DE BEERZE BULTEN - MET DE TIJD MEE

Met ons werkt t beter NIEUWSBULLETIN VOOR DE ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIEBRANCHE 12 007 2007 goed uit de startblokken! Aan het begin van 2007 overheerst nog altijd een positieve stemming. Woningbouw en industrie zijn de aanjagers maar ook de utiliteit ontwikkelt zich weer beter. Keerzijde van deze medaille is natuurlijk krapte op de arbeidsmarkt, gekwalificeerde mensen met kennis van het elektrotechnische vak zijn niet breed gezaaid en de instroom vanuit de scholen ligt op een dieptepunt. Reden genoeg dus om als branche gezamenlijk te investeren in het op niveau brengen van de instroom. Wij trachten reeds ons steentje bij te dragen door o.a. deel te nemen aan het project Domotica alwaar nieuwe ontwikkelingen als Funkmanagement, Dupline en KNX bussystemen en het ELUX installatieconcept als nieuwe aantrekkelijke lesstof wordt aangeboden (zie www.induteq.nl). Tussentijds zijn producten die in de montage tijd besparen weer in de belangstelling. Het nieuwe AMAXX programma van MENNEKES speelt hier goed op in, kijk zelf op www.amaxx.info Wij zijn u graag van dienst met deze en ook vele andere oplossingen. Met vriendelijke groet, Hans Arentsen, directeur Hateha DE BEERZE BULTEN - MET DE TIJD MEE De Beerze Bulten is in 2006 verkozen tot beste camping van Europa door ANWB en Superplatz en volgens ANWB ook de beste camping van Europa in 2007. Maar na de uitbreiding van vorig jaar met het centrum voor Spa, Welness & Beauty is de Beerze Bulten allang niet meer gewoon een camping. Voor de installatie van het elektrawerk voor dit nieuwbouwproject kreeg de firma Bekmann Elektra uit Vroomshoop, die hier al sinds jaren het elektrotechnische werk verricht, een duidelijk eisenpakket mee. Door de komst van het nieuwe centrum zou de Beerze Bulten van seizoensbedrijf (de camping in de zomer) moeten omschakelen naar een continubedrijf. Flexibiliteit voor de toekomst was dus zowel voor installateur als opdrachtgever een must. Daarbij wenste de opdrachtgever centrale bediening i.v.m. de langere afstanden tussen receptie, zwembaden, sauna s, fitnessruimte e.d. en was de mogelijkheid van terugmelding nodig in verband met een gedegen energiebeleid, zodat personeel niet meer in de verschillende ruimtes hoeft te gaan checken of het licht uit is. Niet alleen Voor de firma Bekmann was dit het eerste project waarin domotica een thema was. Zij hebben dan ook de hulp van Hateha ingeschakeld en in overleg is er gekozen voor het budgettair voordelige bussysteem Dupline van Doepke. Naast hulp bij de keuze van het meest efficiënte systeem nam Hateha ook de programmering op zich. Maar met de eenvoudige software kan de installateur in de toekomst gemakkelijk zelf wijzigingen aanbrengen. Dat deze software gratis is, was voor de firma Bekmann een prettige bijkomstigheid. Compleet voorgemonteerd in twee Moditec verdeelkasten van Hensel werden alle Dupline componenten en aardlekautomaten ter plekke aansluitklaar aangeleverd - installatiegemak ten voeten uit. Dupline biedt een moderne installatie Centrale bediening van de verlichting vindt nu plaatst via het Dupline touchscreen DSC 3 bij de receptie, met zowel schakelfuncties als dimfuncties. Hier vindt ook de terugmel- Twee Hensel verdeelkasten type Moditec bevatten de Doepke Dupline kanaalgenerator, de actoren en Doepke aardlekautomaten Storingen op grote afstand toch bij de receptie direct zichtbaar

