& Umicore en u! Milieumagazine Umicore in Hoboken Gaszuivering Een vrouwenzaak op pagina 8 Wij rijden groen Op pagina 25 Koelen met Scheldewater Op pagina 14
STOOM OPSLAAN Vorig jaar kon u lezen over een belangrijk stoomrecuperatieproject in onze smelter. Op deze foto ziet u onze stoomaccumulator, die in maart 2015 in werking trad. In wezen is het een enorm vat waarin het overschot aan stoom wordt geblazen. Dat vat komt dan onder hoge druk te staan waardoor stoom condenseert tot heet water, zoals in een drukkookpan. Op het moment dat de smelter stopt met smelten en dus geen stoom meer produceert, gaat er een klep open naar het stoomnet. Dat staat op een lagere druk dan de accumulator en op die manier kookt het vat letterlijk leeg in het net. Zo kunnen we de stoom bewaren om later te gebruiken en vermijden we dat onze aardgasbranders dan moeten opspringen om stoom te produceren. 2
& Beste buur, beste lezer Onze fabriek is niet meer wat ze 25 jaar geleden was. Milieuzorg is voor ons iets vanzelfsprekends geworden. We hebben de afgelopen jaren zwaar geïnvesteerd in milieumaatregelen en we gaan daar onverminderd mee door. We besteden heel veel zorg aan lucht- en waterzuivering, stoffiltering en geluidsdemping. We komen nog altijd tot nieuwe inzichten. Bij elke nieuwe investering of aanpassing van onze installaties is het aan banden leggen van uitstoot een belangrijk gegeven. Voor elke nieuwe installatie wordt grondig bestudeerd hoe we die geluidsarm kunnen maken. Elke wijziging moet ook voldoen aan de energiebesparende eisen van het convenant met de Vlaamse overheid. Dat is momenteel heel actueel: we investeren volop in een uitbreiding van onze capaciteit, zonder de fabriek te vergroten. Het is een uitgelezen gelegenheid om extra milieusparende maatregelen in te voeren zoals u in dit verslag zal kunnen lezen. Umicore en u! Milieumagazine Umicore in Hoboken INHOUD: p. 3 Voorwoord p. 4-19 Umicore en uw milieu p. 20-23 Umicore in actie p. 24-28 Umicore doet mee Gaszuivering Op pagina 8 Koelen met Scheldewater Op pagina 14 We hebben op deze manier alle evidente bronnen van uitstoot en geluid aangepakt. We zijn in regel met de opgelegde normen, maar voor het bereiken van de veel lagere streefcijfers is het vaak zoeken naar een speld in een hooiberg. We doen dat met volle inzet, maar het is soms met vallen en opstaan. Soms krijgen we met teleurstellingen te maken: belangrijke investeringen in milieumaatregelen durven wel eens tegenvallen. Zo raakte onze biowaterzuivering, die we in bedrijf namen in februari na positieve testresultaten, geblokkeerd. Er ontstond gipsvorming in de installaties en we moesten die stilleggen. We zoeken zo snel mogelijk naar een oplossing voor het probleem. De geluidsoverlast, vooral naar Kruibeke, blijft bestaan, ondanks het feit dat we intussen alle belangrijke geluidsbronnen in onze fabriek hebben gesaneerd. Er zijn een aantal complicerende factoren (zoals inversie) en een groot aantal andere geluidsbronnen die niet uit onze fabriek komen en dus het probleem moeilijk oplosbaar maken. Omdat bestaande geluidsmodellen niet in staat bleken om het probleem in kaart te brengen, doen we nu permanente metingen in Kruibeke. Ik hoop dat u ons verslag informatief en interessant vindt. Wij blijven zoals steeds een open lijn houden met de buurt. Opmerkingen of suggesties kan u altijd kwijt op het nummer 0800 93739 of per e-mail preciousmetals@umicore.com. Geluid Op pagina 16 50 jaar diversiteit Op pagina 23 Umicore vestiging Hoboken A. Greinerstraat 14 B-2660 Hoboken Buren Op pagina 18 Umicore doet mee Op pagina 24 Groen nummer: 0800/93739 preciousmetals@umicore.com U&U MAGAZINE verschijnt 1X per jaar. 14de jaargang Luc Gellens Senior Vice-President Precious Metals Refining Verantwoordelijke uitgever Luc Gellens Umicore Precious Metals Refining Wenst u meer informatie? Aarzel niet ons te bellen 24/24 op ons groen nummer 0800/93739 3
4 Umicore en uw milieu
