TITEL ACTIVITEI T + beschrijving: De vele gezichten van God Hoekenw erk : w ereldreligies 2 de graad

TITEL ACTIVITEI T + beschrijving: De vele gezichten van God Hoekenw erk : w ereldreligies 2 de graad In dit hoekenwerk ontdekken de lln. gelijkenissen en verschillen tussen de 5 grote wereldreligies : christendom, jodendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. In elke hoek wordt op een zelfontdekkende en respectvolle manier ingegaan op bepaalde aspecten van deze 5 wereldreligies. De essentie van dit hoekenwerk is kennismaking met, aanvaarding van en waardering opbrengen voor andere religies. Domeinen die aan bod komen : godsdienst, levensbeschouwing, Nederlands (schrijven, lezen, spreken, luisteren), wereldoriëntatie (zingeving, samenleving, tijd, medemens), MUVO (dramatisch spel) Beginsituatie: De leerlingen hebben in de lessen godsdienst en WO al kennis gemaakt met verschillende religies. Hier wordt er gewerkt aan de uitdieping van de basiskennis. Lesstructuur met uitleg over o Motivatiefase + leerdoel Instap 1. De lk. laat 2 korte geluidsfragmenten horen : kerkmuziek (You Tube : antanadar fragment van een mis in Lourdes) Arabische muziek (You tube : rasostube) (deze 2 fragmenten zijn tips, uiteraard komt andere muziek ook in aanmerking voor deze instap) Onderwijsleergesprek : > wat hebben jullie gehoord? > waaraan moeten jullie denken bij deze geluiden? > zijn er kdn. die regelmatig naar de kerk/moskee gaan? Zijn er kdn. die thuis mee bidden met de ouders? 2. Lk. laat statistiek zien met de verdeling van de religies en hangt deze aan bord. Gegevens worden klassikaal besproken : (zie bijlage 1) > De grootste religie is het christendom : 33 % van de wereldbevolking (2,1 miljard mensen) > daarna volgt de islam : 21 % van de wereldbevolking (1,3 miljard mensen) > hindoeïsme : 14 % van de wereldbevolking (849 miljoen mensen) > boeddhisme : 5 % van de wereldbevolking (371 miljoen mensen) > 12 % is lid van een kleinere religie, ook de joden zijn

hierbij gerekend > 15 % van de wereldbevolking is niet gelovig Ter verduidelijking voor de lln. : voor elke 200 christenen zijn er 120 moslims en 1 jood. (Voetnoot : Eigenlijk behoort het jodendom qua aanhang niet meer bij de grote wereldreligies, maar omwille van het rijke verleden en de historische waarde wordt het jodendom bij de wereldreligies gerekend) Leerdoelen: Kinderen zijn bereid om te aanvaarden dat er verschillen zijn tussen henzelf en andere kinderen en kunnen deze waarderen. Kinderen zijn zich bewust dat het geloof in een persoonlijke God beleefd wordt in verschillende godsdiensten. Kinderen kunnen respect en waardering opbrengen voor verschillende overtuigingen en meningen. Kinderen beseffen dat ze in een multiculturele samenleving leven. o Leerfase + leerdoel Hoekenw erk w ereldgodsdiensten : kern ( instructie en verw erking) Hoekenwerk rond het ontdekken van gelijkenissen en verschillen tussen 5 wereldreligies : het christendom, het jodendom, de islam, het hindoeïsme en het boeddhisme. In elke hoek wordt op een zelfontdekkende manier ingegaan op een bepaald aspect van de religies. De bedoeling is dat de kinderen een ruim beeld en idee krijgen van deze 5 wereldreligies en waar ze voor staan. In latere lessen kunnen bepaalde aspecten nog verder worden uitgediept. Dit hoekenwerk is uitgewerkt om 4 à 5 lln. per hoek aan het werk te laten. Alle materialen zijn gebruiksklaar en gebruiksvriendelijk. Per hoek wordt er +/ 15 à 20 minuten gewerkt, de volledige duur van dit hoekenwerk met instap en evaluatie inbegrepen mag u zeker schatten op 120 min. Hierna wordt elke hoek beschreven en het materiaal voorgesteld. Per hoek vindt u ook de doelstellingen die we per hoek trachten te bereiken (vakoverschrijdend). o Verw erkingsfase + Hoek 1 : Hoe heet God? > godsdienst, Nederlands (schrijven), WO (zingeving,

