Archeologisch bureauonderzoek Beken Waterschap De Dommel: Groote Aa, Strijper Aa, Kleine Aa, Buulder Aa en Boschloop ArcheoLogic Rapport AL160
ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK BEKEN WATERSCHAP DE DOMMEL: GROOTE AA, STRIJPER AA, KLEINE AA, BUULDER AA EN BOSCHLOOP I.o.v.: Waterschap De Dommel ArcheoLogic Rapport AL160 Versie 0.1 Datum 12-05-2010 Contactpersoon Mevr. J. Bos Actie Versie Actor Datum Schrijven 0.1 S. van der End MA 12-05-2010 Controle kwaliteit 0.1 Paraaf senior archeoloog 1.0 Opmerkingen OG 1.1 Opmerkingen OG verwerken 1.1 Controle kwaliteit 2.0 Opmerkingen BG 2.1 Opmerkingen BG verwerken 2.1 Controle kwaliteit 3.0 Controle kwaliteit BG The Missing Link Pelmolenlaan 12-14 3447 GW Woerden Telefoon + 31 (0)348 437788 Fax + 31 (0)348 437789 e-mail j.bos@the-missinglink.nl 2
Inhoud 1 Administratieve gegevens 4 2 Samenvatting 5 3 Inleiding 6 3.1 Algemeen 6 3.2 Doelstelling en vraagstelling 6 4 Methoden 7 5 Resultaten 8 5.1 Afbakening plan- en onderzoeksgebied en vaststellen consequenties toekomstig gebruik (LS01) 8 5.2 Beschrijving huidige situatie (LS02) 8 5.3 Beschrijving historische situatie en mogelijke verstoringen (LS03) 8 5.4 Beschrijving aardwetenschappelijke gegevens en bekende archeologische waarden (LS04) 9 5.4.1 Aardwetenschappelijke gegevens 9 5.4.2 Archeologische gegevens 10 5.5 Gespecificeerde verwachting (LS05) 11 6 Conclusies 12 7 Advies 13 7.1 Archeologie als opleverende factor: Reverse Archaeology 13 8 Literatuur 15 9 Bijlage 16 9.1 Lijst van tabellen 16 9.2 Lijst van figuren 16 3
1 Administratieve gegevens Provincie: Gemeenten: Plaatsen: Toponiem: Noord-Brabant Cranendonck, Heeze-Leende Budel, Budel-Schoot, Budel- Dorpsplein, Gastel, Maarheeze, Leenderstrijp, Heeze-Leende, Heeze Stroomgebied Groote Aa, Strijper Aa, Kleine Aa, Bulder Aa en Boschloop Kadastrale gegevens: - Oppervlakte: 493,85 ha Coördinaten: 168744/376827 167315/360139 164643/369110 170998/365494 Bevoegde overheid: Gemeente Cranendonck Gemeente Heeze-Leende Deskundige namens bevoegde overheid: Onbekend ARCHIS-meldingsnummer (CIS-code): 41552 The Missing Link projectnummer: 1203 Periode van uitvoering: Mei 2010 Beheer en plaats documentatie: The Missing Link, Woerden 4
2 Samenvatting In opdracht van Waterschap De Dommel heeft The Missing Link een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor het stroomgebied van een aantal beken die onder het beheer van waterschap vallen. Het gaat om de Groote Aa, de Strijper Aa, de Kleine Aa, de Buulder Aa en de Boschloop. Uit het bureauonderzoek is gebleken dat voor delen van het plangebied een middelhoge tot hoge kans is op het aantreffen van archeologische resten vanaf het Laat Paleolithicum tot en met de Nieuwe Tijd. Specifiek voor de beekdalen geldt een lage verwachting op nederzettingsresten, en een middelhoge verwachting op bijzondere datasets gerelateerd aan menselijke activiteiten in en rond de beek. Op de plaatsen met een (middel)hoge archeologische verwachting, adviseren wij bij geplande bodemingrepen vervolgonderzoek uit te laten voeren. In eerste instantie kan een verkennend veldonderzoek worden uitgevoerd om de landschappelijke situatie in kaart te brengen en te toetsen aan de archeologische verwachting. Indien van toepassing kan vervolgens een karterend veldonderzoek worden uitgevoerd om aanwezige archeologische vindplaatsen op te sporen. Gezien de aard van de te verwachten archeologische resten, met name in de beekdalen, is booronderzoek niet de meest geschikte methode. Voor de vaak kleine vindplaatsen (puntlocaties) is de kans groot dat ze worden gemist bij een booronderzoek. Daarom is inventariserend onderzoek door middel van proefsleuven in dit geval een betere optie. 5
