INTERGEMEENTELIJK SAMENWERKINGSVERBAND VOOR RUIMTELIJKE ORDENING EN SOCIO-ECONOMISCHE EXPANSIE ERPE-MERE CONTAINERPARK KEERSTRAAT ARCHEOLOGISCH VOORONDERZOEK december 2008 ARCHEOLOGIE RAPPORT 4
Colofon Project: Archeologisch vooronderzoek Proefsleuvenonderzoek Containerpark Keerstraat Erpe-Mere (E-M CP 08) Opdrachtgever: Intergemeentelijk samenwerkingsverband ILvA Zuid III, Industrielaan 2 9320 Aalst (Erembodegem) Uitvoerder: SOLvA Intergemeentelijk samenwerkingsverband voor ruimtelijke ordening en socio-economische expansie Zuid III, Industrielaan 2 9320 Aalst (Erembodegem) Bart Cherretté (vergunninghouder) Nele Vanholme Afbeelding voorblad: lokalisatie onderzoeksgebied ( OC-GIS Vlaanderen)
INHOUDSTAFEL 1. Inleiding 1.1 Algemene gegevensfiche 1.2 Aanleiding van het onderzoek 1.3 Dankwoord 2. Situering van het projectgebied 2.1 Geografische en bodemkundige situering 2.2 Archeologische context 3. Het archeologisch onderzoek 3.1 Methodologie 3.2 Resultaten 3.3 Besluit 4. Bibliografie 5. Bijlagen
1. INLEIDING 1.1 Algemene gegevensfiche Site: Erpe-Mere Containerpark 2008 Code van de site: E-M CP 08 Plaats: Keerstraat, 9420 Erpe-Mere (Mere) Kadaster: Afdeling Mere, Sectie A, 67c, 72c, 72/3, 24/3. Vergunningsnummer: 2008/189 (08-28889) Datum aanvraag: 8 augustus 2008 Opdrachtgever: Intergemeentelijk samenwerkingsverband ILvA Eigenaar: Intergemeentelijk samenwerkingsverband ILvA, Industrielaan 2, Zuid III, 9320 Aalst (Erembodegem) Uitvoerder: Intergemeentelijk samenwerkingsverband SOLvA, Industrielaan 2, Zuid III, 9320 Aalst (Erembodegem) Archeologen: B. Cherretté (vergunninghouder) en Nele Vanholme Wetenschappelijk advies: nvt Termijn: terreinwerk 27-28 augustus 2008; verwerking 6 oktober 2008 en 12 december 2008 Methode: Proefsleuvenonderzoek 1.2 Aanleiding van het vooronderzoek Op vraag van de gemeente Erpe-Mere zal het intergemeentelijk samenwerkingsverband ILvA een nieuw containerpark aanleggen op een terrein gelegen langs de Keerstraat te Mere (gem. Erpe-Mere, Afdeling Mere, Sectie A, nummers 67c, 72c, 72/3, 24/3). Hiertoe zal het terrein (6000 m²) over de volledige oppervlakte afgegraven worden (zie fig. 1). In het kader van de advisering van de bouwaanvraag stelde het Agentschap R-O Vlaanderen, Cel Onroerend Erfgoed (Gebr. Van Eyckstraat 14-16, 9000 Gent) een archeologisch vooronderzoek door middel van proefsleuven als randvoorwaarde bij de bouwvergunning. SOLvA voerde in opdracht van ILvA het archeologisch vooronderzoek uit. 1.3 Dankwoord We houden er aan de gemeente Erpe-Mere te bedanken voor de geleverde logistieke ondersteuning.