Enkele technische termen: wat betekenen ze? We verwerkten in 2014 meer materiaal dan in 2013. Dat maakte de uitdaging groter om onze uitstoot op het niveau van het vorige jaar te houden. In grote lijnen zijn we daarin geslaagd, we blijven binnen de wettelijke normen. We hebben voor sommige stoffen zo een laag peil bereikt, dat het moeilijk is om nog te verbeteren. We investeren momenteel in een capaciteitsuitbreiding van onze fabriek, zonder de fabriek zelf uit te breiden. Dat gaat gepaard met het aanpassen en verbeteren van een aantal processen. Het is ook een gelegenheid om te investeren in de meest geavanceerde filtertechnieken (zie bijvoorbeeld het artikel over gaszuivering). Om een duidelijk en objectief beeld te krijgen van de milieueffecten, meten wij samen met de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) constant emissies en immissies (zie kader) van de voornaamste stoffen. In Kruibeke doen we nu ook permanente geluidsmetingen. De input die we van u krijgen via de tweejaarlijkse enquêtes, de buurtcontacten en andere bronnen, is ook waardevolle informatie, waar altijd met aandacht naar wordt geluisterd en waar zo veel mogelijk gevolg aan wordt gegeven. Emissies (uitstoot): stoffen die op één of andere manier in het milieu (atmosfeer, oppervlaktewater of bodem) gebracht worden. Geleide emissies: stof, metalen en gassen die via een schoorsteen verspreid worden. Niet-geleide emissies: stof, metalen en gassen die niet uit een schoorsteen komen, maar die bijvoorbeeld ontsnappen uit gebouwen, of die verwaaien bij verladen, opslag of transport van grondstoffen. Immissie: de hoeveelheid stof, metalen en gassen aanwezig in de omgeving. Wij meten zowel metalen in fijn, zwevend stof in de lucht als in neervallend grover stof dat op de bodem ligt. 5
Shutterstock Geleide emissies Geleide emissies kunnen we aan de bron meten, dus aan de schoorstenen. In vergelijking met 1997, het jaar waarin we investeerden in een nieuwe fabriek, is de totale uitstoot van stoffen drastisch en consistent gedaald. Dat gaat jaar na jaar gepaard met kleine schommelingen. Zo was er een kleine verhoging in 2011. Maar in 2012 en 2013 was er een aanzienlijke daling, voor een groot deel door de nieuwe gaszuivering in de loodraffinaderij. De installatie vangt per jaar meer dan 3 ton stof op. In 2014 bleven we ongeveer op hetzelfde peil, hoewel we meer materiaal verwerkten dan het jaar ervoor. 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Totale stofemissie (kg/j) 2004 2006 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 De som van alle metaalemissies steeg lichtjes ten opzichte van vorig jaar (zie grafiek), tegen de verwachtingen in. De arseenemissies daalden sterk, maar de uitstoot van lood nam toe. Dat was vooral te wijten aan een minder goede werking van de zuiveringsapparatuur aan de loodraffinaderij. Er werden echter geen normen overschreden en bijkomende projecten werden opgestart. 6.000 5.000 4.000 3.000 Totale metaalemissie (kg/j) 2.000 1.000 0 2004 2006 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 6 6
0 0 Lucht Niet-geleide emissies Niet-geleide emissies zijn afkomstig uit verschillende (kleine) bronnen, en kunnen daarom niet rechtstreeks worden gemeten, zoals geleide emissies. Ze kunnen ontstaan bij transporteren en verladen van grondstoffen en tussenproducten. En stof dat op de terreinen ligt, kan wegwaaien. Een andere bron zijn de ventilatieverliezen van de gebouwen. Hoe bepalen we de niet-geleide emissies. We beginnen met het meten van immissies, stof dat in de lucht zweeft of op de grond valt. Vervolgens rekenen we terug naar de oorsprong en proberen we de ontsnapte hoeveelheden te ramen. Het volume van de niet-geleide emissies is over het algemeen groter dan dat van de geleide emissies. Dat is logisch, omdat ze afkomstig zijn van een uitgestrekt terrein. 