3 Inleiding 3.1 ALGEMEEN In opdracht van Waterschap De Dommel heeft The Missing Link een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor het stroomgebied van een aantal beken die onder het beheer van waterschap vallen. Het gaat om de Groote Aa, de Strijper Aa, de Kleine Aa, de Buulder Aa en de Boschloop. Waterschap De Dommel wil op deze manier archeologie opnemen in haar werkprocessen. Het bureauonderzoek is mei 2010 uitgevoerd door S. van der End MA (archeoloog) en drs. J.E.M.F. Bos (archeoloog) en geautoriseerd door drs. B. Goudswaard (senior archeoloog). 3.2 DOELSTELLING EN VRAAGSTELLING Het doel van een archeologisch bureauonderzoek is het opstellen van een gespecificeerde archeologische verwachting voor een plangebied, door middel van het verwerven van informatie over bekende of verwachte aardkundige en archeologische resten. Aan dit bureauonderzoek ligt de volgende onderzoeksvraag ten grondslag: - Zijn er (aanwijzingen voor) archeologische resten in het plangebied aanwezig, en zo ja, wat is naar verwachting de omvang, ligging, aard en datering hiervan? 6
4 Methoden Dit archeologisch bureauonderzoek is uitgevoerd conform de vigerende versie van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA 3.1) en in het bijzonder de specificaties LS01, LS02, LS03, LS04 en LS05 van het Protocol Bureauonderzoek. De rapportage is opgesteld conform specificatie LS06. Het onderzoek bestaat uit vijf onderdelen (specificaties LS01 t/m LS05). In de eerste vier onderdelen worden de volgende werkzaamheden verricht: - Afbakening plan- en onderzoeksgebied en vaststellen consequenties toekomstig gebruik (LS01); - Beschrijving huidige situatie (LS02); - Beschrijving historische situatie en mogelijke verstoringen (LS03); - Beschrijving aardwetenschappelijke gegevens en bekende archeologische waarden (LS04). N.B.: Gezien de aard en de omvang van het plan- en onderzoeksgebied, wordt in dit bureauonderzoek op een aantal punten afgeweken van de standaard. Er zijn geen amateurs of heemkundekringen geraadpleegd, en onderzoeks- en vondstmeldingen zijn geen onderdeel van de analyse. Het doel van dit bureauonderzoek is om op een globaal niveau inzichtelijk te maken wat de archeologische verwachting is voor het gebied. Wanneer zich concrete bodemingrepen voordoen, kunnen, indien gewenst en noodzakelijk, aanvullende bronnen worden geraadpleegd voor dat specifieke terrein. Op grond van bovenstaande onderdelen wordt de gespecificeerde archeologische verwachting voor het plangebied opgesteld (LS05). Hierin wordt verwoord of, en zo ja, welke archeologische resten worden verwacht in het plangebied. 7
