Nederlandse Ontwerp norm NEN 3398 Buitenriolering - Onderzoek en toestandsbeoordeling Publicatie uitsluitend voor commentaar Drain and sewer systems outside buildings - Investigation and assessment Commentaar vóór 2013-11-01 Zal vervangen NEN 3398:2004 juli 2013 ICS 93.030 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Voorbeeld Preview Normcommissie 349165 "Afvalwatertechniek" THIS PUBLICATION IS COPYRIGHT PROTECTED DEZE PUBLICATIE IS AUTEURSRECHTELIJK BESCHERMD Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Netherlands Standardization Institute. The Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven. 2013 Nederlands Normalisatie-instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) 2 690 390, Fax (015) 2 690 190
Inhoud Voorwoord... 4 1 Onderwerp en toepassingsgebied... 6 Voorbeeld Preview 2 Normatieve verwijzingen... 6 3 Termen en definities... 6 4 Onderzoek, gegevens en informatie... 6 4.1 Inleiding: onderzoek en effectief beheer... 6 4.2 Aard van het onderzoek... 8 4.3 Systeem- en objectgericht onderzoek... 10 4.4 Onderzoeksdoelen... 10 4.4.1 Algemeen... 10 4.4.2 Onderzoek hydraulisch functioneren... 11 4.4.3 Onderzoek milieutechnisch functioneren... 11 4.4.4 Onderzoek conditie van objecten... 12 4.4.5 Onderzoek operationeel beheer... 13 4.5 Gegevens en informatievoorziening... 14 4.5.1 Algemeen... 14 4.5.2 Onderzoek en gegevens... 14 4.5.3 Gegevensbeheer... 15 4.5.4 Gegevenswoordenboek Stedelijk Water... 17 4.5.5 Gegevensoverdracht... 17 4.5.6 Beheersystemen... 18 5 Inventariseren... 18 5.1 Inleiding... 18 5.2 Inventarisatiemethoden... 19 6 Meten... 19 6.1 Inleiding... 19 6.2 Meetplan... 20 6.2.1 Algemeen... 20 6.2.2 Inventarisatie voor het opstellen van een meetplan... 20 6.2.3 Meetdoelstellingen... 20 6.2.4 Meetopzet... 21 6.3 Verzamelen, verwerken en analyseren van meetgegevens... 21 7 Inspecteren... 22 7.1 Algemeen... 22 7.2 Inspectiedoelen... 22 7.2.1 Inspectiedoelen... 22 7.2.2 Inspectie voor inventarisatie en achtergrondinformatie bij de beoordeling... 23 7.2.3 Inspectie voor toestandsbepaling en toestandsverandering (conditie) van objecten... 23 7.2.4 Inspectie voor het treffen en evalueren van maatregelen... 23 7.2.5 Opleveringsinspectie... 24 7.2.6 Inspecties naar aanleiding van meldingen, klachten en storingen... 24 7.3 Inspectiemethoden... 25 7.3.1 Inleiding... 25 7.3.2 Visuele inspectie... 25 7.3.3 Niet-visuele inspectie... 26 8 Berekenen... 26 8.1 Algemeen... 26 8.2 Berekenen met betrekking tot het hydraulisch functioneren van het systeem... 26 8.3 Berekeningen met betrekking tot het milieutechnisch functioneren van het systeem... 27 8.4 Berekeningen met betrekking tot de conditiebepaling van objecten... 27 9 Beoordelen... 28 9.1 Uitgangspunten... 28 2
9.2 Instrumenten voor het beoordelen... 29 9.2.1 Inleiding... 29 9.2.2 Functionele eisen... 30 9.2.3 Maatstaven... 31 9.3 Keuze van maatstaven... 31 9.3.1 Algemeen... 31 9.3.2 Mate van detail van de beoordeling... 32 9.3.3 Lokale situatie... 32 9.3.4 Risico s en faalmechanismen (oorzaak en gevolg van schade)... 32 9.3.5 Uitkomsten van gedragsmodellen... 33 9.3.6 Overige factoren... 33 9.4 Omgaan met beoordelingsresultaten... 33 Voorbeeld Preview Bijlage A (informatief) Overzicht van maatstaven bij ingrijpen... 35 Bijlage B (informatief) Richtlijnen voor maatstaven bij oplevering... 37 Bibliografie... 39 3
Voorwoord Onder beheer van buitenriolering wordt verstaan de zorg voor het functioneren van deze riolering. De meeste buitenrioleringen worden beheerd door gemeenten. De buitenriolering is een systeem dat is opgebouwd uit onderling gerelateerde objecten (onderdelen) zoals riolen, putten, kolken, aansluitleidingen, rioolgemalen en dergelijke. Bij het beheer van de buitenriolering heeft de beheerder te maken met wettelijke regelingen en afstemming van beleid met andere overheden (bijvoorbeeld het waterschap) en coördinatie met andere gemeentelijke taken (bijvoorbeeld wegbeheer). Vo Het beheer (asset management) van de buitenriolering is beschreven in NEN-EN 752 Drain and sewer systems outside