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 Niet-geleide metaalemissie (kg/j) 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 De grafiek toont de evolutie van de geschatte niet-geleide emissies van lood, cadmium en arseen. Over de ganse periode is een aanzienlijke afname gerealiseerd. Vorig jaar bleven ze schommelen rond dezelfde waarden als de laatste 4 jaar, ondanks de toegenomen productie. Lood en arseen daalden zelfs lichtjes. Cadmium steeg lichtjes. Wij blijven intensief sproeien om opwaaiend metaalhoudend stof te voorkomen en we zuigen intensief af aan de bron. 500 Lood 2004 > 2014 500 Immissies: metalen in zwevend stof Cadmium Lood Zowel door de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) als door Umicore wordt dagelijks het gehalte aan metalen in zwevend stof gemeten op een aantal meetposten. De meetpost op de hoek van de Curiestraat en Standbeeldstraat toonde een daling voor arseen, maar ook een stijging van cadmium tot net boven de streefwaarde. Lood bleef ongeveer op hetzelfde peil. De meetpost op de hoek van Curiestraat en Edisonstraat toonde een lichte stijging voor zowel lood, cadmium en arseen. Cadmium kwam lichtjes boven de streefwaarde. 2004 > 2014 Arseen Cadmium Immissies: metalen in uitvallend stof Ook in het neervallend stof worden de metalen gemeten. Samen met de VMM gebruiken we daarvoor een netwerk van neerslagkruiken. Daar wordt het stof in opgevangen en maandelijks geanalyseerd. De gemeten waarden voor lood, cadmium en arseen bleven in 2014 op hetzelfde niveau als de vorige jaren, ondanks de gestegen productie. Arseen 7
8 Gaszuivering: een vrouwenzaak?
Lucht Umicore in Hoboken investeert 100 miljoen in het uitbreiden van zijn capaciteit. Tegen 2016 moet de fabriek 500.000 ton aankunnen, een stijging van 40%. Het goede nieuws is dat we dat zullen aankunnen zonder verdere milieu-impact, we voorzien zelfs verbeteringen voor de emissies van stof, metalen. Voor zwaveldioxide (SO2) streven we de komende jaren naar een impact vergelijkbaar met die van de betere jaren ondanks een toename aan grondstoffen. Dit zullen we realiseren door bijkomende zuiveringsstappen in te bouwen aan smelter en hoogoven. Smelter: meer doeltreffende filtering van hygiënegassen In de smelter plannen we 2 belangrijke filterprojecten. Meer filtercapaciteit Suzan: We willen de hygiënegassen beter afzonderen en er nog meer stof uit halen. Daarvoor moesten we eerst het ganse gebouw in kaart brengen, met al zijn toevoer- en afvoerroosters. Dat gaf ons een beeld van waar de emissies vandaan komen, en hoe we die kunnen aanpakken. Een 50% grotere filter moet aanzienlijk meer gassen vangen. In mei wordt een nieuwe ventilator geplaatst die ons nog meer afzuigcapaciteit zal opleveren. Hervergunning In april kregen wij de officiële hervergunning voor de site. Die is geldig voor de komende 20 jaar en houdt een toelating in om de capaciteit uit te breiden van 350.000 naar 550.000 ton per jaar. Er werden een aantal voorwaarden opgelegd die verder gaan dan in het verleden. We zullen een aantal zaken verder moeten bestuderen en verbeteren, voornamelijk op het gebied van emissies van metalen en van geluid. Dat is de reden waarom we nu continu geluidsmetingen doen in Kruibeke. Lies Gijsbregts We werken momenteel aan een aantal belangrijke ingrepen om de gassen die vrijkomen bij onze processen nog beter op te vangen en te zuiveren. Dat zal de luchtkwaliteit verder verbeteren. Toevallig of niet worden 3 van deze belangrijke projecten gecoördineerd door 4 vrouwen. Carrière in een mannenwereld Suzan Vandemaele, Kristien De Wit, Kim De Jonge en Lies Gijsbregts hadden al heel vroeg interesse in techniek. Na hun ingenieursstudies vonden ze een job bij Umicore (Suzan werkte eerst bij Monsanto). De vrouwen zijn in de minderheid in de diensten waar ze werken. Of je nu man of vrouw bent, maakt eigenlijk niets uit. Maar het gebeurt niet zo vaak dat een technisch project alleen door vrouwen uitgevoerd wordt. Suzan Vandemaele Met deze techniek ontstaan er geen afvalstoffen. Het is 100% duurzaam. 9
