camp op-den- Bos Boortmeerbeek Tremelo VIPA 2004 Martine Van Camp & Stijn Meise Zemst Opwijk Grimbergen Rozemarijn Huize Eigen Haard VIPA 2008 Levedale Haacht Rotselaar De Valier Bekkevoort VIPA 2009 Merchtem Vilvoorde Kampenhout Homevil Oostrem Tielt-Winge Eigen Thuis Oostrem Steenokkerzeel Holsbeek Affligem Asse Wemmel Oostrem Machelen Kortenaken Herent De Valier Klim Het Roerhuis Geetbets Zaventem Kortenberg Lubbeek Glabbeek De Poel Zonnelied Zonnelied Liedekerke Ternat Kraainem Alvinnenberg Leuven Zoutleeuw Dilbeek Wezembeek- Bertem Tienen Stichting Delacroix Zonnelied Oppem Klim Ganspoel Boutersem Lennik Linter Roosdaal Bierbeek Zonnestraal Tervuren Oud-Heverlee Stichting Delacroix Huis in de stad Sint- Pieters- Drogenbos Hoegaarden Gooik Leeuw Linkebeek Overijse Huldenberg Stichting Delacroix Beersel Galmaarden Sint- Hoeilaart Landen Pepingen Genesius- Rode De Okkernoot Herne Bever Halle Bron: Bevraging van voorzieningen door coördinatiepunt handicap Provincie Vlaams-Brabant Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) 6.2.2.2 Tehuizen werkenden Er zijn 243 plaatsen in de tehuizen werkenden van Vlaams-Brabant en Brussel. Voor het aanbod van tehuis werkenden stelden in het CRZ-rapport van 30 juni 2010 in totaal 59 personen uit Vlaams-Brabant een dringende vraag. Kaart 9: : Aantal plaatsen tehuizen werkenden Tehuizen werkenden Aantal plaatsen 50 1/10/2010 Bever Galmaarden De Ketelberg Lennik Herne Liedekerke Roosdaal Gooik Ternat Pepingen Levedale Opwijk Asse Ter Linde Affligem Londerzeel Kapelle- op-den- Levedale Bos Beersel De Steenman Halle Zemst Merchtem Meise Grimbergen Vilvoorde Kampenhout Homevil Steenokkerzeel Wemmel Machelen Dilbeek De Ketelberg Sint- Pieters- Leeuw Ter Linde Drogenbos Linkebeek Sint- Genesius- Rode Hoeilaart Boortmeerbeek Overijse Keerbergen Haacht Herent Tremelo Rotselaar Leuven Hejmen Begijnendijk Holsbeek Huize Eigen Haard Aarschot Tielt-Winge Scherpenheuvel- Zichem Bekkevoort Diest Kortenaken Zaventem Kortenberg Lubbeek Ave Regina Glabbeek Kraainem Ave Regina Wezembeek- BertemAlvinnenberg Oppem Boutersem Bierbeek Tervuren Tienen Oud-Heverlee Linter De Kerselaar Huldenberg Huis in de stad Hoegaarden Martine Van Camp Landen Geetbets Zoutleeuw Bron: Bevraging van voorzieningen door coördinatiepunt handicap Provincie Vlaams-Brabant Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) 6.2.2.3 Dagcentra Er zijn 498 plaatsen dagcentrum in Vlaams-Brabant en Brussel. De VIPA-buffer van 2008 geeft nog 5 plaatsen extra en die van 2009 nog 11. De spreidingskaart van het aanbod toont dat er geen dagcentrum is in het noordwesten van de provincie.

25 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH Op de CRZ waren er op 30 juni 2010 117 personen uit Vlaams-Brabant met een dringende vraag voor een plaats dagcentrum in hun regio. Kaart 10: : Aantal plaatsen dagcentra Dagcentra Aantal plaatsen 50 Diest Siddartha Begijnendijk Rozemarijn Martine Van Camp Aarschot 1/10/2010 Londerzeel Kapelle- Keerbergen op-den- Tremelo Martine Van Camp Scherpenheuvel- VIPA 2008 Bos Zichem Meise Zemst Boortmeerbeek VIPA 2009 Rozemarijn Huize Eigen Haard Opwijk Ons Tehuis - Brabant Rotselaar Haacht Martine Van Camp&Stijn Merchtem Grimbergen Oostrem Vilvoorde Kampenhout Tielt-Winge Bekkevoort Homevil Herent Den Ateljee Steenokkerzeel Holsbeek Asse Wemmel Machelen Oostrem Oostrem Affligem Kortenaken De Ark Geetbets De Valier Zonnelied Kortenberg Lubbeek Zaventem Glabbeek Ternat Liedekerke Dilbeek Het Roerhuis Zonnelied Kraainem Ave Regina Huis in de stad De Poel Wezembeek- Leuven Zoutleeuw De Lork Bertem Boutersem Roosdaal Oppem Bierbeek Tienen Zonnelied De Lork Lennik Tervuren Huis in de stad De Poel Oud-Heverlee Linter Drogenbos Zonnestraal Sint- Huldenberg Pieters- Hoegaarden Stichting Delacroix Gooik Leeuw Linkebeek De Berken Hoeilaart Landen Galmaarden Beersel Sint- Overijse Zonnelied Genesius- Pepingen Rode Herne Halle De Poel Bever Bron: Bevraging van voorzieningen door coördinatiepunt handicap Provincie Vlaams-Brabant Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) 6.2.2.4 Begeleid werken Vijf dagcentra bieden begeleid werken aan. Hierbij gaat het om 19 erkende plaatsen verspreid over de provincie en Brussel. In onze provincie is er een samenwerkingsverband voor begeleid werken onder de naam MAGDA (Maatschappelijk Gewaardeerde Dagbesteding voor volwassen personen met een verstandelijke en/of een motorische handicap). MAGDA Leuven vormt een netwerk met het MAGDA project uit Halle-Vilvoorde. Samen proberen zij een antwoord te bieden op de vragen naar begeleid werken binnen de provincie Vlaams-Brabant. 9 Omdat veel personen een deeltijdse vraag hebben voor de zorgvorm van begeleid werken, kunnen er veel meer mensen tegelijk een beroep doen op het aanbod van begeleid werken. Daarnaast verschilt de intensiteit van de geboden begeleiding per persoon. 44 personen uit Vlaams-Brabant stelden in het CRZ-rapport van 30 juni 2010 een dringende vraag voor begeleid werken. Tabel 9: : Aantal plaatsen begeleid werken vanuit een e en dagcentrum Voorziening Gemeente aantal plaatsen op 1/10/2010 Zonnelied Lennik 3 Jette 2 Ons Tehuis Kampenhout 1 Oostrem Leuven 9 Huis in de stad Tienen 4 Bron: Bevraging van de voorzieningen door het coördinatiepunt handicap Vlaams-Brabant