leerdoel samenleving) Leerdoelen : De lln. voelen zich uitgenodigd om zelf de verscheidenheid van mensen als een rijkdom te beleven. De lln. verkennen de symbolen in verschillende godsdiensten en levensbeschouwingen en zien in hoe er gemeenschappen worden gevormd. De lln. ervaren en stellen vast hoe mensen in het dagelijks leven uitdrukking geven aan hun geloof o.a. door gebruiken, kledij, symbolen, De lln. kunnen voorbeelden geven van veel voorkomende symbolen bij groepen (keppel, priestergewaad, kruisje, hoofddoek, ). De lln. kunnen een elfje creëren waarbij ze inspiratie putten uit het verwerkte materiaal, eigen ervaringen en voorkennis en rekening houden met de expressieve en creatieve waarde. Uitwerking : Lln. vinden in deze hoek 5 kaarten met teksten (op die teksten staat uitleg hoe God in een bepaalde religie genoemd wordt), 5 naamkaartjes (Allah, Boeddha, JHWH, Vader, Zoon en Heilige Geest, Brahma, Vishnu en Shiva), 5 naamkaartjes (naam dienaar God : iman, rabbijn, priester, hindoepriester, monnik) en enkele foto s of prenten van attributen en/of traditionele, specifieke kledij. Bedoeling is dat de lln. de naam van god binnen een bepaalde religie koppelen aan de traditionele kledij van de dienaar van god. Nadat ze deze zaken gekoppeld hebben gebruiken ze dit als inspiratie om een elfje te creëren (lln. kunnen gebruik maken van de informatie die ze in de teksten terugvinden). Materiaal : > foto s van kledingstukken en/of attributen (ideaal is het als u echte attributen of kledingstukken in de klas kan krijgen) > termen die door lk. best verduidelijkt worden (bij aangereikte foto s): Islam : hoofddoek, traditioneel hoofddeksel man in kant Jodendom : keppel (traditioneel hoofddeksel), menora (speciale achtarmige kandelaar : 7 armen voor elke dag van het wonder en 1 kaars waarmee je de anderen aansteekt) Christenen : Paternoster met kruisje, misgewaad van de bisschop Hindoeïsme : hindoepriester (sober, bijna naakt),

Sadhu ( hindoe heilige die leeft voor het geloof, ze leven apart en hebben niets, ze krijgen eten en kledij van de gelovige hindoes, ze zijn de boodschapper van God) Boeddhisme : monniken in oranje gewaad en kaalgeschoren hoofd, novices (kinderen die voor monnik leren) Bijlagen : teksten : zie bijlage 2 naamkaartjes : naam dienaar van God : zie bijlage 2 naamkaartjes : naam God : zie bijlage 2 werkblad : elfje maken : zie bijlage 3 foto s : zie bijlage 4 Hoek 2 : Waar praten w e met God? > godsdienst, MUVO (puzzelen), WO (tijd, samenleving), Nederlands Doelstellingen : De lln. ontdekken op welke speciale plaatsen mensen samenkomen om te bidden (kerk, moskee, synagoge, tempel, huisaltaar). De lln. zijn er zich van bewust dat mensen tot verschillende groepen behoren, dat plaatsen waar deze mensen samenkomen om te bidden een symbool is van hun religie en overtuiging. De lln. beseffen dat bepaalde religieuze gebouwen een grote historische waarde hebben. De lln. kunnen een geschreven boodschap interpreteren en herleiden naar de essentie. De lln. kunnen (eventueel ) met behulp van de talige tips de puzzels creëren. Uitwerking : De lln. vinden in deze hoek verschillende puzzelstukken (5 per puzzel) die behoren tot 5 verschillende puzzels. Op de achterzijde van elk stuk staat een tip (verwijzing naar kerk, moskee, synagoge, tempel, huisaltaar). Bedoeling is dat de lln. de 5 puzzels correct maken, dan zien zij afbeeldingen van een kerk (christendom), moskee (islam), synagoge (jodendom), tempel (boeddhisme) en een huisaltaar (hindoeïsme). Materiaal : 5 afbeeldingen : kerk, moskee, synagoge, tempel, huisaltaar (puzzels ) (zie bijlage 7) tips die op achterzijde puzzelstukken horen (zie bijlage 6)

> de lk. knipt de afbeeldingen in 5 stukken en kleeft (of schrijft) de tips op de achterzijde van de stukken. Indien u dit lamineert kan het meermaals gebruikt worden. Bijlagen : 5 afbeeldingen : zie bijlage 5 tips : zie bijlage 6 Voetnoot : In het hindoeïsme en boeddhisme wordt er gebeden en geofferd in de tempels én het huisaltaar. Het huisaltaar staat bij de hindoes nog meer centraal dan bij de boeddhisten daarom is er deze keuze gemaakt. Uiteraard bidden gelovige mensen overal, deze plaatsen kiezen zij uit om samen te zijn met medegelovigen omdat zij zich hier nog meer verbonden voelen met elkaar in hun geloof en overtuiging. Hoek 3 : Hoe praten w e met God? > godsdienst, MUVO (dramatisch spel), Nederlands Doelstellingen : De lln. kennen lichaamstaal bij gebed en meditatie. De lln. ontdekken hoe mensen zich in hun gebed richten tot God : zien hoe mensen in verscheidene godsdiensten bidden verscheidene gebedshoudingen leren kennen ontdekken dat bidden veel kan betekenen (klagen, vragen, danken, nadenken, ) De lln. waarderen elkaars wijze van bezinning of gebed kinderen leven zich in een personage of omstandigheid in (gebedshoudingen in verschillende religies). De lln. kunnen expressief omgaan met lichaamstaal. De lln. kunnen een talige boodschap begrijpen en interpreteren (gebeden). Uitwerking : Bidden is een manier om te praten met God. Mensen spreken korte of lange gebeden uit over van alles en nog wat. In de meeste religies is bidden een vorm van praten, ook al praat God niet terug. In het boeddhisme is bidden meer een vorm van nadenken. Bidden bestaat echter niet alleen uit woorden, er horen ook bepaalde bewegingen bij. De lln. vinden hier 5 prenten met 5 mensen erop die een bepaalde houding aannemen tijdens het gebed. Ook vinden ze 5 korte gebeden. Ze koppelen de foto aan het juiste gebed en voeren het gebed uit, zodat zij voeling krijgen met hoe mensen geloof beleven in de verschillende religies. Materiaal :