Lucht Hygiënegassen Bij alle processen waar hitte aan te pas komt, komen gassen vrij. Wij noemen die primaire gassen of procesgassen. Ze zijn meestal heel heet, bevatten veel stof en gasvormige componenten en worden onmiddellijk gekoeld en gefilterd. Soms kunnen er wat van die gassen ontsnappen, zoals bij het vullen of tappen van een oven. Vergelijk het met de damp die uit een kookpot ontsnapt en door de dampkap wordt opgevangen. We noemen die hygiënegassen. Ze kunnen worden ingeademd door mensen op de werkvloer, of ze kunnen ontsnappen naar de omgeving. Daarom moeten ze opgevangen en gezuiverd worden. De nieuwe oven was de rechtstreekse aanleiding om de ganse fabriekshal aan te pakken. Kristien De Wit Wegwassen van zwaveldioxide Lies: De gassen die worden opgevangen, bevatten nog wat zwaveldioxide. Omdat dat een rol speelt bij zure regen, willen we dat verwijderen. De techniek bestaat erin dat we het gas wassen met waterstofperoxide. Dat is een stof die onder andere ook wordt gebruikt in bleekmiddelen en in ontsmettingsmiddelen. Bij het wassen ontstaat zwak zwavelzuur, dat daarna wordt gebruikt in onze fabriek. Kristien: Het interessante van de gebruikte techniek is, dat er absoluut geen afvalstoffen ontstaan, het is 100% duurzaam. De peroxidewasser zal in gebruik worden genomen in het eerste kwartaal van 2016. Uitbreiding van de gaszuivering in de loodraffinaderij Kim: In de loodraffinaderij bestond al een plan om de filterinstallatie te vernieuwen, om de hygiënegassen beter op te vangen. Er wordt aan het einde van 2015 een nieuwe oven geplaatst, om de verwerkingscapaciteit uit te breiden, en dat was de aanleiding om de ganse hall waar de ovens staan aan te pakken. Lies: Er werden in het verleden al grote inspanningen gedaan. Er was niet alleen een droge filterinstallatie, er werd ook een zuivering geïnstalleerd voor de natte gassen. Deze gassen werden gewassen in een natte wasser. Wassen van gassen? Kristien: Veel gassen die vrijkomen op onze site zijn droog en kunnen dan gezuiverd worden met een zakkenfilter. Maar in sommige processen wordt gewerkt met waterige oplossingen op hogere temperatuur, waardoor er vochtige gassen uit kunnen ontsnappen. Die worden afgezogen en besproeid om metalen en andere gasvormige componenten te verwijderen. De gassen worden daarna door een reeks filters (matten eigenlijk) gestuurd met verschillende maasgrootten. De filters worden continu besproeid, zodat de damp, samen met de metalen, erop neerslaat. Het metaalhoudende water gaat dan naar onze waterzuivering. De matten worden regelmatig vervangen en gereinigd. 10
Kim De Jonge Finalisatie natte weg in de loodraffinaderij Suzan: Het wassen van gassen is een project dat een paar jaar geleden begon. Het project werd in verschillende fasen uitgevoerd, en begon met een testfase om de nieuwe technologie uit te proberen. De uitstoot van metalen ging systematisch naar beneden in de verschillende fasen. Het project is nu praktisch afgerond. De nieuwe natte wasser is operationeel. De individuele natte filteringen die vroeger bestonden, werden de afgelopen jaren systematisch aangesloten op de natte wasser. Parkeerproblemen op kuisdagen Moretusburg Op woensdag en donderdag poetsen wij de straten van Moretusburg. Op die dagen geldt een parkeerverbod. Dat is aangeduid door verkeersborden, die gelden voor de hele zone. Heel regelmatig zien we dat mensen zich niet aan het parkeerverbod houden. En poetsen gaat niet waar er auto s in de weg staan. De overtreders zijn meestal geen buurtbewoners. Wij sensibiliseren onze eigen werknemers en de directies van de andere fabriek en van de school. Wie het parkeerverbod niet opvolgt, kan geconfronteerd worden met nare gevolgen: de politie doet steekproefsgewijs controles en schrijft boetes uit. 11
Water In onze activiteit wordt heel wat water gebruikt. In dat afvalwater zitten onder andere nitraat, seleen en andere metalen, die we zoveel mogelijk verwijderen. Niet om wat metalen te herwinnen, maar vooral om te voldoen aan de milieunormen. 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Totale metaalemissie naar water (kg/j) 2004 2006 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 De totale hoeveelheid metalen die in de Schelde wordt geloosd is gedaald. Dat was te verwachten, omdat onze biologische waterzuivering in februari van vorig jaar in gebruik werd genomen. De daling was echter minder groot dan gepland, wegens een totaal onverwachte blokkering van de biologische waterzuivering in de loop van het jaar. Daar wordt nu hard aan gewerkt. De lozing van cadmium is onverwacht toch gestegen, een gevolg van een incidentele lozing in een periode met zware regenval. 12