26 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH 6.2.2.5 Begeleid eid wonen Er zijn zeven diensten voor begeleid wonen in Vlaams-Brabant, goed voor 681 erkende plaatsen. Begeleid wonen Pajottenland heeft twee vestigingsplaatsen. Elke dienst heeft een eigen begeleidingsregio wat duidelijk blijkt uit de kaart. Wat betreft het aanbod begeleid wonen is er in Vlaams-Brabant geen achterstand ten opzichte van het Vlaamse gemiddelde. Kijken we naar de dringende vragen van personen uit Vlaams- Brabant voor dit aanbod, dan zien we dat er 260 dringende vragen waren in het CRZ-rapport van 30 juni 2010. Kaart 11: : Aantal plaatsen begeleid wonen Aantal plaatsen 50 1/10/2010 Werkingsgebieden Begeleid wonen Tienen Begeleid wonen Leuven Begeleid wonen Leuven en Aarschot Begeleid wonen Aarschot Begeleid wonen Zennestreek Hopperank Hopperank en Begeleid wonen Pajottenland Begeleid wonen Pajottenland Begeleid wonen Pajottenland en vanuit prov. Oost-Vlaanderen Vanuit prov. Antwerpen Begeleid wonen Brussel Bever Galmaarden Herne Liedekerke Affligem Roosdaal Gooik Ternat Lennik Pepingen Opwijk Merchtem Halle Londerzeel Hopperank Meise Wemmel Asse Dilbeek BW Pajottenland Sint- Pieters- Leeuw BW Pajottenland BW Brussel Zemst Grimbergen Vilvoorde Drogenbos Linkebeek Scherpenheuvel- Zichem Aarschot Beersel Sint- Genesius- Rode Machelen Steenokkerzeel Kampenhout Tervuren Overijse Kortenberg Huldenberg Haacht Herent Tremelo Rotselaar Kapelle- op-den- Bos Zaventem Brabantse dienst Leuven voor thuisbegeleiding Kraainem Wezembeek- Bertem Oppem BW Leuven Hoeilaart Boortmeerbeek Keerbergen Oud-Heverlee Begijnendijk Holsbeek Lubbeek BW Aarschot Tielt-Winge Boutersem Bierbeek Tienen Hoegaarden Glabbeek Bekkevoort Kortenaken BW Tienen Bron: Bevraging van voorzieningen door coördinatiepunt handicap Provincie Vlaams-Brabant Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) Linter Diest Landen Geetbets Zoutleeuw 6.2.2.6 Zelfstandig wonen Twee diensten in Vlaams-Brabant, met elk twee vestigingen, bieden zelfstandig wonen aan. Samen zijn er 65 plaatsen in de provincie. De dringende zorgvragen op de CRZ op 30 juni 2010 tellen 15 dringende vragen van personen uit Vlaams-Brabant voor dit aanbod. Tabel 10: : Aantal plaatsen zelfstandig wonen Voorziening Gemeente aantal plaatsen op 1/10/2010 I.Z.W. vzw Grimbergen 12 Leuven 29 Ado Icarus Halle 12 Tienen 12 Bron: Bevraging van de voorzieningen door het coördinatiepunt handicap Vlaams-Brabant

27 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH 6.2.2.7 Beschermd wonen Er zijn 200 plaatsen erkend bij de diensten voor beschermd wonen in Vlaams-Brabant en Brussel. 85 personen uit Vlaams-Brabant stelden in het CRZ-rapport van 30 juni 2010 een dringende vraag voor beschermd wonen. Kaart 12: : Aantal plaatsen beschermd wonen Beschermd wonen Aantal plaatsen KIDS 50 Begijnendijk Londerzeel Kapelle- Keerbergen Huize Eigen Haard Martine Van Camp 1/10/2010 op-den- Tremelo Bos Scherpenheuvel- Meise Zemst Boortmeerbeek Zichem Haacht Rotselaar Aarschot Opwijk Levedale Diest Merchtem Grimbergen Vilvoorde Kampenhout Bekkevoort Tielt-Winge Homevil Homevil Steenokkerzeel Holsbeek Ter Linde Wemmel Herent Machelen Affligem Hejmen Kortenaken Asse Geetbets Kortenberg Lubbeek Zaventem Ave Regina BW Pajottenland Glabbeek Liedekerke Kraainem Ave Regina Ternat Alvinnenberg Dilbeek Wezembeek- Bertem Leuven Roosdaal Ter Linde Boutersem Oppem Zoutleeuw De Ketelberg Bierbeek Zonnestraal Huis in de stad Tervuren Lennik Oud-Heverlee Linter Sint- Drogenbos Huldenberg Pieters- Hoegaarden Tienen Gooik Leeuw Linkebeek Overijse Galmaarden BW Pajottenland Hoeilaart Landen Beersel Sint- Pepingen Genesius- De Okkernoot Rode Herne Halle Bever De Steenman Bron: Bevraging van voorzieningen door coördinatiepunt handicap Provincie Vlaams-Brabant Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) 6.2.2.8 Geïntegreerd wonen In 2010 kwamen er dankzij het uitbreidingsbeleid 21 plaatsen geïntegreerd wonen bij. Deze plaatsen zijn bedoeld voor het pilootproject Dienst Inclusieve Ondersteuning (DIO) van in totaal 77 plaatsen verspreid over Vlaanderen. Dit pilootproject kadert binnen de zorgvernieuwing, waarbij het de bedoeling is dat in 2013 beschermd wonen en geïntegreerd wonen zullen worden omgevormd naar DIO. Concreet zijn DIO's op dezelfde leest geschoeid als beschermd en geïntegreerd wonen, nl. volwassen personen met een handicap wonen in een eigen woning, in een gewone omgeving, en betalen zelf hun woon- en leefkosten. Er zijn 36 plaatsen voor geïntegreerd wonen in Vlaams-Brabant en Brussel (hierbij worden ook de zogenaamde plaatsen DIO uit het proefproject gerekend). In grote delen van de provincie is er vooralsnog geen aanbod. Op de CRZ waren er op 30 juni 2010 in totaal 6 dringende vragen van personen uit Vlaams- Brabant. Deze zorgvorm bestaat nog maar een aantal jaren, wat mee het kleine aantal zorgvragen kan verklaren.

