SECTORAAL BEROEPSPROFIEL POLYVALENT CARROSSERIEHERSTELLER Datum uitgave: november 2011 ASBL EDUCAM VZW Avenue J. Bordetlaan 164, Bruxelles 1140 Brussel T 02 778 63 30 F 02 779 11 32 0
Polyvalent carrosseriehersteller Situering van het beroep Het beroep polyvalent carrosseriehersteller komt voornamelijk voor binnen de autosector, meer bepaald bij de schadeherstelbedrijven. De polyvalent carrosseriehersteller werkt alleen of samen met collega s in de carrosseriewerkplaats en voert alle taken uit gaande van demontage, over het hele schadeherstelproces tot aan de montage. De polyvalente carrosseriehersteller vinden we terug in een beroepencluster met de demonteur/monteur, de plaatwerker, de voorbereider en de spuiter. Al deze beroepsbeoefenaars werken in de carrosserie-omgeving. De structuur in kleinere bedrijven zorgt dikwijls voor een overlapping in de taken. In dat geval spreken we over de polyvalente carrosseriehersteller. Onderstaand schema geeft de doorgroeimogelijkheden aan. Zo kan de voorbewerker doorstromen naar spuiter en de demonteur/monteur naar plaatwerker. Bij de organisatie van het werk moet de wet betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk (Codex Titel 1, Hoofdstuk 3, Afdeling 3, Artikel 21) steeds in acht genomen worden. Taken en competenties 1
De polyvalente carrosseriehersteller voert de taken uit van de demonteur/monteur, voorbewerker, plaatwerker en spuiter. Hij kan met andere woorden zelfstandig de onderstaande taken uitvoeren op basis van de voorschriften van de constructeur en de richtlijnen van zijn hiërarchie. Dit met respect voor de veiligheidsmaatregelen en de maatregelen ter bescherming van het milieu: Voorbereiden van de werkplek en het voertuig aan de hand van de werkfiche zodat op een vlotte, correcte, nette en veilige manier kan gewerkt worden. Dit veronderstelt: - controleren van alle componenten van de wagen - verwerken en interpreteren van de werkopdracht - identificeren van het voertuig - gereed zetten/verplaatsen van het voertuig - voorbereiden/klaar zetten gereedschap - ontvetten en stof vrij maken van de te bewerken ondergrond - voertuig, en eventuele andere in de buurt staande voertuigen, beschermen (interieur d.m.v. zetel- en stuurhoes, tapijtbescherming...) Resetten en herinitialiseren van elektronica wat veronderstelt: - correct aansluiten van de diagnoseapparatuur - zorgvuldig uitlezen van de gegevens van de diagnoseapparatuur - regelen van de voertuigsystemen en indien nodig, resetten van eventuele elektronische storingen Tijdens de demontage bepalen van het moment waarop corrosiewerend product aangebracht moet worden en aanbrengen van corrosiewerend product wat veronderstelt: - weten welke componenten gevoelig zijn aan corrosie Voorbereiden van het voertuig (demonteren en monteren van de nodige onderdelen) voor een eventuele keuring na ongeval wat veronderstelt dat men weet welke onderdelen moeten ge(de)monteerd worden voor de inspectie. Uitvoeren van een algemene controle aan de hand van een checklist waarbij: - de volgorde van de controlelijst gerespecteerd wordt - de werking van alle componenten gecontroleerd wordt (ook al werden deze niet gedemonteerd) - de plaatsing van alle onderdelen gecontroleerd wordt In overleg met de leidinggevende, demontage en montage van de nodige onderdelen op een correcte manier in functie van de werkfiche en volgens de richtlijnen van de constructeur en indien nodig hierbij het voertuig optillen volgens de instructies van de constructeur met het gebruik van voldoende ondersteunende elementen. 2
Opsporen, diagnosticeren en melden van extra schade en, in samenspraak met de verantwoordelijke, bepalen welke onderdelen vervangen dienen te worden. Dit veronderstelt: - defecten en schade opsporen via observatie - actieve en niet actieve fouten opsporen via de foutmeldingen op het instrumentenbord (display en controlelampjes) - een controle uitvoeren met test- en diagnoseapparatuur door het foutgeheugen uit te lezen. - een storing vinden in een eenvoudige elektrische kring - oplossingen zien en aanreiken ten gunste van het verdere verloop van de herstelling Herstellen en/of vervangen van al dan niet dragende plaatonderdelen in functie van de voorschriften van de constructeur wat vereist: - indien nodig, richten van het chassis met behulp van een richtsysteem met meet- of kaliberapparatuur - uitdeuken met behulp van de gepaste hulpgereedschappen binnen de vooropgestelde