Complicaties in onze biowaterzuivering De verwachtingen waren hoog gespannen. We hadden de nieuwe installatie jarenlang voorbereid en de pilootfase was uitstekend verlopen. Speciale bacteriën zouden op een natuurlijke manier de ongewenste stoffen uit het water verwijderen. Alles leek goed te verlopen nadat we op Valentijnsdag de bacteriëncultuur in de reactoren van de waterzuivering inbrachten. De eerste maanden werden er voortreffelijke resultaten geboekt voor het verwijderen van metalen en nitraat, maar er ontstonden complicaties die in de pilootfase niet voorkwamen. Er ontstond gipsvorming en de installatie moest eind mei worden stilgelegd. 6 reactoren van de 12 werden met veel moeite leeggemaakt. We zijn nu een aantal pistes aan het bekijken om gipsvorming te vermijden, zodat we de installatie zo snel mogelijk opnieuw kunnen opstarten. We zijn wel zeker dat het biologische proces uitstekend werkt en dat we de strengere normen in de toekomst zullen halen. Modernisering van de oude waterzuivering Onze oude waterzuiveringsinstallatie, die in gebruik is sinds 1980, was aan modernisering toe. Na het in gebruik nemen van de biologische zuivering, moest de oude installatie de eerste fase worden van het proces. De biowaterzuivering moet stoffen verwijderen die de oude installatie niet aankon. 90% van de werken waren eind 2014 voltooid. De rest van de werken, zoals het vervangen van de pompen, kunnen alleen gebeuren als de installatie stil ligt. Ze zijn gepland tijdens de grote stilstand in april en mei 2015. De waterzuivering blijft gewoon werken tijdens de werkzaamheden. Doorgedreven automatisering We hebben een groot aantal taken geautomatiseerd. Metingen worden nu in een database bijgehouden. Dat laat een vergelijking van gegevens toe en een automatische rapportering. Daardoor wordt het proces als het ware zichtbaar gemaakt, we kunnen verbanden leggen tussen de fenomenen die we waarnemen en dan gericht ingrijpen. Voorbeeld: voor het neutraliseren van zure afvalwaters gebruiken we kalkmelk. Dat kunnen we nu veel preciezer doseren dan vroeger en daardoor draait het systeem veel stabieler en met minder verbruik aan reagentia. Een bijkomend voordeel is de tijdsbesparing voor onze mensen. Ze kunnen het proces veel makkelijker onder controle houden, omdat een aantal manuele taken van vroeger nu geautomatiseerd zijn. Nieuw slibgebouw In de huidige waterzuivering worden metalen afgezonderd. Die fractie wordt ingedikt tot een slib, dat gefilterd wordt met filterpersen. Een deel wordt terug gebruikt in het proces in de smelter. Het persen gebeurt in het slibgebouw. Dat had zijn beste tijd gehad en we kondigden vorig jaar al een nieuw gebouw aan. Dat project schiet goed op. De detailstudie is nu bezig, en de bouwwerken zijn gestart. De eerste fase is het bouwen van de onderkant van het gebouw. Dan komen de filters erop. Die zijn zo groot dat ze alleen in een open gebouw kunnen worden naar binnen gebracht. De filters worden hier verwacht rond september-oktober. Daarna wordt de rest van het gebouw rond de filters geconstrueerd. Volgens de huidige planning zal de installatie in het eerste kwartaal van 2016 in gebruik worden genomen. Een efficiënter en properder proces In het oude gebouw wordt het materiaal dat uit de filterpersen komt met transportbanden naar kleine containers gebracht, die dan over en weer worden gevoerd naar een grote opslagbox. In het nieuwe systeem wordt dat transport geëlimineerd. De filters staan bovenop grote opslagboxen, en het materiaal wordt daar rechtstreeks in gelost. Dat betekent veel minder transport op het terrein. We vermijden ook de transportbanden, waardoor onze medewerkers minder het gevaar lopen om met verontreinigd materiaal in contact te komen. Het oude gebouw blijft bestaan, maar het krijgt een andere bestemming. 13