28 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH Kaart 13: : Aantal plaatsen geïntegreerd wonen Geïntegreerd wonen Aantal plaatsen 50 1/10/2010 Bever De Okkernoot Galmaarden Herne Liedekerke Roosdaal Gooik Affligem Ternat Opwijk Lennik Asse Merchtem Dilbeek Londerzeel Zonnestraal Sint- Pieters- Leeuw Halle De Steenman Meise Wemmel De OkkernootBeersel Pepingen Ado Icarus Zemst Grimbergen Vilvoorde De Lork Drogenbos Linkebeek Sint- Genesius- Rode Machelen Steenokkerzeel Zaventem Kapelle- op-den- Bos Kraainem Wezembeek- Oppem Hoeilaart Begijnendijk Martine Van Camp Keerbergen Siddartha Huize Eigen Haard Tremelo Diest Scherpenheuvel- Boortmeerbeek Aarschot Zichem Haacht Rotselaar Kampenhout Tervuren Overijse Kortenberg Bertem Huldenberg Herent Leuven Alvinnenberg Oud-Heverlee Holsbeek Lubbeek Tielt-Winge Glabbeek Boutersem Bierbeek Huis in de stad Hoegaarden Bekkevoort Tienen Kortenaken Bron: Bevraging van voorzieningen door coördinatiepunt handicap Provincie Vlaams-Brabant Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) Linter Landen Geetbets Zoutleeuw 6.2.3 Gemengde zorgvormen 6.2.3.1 Kortverblijf Er zijn 34 plaatsen erkend als kortverblijf in Vlaams-Brabant en Brussel. De VIPA-buffer van 2009 voorziet 1 bijkomende plaats. Het aanbod is zeer ongelijk verspreid over de provincie. De vragen voor kortverblijf worden niet systematisch geregistreerd op de CRZ, maar worden rechtstreeks gesteld aan de voorzieningen met een aanbod. Kaart 14: : Aantal plaatsen kortverblijf Kortverblijf Aantal plaatsen 50 1/10/2010 VIPA 2009 Herne Gooik Asse Halle Meise Ternat De Poel Zonnelied Liedekerke Zonnelied Dilbeek MPC Zonnelied Roosdaal St. Franciscus De Okkernoot Galmaarden Bever Zonnelied Affligem Lennik Pepingen Opwijk Londerzeel Merchtem Sint- Pieters- Leeuw Wemmel Beersel Zemst Grimbergen Vilvoorde Drogenbos Linkebeek Sint- Genesius- Rode Machelen Steenokkerzeel Zaventem Kapelle- op-den- Bos Kraainem Wezembeek- Oppem Hoeilaart Boortmeerbeek Kampenhout Tervuren Overijse Kortenberg Bertem Huldenberg Keerbergen Haacht Herent Rotselaar Leuven Oud-Heverlee Tremelo Begijnendijk Holsbeek Aarschot Lubbeek Boutersem Bierbeek Tielt-Winge Hoegaarden Scherpenheuvel- Zichem Martine Van Camp & Stijn Glabbeek Tienen Bekkevoort Kortenaken Bron: Bevraging van voorzieningen door coördinatiepunt handicap Provincie Vlaams-Brabant Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) Linter Diest Landen Geetbets Zoutleeuw

29 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH 6.2.3.2 Pleegzorg Er zijn 195 plaatsen pleegzorg erkend in Vlaams-Brabant en Brussel. Vijf diensten zijn werkzaam over het grondgebied van de provincie en Brussel. Drie daarvan zijn gevestigd in Leuven, één in Brussel en er is een afdeling van een Mechelse dienst in Vilvoorde. Nieuw is het Coördinatiepunt Pleegzorg Vlaams-Brabant en Brussel dat het aanspreekpunt is voor de aanvragen van kandidaat-pleegouders in gans de provincie Vlaams-Brabant en Brussel. Er is één centraal aanmeldnummer: 0491/56 76 76. Wat betreft de vragen voor pleegzorg, stonden er op de CRZ op 30 juni 2010 in totaal 12 dringende vragen van zowel minder- als meerderjarige inwoners van Vlaams-Brabant. Tabel 11: : Aantal plaatsen pleegzorg Voorziening Gemeente aantal plaatsen op 1/10/2010 Centrum Pleegzorg Leuven (Kessel-Lo) 32 Oikonde Leuven Leuven (Kessel-Lo) 61 Open Thuis Leuven (Kessel-Lo) 18 Oikonde Mechelen Vilvoorde 3 Onderweg Schaarbeek 81 Bron: Bevraging van de voorzieningen door het coördinatiepunt handicap Vlaams-Brabant 6.2.3.3 Wonen onder begeleiding van een particulier Drie pleeggezinnendiensten bieden WOP of wonen onder begeleiding van een particulier aan: Onderweg in Brussel (14 plaatsen) en Open Thuis (3 plaatsen) en Oikonde Leuven (28 plaatsen) in Leuven. Voor WOP waren er op 30 juni 2010 op de CRZ 6 dringende vragen van personen in Vlaams- Brabant. 6.2.3.4 Thuisbegeleiding Er zijn vier thuisbegeleidingsdiensten in Vlaams-Brabant. Samen zijn ze goed voor 17.865 begeleidingen op jaarbasis. De locatie van het secretariaat is bij deze ambulante diensten minder belangrijk, omdat hun werkingsgebied over heel de regio loopt. Voor deze begeleidingsdiensten samen stonden er op 30 juni 2010 in totaal 343 dringende vragen van minder- en meerderjarige personen uit Vlaams-Brabant geregistreerd. Tabel 12: : Aantal plaatsen thuisbegeleiding Voorziening Gemeente aantal begeleidingen op 1/10/2010 Het raster Vilvoorde 5.176 Handicap ambulant Wezembeek-Oppem 10.667 KI Woluwe St.-Lambrechts-Woluwe 734 Ganspoel Huldenberg 1.288 Bron: Bevraging van de voorzieningen door het coördinatiepunt handicap Vlaams-Brabant 6.2.3.5 Trajectbegeleiding In Vlaams-Brabant en Brussel kan men bij tien diensten trajectbegeleiding aanvragen. Tussen de diensten zijn er afspraken over regio en doelgroepen zodat elke persoon met een handicap in zijn/haar regio een beroep kan doen op trajectbegeleiding.

