(5 km) Over de route Deze wandelroute loopt door een natuurlijk gebied met een afwisselend landschap van bos en heide. De 28 bunder (een bunder is gelijk aan een hectare) ligt in een circa 3.500 hectare groot natuurgebied De Maashorst. Het grondgebied van de Maashorst behoort tot drie verschillende gemeenten: Oss, Landerd en Bernheze, en is het grootste aaneengesloten natuurgebied van Noord-Brabant. taatsbosbeheer is met 550 ha de grootste eigenaar van bos en natuurterrein in het gebied, maar ook de gemeente Oss bezit hier ca 100 ha bos. In dit deel ligt de hier beschreven wandelroute. Markering Deze wandelroute is gemarkeerd met rode markeringen op paaltjes. Volg de paaltjes met de schuine kop mee (d.i. met de klok mee). Geschiedenis Het gebied de Maashorst ontstond toen de rivier de Maas hier tijdens de laatste ijstijd stroomde. Toen was het nog een breed meanderende rivier, die grof, grindrijk zand achterliet in haar stroomgebied. Wandelend door Natuurgebied De Maashorst, zien we nog altijd veel van de stenen die de rivier heeft afgezet. tartpunt De route begint bij het informatiepaneel aan het eind van het pad direct links bij de kruising van de Rijksweg/labroekseweg. Let wel: dus niet bij de het informatiepaneel op de parkeerplaats aan de Labroekseweg. Informatie over (openbaar) vervoer, parkeren, horeca en toegankelijkheid vindt u aan het einde van deze beschrijving. De Maas is hier verdwenen omdat meer dan honderdduizend jaar geleden breuken in de aardkorst ontstonden. ommige delen van de aardkorst werden daarbij omhoog geduwd. Deze hoger gelegen delen zijn nog altijd duidelijk in het landschap terug te vinden. We noemen dit een horst. Het lager gelegen gebied dat er naast ligt, noemen we een slenk. Natuurgebied De Maashorst ligt op zo n langgerekte breuk, waar de aardkorst met ruim vier meter verschil omhoog gedrukt is. Het hoogteverschil is nauwelijks te zien, maar de breuk is nog wel te her-
kennen aan de bedekking van de aardkost. Op de horsten zien we grind en soms zelfs grote keien. De slenken zijn volgestoven met fijn dekzand. Door de verschuiving van de ondergrond loopt het grondwater moeilijk weg bij een breuk. Het water wordt daardoor bij de horst omhoog gestuwd. Zo komt het dat in De Maashorst de hoger gelegen gronden natter kunnen zijn dan de lager gelegen delen. We noemen dit de wijstgronden. Natuur De afwisseling in flora en fauna creëert steeds weer nieuwe, verrassende belevingswerelden. Heidevelden en grazige weiden, naaldbos en loofbos wisselen elkaar af, terwijl hoogteverschillen en open vlakten het landschap spannend en uitdagend maken. In Natuurgebied De Maashorst komen natte en droge gronden vlak naast elkaar voor. Kabbelende beekjes trekken een sprankelend spoor door de wijstgronden. Het roestbruine kwelwater vindt er zijn weg door de breukvlakken in de bodem. De waterpartijen en beekjes geven het gebied een temperament dat ver teruggrijpt in de historie. Wilt u graag meer informatie over Natuurgebied De Maashorst? Dan is een bezoek aan Natuurcentrum labroek een absolute aanrader. Natuurontwikkeling Rond 1900 waren er nog zeer grote heidevlakten in De Maashorst. Overbegrazing door schapen en overmatige plaggenwinning zorgde voor een ernstige aantasting van de heidevegetatie, waardoor op uitgebreide schaal verstuiving plaatsvond. Na de eerste wereldoorlog zijn bossen van (overwegend) grove den aangeplant op voormalige heide. De stammen van de bomen werden gebruikt als stutpalen in de Limburgse mijnbouw. Om de bomen zo recht mogelijk te laten groeien mijnhout moet immers recht zijn werden zij zeer dicht op elkaar geplant. Regelmatige vakken werden ontsloten door een intensief padenstelsel, zodat het hout gemakkelijk afgevoerd kon worden. Dit nogal saaie, rationeel opgezette productiebos krijgt door actieve bosomvorming een meer natuurlijk karakter. In het bos worden open plekken gemaakt, waardoor er meer licht op de bodem doordringt en nieuwe soorten een kans hebben gekregen zich te ontwikkelen. Hierdoor ontstaat meer variatie en leeftijdsverschil. De bomen die zijn afgestorven, blijven in het bos liggen. Dood hout is belangrijk in de voedselketens in het bos. Runderen en pony s voorkomen dat de open plekken dichtgroei en met bomen en struiken. De komende jaren wordt gewerkt aan een ecologische verbindingszone (natuurbrug) over de snel- en rijksweg. Hiermee