Colofon nummer 1, 12 e jaargang, maart 2007 KONNEKTIES is het nieuwsbulletin van Hateha Elektrotechnische Handels onderneming B.V. te Hazerswoude Rijndijk. KONNEKTIES verschijnt 4 x per jaar. Redactie-adres: Postbus 111 2394 ZG Hazerswoude-Rd Telefoon: 071-341 90 09 Fax : 071-341 35 59 E-mail: marketing@hateha.nl 5 t/m 7 juni: Industrial Maintenance, Ahoy Rotterdam AGENDA 1 t/m 5 oktober: Beurs Elektrotechniek, Jaarbeurs Utrecht ding plaats van de verlichting in elke gewenste uithoek van het nieuwe pand. De luchtbehandelingkast en de filterruimte voor het zwembad bevinden zich door hun grootte ver weg en buiten op het terrein. Toch moeten storingen hierin direct zichtbaar zijn bij de receptie. Zij worden dan ook gemeld op hetzelfde touchscreen bij de receptie. Verder is er een koppeling gemaakt van het alarmsysteem met het bussysteem, waardoor alle verlichting aanschakelt bij een inbraakalarm. Met de eenvoudige software kan de installatie ieder moment anders worden geprogrammeerd, waarmee de gewenste flexibiliteit voor de toekomst gewaarborgd is. De buitenverlichting kan zowel met de hand als via het touchscreen worden geschakeld en wordt eveneens via de busleiding automatisch Alleen de goudkleurige refl ectoren verraden nog waar de Meyer Superlights voorheen werden toegepast geschakeld via een Doepke schemerschakelaar. Eveneens automatisch schakelt een veegpuls via de tijdklok in het Dupline bussyteem alle buitenverlichting s avonds om elf uur uit. Lange levensduur Een toonbeeld van de kwaliteit van Meyer zijn de Superlight armaturen die eerst ruim tien jaar in het zwembad dienst deden en nu als buitenverlichting op het terrein fungeren. Het betreft hier armaturen voor halogeenmetaaldamplampen van 150 Watt die ook vanaf grote hoogte een goede lichtopbrengst bieden. De armaturen van Meyer zijn nl. zodanig ontworpen dat zij warmte kwijt kunnen, waardoor de maximale levensduur van de lampen wordt gehaald en het veel minder vaak nodig is om de lampen (op die hoogte) te verwisselen. Dat de armaturen, van De buitenverlichting, in de vorm van Meyer Superlights, schakelt automatisch aan bij schemer en om elf uur s avonds ook weer uit. Sfeervolle verlichting in de saunaruimte, waar de armaturen worden gevoed door JUNG contactdozen uit de serie AS 500 chloorbestendig drukgegoten aluminium, eerst jaren in het zwembad hebben gefunctioneerd is alleen te zien aan de goudkleurige reflector, welke destijds werd gekozen om in de spiegelende zwembadomgeving met de HQITS lampen toch warm licht te realiseren. Voor het reguliere schakelmateriaal zoals wandcontactdozen, schakelaars en de bewegingsmelders op de toiletten is gebruik gemaakt van het standaardprogramma AS 500 van JUNG. Omdat in het Giga Konijnenhol een waar paradijs voor de kinderen de bediening uitsluitend door personeel dient plaats te vinden (en niet door de kinderen) is er gebruik gemaakt van Funkmanagement, de radiografische afstandbediening van JUNG. Vijf rijen met PL-spots kunnen worden bediend met de handzenders. Zo brengt Dupline in combinatie met JUNG de ideale invulling voor het project, waar praktische en toch betaalbare oplossingen, bedieningscomfort en energiezuinigheid centraal staan. Signaal Kwaliteit van Hensel Ondanks dat het thermoplast bij vele producten er aan de buitenkant hetzelfde uitziet, kunnen er grote verschillen bestaan in de kwaliteit van het materiaal. Een belangrijke factor hierin is de temperatuur waartegen het materiaal bestand is, deze temperatuur wordt vastgelegd in de zgn. Glow Wire Test of gloeidraadproef. Voor de Hensel DK-kabeldozen, KV-verdeelkasten en Mi-verdelers wordt thermoplast gebruikt dat de gloeidraadproef heeft doorstaan met een minimale temperatuurbestendigheid van 750 C. De KFkabeldozen (halogeenvrij en weerbestendig) en de KX-kabeldozen (explosieveilig) zijn zelfs bestand tegen 960 C. Deze eigenschappen zijn van groot belang voor het gedrag bij hoge