Europees Parlement 2014-2019 Commissie industrie, onderzoek en energie 2016/2041(INI) 4.4.2016 ONTWERPVERSLAG over het voortgangsverslag hernieuwbare energie (2016/2041(INI)) Commissie industrie, onderzoek en energie Rapporteur: Paloma López Bermejo PR\1090916.doc PE578.523v02-00 In verscheidenheid verenigd
PR_INI INHOUD ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT... 3 TOELICHTING... 8 Blz. PE578.523v02-00 2/8 PR\1090916.doc
ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT over het voortgangsverslag hernieuwbare energie (XX(INI)) Het Europees Parlement, gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, met name de titels XX en XXI over milieu en energie, gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, met name titel IX over werkgelegenheid en titel XVIII over economische, sociale en territoriale samenhang, gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, met name Protocol nr. 26 betreffende de diensten van algemeen belang en Protocol nr. 28 betreffende economische, sociale en territoriale samenhang, gezien het verslag van de Commissie getiteld "Voortgangsverslag hernieuwbare energie" (COM(2015)0293) en de nationale plannen, gezien de mededeling van de Commissie getiteld "Naar een geïntegreerd strategisch plan voor energietechnologie (SET-plan): een snellere omvorming van het Europese energiesysteem" (C(2015)6317), gezien de mededeling van de Commissie "Een EU-strategie betreffende verwarming en koeling" (COM(2016)0051), gezien de conclusies van de Europese Raad van 23 en 24 oktober 2014, gezien Richtlijn 2009/28/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 april 2009 over de bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen en houdende wijziging en intrekking van de Richtlijnen 2001/77/EG en 2003/30/EG 1, gezien Verordening (EU) nr. 1290/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2013 tot vaststelling van de regels voor de deelname aan acties en de verspreiding van resultaten in het kader van "Horizon 2020 het kaderprogramma voor onderzoek en innovatie (2014-2020)" en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1906/2006 2, gezien Richtlijn (EU) 2015/1513 van het Europees Parlement en de Raad van 9 september 2015 tot wijziging van Richtlijn 98/70/EG betreffende de kwaliteit van benzine en dieselbrandstof en tot wijziging van Richtlijn 2009/28/EG ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen 3, gezien de studie van het EESC naar de rol van de civiele samenleving bij de uitvoering 1 PB L 140 van 5.6.2009, blz. 16. 2 PB L 347 van 20.12.2013, blz. 81. 3 PB L 239 van 15.9.2015, blz. 1. PR\1090916.doc 3/8 PE578.523v02-00
van de EU-richtlijn hernieuwbare energie, getiteld "De energievoorziening van de toekomst: de civiele samenleving als belangrijke speler bij de opwekking van hernieuwbare energie", gezien het actieplan voor duurzame energie van het Burgemeestersconvenant voor klimaat en energie, gezien het Verdrag van Aarhus van 25 juni 1998 betreffende toegang tot informatie, inspraak bij besluitvorming en toegang tot de rechter inzake milieuaangelegenheden, gezien zijn resolutie van 5 februari 2014 over een kader voor klimaat- en energiebeleid voor 2030 1, gezien zijn resolutie van 14 oktober 2015 over "Op weg naar een nieuwe internationale klimaatovereenkomst in Parijs" 2, gezien zijn resolutie van 15 december 2015 over het bereiken van het streefcijfer van 10 % voor de interconnectie van elektriciteit Het Europese elektriciteitsnet voorbereiden voor 2020 3, gezien zijn resolutie van 15 december 2015 getiteld "Op weg naar een Europese energie-unie" 4, gezien artikel 52 van zijn Reglement, gezien het verslag van de Commissie industrie, onderzoek en energie (A8-0000/2016), A. overwegende dat de EU als geheel op schema ligt om de 2020-doelstellingen te halen, maar dat er in verscheidene lidstaten meer moet worden gedaan; B. overwegende dat de ontwikkeling van hernieuwbare energie de energiesoevereiniteit moet garanderen, een einde moet maken aan energie-armoede en de economische ontwikkeling in de EU moet bevorderen; C. overwegende dat er voor investeringen in hernieuwbare energie een langetermijnkader nodig is dat strookt met de klimaatverbintenissen van de EU voor 2050; D. overwegende dat overheidsparticipatie en -toezicht, duidelijke beleidsrichtsnoeren op regionaal, nationaal en Europees niveau en betrokkenheid van de sociale partners essentieel zijn voor de succesvolle ontwikkeling van hernieuwbare energie; E. overwegende dat hernieuwbare energie een kans biedt voor energiedemocratie door collectief beheer, overheidsinvesteringen en gedecentraliseerde vormen van energieproductie; Voortuitgang op het gebied van hernieuwbare energie 1 Aangenomen teksten, P7_TA(2014)0094. 2 Aangenomen teksten, P8_TA(2015)0359. 3 Aangenomen teksten, P8_TA(2015)0445. 4 Aangenomen teksten, P8_TA(2015)0444. PE578.523v02-00 4/8 PR\1090916.doc
1. uit zijn bezorgdheid over het grote aantal landen (België, Frankrijk, Luxemburg, Malta, Nederland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk) dat zijn beleid en instrumenten wellicht zal moeten herzien om zijn 2020-doelstellingen te kunnen halen; stelt vast dat één lidstaat er al niet in is geslaagd de tussentijdse doelstellingen voor 2013-2014 te halen; 2. benadrukt dat er best practices op het gebied van nationaal energiebeleid moeten worden vastgesteld en dat de navolging ervan moet worden aangemoedigd; vraagt de Commissie een grotere rol op zich te nemen in het monitoren en ondersteunen van de vooruitgang op het gebied van hernieuwbare energie; 3. wijst erop dat de nationale regulering van de elektriciteitsmarkten een essentiële factor is in de uiteenlopende vooruitgang op het gebied van hernieuwbare energie, de verschillende energiekosten voor huishoudens en bedrijven en de verschillende mate van energieafhankelijkheid; 4. benadrukt de rol van steunregelingen voor hernieuwbare energie bij het aantrekken van langetermijninvesteringen en het versterken van de hernieuwbare-energiesector; is tegen het met terugwerkende kracht afschaffen van steunregelingen voor hernieuwbare energie; 5. herinnert aan het streefcijfer van het Parlement van 85 % financiering voor niet-fossiele energie in het energiehoofdstuk van Horizon 2020; vraagt dat dit soort nationale overheidsinvesteringen wordt vrijgesteld van de regels inzake tekorten; 6. onderstreept dat een integrale aanpak van overheidsinvesteringen in en kredieten voor technische verbetering, aanpassing van het net, opslag, energie-efficiëntie en nieuwe vormen van energieproductie noodzakelijk is om potentiële knelpunten te voorkomen; 7. vraagt om meer transparantie en meer inspraak van het publiek, met name van de sociale partners, bij de ontwikkeling van de nationale plannen voor hernieuwbare energie; 8. benadrukt het belang van lokale overheden en verenigingen, zoals het Burgemeestersconvenant, bij de tenuitvoerlegging van een op hernieuwbare energie gebaseerd model van energieverbruik; 9. wijst op de veranderingen in de arbeidsomstandigheden in de energiesector; benadrukt dat er maatregelen moeten worden genomen om ervoor te zorgen dat de arbeidsnormen niet worden verlaagd als gevolg van de energietransitie; Hernieuwbare energiebronnen voor de toekomst 10. vraagt nogmaals om bindende doelstellingen, namelijk een aandeel van 30 % hernieuwbare energie in het energieverbruik en 40 % energiebesparing tegen 2030; 11. benadrukt dat de reeds voor 2020 overeengekomen doelstellingen als uitgangspunt moeten dienen wanneer de richtlijn hernieuwbare energie na die datum wordt herzien; 12. benadrukt dat de lidstaten het gebruik van bepalingen betreffende statistische overdrachten en de ontwikkeling van samenwerkingsmechanismen om hun PR\1090916.doc 5/8 PE578.523v02-00