5 foto s + 5 gebeden Bijlagen : 5 foto s van biddende mensen : zie bijlage 7 5 gebeden : zie bijlage 8 Hoek 4 : Waar w oont God? > godsdienst, WO (tijd, samenleving, zingeving), Nederlands Doelstellingen : De lln. ontdekken de symbolische betekenis van plaatsen en personen in verschillende godsdiensten en levensbeschouwingen. De lln. beseffen het historisch belang van bepaalde religieuze plaatsen en personen. De lln. kunnen symbolen, plaatsen en personen koppelen aan een bepaalde religie. De lln. herkennen personen of personages die een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan een bepaalde religie. De lln. koppelen een talige inhoud aan een prent of foto. Uitwerking : God is overal, maar niet zichtbaar. Daarom hebben alle godsdiensten heilige plaatsen, waar ze God het beste kunnen ervaren. Ook zijn er heilige mensen die net iets dichter bij God staan dan de meeste anderen of die als het ware een verpersoonlijking zijn van dat geloof of die God. Er zijn ook symbolen die staan voor een geloof en die door iedereen aldus herkend worden. In deze hoek vinden de lln. een heleboel kaarten. Bedoeling is dat de lln. telkens 2 kaarten (één met tekst, één met foto) vinden die bij elkaar horen (systeem memory). Lk. kan extra duiding geven bij de bespreking na het correct koppelen van foto aan tekst. Materiaal : Memory met foto s en tekst > de lk. lamineert foto s en tekst en knipt deze uit Bijlagen : Foto s : zie bijlage 9 Teksten + duiding : zie bijlage 10 Hoek 5 : Hoe geloven w ij? >godsdienst, MUVO (drama), Nederlands (lezen, luisteren en spreken), WO (samenleving, medemens)

Doelstellingen : De lln. kunnen verschillende manieren van lichaamstaal hanteren. De lln. kunnen respect en waardering op brengen voor mensen die anders zijn en voelen aan dat deze verscheidenheid een rijkdom met zich kan meebrengen. De lln. kunnen respect opbrengen voor de bewogenheid waarmee mensen hun godsdienst of levensbeschouwing beleven. De lln. kunnen de teksten waarin de andere kinderen zich voorstellen begrijpen, beoordelen en integreren. De lln. kunnen zich in een ander personage inleven en geven dat al spelend vorm. De lln. kunnen verslag uitbrengen aan de medeleerlingen over een boodschap van een kind uit een andere religie. De lln. beseffen dat ze in een multiculturele wereld leven. De lln. ontdekken dat kinderen in andere landen en uit andere culturen een andere levenswijze en gewoonten hebben dan zij. De lln. kunnen zich verplaatsen in de gedachten en leefwereld van een kind uit een andere cultuur, land, religie. Uitwerking : De lln. zien hier 5 enveloppen liggen. In iedere enveloppe zit een tekstje waarin telkens een ander kind zich voorstelt. Deze kinderen vertellen kort iets over zichzelf en over hun geloof. Bedoeling is dat iedere ll. een enveloppe kiest en zich inleeft in het personage. De lln. voeren in hun groepje een toneeltje uit en spelen ieder een kind uit een andere religie en cultuur. De andere lln. proberen te zoeken tot welke religie het kind behoort. Materiaal : teksten + enveloppen > de lk. knipt teksten uit en steekt deze in de enveloppe (kan voor veelvuldig gebruik ook gelamineerd worden) Bijlagen : Teksten : zie bijlage 11 Hoek 6 : Wat zegt God? > godsdienst, Nederlands (lezen), WO (tijd, zingeving, samenleving) Doelstellingen : De lln. verkennen de beleving en rituelen van andere godsdiensten en levensbeschouwingen. De lln. zien in dat mensen in hun verhalen en heilige