temperaturen of zelfs vlammen in de kabeldoos, die veroorzaakt kunnen worden door slechte verbindingen of aansluitfouten. In tegenstelling tot producten die in de handel zijn met een lagere temperatuurbestendigheid (vanaf 650 C is toegestaan) zijn de Hensel artikelen gemaakt van moeilijk ontvlambaar en zelfdovend materiaal. Hierdoor kunnen er geen brandende stukjes afvallen en dooft de vlam vanzelf als de oorzaak is verholpen. Dergelijk kwaliteitsniveau is de basis van alle Henselproducten geweest in de afgelopen 75 jaar en zal ook de strategie blijven in de toekomst. 2 Vraag meer informatie aan over Doepke Dupline, Hensel verdelers, Meyer armaturen of JUNG Funkmanagemant via de antwoordkaart

De vakman Het hart op de juiste plaats Het Revalidatie Centrum Amsterdam (RCA) is een onmisbare schakel in de gezondheidszorg in regio Amsterdam. Bij het RCA staat de klant centraal, opdat zij zo zelfstandig mogelijk kunnen functioneren en zelf de richting in hun leven kunnen bepalen. De techniek kan hierin gelukkig vaak een helpende hand bieden. In 2005 werd via het TV programma Hart in Aktie een internetcorner gerealiseerd, waarbij de elektrotechnische installatie, de datavoorzieningen en ook het arbeidsloon volledig gesponsord werden door Elektrotechniek Boermans B.V. uit Amsterdam, een vakman dus, met het hart op de juiste plaats. Omdat de samenwerking met dit installatiebedrijf erg goed was bevallen, werden zij vorig jaar gevraagd om een oplossing te vinden voor de receptieruimte, waar veel van de technische installatie samenkwam en bediend kon worden. Onder de balie liep een wirwar van elektrawerk en op de balie waren grote bedieningspanelen aangebracht voor de bediening van verlichting en nooddeuren. Daarbij was er een extra kast in receptie nodig voor de bediening van alle zonweringen. Deze conventionele installatie nam veel ruimte in beslag en was niet altijd even overzichtelijk en comfortabel te bedienen. Bovendien zouden de recepties van de bezoekersruimte en van de revalidanten worden samengevoegd. Om de doorstroming te bevorderen en rust uit te kunnen stralen vanuit de receptie was het nodig een lege, nette en dus overzichtelijke balie te creëren. Natuurlijk was ook bedieningsgemak voor de ET-installatie in het gehele pand van groot belang, om comfort en veiligheid voor revalidanten en personeel te kunnen garanderen. Facility Pilot de nieuwe generatie in visualiseren Boermans vond de oplossing in het KNX bussysteem van JUNG in combinatie met de JUNG Facility Pilot, zodat op de balie nu slechts nog een enkele pc nodig is voor de bediening van zowel verlichting, nooddeuren en zonwering in het hele pand. Ruimte was op deze wijze gemakkelijk gewonnen. Bedieningsgemak werd ook via het KNX bussysteem gerealiseerd. Door alle nooddeuren via de bus te laten lopen, kunnen zij nu niet alleen apart worden bestuurd en gesignaleerd via de pc met Facility Pilot bij de receptie, maar worden zij bijvoorbeeld nu ook bij brand centraal ontgrendeld en volgt er een akoestische signalering en alarmering op het scherm via de Facility Pilot. De tussendeuren of sluisdeuren naar ruimten waar niemand hoeft te komen worden s avonds centraal en automatisch vergrendeld via de KNX tijdklok. De zonwering wordt zonodig s ochtends centraal aangestuurd via een zonnecel maar kan in alle kamers ook individueel bediend worden. Verder wordt de Facility Pilot gebruikt voor de alarmering van het noodstroomaggregaat, de liften en de behandelkamers en liftstoringen. Dat de Facility Pilot ondanks legio mogelijkheden voor comfort en veiligheid in de installatie toch niet extreem ingewikkeld is om te programmeren blijkt uit het feit dat Boermans het programmeren volledig zelfstandig, zonder hulp van Hateha, heeft uitgevoerd ondanks dat dit voor hen het eerste project met de Facility Pilot was. In de bestuurskamer maakt Funkmanagement van JUNG de bediening van scherm, beamervoeding en verlichting comfortabeler door lichtscènes op de afstandbediening Overzichtelijke, comfortabele bediening en ruimtebesparing door de Facility Pilot Een nette balie zorgt bij de receptie voor een rustige uitstraling en vlotte doorstroming. Vraag meer informatie aan over de JUNG Facility Pilot via de antwoordkaart 3