30 DEEL II: Diensten en voorzieningen van het VAPH De spreidingskaart van het aanbod geeft een overzicht van de vestigingsplaats van de kantoren van de verschillende diensten. De vragen voor trajectbegeleiding worden net zoals kortverblijf en logeren niet op de CRZ geregistreerd, maar rechtstreeks aan de betrokken diensten gesteld. Kaart 15: : Aantal plaatsen trajectbegeleiding Trajectbegeleiding Aantal plaatsen 50 Begijnendijk Londerzeel Kapelle- Huize Eigen Haard Keerbergen 01/10/2010 op-den- Tremelo Diest Bos Scherpenheuvel- VIPA 2004 Meise Zemst Boortmeerbeek Zichem Haacht Rotselaar Grimbergen Aarschot VIPA 2008 Opwijk Merchtem Het Raster Kampenhout Bekkevoort VIPA 2009 Hopperank Vilvoorde Tielt-Winge Holsbeek Steenokkerzeel BW Leuven Wemmel Herent Machelen Affligem Asse Brabantse dienst Kortenaken Geetbets BW Brussel voor thuisbegeleiding Lubbeek Zaventem Kortenberg Leuven Glabbeek Liedekerke Ternat Kraainem Zoutleeuw Dilbeek Wezembeek- Bertem Roosdaal Oppem Boutersem BW Pajottenland Bierbeek Tienen BW Tienen Ganspoel Lennik KI Woluwe Linter Tervuren Oud-Heverlee Sint- Drogenbos Pieters- Hoegaarden Gooik Leeuw Linkebeek Overijse Huldenberg Hoeilaart Landen Galmaarden Beersel Sint- Genesius- Pepingen Rode Herne Halle Bever Bron: Bevraging van voorzieningen door coördinatiepunt handicap Provincie Vlaams-Brabant Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) 7 Meerjarenbudget voor zorgvernieuwing en uitbreiding Sinds een aantal jaren trekt de Vlaamse overheid een jaarlijks budget uit voor de uitbreiding van de door het VAPH erkende plaatsen in elke provincie. Het gaat om werkingsmiddelen voor nieuwe plaatsen die aan het bestaande aanbod worden toegevoegd. In november 2010 kondigde minister van welzijn Vandeurzen het financieel groeipad aan voor de sector zorg voor personen met een handicap. Ondanks de economische recessie en de noodzakelijke besparingen, wordt er voor de volgende 4 jaar een meerjarenbudget voor de sector zorg voor personen met een handicap voorzien dat gelijk blijft aan dit van de vorige uitbreidingsrondes. Het budgettair meerjarenplan moet toelaten om Perspectief 2020 uit te voeren en door uitbreiding de handicapspecifieke ondersteuningsmogelijkheden te verhogen. 10 Daarom stelt de Vlaamse Regering een meerjarenbudget voorop voor het zorgvernieuwings- en uitbreidingsbeleid in de sector voor personen met een handicap van in totaal 145,5 miljoen euro verspreid over de jaren 2010-2014. Concreet betekent dit in 2010 22,5 miljoen euro, in 2011, 2012 en 2013 telkens 30 miljoen euro en in 2014 33 miljoen euro. 11 Tevens zal er in het voorjaar van 2011 een veranderingsmanager worden aangesteld die in overleg met de sector erop zal toezien dat de beschikbare middelen maximaal ingezet worden binnen de ontwikkelingen in het kader van de zorgvernieuwing.

31 DEEL III: Aanbod in de belendende sectoren DEEL III: Aanbod in de belendende sectoren 8 Diensten voor gezinszorg Personen met een handicap kunnen een beroep doen op de diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg. Er is echter geen centrale registratie van het aantal personen met een handicap onder het cliënteel van deze diensten. De reden van de zorg wordt immers niet gerapporteerd aan Vlaanderen. Enkele grote diensten voor gezinszorg houden sinds 2009 wel deze 'reden van de zorg' bij. Uit de analyse van de registratie van 2009 bij deze diensten voor gezinzorg en aanvullende thuiszorg blijkt dat op een totaal van 27.081 door de diensten voor gezinszorg geregistreerde hoofdredenen er 1.477 of 5,5% met een handicap hebben te maken (Tabel 13). Van de 15.581 nevenredenen waren er 1.151 of 7,4% als handicap geregistreerd. De cijfers zijn enkel richtinggevend, aangezien niet alle diensten voor gezinszorg hebben geregistreerd. Tabel 13: : Handicap als reden voor zorg bij de diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg Reden van zorg Hoofdreden Nevenreden Aantal % Aantal % Visuele handicap 310 1,1 292 1,9 Auditieve handicap 55 0,2 135 0,9 Mentale handicap 291 1,1 187 1,2 Motorische handicap 821 3,0 537 3,4 Totaal handicap 1.477 5,5 1.151 7,4 Totaal alle opgegeven redenen 27.081 100 15.581 100 Bron: Vereniging van de diensten voor gezinszorg van de Vlaamse Gemeenschap 9 Integrale jeugdhulp Integrale jeugdhulp is een beleidsproces dat streeft naar een intersectoraal georganiseerde en behoeftegestuurde jeugdhulpverlening. Naast de sector van personen met een handicap zijn ook de sectoren Bijzondere Jeugdbijstand, de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg, de Centra voor Leerlingenbegeleiding, het Algemene Welzijnswerk, Kind en Gezin en de Centra voor Integrale Gezinszorg betrokken. Alle voorzieningen die deel uitmaken van de Integrale Jeugdhulp, omschrijven hun hulpaanbod in de vorm van modules. Een module is een pakket van jeugdhulp dat een voorziening afzonderlijk aan een cliënt kan aanbieden. De sector voor personen met een handicap biedt jeugdhulp aan die niet rechtstreeks toegankelijk is voor de cliënt/hulpvrager. In tegenstelling tot de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp, moet de cliënt eerst passeren langs een 'toegangspoort'. Het streefdoel van integrale jeugdhulp is dat er slechts één intersectorale toegangspoort overblijft. Een hulpverlener die een hulpverlening wil opstarten in de sector voor personen met een handicap stelt daartoe een vraag