boeken een godsdienstige kijk op het leven verwoorden en doorgeven. De lln. kunnen een studietekst over de leer en belangrijkste kenmerken van elk geloof begrijpend lezen en de informatie afleiden en interpreteren. De lln. beseffen de historische waarde van de heilige boeken en het ontstaan van een religie. De lln. beseffen dat ze in een multiculturele wereld leven en kunnen respect opbrengen voor de verschillende geloofsovertuigingen. De lln. weten hoe het geloof beleefd wordt in de verschillende godsdiensten en wat de belangrijkste leefregels zijn. Uitwerking : De lln. vinden hier 5 leesteksten over de bijzonderste kenmerken van elk geloof. Nadat ze deze aandachtig gelezen hebben openen ze de enveloppe met het kruiswoordraadsel en proberen dit in te vullen. Als ze het kruiswoordraadsel goed hebben ingevuld lezen ze vertikaal het antwoord op de vraag : wat zegt God? > Als hulpmiddel bij het invullen van het kruiswoordraadsel mogen de lln. de teksten gebruiken. Materiaal : Leesteksten kruiswoordraadsel Bijlagen : Teksten + kruiswoordraadsel + verbetersleutel : zie bijlage 12 o Slotfase + leerdoel Evaluatie + slot : Doelstellingen : alle doelstellingen van het hoekenwerk Uitwerking : 1. Partnerwerk De lln. vullen per 2 het werkblad Hetzelfde of toch niet? in. Alle vragen hebben betrekking op zaken die tijdens het hoekenwerk aan bod zijn gekomen. 2. Klassikaal Klassikale bespreking van het werkblad en het hoekenwerk. Vragen : wat vinden jullie interessant / niet interessant aan een bepaalde religie? wat hebben jullie geleerd? Wat blijft jullie vooral bij? waar willen jullie graag meer over weten? wij hebben de 5 wereldreligies besproken, er zijn nog

andere religies? weten jullie welke? Willen jullie hier nog meer over weten? kan je ook niet geloven? Materiaal : werkblad Hetzelfde of toch niet? Bijlagen : Werkblad : zie bijlage 13

Bijlage 1 : > statistiek verspreiding wereldreligies

Bijlage 2 : Bijlage bij hoek 1: Hoe heet God? > teksten die verwijzen naar hoe de gelovigen God noemen in elke religie > naamplaatjes met naam van God in elke religie > naamplaatjes van de naam van de dienaar van God in elke religie Instructie voor lk. : lamineer de teksten en de namen en knip ze uit. Islam : Allah Iman Moslims noemen God Allah. Dat is een Arabisch woord. Tegelijk zeggen ze dat er nog 99 andere namen zijn voor god, bijvoorbeeld de Wijze, de Goede, de Vergever, de Medelevende, Moslims geloven dat Allah, via een engel, Mohammed koos om zijn profeet te zijn. Mohammed stichtte een nieuwe godsdienst, de Islam. Islam betekent in het Arabisch : luisteren naar Allah. Jodendom : JWHW Rabbijn Joden zijn ervan overtuigd dat je God niet kunt vatten in een naam. Daarom spreken zij uit eerbied nooit de naam van god nooit uit. In de joodse bijbel wordt de godsnaam weergegeven met 4 medeklinkers : JHWH. Wij spreken de naam soms uit als Jahwew, maar echte joden zullen dat nooit doen. Zij spreken over de Vader, de Rechter, de Schepper, de Ene,

Christendom : Vader, Zoon en de Heilige Geest Priester Vader, Zoon en de Heilige Geest : Voor christenen is God dezelfde als JHWH in de bijbel. Zij noemen hem met 3 namen : Vader (God die de wereld heeft geschapen), Zoon (Jezus, die als mens naar de aarde is gekomen) en de Heilige Geest (God die werkt in de wereld en in de mensen). Christenen geloven dat God Jezus naar de aarde stuurde om de mensen over Gods liefde te vertellen. Hindoeïsme : Brahma, Vishnu en Shiva Hindoepriester Het hindoeïsme heeft, in tegenstelling tot de islam, het jodendom en het christendom, niet één, maar vele goden. Zij geloven dat God overal is en deel uitmaakt van de natuur. Daarom zien al hun goden er anders uit. Ze zien er soms uit als mensen, soms als dieren. De 3 oppergoden zijn : Brahma, de schepper van het leven, hij heeft 4 hoofden. De tweede oppergod is Shiva die ruimte maakt voor nieuw leven. Tenslotte is er Vishnu die alles in leven houdt.

Boeddhisme : Boeddha Monnik Het boeddhisme is anders dan de andere godsdiensten. Boeddha was een prins, hij heette toen Siddharta, die veel pijn, dood en ziekte zag. Hij ging op zoek naar een wereld zonder lijden. Hij trok vele jaren rond en ontmoette vele heilige mannen tot hij tot het inzicht kwam : de verlichting. Boeddha is dus een gewone mens, maar toch wordt hij vereerd als een god omdat hij de eerste was die de verlichting bereikte en de leer verspreidde.

Bijlage 3 : Bijlage bij hoek 1: Hoe heet God? > werkblad elfje maken Instructie voor lk. : kopiëren

Namen : Klas :.. Datum :. Elfje maken W at : een gedicht dat bestaat uit 11 woorden De regels: Eerste regel: één woord. Tweede regel: twee woorden (bijvoorbeeld een zelfstandig naamwoord en een bijvoeglijk naamwoord) Het ene woord zegt iets over het andere. Derde regel: drie woorden Vierde regel: vier woorden vaak wordt er een conclusie getrokken Dit kan met een gevoel, een indruk, etc. te maken hebben. Vijfde regel: één woord. Dit is vaak de samenvatting van het hele gedicht.......