buildings. Een belangrijke activiteit bij het beheer is het onderzoek en de beoordeling van de conditie van de buitenriolering dat is beschreven en uitgewerkt in NEN EN 13508-1 Investigation and assessment of drain and sewer systems outside buildings. Part 1: General requirements en NEN EN 13508-2 Investigation and assessment of drain and sewer systems outside buildings. Part 2: Visual Inspection Coding System. NEN 3398 is een nadere uitwerking van NEN EN 13508-1. Deze nadere uitwerking heeft betrekking op de specifiek Nederlandse situatie die zich kenmerkt door het ontwerp van het stelsel in vlak en laag liggend gebied, sterk vermaasde systemen en de ervaring met de Nederlandse wijze van beheer gebaseerd op de oorspronkelijke praktijkrichtlijn voor het beheer van de buitenriolering NPR 3220, uit 1994 (ingetrokken). or NEN 3399 Buitenriolering Classificatie bij visuele inspectie van objecten die in samenhang met deze norm wordt gebruikt implementeert NEN EN 13508-2 in Nederland. Na 6 jaar gebruik van NEN 3398 en NEN 3399 in de praktijk is een evaluatie uitgevoerd die een aantal aanpassingsvoorstellen heeft opgeleverd. Tevens is NEN-EN 13508-2 in 2011 herzien. Hierdoor is een herziening van NEN 3398 en NEN 3399 noodzakelijk geworden. Pr ev be Deze norm gaat in de basisactiviteiten onderzoek en het beoordelen van het functioneren van de buitenriolering, als systeem, en van de toestand van de objecten waaruit de buitenriolering is samengesteld. De doelen van de norm zijn: het verschaffen van een kader en aanwijzingen aan de beheerder voor het effectief uitvoeren van onderzoek en het beoordelen van het functioneren van de riolering en de conditie van de onderdelen waaruit de riolering is opgebouwd, het stimuleren van een systematische aanpak bij het beheer van riolering en het vastleggen van eenduidige werkwijzen op basis van best uitvoerbare techniek, het vastleggen van kwaliteitseisen waaraan de activiteiten onderzoek en beoordelen moeten voldoen, het vastleggen van kwaliteitseisen aan het gegevensbeheer voor de riolering, het vastleggen van minimumeisen waaraan opleveringscontrole van nieuw rioleringswerk moet voldoen. iew eld De norm vormt een basis voor het beheer van de buitenriolering en is een kader bij de Leidraad Riolering van Stichting RIONED. Het gegevensbeheer is nader uitgewerkt in hoofdstuk 4. Voor verdere informatie over gegevensbeheer zie het Gegevens Woorden Boek Stedelijk Water van Stichting RIONED. De onderzoeksactiviteiten zijn uitgewerkt in de hoofdstukken 5 tot en met 8. Het beoordelen van de basisactiviteit functioneren van het systeem riolering en van de toestand van de objecten is opgenomen in hoofdstuk 9. Deze norm bevat 2 bijlagen. Voor de functionele eisen die aan de buitenriolering kunnen worden gesteld, is ten behoeve van de conditiebeoordeling bij ingrijpen in bijlage A (informatief) en bij oplevering in bijlage B (informatief) een aantal maatstaven gegeven. 4
Deze norm is opgesteld door een begeleidingscommissie ingesteld door normsubcommissie 351 165 22 "Stuurgroep buitenriolering en aanvaard door normcommissie 349 165 Afvalwatertechniek. Op het moment van publicatie van het normontwerp was de samenstelling van de begeleidingscommissie als volgt: drs. ing C. Snaterse (voorzitter/rapporteur) drs. Chr. de Boer Snaterse Civiele Techniek & Management, Ermelo Voorbeeld ir. J. Dirksen ir. K.J. van Esch Stichting RIONED, Ede T.U.Delft / Waternet, Amsterdam Nl-Ingenieurs / Grontmij, de Bilt ing. H. Kingma ir. M. Maaskant ir. J. Moons ing. M. Nederlof Riosdesk, Terwolde Gemeente Ridderkerk Moons Ingenieurs, Waalwijk Vereniging van Afvalbedrijven, / Leitec Advies, Montfoort J. Roosenstein Nl-Ingenieurs / Grontmij, de Bilt ing. J.A.M. Stolker (rapporteur) RioSense, Houten ir.drs. L.J. Buth Preview NEN, Delft Commentaar op dit normontwerp kan vóór 2013-11-01 worden ingediend via www.normontwerpen.nen.nl. 5