wordt de Maashorst verbonden met het natuurgebied de Herperduin en wordt de ecologische samenhang tussen de twee gebieden hersteld. Zo wordt het totale gebied weer geschikt voor edelhert en wild zwijn. Begrazing Grote grazers bewoonden ook vroeger onze bossen. Door hun gedrag en eetgewoonten hebben paarden en runderen een positieve invloed op de bosontwikkeling. Daarom zijn deze dieren in een omheind gedeelte van De Maashorst uitgezet. De grote grazers zijn de natuurlijke beheerders die ervoor zorgen dat het gebied zijn natuurlijke karakter behoudt. De runderen zijn chotse Hooglanders, die gewend zijn aan extreme weersomstandigheden. Ze eten veel hout, waaronder de amerikaanse vogelkers, die anders handmatig bestreden moet worden. De pony s die hier rondlopen zijn Exmoor pony s uit Engeland. Ook deze pony s kunnen zich het hele jaar door buiten redden. Het zijn publieksvriendelijke dieren; toch is het raadzaam om een minimale afstand van 25 meter in acht te houden, zeker als de dieren jongen hebben. De Munse heide Op de Munse heide hebben vroeger een aantal grafheuvels gelegen. Grafheuvels ontstonden doordat men in de bronstijd over de resten van de brandstapel waarop de dode was gecremeerd, een heuvel van plaggen en zand opwierp. Daaromheen groef men een greppel en er werd een kring van houten palen geplaatst. Veel spookverhalen over witte wieven en kattendansen die de mensen vroeger vertelden, spelen zich in de buurt van de grafheuvels af. Zo ook een verhaal over de kattendans op de Munse hei bij Oss : Op de Munse hei onder Oss is een plek waar altijd een groene plant groeide die de heksendans heet en die in de omgeving van Oss zeer zeldzaam is. Op die plek groeit nooit iets anders want de grond is er altijd hard en kaal. Je zult zeggen: spit de grond dan om, maar dat helpt niets wat hij wordt binnen de kortste keren weer keihard. Dat komt door de katten. Deze katten vergaderen op die plek sedert onheuglijke tijden en houden er rondedansen waarbij ze elkaar poot aan poot vasthouden. Zo is er een kring ontstaan.je moet maar eens een keer gaan zoeken op de Munse hei. Als je hem hebt gevonden, denk er dan aan dat je zorgt dat je niet in de kring stapt, want dan word je door de macht van de heksen opgesloten. U bent dus gewaarschuwd
Openbaar vervoer Het startpunt van de wandelroute is niet bereikbaar met het openbaar vervoer. Horeca op de route Op de route is geen horeca aanwezig. Auto & parkeren Vanuit de richting s-hertogenbosch via de A59 richting Nijmegen, afslag Oss-Oost (afslag 53). Op de rotonde de 2e afslag N324 op. Na 800 meter (onder het viaduct door) rechtsaf. Na de bocht eerste afslag links de labroekseweg in. U kunt uw auto parkeren op het parkeerterrein aan het begin van de labroekseweg P. Vanuit de richting Nijmegen via de A50, op het knooppunt Paalgraven de A59 richting s-hertogenbosch, neem direct daarna de afslag Oss-Oost (afslag 16). Einde afrit linksaf de Graafsebaan (N265). Na 400 meter (onder het viaduct door) linksaf de N324 op. Eerste afslag (na 650 meter) rechtsaf. Na de bocht eerste afslag links de labroekseweg in. U kunt uw auto parkeren op het parkeerterrein aan het begin van de labroekseweg P. Rolstoelen & kinderwagens Aangezien de route voor een groot deel over onverharde paden loopt, is deze ongeschikt voor rolstoelgebruikers en kinderwagens. Honden Binnen de gemeente Oss geldt een aanlijnplicht. Uw hond mag uitsluitend loslopen in de zogenaamde losloopgebieden. Deze staan aangegeven met informatieborden. Opmerkingen De gemeente Oss heeft veel aandacht besteed aan de routebeschrijving, de bijbehorende wandelkaart en GP-bestanden. Desondanks kan het voorkomen dat u onjuistheden of onvolledigheden ontdekt, bijvoorbeeld omdat de situatie in het veld is gewijzigd. Wij stellen het op prijs als u deze via de email aan ons wilt doorgeven op: wandelen@oss.nl.
P LEGENDA wandelroute startpunt route P parkeerplaats