Bijlage 4 : > christendom : misgewaad + Paternoster > Jodendom : menora + keppel

> Islam : gesluierde meisjes en jongens met traditioneel hoofddeksel

> Hindoeïsme : Sadhu (hindoe heilige) en hindoepriester

> Boeddhisme : monniken en novices

Bijlage 5 : > foto s kunnen naar wens vergroot worden en liggend worden afgedrukt. > christendom : kerk (St. Pietersbasiliek)

> jodendom : synagoge

> islam : moskee

> boeddhisme : tempel

> hindoeïsme : huisaltaar

Bijlage 6 : Bijlage bij hoek 2: Waar praten we met God? > tips bij de religieuze gebouwen Instructie voor lk. : deze teksten schrijf (of kleef) je op de achterkant van de puzzelstukken (1 tip per puzzelstuk) Tips : Christendom : kerk hier leidt de priester de mis hier gebeurt o.m. onze doopviering, eerste communie, vormsel, huwelijk, begrafenis. de priester leest voor uit de bijbel de priester deelt de hostie uit Jezus is hier aanwezig Jodendom : synagoge hier leidt de rabbijn de gebeden De Davidsster is opvallend aanwezig (genoemd naar de Joodse koning David) de rabbijn leest voor uit de Thora de rabbijn spreekt Hebreeuws jongens die volwassen worden vieren hier hun Bar Mitswa Islam : moskee hier leidt de iman de gebeden mannen en vrouwen moeten hier hun schoenen uitdoen en bidden apart de gelovigen bidden in de richting van Mekka de iman leest voor uit de Koran en praat Arabisch Allah is hier aanwezig Hindoeïsme : huisaltaar hier bidden we alle dagen, in de huiskamer we bidden tot vele goden na het bidden krijgen we een rode stip op het voorhoofd we zeggen de veda s op (de oudste heilige geschriften van de Hindoes) We branden wierook en kaarsjes en offeren aan de goden Boeddhisme : tempel de monnik eert hier Boeddha wij offeren bloemblaadjes om Boeddha te eren ons doel is de Verlichting te bereiken

we zeggen de soetra s op (toespraak van Boeddha) Boeddha is geen god, maar hij wordt in de tempel vereerd omwille van zijn leer

Bijlage 7 : > foto s kunnen vergroot / verkleind worden naar wens > christendom : handen tegen elkaar (biddende houding)

> jodendom : biddende joden aan de Klaagmuur (Jeruzalem) : joden wiegen heen en weer bij het gebed, zij bidden 3 keer per dag ( s morgens, s middags, s avonds)

> islam : kind dat achtereenvolgens de 5 houdingen aanneemt om te bidden, moslims bidden in de richting van Mekka, zij bidden 5 keer per dag, verspreid over de hele dag

> boeddhisme : biddend kind voor beeld van Boeddha, de biddende zit op de knieën met de handen tegen elkaar

> hindoeïsme : persoon die in de lotushouding bidt

Bijlage 8 : Bijlage bij hoek 3: Hoe praten we met God? > 5 stukken gebed (1 per religie) Instructie voor lk. : lamineer de gebeden en knip ze uit Teksten gebed : Christendom : > Gebed : Onze Vader Onze Vader die in de hemelen zijt, geheiligd zij uw naam. Uw rijk kome, uw wil geschiede op aarde als in de hemel. Geef ons heden ons dagelijks brood en vergeef ons onze schulden gelijk ook wij vergeven aan onze schuldenaren. En leid ons niet in bekoring, maar verlos ons van het kwade. Amen Jodendom : > Gebed : Sjema (het belangrijkste joodse gebed, wordt 2 x per dag opgezegd) Hoor Israël, de Heer is onze God, de Heer is één. Gij zult houden van de Heer met Uw God met heel uw hart, heel uw ziel en al wat gij hebt. Islam : > Gebed : eerste zuil (Shahada = getuigenis) Ik geloof dat er geen andere God bestaat buiten de ene en ik geloof dat Mohammed de gezant van God is. Boeddhisme : > Gebed : Voorbeeld van een Soetra (uitspraak van Boeddha) :

Op een dag kwam er een vreemdeling die een levende mus in zijn handen hield. Hij vroeg aan Boeddha : Is de mus in mijn handen dood of levend? Boeddha ging schrijlings boven de drempel staan, en vroeg : Ben ik aan het vertrekken, of kom ik nu aan? Hindoeïsme : > Gebed : Voorbeeld van een stukje uit een veda (openbaring of wijsheid) Wie kent 't geheim? Wie maakte 't hier bekend? Vanwaar dit samenstel der schepping sproot? De Goden zelve zijn van later wording Wie is 't, die weet, vanwaar deze schepping sproot, Dat, vanwaar gans deez' grote schepping kwam? Of Zijn wil schiep of dat zij stom was? De Hoogste Ziener in de hoogste hemel Hij weet het of wellicht weet Hij 't zelfs niet.