tijd - strak uitwerken van de plaat - verwijderen van delen door te zagen, beitelen, slijpen of boren - plaatsen van nieuwe onderdelen en deze aanpassen aan het voertuig - bevestigen van de nieuwe onderdelen door te lassen, lijmen, schroeven, clinchen, klinken, hardsolderen... - bijwerken van de lasnaden en herstelde of verbonden onderdelen door te slijpen, vijlen, schuren of frezen zonder dat aan stevigheid ingeboet wordt - verwijderen van oude laklagen en aanschuren van de verloopranden Schuren van verloopranden, de aangebrachte plamuur en de grondlaag wat veronderstelt: - weten wanneer de verlooprand, de aangebrachte plamuur en de grondlaag goed zijn geschuurd - de juiste schuurkorrel en het juiste schuurmateriaal (machine/blok) gebruiken voor bepaalde werken - volgen van het schuurstappenplan Wegwerken van de laatste oneffenheden (na het werk van de plaatwerker) door de oneffenheden te plamuren. Dit vereist: - treffen van de nodige beschermingsmaatregelen alvorens te plamuren - kiezen van de geschikte plamuur voor een bepaald werk en de plamuur klaarmaken - gelijkmatig aan brengen van de plamuur zonder grote randen te creëren - correct drogen van de plamuur met behulp van de drooginstallatie - egaal schuren van het geplamuurde onderdeel door middel van een schuurblok - volgen van het schuurstappenplan 3
Schuren van nieuwe onderdelen op basis van de beslissing van de leidinggevende met betrekking tot wat er met de nieuwe onderdelen dient te gebeuren. Dit veronderstelt: - matteren van de binnenzijde en schuren van de buitenzijde afhankelijk van het gekozen proces (bijvoorbeeld in geval van een nat in nat applicatie) Afplakken van de nodige onderdelen zodat het voertuig geschikt is voor verdere bewerking en aanbrengen van een grondlaag in functie van de gekozen voorbewerking wat veronderstelt: - afdichten van alle openingen zodat ze geen verfnevel kunnen doorlaten - ontvetten en stof vrij maken van de ondergrond - kiezen van een tint grondlaag die de afwerkingslaag voldoende dekkracht geeft - afstemmen van de hoeveelheid grondverf op de omvang van de uit te voeren werken - spuiten van de grondlaag zodat deze voldoende corrosiewering, hechting en vulling biedt aan de ondergrond - indien nodig, de binnenkant aflakken - correct drogen van de grondlaag met behulp van de drooginstallatie/infrarood (IR) Aanschuren/Matteren van de oude laklagen, op aangrenzende uit te spuiten plaatsen/onderdelen. Kitten en corrosiewerende producten aanbrengen wat vereist: - kunnen nabootsen van de originele naden - zorgen dat de naden 100% dicht zijn om waterinfiltratie te voorkomen (roestvorming) Bij het binnenkomen van de wagen in de carrosseriewerkplaats, bijdragen tot het bepalen welke onderdelen gespoten moeten worden in functie van de herstelling wat veronderstelt: - het inschatten van de grootte van de reparatiezone - het inschatten van de haalbaarheid van de kleur en desgevallend bepalen van uitspuitzones Onmiddellijk bij het binnenkomen van de wagen in de carrosseriewerkplaats, bepalen en maken van de kleur om het herstelproces vlot te laten verlopen wat veronderstelt: - inschatten welke hoeveelheid nodig is afhankelijk van het te spuiten oppervlak - bepalen van de kleur aan de hand van kleurenwaaiers, varianten en kleurspectometer - opzoeken van kleurformules op de pc met behulp van de daarvoor voorziene programma s - aanmaken van kleuren, vernissen en aanverwante producten - spuiten van proefplaatje Spuitklaar maken van het voertuig door onderdelen die niet gespoten moeten worden te beschermen tegen lak en laknevel via de geschikte afplaktechnieken en door alle te spuiten onderdelen te ontvetten en stofvrij te maken. 4
Bepalen van de soort hechtingslaag die nodig is voor de te behandelen ondergrond op basis van de technische voorschriften van de lakfabrikant. Aanbrengen van de hechtingslaag en aanbrengen van basislakken en blanke lakken volgens de geschikte methode, rekening houdend met de technische voorschriften van de verffabrikant. Dit alles veronderstelt: - hanteren van een spuitpistool en de juiste werkdruk instellen - beheersen van de juiste techniek voor het aanbrengen van hechtingslagen en lakken - bedienen van de spuitcabine Bijwerken van eventuele lakfouten na het droogproces door te schuren en te polijsten wat vereist: - kennen van het droogproces van de gebruikte laksoorten - kennen van de beperkingen van het bijwerken van lakfouten - kennen van het