doelstellingen te halen, moeten rechtvaardigen op grond van beperkingen op de haalbaarheid van de ontwikkeling van hernieuwbare energie, zodat de nationale doelstellingen daadwerkelijk bindend zijn; 13. benadrukt dat er een regelgevingsstrategie moet worden ontwikkeld die zowel monitoring van de verbintenissen van de lidstaten als volledige democratische controle en toetsing van het energiebeleid mogelijk maakt; 14. benadrukt het belang van openbare raadpleging en participatie bij de planning van energie-infrastructuurprojecten, met name wat nieuwe interconnecties betreft; 15. wijst op de kloof tussen de beschikbare vaardigheden en de veranderingen in de vraag op de arbeidsmarkt naar aanleiding van de ontwikkeling van hernieuwbare energie; benadrukt het belang van de sociale partners en de overheid bij de ontwikkeling van vaardigheden- en opleidingsprogramma's om ervoor te zorgen dat de aanpassing aan nieuwe technologieën en patronen van energieproductie een bron van kwaliteitsbanen is; 16. benadrukt dat micro-, kleine en grote producenten een verschillende behandeling moeten krijgen; onderstreept hoe belangrijk het is te voorzien in financiële en administratieve faciliteiten voor "prosumenten" (huishoudens, micro- en kleine ondernemingen, coöperatieven, overheidsdiensten en niet-commerciële entiteiten die energie produceren); 17. benadrukt dat er een evenwicht moet worden gevonden tussen de ontwikkeling van gecentraliseerde en gedecentraliseerde energieproductie, zodat verbruikers die het zich niet kunnen veroorloven "prosumenten" te worden, niet worden gediscrimineerd; onderstreept dat moet worden voorzien in technische en administratieve faciliteiten voor het collectieve beheer van energieproductie; Elektriciteit 18. benadrukt dat hernieuwbare elektriciteitsproductie beter moet worden geïntegreerd met de elektriciteitsdistributie- en transmissiesystemen, gezien de veranderingen in de richting van een meer gedecentraliseerd model voor energie; 19. neemt nota van de strategie van de Commissie om vraagresponsmechanismen te bevorderen; benadrukt dat dit geen extra financiële lasten voor de burgers met zich mag brengen; 20. benadrukt dat stabiele energieprijzen noodzakelijk zijn om de juiste vraagrespons bij de verbruikers teweeg te brengen; 21. benadrukt dat sommige verbruikers (zoals energiearme huishoudens) rigide verbruikspatronen hebben en negatieve gevolgen kunnen ondervinden van sterkere op prijs gebaseerde efficiëntiemechanismen; 22. benadrukt dat "prosumenten" tegen een billijke prijs toegang tot het energienet en de energiemarkt moeten kunnen krijgen en niet mogen worden benadeeld met extra belastingen of heffingen; uit zijn bezorgdheid over de initiatieven die sommige lidstaten PE578.523v02-00 6/8 PR\1090916.doc
hebben genomen om obstakels op te werpen voor de uitoefening van het recht om zelf opgewekte energie te verbruiken; 23. is van mening dat de indirecte belastingen op energie nauw moeten aansluiten op het beleid inzake groene energie en rekening moeten houden met het herverdelings-, sociale en economische effect, met automatische compenserende maatregelen voor kwetsbare gezinnen en sectoren; Verwarming en koeling 24. betreurt het gebrek aan vooruitgang en de lage doelstellingen voor het gebruik van hernieuwbare energie voor verwarming en koeling; 25. benadrukt dat een