Bijlage 9 : > 4 prenten per religie (memory) > christendom : Paus Benedictus XVI Sint Pietersbasiliek Kardinaal Danneels

Moeder Theresa > jodendom : De 10 geboden Abraham

De Klaagmuur in Jeruzalem Davidster > islam : Symbool van de islam

Ka aba in Mekka De profeet Mohammed Graf van Mohammed in Medina

> hindoeïsme De heilige rivier Ganges De god Brahma De god Shiva

Mahatma Ghandi > boeddhisme De Dalai Lama Prins Siddharta Gautama

Potala Paleis te Lhasa, Tibet Boeddha

Bijlage 10 : Bijlage bij hoek 4: Waar woont God? > 4 teksten per religie (memory kaarten) > extra duiding bij foto s voor lk. en lln. : lk. kiest zelf hoe dit in les of spel wordt geïntegreerd (best na correct koppelen extra uitleg geven aan lln.) Instructie voor lk. : teksten lamineren en uitknippen (druk memory kaarten met tekst af op gekleurd papier om de memory aantrekkelijker te maken) Duiding : Christendom : de paus : hoofd van de katholieke kerk : Paus Benedictus XVI St. Pietersbasiliek : woonplaats van de paus te Vaticaanstad, Rome kardinaal Danneels : kardinaal, woont te Mechelen moeder Theresa : zette zich een leven lang in voor de armen, werd heilig verklaard door de Paus Jodendom : Mozes en de 10 geboden : God zelf gaf deze aan Mozes op de Sinaiberg in Egypte Abraham : aartsvader van de Joden, was de eerste mens die geloofde in één God Klaagmuur in Jeruzalem : overblijfsel van de tempel van Jeruzalem gebouwd door koning David en verwoest door de Romeinen, de heiligste plaats voor de Joden Davidsster : zespuntige ster die het symbool was van koning David (tijdens WO II werden Joden verplicht deze ster op zich te dragen als herkenningsteken) Islam : halve maan met ster : symbool van de Islam Ka aba in Mekka : belangrijkste heiligdom voor de islam, bevat een heilige zwarte steen die door de aartsengel Gabriël zou gebracht zijn en is vol geschreven met gouden koranverzen de profeet Mohammed : stichter van de Islam, kreeg de openbaring rechtstreeks van de engel Gabriël Graf van Mohammed in Medina : 2 e heiligdom van de islam Hindoeïsme : de heilige rivier Ganges : Hindoes geloven in de goddelijke reinheid van het Gangeswater Brahma : oppergod, de schepper. Hij heeft 4 hoofden die tegelijk naar de 4 windrichtingen kunnen kijken en de 4 veda s uitspreken

Shiva : 2 e oppergod, de wreker, schepper en vernietiger. Hij heeft zowel scheppende als vernietigende krachten en wordt omringd door een ring met vuur Mahatma Gandhi : één van de belangrijkste denkers uit het Hindoeïsme. Indiaans politieker die pleitte voor een geweldloze wereld, hij werd vermoord in 1948. Boeddhisme : de Dalai Lama : 14 e leider van het boeddhisme, leeft in ballingschap. Wordt wereldwijd geprezen voor zijn vredelievende houding. Siddharta Gautama : prins die de verlichting bereikt heeft, wordt de Boeddha (of de verlichte) genoemd Lhasa : hoofdstad van Tibet, thuisplaats van de Dalai Lama waar ook het Koninklijk Paleis (Potala Paleis) staat. Boeddha : is geen God, maar wordt geëerd omdat hij het Wiel van Dhamma (kennis) in beweging heeft gezet, de cyclus van leven en wedergeboorte.

Memory kaarten : Paus Benedictus XIV Sint Pietersbasiliek Kardinaal Daneels Moeder Theresa Mozes en de 10 geboden Abraham, aartsvader van de Joden Klaagmuur in Jeruzalem Davidsster

Halve maan met ster Ka aba in Mekka De profeet Mohammed Graf van Mohammed in Medina De heilige rivier Ganges Brahma, de schepper Shiva, de wreker Mahatma Gandhi

De Dalai Lama Siddharta Gautama Potala Paleis in Lhasa Boeddha

Bijlage 11 : Bijlage bij hoek 5: Hoe geloven wij? > 5 teksten waarin 5 kinderen zich voorstellen Instructie voor lk. : teksten lamineren en uitknippen steek 1 tekst in een enveloppe. Teksten : Hindoeïsme : Ik heet Tara en ik ben 8 jaar. Ik houd van paardrijden en ik volg pianoles. Ik zou later graag een beroemde pianospeelster worden en optreden over heel de wereld. Het fijnste van het Hindoeïsme is dat we mogen geloven zoals we zelf willen. Ik vind ook al de Hindoegoden heel bijzonder. Mijn moeder leest vaak verhalen over ze voor. Thuis hebben we een altaar en op feestdagen gaan we naar de tempel. Mijn lievelingsfeest is Divali, op die dag is iedereen blij en de huizen en de straten zijn mooi verlicht. Boeddhisme : Ik ben Jang Chub en ik ben 11 jaar. Ik woon al een jaar niet meer thuis omdat ik novice ben geworden; Dat wil zeggen dat ik in een klooster leef en leer hoe ik monnik moet worden. Het leukste vind ik het leren van de Dhamma, de leer van Boeddha. In het klooster laat iedereen zijn haar afscheren en we dragen allemaal dezelfde kleren, omdat wij geen belang hechten aan materiële zaken. We zorgen hier voor de dieren en we leren om nooit een levend wezen kwaad te doen of te doden.