Koelen met Scheldewater Ondergrondse boring Om Scheldewater op te pompen en het daarna, onveranderd, terug af te voeren naar de Schelde, hadden we 2 pijpleidingen nodig. Volgens de klassieke methode graaf je een sleuf en daarin komen dan de leidingen. Niet zo handig in ons geval, want de koeltoren staat 500 meter van de Schelde en onderweg staan een aantal obstakels. Het project zou maanden in beslag nemen, met veel overlast voor de fabriek en de omgeving. We besloten om een ondergrondse tunnel te boren, een techniek die soms gebruikt wordt bij openbare werken, als er kabels moeten worden gelegd. Computergestuurd Vincent Wulle De koeltoren van onze afdeling zwavelzuur is een grote gebruiker van koelwater. Normaal gebruiken we daar industrieel water voor (gerecupereerd en gezuiverd rioolwater), dat in een gesloten circuit steeds weer gerecycleerd wordt via onze interne waterzuivering. Industrieel water wordt bijvoorbeeld ook gebruikt voor het besproeien van de site. Om tekorten aan te vullen (die onder andere ontstaan door verdamping), wordt er geregeld Scheldewater bijgepompt. Naarmate onze capaciteit groeit, hebben we meer water nodig. Omdat het volume te groot zou worden voor onze waterzuivering, hebben we besloten om de koeltoren zijn eigen waterbevoorrading te geven, gescheiden van de rest. We willen daarvoor alleen Scheldewater gebruiken. Dat heeft een aantal voordelen, maar er moest wel een grote ingreep voor gebeuren. Het ging allemaal heel snel. Het idee werd geboren in september van vorig jaar, de boringen begonnen op 5 januari en namen amper anderhalve week in beslag. Het ganse proces was computergestuurd. Er ging wel wat studiewerk aan vooraf, want we moesten alle gekende ondergrondse obstakels in kaart brengen. Om problemen met niet gekende obstakels te vermijden, werd besloten om tot op 20 meter diepte te boren. Dat was ruim onder de paalfunderingen van een vroegere fabriek, waarvan we niet alle details kennen. De boring zelf gebeurde in een aantal fasen, van een kleine naar een grote diameter. De 500 meter werden overbrugd door aaneengeschakelde boorsegmenten van 5 meter elk, waarvan de voorste voorzien was van gyroscopen die gegevens doorstuurden naar de boormachine. Dat liet toe om de boring eventueel bij te sturen. Op die manier was het mogelijk om tot op de centimeter te voorspellen waar de tunnel zou uitkomen. 14
Evacueren en stabiliseren Bij het boren van de tunnel werd bentoniet gebruikt, een soort waterachtige klei, die niet alleen een schurend effect heeft, maar ook de tunnel moest stabiliseren. Er werden ongeveer 600 ton materiaal opgepompt, vooral klei. Dit werd afgevoerd voor verwerking, na een eerste reiniging in een mobiele recyclageunit. Parallel met de boring was een andere ploeg bezig met het lassen van de 3 pijpleidingen die in de tunnel moesten worden geschoven. Dat is er één meer dan we momenteel nodig hebben, we reserveren er één voor toekomstige toepassingen. De buizen aanbrengen in de tunnel was een kwestie van een paar uur, zonder noemenswaardige hinder voor de fabriek: het verkeer werd maar een half uur stilgelegd. Het systeem wordt in het voorjaar van 2015 in gebruik genomen. Milieuvoordelen Scheldewater ontkoppelen van het industriële water op de site heeft zijn voordelen. Rioolwater is verontreinigd en als je er Scheldewater aan toevoegt, krijg je in totaal nog meer verontreinigd water dat moet worden gezuiverd. Door het Scheldewater gescheiden te houden, vermijden we die contaminatie. Het water wordt geloosd zoals het uit de Schelde kwam, we maken dus een lozingspunt voor proper water. We bestuderen ook of we andere waterverbruikers die niet gecontamineerd zijn op dit lozingspunt kunnen aansluiten. Bovendien wordt onze waterzuivering ontlast en kan die efficiënter werken. Hoeveel Scheldewater? We pompen nu al 300.000 m³ Scheldewater per jaar op. Omdat onze capaciteit, en dus onze behoefte aan water stijgt, gaan we in de nabije toekomst naar 800.000 m³ per jaar. Het opgepompte water komt eerst in een bezinkbak, waarna het naar het hoofdpompstation gaat, waar het gefilterd en verdeeld wordt. We voorzien nu een tweede filtering op het Scheldewater. We hebben nu ook een apart lozingspunt voor proper water. 15