MENNEKES BESPAART BOUWKOSTEN BIJ PRO De firma Prolyte Products BV uit Leek is een vooruitstrevend bedrijf dat aluminium truss systemen maakt. Met een eigen Research en Development afdeling en een grote voorkeur voor hoogwaardige kwaliteit heeft zij zich de laatste jaren een plaats verworven tussen de drie marktleiders op truss gebied in de wereld. Erkenning van de kwaliteiten van Prolyte lag ook in de benoeming van Beste ondernemer van het Noorden in 2006. Om aan de grote productievraag te kunnen voldoen en hun positie zeker te stellen voor de toekomst was een uitbreiding van de productiemogelijkheden noodzakelijk. In 2006 werd dit gerealiseerd middels de renovatie van een leegstaand pand aan het Industriepark te Leek. Dit bedrijfspand van meer dan 5000 m2 werd omgetoverd tot een productiehal voor zestig lassers en, met oog op de toekomst, ruimte voor honderd lasplekken. Overbodig Voor de lasplekken zijn 400 Volt aansluitingen nodig voor lasapparatuur en pompen en 230 Volt aansluitingen voor handgereedschap. De traditionele opzet, waarbij alle contactdozen apart bedraad zijn, resulteerde in tien kilometer kabel voor dit pand, waarmee de totale oorspronkelijke aanneemsom op 500.000,- uitkwam. Productiemanager Dominique Duijn van Prolyte nam voor advisering en projectbegeleiding Van Marum Elektrotechniek uit Groningen in de arm. Deze adviseerde de toepassing van MENNEKES verdeelkasten. Homij Technische Installaties bv uit Groningen die de installatie zou uit- Een bovenaanzicht van de lasplekken waarbij de EverGUM verdelers in tweevoudige opstelling te zien zijn voeren, koos op advies van Hateha de EverGUM verdeelkasten van MENNEKES. In deze volrubberen verdelers zijn in dit geval drie 400 Volt contactdozen opgenomen en vier Schuko contactdozen. Dit betekent dat slechts een enkele kabel vanaf de hoofdverdeler als zakeind vanaf het plafond naar de EverGUM verdeler loopt i.p.v. zeven kabels die dezelfde weg afleggen. Op deze wijze wordt het kabelgebruik teruggedrongen van tien naar één kilometer, wat, zeker bij grotere afstanden, niet alleen kabel en bevestigingsmateriaal bespaart maar ook de kostbare arbeidsuren beperkt houdt. Geen overbodige kabels meer dus, wel een besparing van bijna vijftig procent op de totale bouwsom. 4 Vraag meer informatie aan over EverGUM van MENNEKES via de antwoordkaart

LYTE Control met 2 afgaande groepen, met 2x 16A, 4p koppelcontactstop, 32A, 5-p voeding en noodstop MENNEKES EverGUM: voor een veilige en overzichtelijke installatie Snelle montage en veilige werkplekken De in totaal zevenenvijftig EverGUM verdelers zijn compleet voorbedraad geleverd en zijn zo gemakkelijk te installeren. Bovendien bieden zij de mogelijkheid om de werkplek ter plaatse te beveiligen. In dit geval zijn bij vijfenveertig EverGUM verdelers de 400 Volt contactdozen afgezekerd met 25 Ampère installatieautomaten en de Schuko contactdozen met 16 Ampère installatieautomaten. De installatieautomaten zijn netjes weggewerkt achter een transparant klapdeksel. Bij storingen of overbelasting kan de oorzaak dus ook weer snel en gemakkelijk opgespoord en verholpen worden. De EverGUM