Jodendom : Ik heet Benjamin en ik ben 9. Ik verzin graag spannende verhalen. Door mijn geloof heb ik contact met mijn ziel; Ik ga naar een synagoge op een mooi plein in Parijs. s Zondags bestudeer ik de Thora, zodat ik hem goed ken als ik 13 word. Ik kan niet wachten om 13 te worden, dan vier ik mijn Bar Mitswa, een heel belangrijk moment voor een Jood. Christendom : Ik ben Antonio en ik ben 7 jaar. Ik hou van voetbal en ik wil later graag voetballer worden bij AC Milaan. Ik ga naar de katholieke kerk op het dorpsplein. Het mooiste aan mijn geloof is dat Jezus zei dat we elkaar moeten liefhebben en vergeven. Dit jaar heb ik mijn eerste communie gedaan, we hebben veel over Jezus geleerd en ik heb ook een hostie gekregen van de priester. Islam : Ik ben Rachid en ik ben 9 jaar. Ik hou van voetbal en van muziek. Ik wil graag eens op reis naar Marrakech. Als Moslim leer ik dat ik aardig moet zijn tegen anderen. De moskee is maar 5 minuten van mijn huis. Ik ga er vaak heen en altijd op vrijdag, in de moskee kan ik beter bidden. Ik leef volgens de 5 zuilen, dat zijn de dingen die moslims moeten doen om te laten zien dat ze trouw zijn aan Allah.

Bijlage 12 : Bijlage bij hoek 6: Wat zegt God? > 5 teksten waarop kort de leer van de religie staat uitgelegd > kruiswoordraadsel > correctiesleutel Instructie voor lk. : teksten lamineren en uitknippen kruiswoordraadsel kopiëren Teksten : Hindoeïsme : De Hindoes geloven dat het lichaam oud wordt en sterft, maar dat de ziel vele keren wordt herboren in een andere mens of ander levend wezen. Wie een goed leven heeft geleid komt terug in een hoger wezen, bv. in een hogere kaste, wie slecht heeft geleefd wordt herboren in een lager wezen, bv. een dier. Je karma hangt dus af van je eigen gedrag tijdens je leven. Het uiteindelijke doel van elke Hindoe is het Moksha te bereiken, dit is de bevrijding van de ziel, je wordt dan nooit meer herboren en bent één met Brahma, de oppergod. Volgens de Hindoes kan je het Moksha bereiken door goede dingen te doen voor de medemens, armen te helpen en door yoga en meditatie. De Hindoes hebben veel heilige boeken die in een oude, dode taal zijn geschreven, Het Sanskriet. De oudste zijn de veda s, waar vooral spreuken en gezangen instaan. Veda wil zeggen : weten.

Boeddhisme : Het Boeddhisme verschilt van de andere geloven omdat zij niet geloven in een oppergod, zij geloven in de leer van Boeddha. Belangrijk in het leven vaneen Boeddhist zijn de 3 sieraden : Boeddha, Dhamma en Sangha. Boeddha was de eerste die de verlichting bereikte, het doel van het Boeddhisme. Boeddhisten geloven dat het leven een oneindige cyclus is van leven, dood en wedergeboorte. Om de Verlichting te bereiken dienen mensen goed te leven, armen te helpen, geen dieren of andere levende wezens te doden, veel bidden en mediteren. Boeddhisten leven volgens de Dhamma, de leer van Boeddha. Een samenvatting van deze leer vind je in Het achtvoudige Pad en De vier waarheden. Deze 2 manieren zijn een leidraad om gelukkig en vredig te kunnen leven. De Sangha is de gemeenschap van Boeddhistische monniken en nonnen die steeds klaarstaan om de medemens te helpen. De belangrijkste teksten zijn de soetra s, wat leidraad betekent. Ze worden met veel respect behandeld omdat ze gezien worden als de woorden van Boeddha, het zijn gesprekken tussen Boeddha en zijn leerlingen of toehoorders waarin hij hen de weg naar de bevrijding wijst.