32 DEEL III: Aanbod in de belendende sectoren aan de toegangspoort. Een 'team diagnostiek/indicatiestelling' beoordeelt deze vraag, maakt een diagnose en formuleert welke hulp nodig is voor een cliënt, ongeacht het aanbod van de voorzieningen. Een 'team toewijzing' bepaalt welke modules de cliënt het best volgt. Integrale jeugdhulp organiseert ook het Netwerk Crisisjeugdhulp. In Vlaams-Brabant is er een crisismeldpunt voor de min-12-jarigen in CKG De Schommel in Averbode en voor de plus-12- jarigen in Haven 21 (CAW Delta) in Halle. Het meldpunt kan doorverwijzen naar voorzieningen die de modules crisisinterventie, crisisbegeleiding of crisisopvang organiseren. Bestaande voorzieningen bieden crisishulp aan binnen hun bestaande hulpaanbod. 10 Kinderopvang Er zijn onthaalouders, kinderdagverblijven en initiatieven voor buitenschoolse opvang die kinderen met een handicap of een specifieke zorgbehoefte opvangen. Soms gaan ze in op een individuele vraag, soms hebben ze een specifiek en systematisch aanbod. Er zijn twee vormen van opvang voor kinderen met een specifieke zorgbehoefte: structurele plaatsen die worden voorbehouden exclusief voor kinderen met een specifieke zorgbehoefte; individueel aanbod, waarbij een subsidie wordt aangevraagd naargelang de vraag zich voordoet. Wat het structurele aanbod in de buitenschoolse kinderopvang betreft (voor schoolgaande kinderen van 3 tot 12 jaar), zijn er in Vlaams-Brabant 3 door Kind en Gezin erkende initiatieven buitenschoolse opvang (IBO) met in totaal 20 structurele plaatsen. In Ternat heeft CKO 't Breugelkind twee vestigingen (IBO 't Maantje) met structurele plaatsen en in Haacht vinden we plaatsen voor kinderen met een specifieke zorgbehoefte in Het Wespenestje. De Klimop in Tienen heeft 3 structurele plaatsen (buitenschoolse opvang verbonden aan een kinderdagverblijf). In de voorschoolse kinderopvang (voor kinderen van 0 tot 3 jaar) hebben in Leuven de crèches Peutertuin, Kabouterberg en Wigwam samen 9 plaatsen. De Blokkendoos in Asse heeft 3 plaatsen. De Landelijke Kinderopvang heeft telkens één of twee plaatsen voor kinderen met een specifieke zorgbehoefte bij opvanggezinnen in Herne, Halle, Londerzeel en Bertem. In totaal zijn er dus 23 structurele plaatsen buitenschoolse kinderopvang en 17 structurele plaatsen voorschoolse opvang voor kinderen met een handicap of specifieke zorgbehoefte in Vlaams-Brabant. De verdeling van de plaatsen per provincie gebeurt op basis van het aantal kinderen tussen 0 en 12 jaar per provincie. Naast deze opvang erkend door Kind en Gezin, zijn er ook scholen buitengewoon onderwijs die naschoolse opvang voorzien. De provincie ondersteunde onder andere De Bremberg bij de opstart van de naschoolse opvang.

33 DEEL III: Aanbod in de belendende sectoren Tabel 14: : Aantal verblijfsdagen per voorzieningstype (2009) Totaal Vlaanderen Specifieke zorg % specifieke zorg Vlaams-Brabant Totaal Specifieke zorg % specifieke zorg DVO 4.917.375 27.016 0,55 656.453 3.054 0,47 KDV 3.065.768 23.983 0,78 680.776 4.998 0,73 LODI 56.116 404 0,72 718 0 0,00 BOKDV 139.341 1.990 1,43 17.225 274 1,59 IBO 2.734.633 7.969 0,29 404.613 3.066 0,76 TOTAAL 10.913.232 61.362 0,56 1.759.784 11.392 0,65 Bron: Kind en Gezin DVO: dienst voor onthaalouders KDV: Erkend (en gesubsidieerd) kinderdagverblijf LODI: Lokale dienst voor buurtgerichte opvang BOKDV: Buitenschoolse opvang in aparte lokalen van een KDV IBO: Initiatief voor buitenschoolse opvang 11 Buitengewoon onderwijs Kinderen met een handicap kunnen terecht in het buitengewoon onderwijs. Het is ingedeeld in verschillende types, op basis van de bijzondere opvoedings- en onderwijsbehoeften die een bepaalde groep leerlingen gemeenschappelijk heeft 12 : In Vlaams-Brabant is geen type 7 in het buitengewoon kleuter- en lager onderwijs. Er zijn wel vier scholen die type 2 (matige of ernstig mentale handicap) aanbieden, waarvan twee in Leuven, één in Diest en één in Roosdaal. Centrum Ganspoel in Huldenberg is er voor kleuters en lagere schoolkinderen met een visuele handicap en in Windekind kunnen kleuters en lagere schoolkinderen met een fysieke handicap terecht. Daarnaast zijn er verschillende scholen lager onderwijs van type 1 (licht mentale handicap), verspreid over de provincie. Drie scholen daarvan bieden ook type 3 aan (ernstige emotionele en/of gedragsproblemen), waarvan het Elzenhof in Aarschot ook aan kleuters. In Bierbeek biedt Ten Desselaer enkel type 3 aan, zowel voor kleuters als lagere schoolkinderen. In het buitengewoon secundair onderwijs vinden we in Vlaams-Brabant 10 scholen van type 1 (licht mentale handicap). De meeste daarvan (uitgezonderd De Vest in Vilvoorde) bieden ook type 3 aan. Type 2 en 6 worden aangeboden door dezelfde scholen die ook type 2 en type 6 lager- en kleuteronderwijs aanbieden. Voor type 2 is er bijkomend een school in Zoutleeuw (Zonnegroen). Woudlucht in Leuven biedt daarnaast type 7 (auditieve handicap). Voor type 4 buitengewoon secundair onderwijs zijn er zes scholen, verspreid over de provincie. Voor sommige leerplichtige kinderen is het omwille van een handicap permanent onmogelijk om onderwijs te volgen in een school. Deze leerlingen hebben, na gunstig advies van de Commissie van Advies voor het Buitengewoon Onderwijs (CABO), recht op permanent onderwijs aan huis. Dat onderwijs omvat vier lestijden per week en wordt gegeven door een school voor buitengewoon onderwijs.