Buitenriolering Onderzoek en toestandsbeoordeling 1 Onderwerp en toepassingsgebied NEN 3398 geeft eisen inzake onderzoek van de buitenriolering en het vertalen van de onderzoeksresultaten naar de aard en de urgentie van maatregelen. NEN 3398 is van toepassing op buitenriolering onder vrij verval. 2 Normatieve verwijzingen Vo De volgende documenten waarnaar is verwezen zijn onmisbaar voor de toepassing van dit document. Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde versie van toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste versie van het document (met inbegrip van wijzigings- en correctiebladen) waarnaar is verwezen van toepassing. NEN 3300:1996 Buitenriolering Termen en definities OntwNEN 3399:2013 Buitenriolering Classificatiesysteem bij visuele inspectie van rioleringsobjecten or NEN-EN 1610:1998 Construction and testing of drains and sewers NEN-EN 13508-1:2012 Investigation and assessment of drain and sewer systems outside buildings Part 1: General Requirements Investigation and assessment of drain and sewer systems outside buildings Part 2: Visual Inspection Coding System NEN-EN 13508-2 + A1:2011 ev be Pr 3 Termen en definities Voor de toepassing van NEN 3398 gelden in aanvulling op NEN 3300 de volgende definities. iew 3.1 operationele planning planning van het uit te voeren onderzoek en de uit te voeren maatregelen als onderdeel van het beheerproces voor de korte termijn 4 Onderzoek, gegevens en informatie 4.1 Inleiding: onderzoek en effectief beheer eld 3.2 strategische planning planning van onderzoek en maatregelen als onderdeel van het beheerproces met als doel de ontwikkelingen op financieel en technisch gebied op lange termijn richting te geven Dit hoofdstuk beschrijft de basisactiviteit onderzoek in algemene zin en de eisen die worden gesteld aan gegevensbeheer. De functie van de buitenriolering is het inzamelen en transporteren van stedelijk afvalwater, regenwater dat niet op particulier terrein kan worden verwerkt en overtollig grondwater. Om deze functies van de buitenriolering in goede banen te leiden, formuleert de beheerder doelen, functionele eisen en maatstaven en legt deze vast in het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Doel: Functionele eis: het resultaat van hetgeen men met de voorziening riolering tracht te bereiken. het specificeren van het doel. 6
Maatstaf: de getalsmatige onderbouwing van een functionele eis. VOORBEELD Doel: Functionele eis: Maatstaf: het voorkomen van schade ten gevolge van wateroverlast bij hevige neerslag. de riolering moet in voldoende mate een neerslag met hoge intensiteit kunnen verwerken. de door de riolering te verwerken hoeveelheid neerslag komt overeen met ten minste de intensiteit van een bui die gemiddeld eens per twee jaar voorkomt. Bij het beheer zijn de volgende basisactiviteiten te onderscheiden: Vo onderzoek (inventariseren, meten, inspecteren en berekenen); beoordelen; opstellen van maatregelen; uitvoeren van maatregelen. Het beheerproces is in figuur 1 weergegeven. or onderzoek aanvullend onderzoek nader onderzoek beoordelen opstellen maatregelen be iew ev Pr uitvoeren maatregelen onderzoek nader onderzoek beoordelen Figuur 1 Samenhang basisactiviteiten; beheerproces eld In tabel 1 is een overzicht van de mogelijke maatregelen gegeven. 7
Tabel 1 Overzicht mogelijke maatregelen Kemerk m.b.t. conditie (object) Kenmerken m.b.t. functioneren (systeem) onderhoud Ongewijzigd handhaven herstel oorspronkelijk functioneren reparatie beperkte toestandwijziging herstel oorspronkelijk functioneren renovatie ingrijpende toestandwijziging (evenaren nieuwe aanleg) herstel oorspronkelijk functioneren Vo rehabilitatie Begrip vervangen verwijderen bestaand object; plaatsen nieuw object verbeteren herstel oorspronkelijk functioneren aanpassen oorspronkelijk functioneren Naast de basisactiviteiten zijn er activiteiten als gegevensbeheer, strategiebepaling, opstellen van plannen en afstemmen op andere overheidstaken. or Effectief beheer van de buitenriolering is bepalend voor het in stand houden van het functioneren van het systeem en de objecten waaruit het systeem is opgebouwd. Om dit beheer effectief te kunnen uitvoeren moet de beheerder ten minste