verdelers kunnen naar wens worden samengesteld, zodat een afwijkende uitvoering, zoals de zeven verdelers waarbij de 400 Volt contactdozen met 32 Ampère installatieautomaten zijn afgezekerd, geen enkel probleem vormen. zijn voorzien van MENNEKES contactstoppen voor de voeding en één of twee koppelcontactstoppen voor de afgaande groepen die op de controls zijn aangesloten. Tevens worden er MENNEKES koppelcontactstoppen en contactstoppen gebruikt voor de verlengkabels. De oorspronkelijk gecalculeerde kabelgoot toont de aanzienlijke besparing op kabel Verlengkabels en controls met MENNEKES contactstoppen en koppelcontactstoppen Ook op locatie Op de locaties waar de trussen uiteindelijke toegepast worden, of het hier nu gaat om popconcerten, theaters of het terrein van de Olympische Spelen, biedt Prolyte ook ondersteuning. Speciaal voor het liften van de trusssystemen ter plaatse hebben zij de Prolyft ontwikkeld en leveren zij verlengkabels. Ook ontwikkelden zij zelf de controls voor Prolyft. Voor de voeding van de Prolyft units maakt men gebruik van MENNEKES contactstoppen. De controls voor de liften 5

In de praktijk AS 500 ANTIBACTERIEEL IN OPERATIEKAMERS AS 500 antibacterieel is herkenbaar aan het blauwgroene kruis op de afdekramen Het antibacteriële materiaal en het reguliere standaardprogramma AS 500 ogen hetzelfde Begin dit jaar werden drie nieuwe operatiekamers gerealiseerd in het Diaconessen huis te Leiden. Installatiebedrijf Unica Bodegraven B.V. was aangetrokken om de elektrotechnische installatie te verzorgen. Zij zagen hierin bij uitstek een gelegenheid om schakelmateriaal toe te passen dat het besmettingsgevaar van Staphylococcus aureus (de bekende ziekenhuisbacterie) en Escherichia coli (ook wel E. coli genoemd) uitschakelt - het standaardprogramma AS 500 van JUNG in antibacteriële uitvoering. De zilverionen in het Duroplast in combinatie met het vocht in de lucht stoppen de vermeerdering én de mutatie van de bacterie, waardoor het oppervlak van de schakelaar bacterievrij blijft en er geen immune bacteriestammen kunnen ontstaan. Een gereguleerd afgiftemechanisme in de grondstof zorgt voor een duurzame werking die niet beïnvloed wordt door bijv. veelvuldig gebruik of temperatuurschommelingen. Natuurlijk is het antibacteriële materiaal ook ver- 6 Vraag meer informatie aan over JUNG AS 500 antibacterieel of MENNEKES Cepex via de antwoordkaart

krijgbaar in een aantal speciale uitvoeringen voor de gezondheidszorg, zoals de potentiaalvereffening contactdozen. In de nabijgelegen recovery (uitslaapkamer) is het reguliere standaardprogramma AS 500 toegepast, zodat vormgeving en materiaal in alle ruimtes overeenkomt. Afwijkende contactdozen Cepex van MENNEKES In de voorzieningenbrug boven de operatietafel hebben de artsen contactdozen nodig voor röntgenapparatuur en voor zandbedden die veel stroom vragen. Deze apparatuur is op een aparte groep aangesloten en moet daarom afwijkende contactdozen hebben voor 230 Volt, 2-polig + aarde. De leverancier van de voorzieningenbrug, Heijneman Medical B.V. uit Amsterdam, heeft gekozen voor contactdozen met de CEE-passing. Omdat het oog ook wat wil zijn hier de MENNEKES Cepex contactdozen gebruikt, die in tegenstelling tot de reguliere CEE-contactdozen een fraaie vormgeving en passende alpine witte kleur hebben. JUNG vlakke wandzenders nu ook voor AS 500, A 500 en A plus Hensel DK-kabeldozen voor Offshore Als specialist op gebied van kabeldozen heeft Hensel speciaal voor Offshore toepassingen nu ook DK-kabeldozen met beschermingsgraad IP 66 / IP 67, waarbij IP 67 geschikt is voor onderdompelen tot op 1 meter voor maximaal 15 minuten. Beschermingsgraad IP 66 wordt bereikt