34 DEEL III: Aanbod in de belendende sectoren 12 Inclusieve speelpleinwerking Inclusieve speelpleinen laten één of meer kinderen met een handicap meespelen. De animatoren krijgen een aangepaste opleiding en zoeken samen met de ouders naar oplossingen voor specifieke vragen. Een viertal speelpleinen in Vlaams-Brabant richten zich specifiek naar kinderen met een handicap. Onderstaande kaart geeft de gemeenten weer waar er in de zomer van 2010 een inclusieve speelpleinwerking was. Een overzicht en meer informatie over deze speelpleinwerking is beschikbaar bij de Vlaamse Dienst Speelpleinwerk vzw (VDS). 13 Kaart 16: : Gemeenten met inclusieve of specifieke speelpleinwerking Gemeente met inclusief speelplein Gemeente met speelplein voor kinderen met een handicap Gemeente met inclusief speelplein en speelplein voor kinderen met een handicap Opwijk Asse Affligem Liedekerke Ternat Roosdaal Lennik Gooik Galmaarden Pepingen Bever Herne Dilbeek Halle Londerzeel Merchtem Sint- Pieters- Leeuw Meise Wemmel Beersel Kapelle- op-den- Bos Drogenbos GrimbergenVilvoorde Linkebeek Sint- Genesius- Rode Zemst Kortenberg Zaventem Wezembeek- Kraainem Oppem Tervuren Hoeilaart Keerbergen Boortmeerbeek Steenokkerzeel Machelen Overijse Kampenhout Bertem Huldenberg Haacht Herent Rotselaar Leuven Tremelo Begijnendijk Holsbeek Oud-Heverlee Bierbeek Aarschot Tielt-Winge Lubbeek Glabbeek Boutersem Hoegaarden Scherpenheuvel -Zichem Bekkevoort Tienen Diest Kortenaken Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Vlaamse Dienst Speelpleinwerk vzw Grenzen: Voorlopig rb gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) Linter Zoutleeuw Landen Geetbets De provincie ondersteunt de speelpleinwerking en vakantieopvang die door 't Balanske in Tielt- Winge en door KVG vrijetijdswerking in Leuven en Zellik worden georganiseerd voor de opvang van kinderen met een handicap in de schoolvakanties. 13 Beschutte werkplaatsen en arbeidszorg 13.1 Beschutte werkplaatsen Een beschutte werkplaats is een tewerkstellingsplaats voor personen met een arbeidshandicap die tijdelijk of definitief niet in het normaal economisch circuit terecht kunnen. Personen met een handicap vormen dus de prioritaire doelgroep, met specifieke aandacht voor de zwakke werknemers. De tewerkstelling in een beschutte werkplaats is een bijzondere tewerkstellingsondersteunende maatregel (BTOM) die door de VDAB wordt toegekend. 14 De Vlaamse regering legde de programmatie van het maximaal aantal werknemers binnen de Vlaamse beschutte werkplaatsen vast op ongeveer 14.000 voltijdse equivalenten. Op basis van

35 DEEL III: Aanbod in de belendende sectoren de gemeente waarin de werkplaats gelegen is, geeft Tabel 15 het aantal doelgroepwerknemers met een handicap en met arbeidsprestaties in het eerste kwartaal van 2008 over de provincies. Tabel 15: : Doelgroepwerknemers met een handicap en arbeidsprestaties in het eerste e erste kwartaal van 2008 Provincie* Aantal % Antwerpen 3.611 25,5 Limburg 1.228 8,7 Oost-Vlaanderen 2.709 19,1 Vlaams-Brabant 2.960 20,9 West-Vlaanderen 3.654 25,8 * naar werkplaats Bron: VDAB, via VSA WSE Kaart 17: : Beschutte werkplaatsen w in Vlaams-Brabant Beschutte werkplaats BW Borgerstein BW Aarschot (Heist) Bever Galmaarden Roosdaal BW Pajottenland Herne Gooik Affligem Liedekerke Opwijk Ternat Lennik Pepingen Asse BW Bouchout Merchtem BW Asse Aurora Dilbeek Halle Londerzeel Sint- Pieters- Leeuw De Floere Wemmel Grimbergen Zemst Vilvoorde Mivavil Machelen Kortenberg Zaventem TWI Kanunnik Triest Dymka Kraainem Drogenbos Linkebeek Beersel Sint- Rodea Genesius- Rode Steenokkerzeel Kapelle- op-den- Bos Meise Wezembeek- Oppem Hoeilaart Boortmeerbeek Kampenhout Overijse Ijsedal Bertem Keerbergen Haacht Herent Leuven Tervuren Huldenberg Oud-Heverlee Begijnendijk TremeloBW Leuven (Aarschot) Scherpenheuvel- Aarschot Zichem Rotselaar Bierbeek Boutersem Tienen Bekkevoort Blankedale Diest Holsbeek Tielt-Winge Kortenaken Lubbeek BW Leuven (Kessel-Lo) Glabbeek Hoegaarden Grenzen: Voorlopig referentiebestand gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) BW Leuven (Diest) Linter Zoutleeuw Landen Geetbets 13.2 Arbeidszorg Arbeidszorg richt zich tot personen die (nog) niet of niet meer kunnen werken in het reguliere of beschermde arbeidscircuit vanwege persoonsgebonden kenmerken zoals psychische problemen, extreem lage stressbestendigheid, een handicap, gebrek aan zelfvertrouwen, enz. Zij hebben geen arbeidscontract maar putten hun inkomen meestal uit een vervangingsinkomen. Ze krijgen zowel arbeidsbegeleiding als zorgbegeleiding. Arbeidszorg kan in sociale en beschutte werkplaatsen, maar ook in samenwerkingsverbanden waarbij minstens een sociale en/of beschutte werkplaats betrokken is. Ook de dagcentra van het VAPH kunnen onder arbeidszorg worden gerekend. Arbeidszorgmedewerkers werken in groep in een atelier of in individueel begeleid werken op een externe arbeidspost.

36 DEEL III: Aanbod in de belendende sectoren Tabel 16: : Doelgroepmedewerkers arbeidszorg in sociale en beschutte werkplaatsen (dec 2009) Provincie* Aantal Antwerpen 215 Limburg 219 Oost-Vlaanderen 335 Vlaams-Brabant 175 Halle-Vilvoorde 69 Leuven 106 West-Vlaanderen 276 * op basis van de woonplaats van de doelgroepmedewerkers Bron: VSAWSE