5 Resultaten 5.1 AFBAKENING PLAN- EN ONDERZOEKSGEBIED EN VASTSTELLEN CONSEQUENTIES TOEKOMSTIG GEBRUIK (LS01) Het plangebied is gesitueerd in het zuidoosten van de provincie Noord-Brabant in de gemeentes Cranendonck en Heeze-Leende. Het plangebied bestaat uit een aantal beeklopen, te weten de Groote Aa, de Strijper Aa, de Kleine Aa, de Buulder Aa en de Boschloop. De oppervlakte van het plangebied is ca. 494 ha. Om het plangebied in een grotere archeologische en aardwetenschappelijke context te plaatsen, is voor dit bureauonderzoek een onderzoeksgebied gedefinieerd met een straal van 1 km rondom het plangebied. Toekomstig gebruik bestaat uit het beheer en onderhoud van de genoemde waterlopen. De consequentie van toekomstige bodemingrepen is dat mogelijk aanwezige archeologische resten zullen worden aangetast of vernietigd. 5.2 BESCHRIJVING HUIDIGE SITUATIE (LS02) Het plangebied is momenteel in gebruik als waterlopen (de genoemde beken), oevers, landelijk gebied, natuurgebied en deels bebouwing. 5.3 BESCHRIJVING HISTORISCHE SITUATIE EN MOGELIJKE VERSTORINGEN (LS03) De historische situatie van het plangebied is op verschillende kaarten als volgt: Bron 1 Topografische Militaire Kaart 1830-1850 Topografische Militaire Kaart 1901 Informatie De Groote Aa, de Kleine Aa, Buulder Aa en Boschloop zijn beeldbepalend. Langs de beken liggen stroken met percelen akker- en weiland. Verder van de beken is het land niet in cultuur gebracht ( woeste gronden ). Ten zuiden van Leenderstrijp is zichtbaar dat de Strijper Aa niet doorloopt in het heide- en vennengebied. Zie bijlage, figuur 2. De vennen ten zuiden van Leenderstrijp zijn met 1 http://watwaswaar.nl/ 8
elkaar verbonden en vormen als zodanig het verlengde van de Strijper Aa. Zie bijlage, figuur 2. Mogelijke verstoringen in het plangebied zijn gebaseerd op huidige bebouwing en de provinciale ontgrondingenkaart waarop percelen zijn weergegeven waarvoor in de periode 1950-1998 een ontgrondingsvergunning is verleend (zie bijlage, figuur 7). Op de archeologische verwachtingenkaart (zie bijlage, figuur 9) zijn deze terreinen opgenomen met een lage archeologische verwachting. 5.4 BESCHRIJVING AARDWETENSCHAPPELIJKE GEGEVENS EN BEKENDE ARCHEOLOGISCHE WAARDEN (LS04) 5.4.1 AARDWETENSCHAPPELIJKE GEGEVENS De volgende aardwetenschappelijke gegevens zijn bekend van het plangebied: Bron Geologische Overzichtskaart van Nederland 2 Geomorfologische kaart (Alterra) 3 Bodemkaart (Alterra) 4 Informatie Formatie van Boxtel met een dek van het Laagpakket van Wierden; fluvioperiglaciale afzettingen (leem en zand) met een zanddek (Bx6); lokaal Laagpakket van Kootwijk; stuifzand (Bx1); in de beekdalen Laagpakket van Singraven; beekzand en leem (Bx2); veen (Bx3). Dekzandruggen (3L5, 3K14) en vlaktes (2M13), in de beekdalen beekdalbodems en dalvormige laagtes (2R2). Met name in het noordelijk deel glooiingen van beekdalzijde (3H11, 4H11). Lokaal laagtes (3N4, 3N5, 3N8), dijken (D3), storthopen; opgehoogd of opgespoten terrein (4F12) en bebouwing (B). Zie bijlage, figuur 5. Hoge zwarte enkeerdgronden (zez21) en veldpodzolgronden (Hn21); leemarm en zwak lemig fijn zand. Tevens duinvaaggronden (Zd21), en lokaal gooreerdgronden (pzn23), moerveengronden (zvz) en moerige eerdgronden (vwz). Ter hoogte van de Strijper Aa vlierveengronden (Vz-I). Zie bijlage, figuur 3. Het landschap binnen het onderzoeksgebied behoort volgens Berendsen (2005) tot het zuidelijk zandgebied, en is gelegen in de Roerdalslenk of Centrale Slenk. Deze slenk fungeert als afwateringsbekken voor de vele riviertjes en beken in het Brabants zandgebied. De afwatering is grotendeels gericht op het noordwesten. Het zuidelijk zandgebied behoort tot Pleistoceen Nederland, dat wil zeggen, in het deel van Nederland dat sterk is gevormd gedurende de periode voor en tijdens de 2 http://www.dinoloket.nl/ 3 http://www.archis.nl/ 4 Idem. 9