als de kabeldozen worden gecombineerd met wartels van het type ASM, beschermingsgraad IP 67 als wartels van type ASS worden gebruikt. De kabeldozen zijn zeewaterbestendig en hebben zuurbestendige dekselschroeven van roestvast staal. Deze kabeldozen zijn zowel met metrische kabelinvoeren als met gladde wanden verkrijgbaar. De vlakke wandzenders van JUNG die met schroefbevestiging of desnoods geplakt - dus zonder inbouwdoos op de wand bevestigd kunnen worden zijn nu ook leverbaar in het standaardprogramma AS 500, A 500 en A plus. Bijzonder aan deze wandzenders is dat zij een zendbereik hebben van 100 meter in vrij veld (ten opzichte van 30 meter voor de uitvoeringen in de andere programma s.) Deze zenders worden gevoed door één knoopcel batterij CR 2032, in tegenstelling tot de vlakke wandzenders uit de andere programma s welke twee CR 2016 knoopcellen nodig hebben. De batterij wordt meegeleverd. Twee overliggende bedienknoppen behoren bij één kanaal, maar de individuele knoppen kunnen ook voor lichtscènes en alles aan of alles uit functies gebruikt worden. Hateha 4 Domoticaflits Nieuwsflits Vraag meer informatie aan via de antwoordkaart 7

Infoflitsen 8 Onderstaande documentatie kunt u aanvragen met de antwoordkaart MENNEKES heeft een folder uitgebracht met een overzicht van diverse RVS combinaties. Hierin vindt u RVS combinaties voor wandmontage en voor op zuil, maar ook geïntegreerde uitvoeringen met stroom en water, vandaalbestendige energiebolders voor energievoorziening en wegafsluiting, de CombiTOWER en RVS beschermkappen. In dit historisch overzicht van Schuch vindt u alle innovatieve vindingen van Schuch die een mijlpaal zijn geweest op de weg naar de explosieveilige armaturen van vandaag. De nieuwe uitgave van de Doepke hoofdcatalogus biedt u een up to date overzicht van alle artikelen voor beveiligingstechniek. Van JUNG is een nieuwe prijslijst verkrijgbaar met de prijzen die geldig zijn vanaf januari 2007. Ook het bijbehorende prijsoverzicht kunt u aanvragen via de antwoordkaart. vraag & antwoord Vraag & Antwoord is een vaste rubriek die u in elk nummer van KONNEKTIES aantreft. Heeft u ook vragen? Stuurt u die dan in! Ons e-mailadres is: marketing@hateha.nl Vraag: Sinds ik armaturen voor 16 mm fluorescentiebuizen toepas, heb ik het idee dat er meer schakelaars sneuvelen dan voorheen. Wat kan hiervan de oorzaak zijn. Antwoord: De nieuwe generatie fluorescentiebuizen 16 mm brengen ten opzicht van de gangbare 26 mm buizen een duidelijke verbetering op het gebied van efficiency. De lumen / watt verhouding (lichtopbrengst per geïnstalleerd vermogen) is aanzienlijk beter dan bij de 26 mm buizen. Het nadeel is echter dat de armaturen voor de 16 mm buizen een hogere inschakelstroom hebben dan de TL armaturen met 26 mm buizen. Bij enkele armaturen is dit over het algemeen geen probleem. Maar door het gebruik van de elektronische voorschakelapparatuur zullen bij het inschakelen van een groter aantal armaturen hogere inschakelstromen ontstaan. Door de hoge inschakelstroom zullen de 10 A schakelaars sneller beschadigen. Speciale schakelaars die bedoeld zijn voor een hogere stroom kunnen hiervoor de oplossing zijn. JUNG heeft hiervoor schakelaars voor 20 A, welke voor een grotere belasting geschikt zijn. Voor 1-polig wisselschakelaars betreft het hier het type 506-20U, tevens geschikt voor oriëntatieverlichting. Ook is er een uitvoering beschikbaar met controleverlichting, type 506-20KOU, voor dit laatste type is een nulleider noodzakelijk. Schakelaar 506-20U is bestemd voor 20A/250V en geschikt voor hogere belastingen Bezoekt u ook eens onze website www.hateha.nl KONNEKTIES IS GEDRUKT OP MILIEUVRIENDELIJK PAPIER