stappenplan van schuren en polijsten, van grof naar fijn Sorteren en opbergen van gedemonteerde onderdelen in rekken of karren, opruimen en opkuisen van de werkplek, reinigen van het gebruikte gereedschap en sorteren en verwijderen van afval volgens de richtlijnen. Kennis en vaardigheden a. Algemene kennis en vaardigheden - Systematisch en ordelijk werken - De voertaal kunnen spreken, lezen en schrijven - Veiligheid: kennen van de gevaren en hiermee rekening houdend, de werkzaamheden uitvoeren, dragen van de nodige beschermingsmiddelen (handschoenen, veiligheidsbril ) - Arbeidsorganisatie: respect voor de voorschriften, communicatie met de hiërarchie, planning van de interventies - Ergonomie: kennen en vermijden van houdingen en bewegingen die tot traumatismen kunnen leiden - Milieubescherming: verwijderen en sorteren van afval conform de geldende procedures - PC-vaardigheid op basisniveau om opzoekingen te doen (vb.: voor opzoeking van technische informatie, kleuropzoeking ), afprinten documenten b. Specifieke kennis en vaardigheden b.1 Vereist 5
- Algemene kennis van de werking van voertuigtechniek (mechanica, motor, aandrijflijn ) - Werkfiches en technische documentatie kunnen lezen en begrijpen en in staat zijn de procedures en voorschriften te volgen - Kennen van de eigenschappen van gebruikte materialen door de toeleveranciers. Weten dat voorschriften onontbeerlijk zijn voor werken met bepaalde chemische producten - Kennis van de basisgrootheden van elektriciteit (spanning, stroom, weerstand, wet van Ohm, vermogen) - Basiskennis elektronica - Metingen van spanning, stroom en weerstand kunnen uitvoeren met behulp van een multimeter - Kennis van het correcte gebruik van alle apparatuur en gereedschap die binnen dit beroep gebruikt worden en in staat zijn het geschikte gereedschap te kiezen voor elke taak - Kennis van de voorschriften van de technische controle na ongeval - Kennis van roestwerende producten en van de componenten gevoelig aan corrosie - Kunnen lassen, lijmen, schroeven, clinchen - Kunnen zagen, beitelen, slijpen, boren, vijlen, schuren, frezen - Kennis van de werking van de spuitcabine en droogoven en kennis van het onderhoud ervan - Kennis van de werking van andere droogtoestellen (bv. IRT) en kennis van het onderhoud ervan - Kennis van de voorbereidingswijze om een spot-repair correct uit te voeren - Kennen van het schuurstappenplan van de schuurmateriaalfabrikant en dit kunnen toepassen - Kennen van de juiste verhouding tussen plamuur en verharder, in staat zijn deze zonder problemen te vermengen, de aan te maken hoeveelheid kunnen inschatten en kunnen inschatten van de droogtijd - Kunnen omgaan met spuitpistolen - In staat zijn de benodigde tijd in te schatten per opdracht b.2 Te verwerven - Technische terminologie in de taal van de constructeur - Technische specificiteiten van sommige modellen en merken - Technische en electronische evoluties binnen de sector - Evoluties binnen de sector met betrekking tot materiaal, technieken Gereedschap en materieel Om het volledige takenpakket uit te voeren hanteert de polyvalent carrosseriehersteller onderstaande producten, werkstukken en hulpmiddelen: - Alle apparatuur en gereedschap om voertuigen uit elkaar te halen en in elkaar te steken 6
- Alle apparatuur om aan de klimaatregeling te werken - Alle apparatuur om lichten af te stellen - Universele elektrotechnische meetapparatuur zoals een multimeter - Diagnosetoestel - Alle apparatuur en gereedschap om plaatdelen terug strak te krijgen - Alle apparatuur om een chassis terug op de juiste plaats te richten - Alle apparatuur om plaatdelen te vervangen en op de correcte manier terug aan elkaar te zetten - Universele gereedschappen zoals schroevendraaiers, ringsleutels - Allerlei schuurbenodigheden zoals machines, blokken en daartoe horend schuurmateriaal - Verwerkingsgereedschappen voor plamuren, primers... - Drooginstallatie (bv. IRT) - Alle apparatuur om de juiste tint te bepalen - Alle apparatuur en gereedschap om verf spuitklaar te maken - Alle apparatuur om de verf aan te brengen - Spuitcabine en droogoven - Materiaal om eventuele lakfouten weg te werken - Geschikt materiaal om spuitpistolen te reinigen Overzicht van functies die kunnen worden opgenomen - Demonteur - Monteur - Plaatwerker - Voorbewerker - Voorbereider - Spuiter - Pistoolschilder - Polyvalent carrosseriehersteller - Koetswerkhersteller - Carrosseriebouwer - Koetswerkbouwer 7