transitie naar verwarmingstoestellen op hernieuwbare energie moet worden bevorderd, en dat tegelijk voldoende financiële steun moet worden gegeven aan energiearme burgers; 26. benadrukt de noodzaak van een alomvattende en doeltreffende definitie van koeling met hernieuwbare energie; 27. wijst op het potentieel van collectieve energiesystemen voor verwarming en koeling; Vervoer 28. merkt op dat de op biobrandstoffen gebaseerde hernieuwbare-energiestrategie voor het vervoer mislukt is; 29. wijst erop dat het landgebruik voor biobrandstoffen moet worden beperkt tot gebieden waar biobrandstoffen niet concurreren met de teelt van grondstoffen, en dat er biobrandstoffen van de volgende generatie op basis van biomassa of afval moeten worden ontwikkeld die niet concurreren met andere landbouwgewassen; 30. benadrukt dat er van liberalisering moet worden overgeschakeld op duurzame regulering van mobiliteit, met duurzame logistieke systemen en duurzaam stedelijk beleid dat het totale energieverbruik van het vervoer zo laag mogelijk maakt; 31. verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad, de Commissie en de lidstaten. PR\1090916.doc 7/8 PE578.523v02-00
TOELICHTING De ontwikkeling van hernieuwbare energie vergt een nieuwe aanpak die van hernieuwbare energie de centrale pijler van het energiemodel van de Europese Unie maakt. We hebben de fundamentele verantwoordelijkheid om de klimaatverandering tegen te gaan; dit is een historische plicht waar we ons niet aan mogen onttrekken. Ook moeten we onze afhankelijkheid van energiebronnen uit de rest van de wereld verkleinen als we ons productiemodel willen ondersteunen, kwaliteitsbanen willen creëren en een voortrekkersrol willen spelen bij de ontwikkeling van strategische technologie voor de energietransitie. De transitie naar een duurzaam energieproductiemodel is een sociale prioriteit die niet door de markt alleen kan worden aangepakt. We moeten ervan uitgaan dat regelgeving en democratische participatie noodzakelijk zijn om ernstige externe effecten op sociaal en milieugebied te voorkomen. We moeten voorkomen dat de toekomst van de energie in Europa door energie-oligopolies wordt bepaald. Met de richtlijn hernieuwbare energie (2009/28/EG) beschikt de EU over een rechtsinstrument om deze doelstellingen te verwezenlijken. Daarmee heeft Europa de aanzet gegeven tot een proces van transformatie van de energiemix in de lidstaten. Dit rechtsinstrument, met bindende doelstellingen en duidelijke toezicht- en controlenormen, vormt een gunstig kader voor de ontwikkeling van de hernieuwbare-energiesector en heeft bijgedragen aan de groei van een gevarieerde en diverse sector. Met behulp van overheidssteun is er in veel lidstaten al heel wat verwezenlijkt. Toch is er nog een ambitieuze politieke impuls nodig om de doelstellingen voor 2020 en daarna te kunnen halen. We zijn kritisch voor een aantal aspecten van het "geërfde" kader ter bevordering van hernieuwbare energie. Zo heeft de keuze voor biobrandstoffen voor het vervoer ongetwijfeld grote negatieve gevolgen gehad voor de voedselproductie. In plaats daarvan was er beter grondig nagedacht over het gebrek aan coördinatie en algemene planning van de logistiek en het stedelijk beleid, en over hoe die echt duurzaam kunnen worden gemaakt. De regulering van de sector op Europees niveau moet een oplossing bieden voor de vele problemen die de ontwikkeling van de sector belemmeren. Overheidsinvesteringen, democratische controle en een stabiel investeringsklimaat moeten een collectief en democratisch energiebeheer bevorderen teneinde tegen 2050 een volledig soeverein, efficiënt en schoon energiemodel tot stand te brengen. PE578.523v02-00 8/8 PR\1090916.doc