2 SITUERING VAN HET PROJECTGEBIED 2.1. Geografische en bodemkundige situering (fig.1) Het projectgebied wordt aan de noord-, oost- en zuidzijde omsloten door bebouwde percelen of wegeninfrastructuur. Het projectgebied bevindt zich immers aan het westelijke uiteinde van de KMO-zone van Erpe-Mere, op de grens met het aanpalende agrarische gebied. Aan de zuidzijde grenst het terrein aan het op- en afrittencomplex van de autosnelweg E40. Het betreft één van de laatste percelen binnen de KMO-zone die nog niet ingevuld waren. Het terrein is gelegen op een helling die in oostelijke richting afhelt naar de vallei van de Molenbeek toe, aan de overzijde van de Oudenaardsesteenweg. Heden is de oostelijke flank van de helling grotendeels ingenomen door het bedrijventerrein en wordt ze doorsneden door de E40. Deze regio wordt gekenmerkt door een afwisseling van eerder kleine kouterruggen en zuidwestnoordoost georiënteerde beekvalleitjes, die afwateren naar de Dendervallei. Het onderzochte terrein staat op de bodemkaart gekarteerd als een droge leembodem. Er werd bij aanvang van het onderzoek rekening gehouden met eventuele ophogingen op het terrein, die dateren van na de opmaak van de bodemkaart en te wijten zijn aan de aanleg van de E40 en het nabijgelgen op- en afrittencomplex. Dit bleek evenwel niet het geval te zijn (zie verder). Fig. 1: Lokalisatie van het onderzochte terrein op de bodemkaart ( OC-GIS Vlaanderen)
2.2. Archeologische context In de onmiddellijke omgeving zijn totdusver geen archeologische vaststellingen gedaan. Dit heeft veeleer te maken met de stand van het onderzoek, eerder dan met een archeologische realiteit. Enkele jaren geleden werd aan de overzijde van de Oudenaardse Steenweg de aanleg van een wegkoffer ten behoeve van een bedrijventerrein opgevolgd (Jan Moens, toenmalig I.A.P.). Deze werfcontrole werd in 2004 aangevuld met een beperkt proefsleuvenonderzoek op enkele percelen binnen deze zone (2,5 ha), op de grens met de vallei van de Molenbeek (Cherretté B., 2006). Hierbij konden geen archeologische vaststellingen gedaan worden. In de wijdere omgeving zijn op diverse plaatsen de voorbije decennia archeologische waarnemingen verricht. We vermelden in het bijzonder de vondst van Romeinse waterputten te Burst (Pieters M., 1987 en 1991) en de Romeinse vindplaats en ijzertijdvindplaats aan de Jeruzalemstraat te Mere (Bourgeois I. et al., 1998, De Swaef W. 1987, De Swaef W. & Bourgeois J., 1993). In de omgeving van het projectgebied wordt voorts ook het hypothetische tracé van de Romeinse baan gesitueerd die de verbinding vormt tussen Velzeke en Hofstade (Rogge M., 1971).
3 HET ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK 3.1. Methodologie Het betreffende perceel is onderzocht aan de hand van parallelle, ononderbroken proefsleuven. Bij de inplanting van de proefsleuven is rekening gehouden met de vorm van het perceel en het reliëf van het terrein. Bij voorkeur worden sleuven immers niet loodrecht op een helling georiënteerd, om te vermijden dat (archeologisch relevante) afwateringsgreppels die logischerwijze dezelfde oriëntatie aanhouden, zich tussen de onderzoekssleuven zouden situeren en zo zouden gemist worden. Er is ook rekening gehouden met de mogelijke aanwezigheid van de Romeinse baan Velzeke-Hofstade. Om deze redenen werd een eerste sleuf aangelegd die de zuidwestelijke rand van het perceel volgde (sleuf 1). De overige sleuven hadden een west-oost oriëntatie (sleuf 2-5). Aanvullend zijn op een paar plaatsen korte dwarssleufjes aangelegd. Zodoende konden eventuele lijnvormige sporen in principe goed getraceerd worden (zie figuur 2). De profielen van de sleuven zijn met regelmaat beschreven en gefotografeerd, waardoor een gedetailleerd beeld verkregen is van de opbouw van het terrein. 3.2. Resultaten (fig. 2) De ploeglaag vertoont een variabele dikte, waarbij evenwel kan gesteld worden dat de dikte van de ploeglaag in het algemeen zeer beperkt is (gemiddeld 30-35 cm). Op bepaalde plaatsen op het terrein is onder de ploeglaag een uitgeloogde horizont waarneembaar. Op sommige plaatsen lijkt dit een oudere ploeglaag te zijn. Nergens zijn indicaties van terreinophogingen aangetroffen, waarvan de aanwezigheid nochtans kon verondersteld worden, gelet op de nabije aanwezigheid van de E40 en het op- en afrittencomplex. Op twee plaatsen (sleuf 2 en sleuf 5) zijn vage restanten van mogelijke greppeltjes opgemerkt. In sleuf 2 betreft het een bewaarde flard van wat wellicht ooit een greppel of vergraving moet geweest zijn. De zuidzijde van dit spoor viel af te lijnen door de aanwezigheid ijzer- en mangaanaanrijking. De noordzijde daarentegen was amper waarneembaar. In de coupe die op dit spoor is uitgezet, viel niets meer op te merken. In sleuf 5 zijn de restanten van een greppelvormig spoor opgemerkt, met bleekgrijze en lichtgele zandige vulling. Het spoor bleek zeer oppervlakkig bewaard. In het verlengde van dit spoor kon in sleuf 4 slechts heel moeizaam een mogelijk restant van dezelfde greppel geduid worden. In het verlengde, ter hoogte van sleuf 3, werd geen enkele indicatie aangetroffen. Buiten deze zeer fragmentarisch bewaarde vergravingen werden geen indicaties opgemerkt. Het terrein geeft over zijn volledige oppervlakte een zeer steriel beeld. 3.3. Besluit Het onderzoek bracht geen archeologische waarden aan het licht.