Geluid We hebben een nieuwe milieuvergunning. Die legt nog strengere voorwaarden op wat geluid betreft en voorziet een aantal nieuwe onderzoeken op het gebied van geluid, zowel richting Kruibeke als de omliggende woonwijken De top 10 De visie van onze site is: de impact van alle milieuaspecten naar de omgeving minimaliseren. Geluid maakt daar uiteraard deel van uit. De afgelopen jaren hebben we systematisch de top 10 van geluidsbronnen van onze site gesaneerd. Daarbij zijn aan de loodraffinaderij en aan het informaticagebouw nieuwe koeltorens geplaatst die veel geluidsarmer zijn. De geluidsdemper aan de smelter werd vorige zomer vernieuwd, dat was de laatste resterende luide bron. Zo reduceren we stap voor stap de geluidshinder van onze site. 16
Extra maatregelen richting Kruibeke Daarnaast nemen we voor Kruibeke twee extra maatregelen: Een nieuw stollingsveld voor de hoogoven De hoogoven wordt afgetapt in grote gietijzeren potten, die daarna naar een ruimte gaan om te stollen. Na de zomer van 2015 zullen we een nieuw stollingsveld in gebruik nemen, dat veel groter is dan het vorige. Dat laat toe om de potten verder uit elkaar te zetten, zodat ze elkaar niet raken bij het manipuleren. Het tikken van die potten tegen elkaar geeft namelijk hinderlijk lawaai, zeker als ze leeg zijn. Een permanente geluidsmeting Tot nu toe deden we per jaar een aantal meetcampagnes van enkele dagen of weken. Door permanent te meten, bij alle weersomstandigheden, hopen we de geluidsimpact in Kruibeke beter te begrijpen. Er is intussen gebleken dat niet alleen onze fabriek daarvoor verantwoordelijk is, er zijn verschillende factoren in het spel. We willen onder andere weten welke rol inversie speelt. Het fenomeen kennen we, maar tot nu toe is geen enkel model er in geslaagd om een systematisch verband te tonen tussen bepaalde geluidsbronnen en de lokale geluidsoverlast. Metingen overdag worden mee beïnvloed door andere geluiden zoals verkeer of grasmaaiers in het weekend. Het is vooral s avonds en s nachts dat we kunnen nagaan of er nog aanwijsbare bronnen van onszelf bijzitten. We besteden extra aandacht aan piekgeluiden, van minder dan een seconde, maar dat zijn de meest hinderlijke. Wij doen verder Onze grootste geluidsbronnen zijn nu gedempt. Alle studies wijzen erop dat we geen luide geluidsbronnen meer hebben. We zitten binnen de normen, maar we blijven op zoek naar verbeteringen. Dat wordt moeilijker, er zijn geen bronnen meer die er bovenuit steken. De continue meting moet ons helpen om hier meer inzicht in te verwerven.a Uitbreiding van onze stortplaats in Hemiksem Sinds 1988 hebben we een stortplaats in Hemiksem, in een oude kleiput. Die gebruiken we om het slib van onze waterzuivering in te storten. Die stortplaats was aan een hervergunning toe en die werd in 2013 toegekend. De wetgeving was intussen strenger geworden en daarom moesten we de nog openliggende fase (4B) opnieuw inrichten met onder andere een lekdetectiesysteem. Volgende fasen We hebben een bouwvergunning gekregen om de uitbreiding te doen die in de milieuvergunning is voorzien, voor fasen 5, 6 en 7. Die liggen naast de fasen die nu zijn opgevuld. De werken beginnen met het ontbossen en het nivelleren van het terrein. Dan nemen we dezelfde beschermende maatregelen zoals die in fase 4 werden uitgevoerd, conform met de regelgeving. Het begint met een waterdichte afsluitlaag op de bodem van de put (kleimatten) met een lekdetectiesysteem, daarna een folie en een drainerende laag. Dan bouwen we stortdijken aan de zijkanten, die de stortmassa zijdelings moeten tegenhouden. Die inkuiping wordt volledig met aaneengelaste folie dichtgemaakt vooraleer we beginnen te storten. Dat zal weer in verschillende lagen gebeuren, waarbij elke laag met grondlaag wordt bedekt en van een drainagesysteem voorzien vooraleer de volgende laag wordt gestort. Het systeem zorgt ervoor dat regenwater dat eventueel zou kunnen doorsijpelen bij de aanlegfase in drainagebuizen terecht komt en dat lekken (als die al zouden voorkomen) onmiddellijk ontdekt worden door het lekdetectiesysteem. Afdekfolies Stortmassa Stortmassa Stortmassa Tussenafdeklagen + drainage Dijk opgebouwd uit grond Klei Bewortelingsgrond Nieuwe gracht Klei Drainagelaag Ondergrond 17