37 DEEL IV: Initiatieven van de provincie DEEL IV: Initiatieven van de provincie 14 Het provinciale impulsbeleid De provincie voert een actief impulsbeleid om de achterstand van het welzijnsaanbod, waaronder ook de voorzieningen voor personen met een handicap, in de provincie weg te werken 15. Een algemeen probleem voor de regio zijn de hoge grond- en woningprijzen. Voor infrastructuurwerken kan een dienst of voorziening wel beroep doen op VIPA-subsidies. Maar deze zijn niet gekoppeld aan de grond- en woningprijzen. De provincie ondersteunt daarom de nieuwbouw- en verbouwingsprojecten via het subsidiereglement voor infrastructuurwerken of uitrustingskosten voor voorzieningen en diensten voor personen met een handicap. Bovenop dit jaarlijks budget, is er sinds maart 2010 een aanvullende subsidie voor voorzieningen die een aanbod realiseren op een nieuwe locatie. Het gaat dan om (semi-)residentiële voorzieningen die voor de extra kosten die een nieuwe inplantingsplaats met zich meebrengt, een financieel duwtje in de rug krijgen. Op die manier wil de provincie meewerken aan de spreiding van het aanbod. Ook de subsidiebedragen zelf werden verhoogd en de indienmogelijkheden zijn uitgebreid. Zo kunnen diensten en voorzieningen die voldoen aan de voorwaarden van het reglement ten laatste op 31 januari en 30 juni van elk jaar hun aanvraag indienen om op die manier sneller over hun subsidie te kunnen beschikken. Om als provincie een substantiële bijdrage te kunnen leveren aan de huisvestingsproblemen van welzijnsvoorzieningen en tegelijk het welzijnsaanbod te verhogen binnen de provincie, wordt de oprichting van sociale campussen ondersteund. Hieronder wordt verstaan dat minimaal 3 à 4 organisaties de koppen bij elkaar steken om gezamenlijk, via een aparte beheersstructuur een infrastructuur aan te kopen en/of te verbouwen. Op die manier kunnen de beheers- en secretariaatskosten worden gedeeld. Vanuit het provinciaal beleid worden er nog andere initiatieven genomen waarvan er een aantal verder in het dossier worden vermeld. Het gaat dan om initiatieven op het vlak van: wonen: subsidies voor aanpassingen aan woningen; vrije tijd: begeleiderspas; subsidies voor vrijetijdszorgorganisaties, subsidiëring van een onderzoek i.v.m. vrijetijdszorgtrajectbegeleiding; zorg: ondersteuning van het Regionaal Overlegnetwerk Gehandicaptenzorg; vernieuwende projecten: voor projecten die vernieuwend zijn in de welzijnssector in het algemeen of specifiek voor Vlaams-Brabant kan een subsidie aangevraagd worden. Daarnaast wordt telkens een jaarthema door de provincie vastgelegd waarmee een aantal projecten worden gehonoreerd die een specifieke invulling willen geven aan het gestelde thema; algemene ondersteuning welzijnsorganisaties, bijvoorbeeld op het vlak van vrijwilligerswerk (gratis vrijwilligersverzekering, vacaturebank vrijwilligerswerk ), organisatie van evenementen (pluimkrediet, uitleendienst ) 16 toegankelijkheid; cultuur-, jeugd(werk)- en sportinitiatieven voor personen met een handicap.

38 DEEL IV: Initiatieven van de provincie 15 Het gratis 0800-nummer De provincie startte in 2008 een campagne met een gratis 0800-nummer om personen met een handicap en hun sociale netwerk ertoe aan te zetten al hun vragen te stellen, zo ook deze waarvoor een registratie op de Centrale Registratie Zorgvragen (CRZ) belangrijk is. Op deze manier hoopt men meer vragen te kunnen registreren. Men kan bij het 0800-nummer terecht voor vragen rond administratieve documenten en allerhande tegemoetkomingen, maar ook voor informatie rond opvang of begeleiding in een VAPH-voorziening of dienst. In 2009 waren er in totaal 732 oproepen, voor 2010 waren dit er 518. Het blijft belangrijk om dit nummer op regelmatige basis bekend te maken. 16 Sociale voordelen en tegemoetkomingen 16.1 Provinciale bijdrage telefoonkosten en De provincie Vlaams-Brabant geeft een financiële bijdrage in de telefoonkosten van senioren ouder dan 75 jaar en mensen met een erkende handicap (66%). De tegemoetkoming bedraagt maximum 50 euro voor plaatsing van een telefoontoestel en / of een jaarlijkse financiële bijdrage van 40 euro in de abonnementskosten van een telefoontoestel. De aanvrager moet wel in aanmerking komen voor een sociaal telefoontarief en 'geïsoleerd' leven. Dit laatste betekent dat de aanvrager alleen woont of dat het gezin enkel bestaat uit personen die ouder zijn dan 75 jaar of een erkende handicap hebben, eventueel met kinderen die nog geen 10 jaar oud zijn. Tabel 17: : Toegekende bijdrages telefoonkosten aan personen met een handicap provincie Vlaams-Braba Brabant Leuven Halle-Vilvoorde Totaal Weigeringen 2010 157 142 299 12 2009 127 134 261 8 Bron: Cel ouderenbeleid provincie Vlaams-Brabant 16.2 Provinciale aanpassingspremie voor woningen De provincie Vlaams-Brabant kent een premie toe aan ouderen en personen met een handicap die werken aan hun woning uitvoeren om de woning functioneel aan te passen aan hun fysieke toestand. Voorbeelden zijn het aanbrengen van een automatische deuropener of een lift, aanpassing van sanitair of keuken, vergroten van deuropeningen, plaatsen van automatische

39 DEEL IV: Initiatieven van de provincie rolluiken en aanleggen van hellende vlakken. Men moet minstens 60 jaar oud zijn of een handicap hebben, erkend door de FOD Sociale Zekerheid of het VAPH. Ook huurders kunnen hier een beroep op doen onder bepaalde voorwaarden. 17 De premie bedraagt 50 % van de kostprijs (met een maximum van 2.500 euro) indien de inkomsten niet meer bedragen dan 35.630 euro voor een alleenstaande en 50.490 euro voor een gezin van minimum twee personen (te verhogen met 3.040 euro per persoon ten laste). Personen die een verhoogde tegemoetkoming genieten of een OMNIO-statuut hebben kunnen 75 % van de kostprijs uitbetaald krijgen. Sommige gemeenten in Vlaams-Brabant hebben een samenwerkingsovereenkomst met de provincie en voegen hier nog een gemeentelijke aanpassingspremie aan toe. In 2008 kregen 250 personen de premie toegekend, in 2009 270 en in 2010 reeds 450. Aantal Bever 100 Persoon met een handicap Bejaarde Gemengd Onbekend Galmaarden Herne Affligem Gooik Asse Liedekerke Ternat Roosdaal Opwijk Lennik Pepingen Dilbeek Halle Londerzeel Merchtem Kaart 18: : Aantal personen aan wie een provinciale aanpassingspremie werd uitgekeerd (2002-2010) Sint- Pieters- Leeuw Meise Wemmel Beersel Kapelle- op-den- Bos Drogenbos GrimbergenVilvoorde Linkebeek Sint- Genesius- Rode Zemst Steenokkerzeel Machelen Kortenberg Zaventem Wezembeek- Kraainem Oppem Tervuren Hoeilaart Boortmeerbeek Overijse Kampenhout Keerbergen Bertem Haacht Huldenberg Herent Rotselaar Leuven Tremelo Begijnendijk Holsbeek Oud-Heverlee Bierbeek Aarschot Tielt-Winge Lubbeek Glabbeek Boutersem Hoegaarden Scherpenheuvel -Zichem Bekkevoort Tienen Diest Kortenaken Linter Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Dienst wonen Grenzen: Voorlopig rb gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) Zoutleeuw Landen Geetbets 17 Toegankelijkheid Elke provincie heeft een Provinciaal Steunpunt Toegankelijkheid (PST) dat de regionale initiatieven coördineert en het grote publiek informeert en sensibiliseert. Het steunpunt ondersteunt en stimuleert ook het provinciale bestuur en de lokale besturen in het voeren van een gericht toegankelijkheidsbeleid. PST Vlaams-Brabant Provincieplein 1 3010 Leuven tel: 016/26.73.91 E-mail: alexander.leysen@vlaamsbrabant.be