4 BIBLIOGRAFIE Bourgeois I., De Swaef W. & Bourgeois J., 1998, Bewoningssporen uit de vroege La Tène- en de Gallo-Romeinse periode aan de Jeruzalemstraat te Mere (Erpe-Mere), VOBOV-info, 48, pp. 2-14. Cherretté B., 2006, Erpe-Mere. Waarderingsonderzoek in de vallei van de Molenbeek, in: Monumentenzorg en Cultuurpatrimonium, Jaarverslag van de provincie Oost-Vlaanderen 2005, Gent, p.163. De Swaef W., 1987. Mere (Erpe-Mere, O.-Vl.): bewoningssporen uit de Rom. Tijd., Archeologie, 1987/1, pp. 34-35. De Swaef W. & Bourgeois J., 1993. Nederzettingssporen uit de ijzertijd aan de Jeruzalemstraat te Mere (O.-Vl.), Lunula, Archaeologia Protohistorica, I, p. 70. Pieters, M., 1987, Drie Romeinse waterputten te Burst (gem. Erpe-Mere), Archaeologia Belgica III, 169-178. Pieters, M., 1991, Een vierde Romeinse waterput te Burst (gem. Erpe-Mere), Archeologie in Vlaanderen 1, 125-128. Rogge, M. 1971, Een bijdrage tot de studie van het Gallo-Romeinse wegennet in de streek tusse Schelde en Dender, Helinium 11, 124-153. 5 BIJLAGEN Op de bijgevoegde cd zijn de foto-opnames en plannen terug te vinden, alsook de digitale versie van dit rapport.
20b 68/2d 70 71 69a 64a 63/2 62b 7.23 7.42 7.50m Buurtweg nr. 18/2 (breedte 4m) 8.13 6.27 6.50m 7.00m 7.50m Paal BS 8.48 Oprit E40 6.74 6.79 8.02 6.70 6.45 8.11 8.11 8.12 8.11 8.02 7.97 8.00m 8.50m 6.89 8.08 8.20 7.00m 6.97 7.89 6.94 6.96 7.88 7.32 7.80 7.09 8.45 72/3 Sleuf 6A Sleuf 6B PR2 67c 8.18 9.08 8.05 cultuurgrens 8.35 8.68 24/3 8.00m Sleuf 5 72c 8.50m 8.67 PR1 9.15 9.56 9.96 8.17 8.52 9.16 VP 9.93 9.89 9.76-7.01- -7.32- -20.00- PR5 Sleuf 4 9.00m 8.74 PR4 PR1 PR2 PR2 8.98 9.16 KEERSTRAAT 8.81 Sleuf 3 PR1 9.36 grens agrarisch gebied 9.59 9.70 8.81 Sleuf 2 Sleuf 2B Sleuf 2C 0m 5m 10m 20m 30m 40m 0m 5m 10m 20m 30m 40m PR3 9.08 PR2 9.17 9.30 VP 9.12 9.00 9.37 Sleuf 1 8.35 PR1 72d/deel Rooilijn Rooilijn 8.07 8.05 BOK=7.27 8.26-10.00-7.95 7.80 VP PR3 8.91 9.00m Rooilijn 65e LEGENDE 9.43 Meetpunt 9.78 9.87 0.00 Hoogtepunt 10.00 VP -10.00-9.96 9.93 9.85 Rooilijn Referentiepunt - nagel 9.81 0m 5m 10m 20m 30m 40m