Burenbevraging U krijgt het om de 2 jaar in de bus: een enquêteformulier dat u toelaat om ons als buren te evalueren en om commentaren te geven. Dat helpt ons dan weer om onze inspanningen bij te sturen. Heel veel respons krijgen we doorgaans niet op die enquête: dit jaar waren dat er 190 van de 5.700 verdeelde vragenlijsten. We danken voor elke respons. De (steeds identieke) vragen zijn ingedeeld in 3 rubrieken: Communicatie, Verantwoordelijkheid en Klachten. Een kort overzicht van de resultaten. Communicatie Er wordt overwegend positief gereageerd op de informatie in ons jaarverslag, dat de meesten aangenaam vinden om te lezen. Umicore wordt beschouwd als open in zijn communicatie. 18
Reacties Een aantal mensen hebben klachten over geluidshinder. Die komen vooral uit Kruibeke en Hertogvelden. We zijn ons al lang bewust van mogelijke geluidsoverlast en we doen grote inspanningen om dit probleem uit de wereld te helpen. Vooral uit Hertogvelden wordt een stofprobleem aangekaart, weliswaar op een lager niveau dan 2 jaar geleden. We zijn helemaal niet zeker dat dit stof afkomstig is van onze fabriek, door de grotere afstand en omwille van de aanwezigheid van andere industriële bedrijven in de buurt. Verantwoordelijkheid Hier liggen een paar gevoelige punten. De algemene opinie over de evolutie van de milieuprestaties (over de laatste 3 jaar) en het aanvoelen van Umicore als goede buur die correct reageert op klachten blijft positief, hoewel een aantal deelnemers aan de enquête toch kritiek laten horen. Dat heeft dan waarschijnlijk veel te maken typische klachten, zoals geluid en stof. Af en toe zijn er ook geurklachten. Geur is een typisch probleem waarvan de bron moeilijk aan te wijzen is. Uit een geurstudie van de milieu-inspectie een paar jaar geleden is gebleken dat er geen systematische geurhinder komt vanuit onze site. Heel occasioneel kan dat wel, op momenten van inversie. Dan kan de rookpluim uit een schoorsteen neerslaan en dat ruik je. Maar het is meestal van heel korte duur. Ook hier is het echter niet zeker dat Umicore de enige bron is. Andere klachten In sommige wijken worden nog andere problemen gesignaleerd, zoals: Moretusburg: Occasionele parkeeroverlast, die ook een belemmering is bij het reinigen van de straten. Dankzij het openen van een bijkomende parking is de parkeeroverlast van eigen werknemers in Moretusburg nu een stuk minder. Kritiek op de staat van de strook grond langs de fabriek in de Curriestraat. Die ligt er inderdaad vuil bij. We werken dit jaar een oplossing uit en voeren ze uit in 2016. Geluidsoverlast door de securitywagen aan de Curriestraat is intussen opgelost. Hertogvelden: Commentaar over het vrachtwagenverkeer. Het is inderdaad zo, dat al het verkeer voor de lokale industrie daar passeert. Wat het containervervoer vanuit de Antwerpse haven betreft, zijn we in 2014 gestart met de aan- en afvoer per binnenschip. Dat zijn alvast een 5.000-tal vrachtwagens minder op de weg. Kruibeke: Uit foto s die we ontvingen, blijkt dat onze site veel licht uitstraalt. Als we lampen vervangen of bijplaatsen, dragen we er zorg voor dat deze naar beneden stralen en minimaal zijdelings. En tot slot Wij maken er een punt van om een goede buur te zijn. We besteden veel aandacht aan het beperken van overlast. Mocht u toch een klacht hebben, aarzel dan vooral niet om ons te bellen op het nummer 0800 93739 of te mailen op preciousmetals@umicore.com En we nodigen u allemaal uit om deel te nemen aan de enquête volgend jaar. Want hoe meer antwoorden we krijgen, hoe vollediger de resultaten zullen zijn. 19