Islam : De Islam berust op 5 zuilen, dat zijn de belangrijkste plichten van de moslim. Sjahada : de geloofsbelijdenis. Dit wil zeggend at je gelooft dat er maar één God is en dat die God Allah is en dat Mohammed zijn gezant is. Salaat : dit betekent dat je 5 keer per dag moet bidden in de richting van Mekka (ochtend, middag, namiddag, avond, nacht) Zakaat : dit is het geven van aalmoezen aan de armen. Zakaat betekent zuivering, iedere Moslim is verplicht om zijn rijkdom te delen met armere gelovigen. Saum : vasten. Tijdens de 9 e maand van het Islamitisch jaar (Ramadan) mag de moslim niet eten, drinken of roken van zonsopgang tot zonsondergang. Hadj : dit is de bedevaart naar Mekka. Iedere Moslim die het kan betalen moet minstens één keer in zijn leven naar Mekka op bedevaart om Allah te eren. (Mohammed is in Mekka geboren) De Koran is het Heilige Boek van de moslims. Het is voor hen letterlijk het woord van God. De engel Gabriël zou de tekst aan de profeet Mohammed hebben gedicteerd. De Koran is in het Arabisch geschreven en is zeer belangrijk voor de gelovige moslim. Naast de Koran zijn ook de soenna s van de profeet Mohammed belangrijke teksten, deze zijn de woorden en daden van Mohammed en gelden als een richtlijn.

Jodendom : Abraham woonde 4000 jaar geleden waar nu Irak is. Hij was de eerste die geloofde in maar één God in plaats van vele godheden. Hij trouwde met Sara en verkondigde het geloof aan de mensen, hij wordt gezien als de aartsvader en beloofde God vele nakomelingen die het beloofde land Israël zouden stichten. Hij kreeg 12 zonen die de 12 stamvaders van Israël zijn. Een andere leider van de joden was Mozes. Hij verloste de joden uit de slavernij en leidde hen naar het beloofde land Israël. De Joden geloven dat God zelf de 10 geboden aan Mozes gaf. Deze 10 geboden staan in de Thora : ik ben de enige God, aanbid geen andere God maak geen afbeeldingen van God om te aanbidden heb eerbied voor de naam van God beschouw de Sabbat (rustdag) als heilig heb respect voor je moeder en je vader dood niet wees niet ontrouw aan je man of vrouw steel niet vertel geen leugens aan andere mensen wees niet jaloers op het bezit van anderen De Joodse bijbel heet Tenach en is in het Hebreeuws geschreven. Het bestaat uit 3 delen : de Thora (wet) is het belangrijkste deel, dit is een perkamenten rol waarop de 5 boeken van Mozes zijn geschreven. Het 2 e deel is Nevi iem en dit zijn de boeken van de profeten en het 3 e deel is Chetoeviem, boeken met verhalen en gedichten. Joden lezen vaak voor uit de Thora en bidden 3 keer per dag.

Christendom : Zo n 2000 jaar geleden kwam er iemand in Israël met de boodschap dat mensen naar Gods woord moesten leven en elkaar moesten liefhebben. Dat was Jezus Christus, van wie de christenen geloofden dat hij de zoon van God was. De Romeinen die toen de baas waren kruisigden Jezus, maar 3 dagen laten verrees hij uit de dood. Zijn volgelingen (de apostelen) beloofden het geloof te zullen verspreiden. Christenen geloven in één God, maar dat die God zich op 3 manieren laat zien : God de Vader die het leven schiep, God de Zoon die als Jezus Christus op aarde kwam en God de Heilige Geest de ongeziene macht van de wereld. Christenen geloven dat God Jezus naar de aarde stuurde om de mensen te vertellen over zijn liefde en dat Jezus zijn leven gaf om de mensen hun slechte daden te vergeven en hun een nieuw leven te geven. Christenen proberen volgens zijn leer te leven. Hierin worden ze ondersteund door het gebed en de sacramenten. Er zijn 7 sacramenten : doop, vormsel, eucharistie, biecht, priesterwijding, ziekenzalving en huwelijk. Het Heilige Boek van de christenen is de Bijbel. De Bijbel is verdeeld in 2 delen : het Oude en het Nieuwe Testament. Het Oude Testament is de Hebreeuwse Bijbel. Het Nieuwe testament is in het Grieks geschreven en daarin worden het leven en de leer van Jezus van Nazareth beschreven alsook de lotgevallen van de eerste groepen christenen.

Kruiswoordraadsel : 1) Het aantal keren dat de Moslims per dag bidden 2) Zo heet het boek in de islamitische godsdienst 3) Bij deze godsdienst bidden ze 3 keer per dag 4) Hoe noemt de bedevaart naar Mekka 5) Hoe noemt men de heilige boeken bij de Hindoes 6) Het eerste deel van de christelijke bijbel 7) Door dit sacrament word je als christelijke baby opgenomen in de kerk 8) De leer van Boeddha noemt 9) Belangrijkste tekst bij de boeddhisten 10) In welke taal zijn de Veda s geschreven? 11) Hoe heet de geloofsbelijdenis bij de moslims 12) Wie ontving de 10 geboden uit handen van God? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ^ Hier lees je wat God in elke religie wil zeggen!

Kruiswoordraadsel : oplossing 1 V IJ F 2 K O R A N 3 J O D E N D O M 4 H A D J 5 V E D A 6 O U D E 7 D O O P 8 D H A M M A 9 S O E T R A 10 S A N S K R I E T 11 S J A H A D A 12 M O Z E S Eigenlijk wil God hetzelfde zeggen in alle religies : VREDE OP AARDE