40 DEEL IV: Initiatieven van de provincie Ieder steunpunt wordt bijgestaan door een technisch adviesbureau toegankelijkheid. Voor Vlaams-Brabant is dit: Toegankelijkheidsbureau vzw vestiging Limburg Belgiëplein 1 3510 Hasselt Tel: 011 87 41 38 Fax: 011 87 41 39 E-mail: info@toegankelijkheidsbureau.be De lokale besturen hebben een belangrijke rol op het gebied van toegankelijkheid Een eerste aandachtspunt is de toegankelijkheid van de eigen infrastructuur, straatinrichting, openbare ruimten en dienstverlening. Het gemeentebestuur heeft ook belangrijke bevoegdheden, zoals de controle op de naleving van de wettelijke toegankelijkheidsvoorschriften bij bouwvergunningen, het onderhoud van straten en voetpaden, politieaandacht voor foutparkeerders, de uitreiking van terrasvergunningen... Voor de uitvoering van dit toegankelijkheidsbeleid kan het gemeentebestuur beroep doen op de expertise en de ervaring van het Toegankelijkheidsbureau, bijvoorbeeld voor technische advies i.v.m. bouw- of verbouwingswerken, aanleg en herinrichting van straten, openbare ruimten en publieksvoorzieningen. Daarnaast kan het Toegankelijkheidsbureau ingeschakeld worden voor vormingsactiviteiten en opleiding, en de begeleiding bij het uitwerken van een beleidsplan toegankelijkheid. Gemeenten kunnen een samenwerkingsovereenkomst afsluiten met het Toegankelijkheidsbureau. In Vlaams-Brabant hebben Aarschot, Asse, Dilbeek, Halle en Londerzeel een dergelijke overeenkomst. Lokale besturen in Vlaams-Brabant kunnen gratis toegankelijkheidsadvies inwinnen bij een gespecialiseerd technisch adviesbureau, zodat zij reeds in de ontwerpfase met de gangbare toegankelijkheidsnormen rekening kunnen houden. Alle openbare infrastructuurwerken die in beheer zijn van een gemeentebestuur, OCMW-bestuur of gemeentelijke vzw's komen in aanmerking: culturele centra, gemeentehuizen, speelpleinen, parken, voetpaden(her)aanleg, oversteekplaatsen, sportinfrastructuur, ontmoetingscentra, sociaal huis, enz. Openbare gebouwen kunnen ook gratis gescreend worden. Per gebouw wordt een rapport opgemaakt waar de verschillende onderdelen besproken worden en aangegeven wordt wat de plus- en minpunten zijn. Ook alle organisaties die de begeleiderspas (zie 18.2) toelaten kunnen een gratis screening van hun infrastructuur aanvragen. Op de website van Toegankelijk Vlaanderen (www.toevla.be) staan de gegevens van alle gescreende infrastructuur. 18 Handicap en vrije tijd 18.1 Vrijetijdszorg Sinds 2002 erkent en subsidieert de Vlaamse overheid organisaties die een aangepaste vrijetijdsbesteding voor personen met een handicap aanbieden. 18 Vrijetijdszorgorganisaties zijn er in eerste instantie voor personen die thuis wonen en hun gezinnen. Ze organiseren aangepaste vrijetijdsactiviteiten voor personen met een handicap, eventueel samen met hun gezin of vrienden en kennissenkring. Vier vrijetijdszorgorganisaties, die erkend zijn door het VAPH, zijn actief in Vlaams-Brabant. Ze worden ook door de provincie ondersteund.

41 DEEL IV: Initiatieven van de provincie Gezinsactiviteitencentrum 't Balanske in Tielt-Winge KVG vrijetijdswerking Vlaams-Brabant in Zellik Indivo in Anderlecht Nationale Federatie Gehandicaptenzorg in Brussel De meeste organisaties staan zelf in voor de aangepaste activiteiten. Anderen leggen eerder de nadruk op vrijetijdsbemiddeling. Dit betekent dat ze personen met een handicap stimuleren en begeleiden in hun zoektocht naar een geschikte, gewone vrijetijdsorganisatie, die zich niet specifiek richt tot personen met een handicap. Vrijetijdszorgtrajectbegeleiding is voor kinderen, jongeren en volwassenen een belangrijk instrument om een vrijetijdszorg op maat te kunnen aanbieden. In september 2009 startten de vier erkende vrijetijdszorgorganisaties i.s.m. een onderzoeker van de KULeuven een onderzoek rond trajectbegeleiding vrijetijdszorg. Het onderzoek wordt gesubsidieerd door de provincie en loopt over 2 jaar. Bedoeling is de methodiek vrijetijdszorgtrajectbegeleiding te ontwikkelen, met een stappenplan, en het onderzoek af te ronden met een symposium om de resultaten bekend te maken. 18.2 Begeleiderspas eleiderspas Met de provinciale begeleiderspas mag de begeleider gratis mee naar het theater, een optreden, een sportmanifestatie, een tentoonstelling, enz. bij één van de deelnemende organisaties. De persoon met een handicap betaalt zelf wel de toegangsprijs, maar zijn/haar begeleider krijgt gratis toegang. Een persoon met een handicap die in het bezit is van een begeleiderspas kan per activiteit vrij zijn/haar begeleider kiezen. Een begeleiderspas kan worden aangevraagd door: kinderen en jongeren met een attest van verhoogde kinderbijslag; volwassenen met een attest van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid waaruit een blijvende ongeschiktheid blijkt van ten minste 66%. De organisaties die deelnemen aan dit project, ontvangen in 2011 een label. Het label moet duidelijk maken dat het bij deze organisatie volstaat om de begeleiderspas voor te leggen. Personen die nog niet over een begeleiderspas beschikken, kunnen bij de deelnemende organisaties ook de nodige informatie krijgen over de aanvraag, die gebeurt bij de provincie. Een overzicht van de deelnemende organisaties is raadpleegbaar op www.vlaamsbrabant.be/handicap. 18.3 Uit met toegang Recent werd aan de website www.uitinvlaamsbrabant.be een luik toegevoegd met een aparte url: www.uitmettoegang.be. Deze website wijst personen met een handicap de weg naar het toegankelijke vrijetijdsaanbod in de provincie. Via de zoekfunctie kan het volledige vrijetijdsaanbod in Vlaams-Brabant worden doorzocht. Aanvullend zetten de vier erkende vrijetijdszorgorganisaties regelmatig toegankelijke activiteiten en projecten in de kijker.