beschikken over: kennis van de werking van de buitenriolering om te kunnen voorspellen wat het effect zal zijn van het beheer; Pr ev be kennis van de toestand van de buitenriolering en de omstandigheden waaronder de buitenriolering functioneert; iew kennis van de maatregelen die in de buitenriolering mogelijk zijn om de buitenriolering doelmatig te laten functioneren en voldoende middelen om de noodzakelijke maatregelen te kunnen uit voeren; voldoende middelen om alle informatie over de buitenriolering op een goede wijze te kunnen benutten, zodat de juiste maatregelen worden getroffen. eld Dit vereist onderzoek. Onderzoek omvat het vaststellen, verzamelen, ordenen, analyseren en verwerken van gegevens, zodat de noodzakelijke informatie kan worden afgeleid over de toestand en het functioneren van de buitenriolering. Onderzoek moet geïntegreerd en gecoördineerd worden uitgevoerd, omdat de onderzoeksresultaten in samenhang met elkaar moeten worden beoordeeld. De maatregelen die voor de buitenriolering worden getroffen en de daarvoor noodzakelijke inzet van middelen, moeten zijn gebaseerd op deze onderzoeksresultaten. 4.2 Aard van het onderzoek Onderzoek met betrekking tot de buitenriolering kan worden onderscheiden naar: de aard van het onderzoeksobject (systeem of object); de aard van de probleemstelling (verklarend of probleemoplossend); de toe te passen onderzoeksmethode; de aard van de onderzoeksresultaten, of de te ondernemen acties. 8
Onderzoek moet worden gekoppeld aan een onderzoeksdoel. Het onderzoeksdoel heeft een directe relatie met de aan het systeem en de objecten te stellen functionele eisen. OPMERKING Onderzoek ontstaat uit de behoefte aan informatie. Informatie, samen met de kennis en ervaring van de rioolbeheerder is nodig om het beheerproces te kunnen sturen. Informatie wordt afgeleid uit gegevens. Gegevens omvatten een weergave van feiten, getallen, hoeveelheden of grootheden. Gegevens zijn hard, maar afhankelijk van de betrouwbaarheid van het meetinstrument en de validiteit (geldigheid) van de meting. De wijze van onderzoek (onder meer de methode en de gewenste nauwkeurigheid) moet worden vastgesteld in relatie tot het onderzoeksdoel. Onderzoeksmethoden zijn kwalitatief, kwantitatief of beschrijvend van aard. Onderzoek aan systemen vindt meestal modelmatig plaats, waarbij praktijkonderzoek wordt uitgevoerd om de resultaten te toetsen. Modellen moeten worden gekalibreerd en gevalideerd. Vo Er moet worden vastgesteld welke nadere bewerking, analyse en verwerking de te verzamelen gegevens moeten ondergaan om tot voor het onderzoeksdoel bruikbare informatie te komen. Indien de onderzoeksmethode en/of de gegevensverwerking niet aansluiten bij het vooraf gestelde doel, dan is het onmogelijk om een verantwoorde beoordeling uit te voeren. De op basis van deze gegevens verkregen informatie moet in dat geval worden genegeerd of in overeenstemming worden gebracht met het gestelde doel. Onderzoek is een proces dat de volgende activiteiten kan omvatten: meten; inspecteren; berekenen. Pr or inventariseren; iew ev be Het onderzoeksproces is opgenomen in figuur 2. eld Figuur 2 Onderzoeksproces, volgens NEN 3398 9
Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214 2600 WB Delft NEN Standards Products & Services Postbus 5059 2600 GB Delft Vlinderweg 6 2623 AX Delft Ja, ik bestel ex. NEN 3398:2013 Ontw. nl Buitenriolering - Onderzoek en toestandsbeoordeling 36.00 T (015) 2 690 390 F (015) 2 690 271 www.nen.nl/normshop Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via www.nen.nl/normshop Gratis e-mailnieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze e-mailnieuwsbrieven. www.nen.nl/nieuwsbrieven Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V E-mail Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: 015 2 690 271 E-mail: klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon 015 2 690 391, dagelijks van 8.30 tot 17.00 uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: www.nen.nl/leveringsvoorwaarden. LEREN, WERKEN EN GROEIEN MET NEN preview - 2018