laatste ijstijd (Weichselien). Tegen het einde van het Weichselien is hier op grote schaal dekzand afgezet. Op sommige plaatsen gebeurde dit in grote (zuid)west (noord)-oost georiënteerde dekzandruggen. In het gebied van de Roerdalslenk zorgde dit in eerste instantie voor blokkering van de afwatering. Beken en rivieren verenigden zich om lokaal dekzandgordels te doorbreken. Op de uitsnede van het uitsnede van het Actueel Hoogtebestand Nederland (figuur 6) is de overgang van een hoger gelegen gebied in het zuiden naar een lager gelegen gebied in het noorden goed zichtbaar. 5.4.2 ARCHEOLOGISCHE GEGEVENS De volgende archeologische gegevens zijn bekend van het onderzoeksgebied: Bron Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) Archeologische Monumentenkaart (AMK) Waarnemingen (Archis2) Informatie In het onderzoeksgebied komen gebieden met zowel een hoge, een middelhoge en een lage trefkans voor. De delen met een hoge trefkans komen grofweg overeen met de verspreiding van essen in het onderzoeksgebied. Zie bijlage, figuur 7. Binnen het onderzoeksgebied bevinden zich twee archeologische rijksmonumenten: Sint-Janskapel, Kapelstraat, monumentennummer 746. Dit betreft een terrein met resten van een kerk uit de Late Middeleeuwen Nieuwe tijd. Cranendonck, Zwembadlaan, monumentennummer 960. Dit betreft een terrein met de resten van kasteel uit de Late Middeleeuwen. Voorts zijn er in het onderzoeksgebied 7 terreinen van (hoge) archeologische waarde daterend uit de periodes Laat Paleolithicum, Mesolithicum, IJzertijd, Middeleeuwen en Nieuwe tijd. Zie bijlage tabel 3 en figuur 8 voor een overzicht van alle AMK-terreinen. In het onderzoeksgebied zijn 107 waarnemingen bekend. Zie bijlage tabel 2 en figuur 8 voor een overzicht van alle waarnemingen. Binnen het onderzoeksgebied zijn archeologische resten bekend uit de periodes Laat Paleolithicum tot en met de Nieuwe tijd. Resten uit de periodes Laat Paleolithicum en Mesolithicum lijken vooral geconcentreerd in het centrale deel van het onderzoeksgebied aan weerszijden van de Strijper Aa en ten zuiden van de Boschloop. Resten uit de periodes Neolithicum tot en met de Vroege Middeleeuwen zijn relatief zeldzaam, maar komen verspreid door het gehele onderzoeksgebied voor. Binnen het onderzoeksgebied zijn vele vondsten uit de periodes (Late) Middeleeuwen tot en met de Nieuwe tijd bekend. Langs de Buulder Aa liggen de restanten van twee Middeleeuwse kastelen: Craenendonck (mon.nr. 960) en het kasteel van de Heren van Craanendonck (mon.nr. 5111). De resten van kasteel Craenendonck liggen ín het beekdal zelf. 10
5.5 GESPECIFICEERDE VERWACHTING (LS05) De aardwetenschappelijke gegevens en de bekende archeologische waarden zijn vertaald in een archeologische verwachtingenkaart (zie bijlage, figuur 9). Hierin zijn de verschillende verwachtingen weergegeven aan de hand van de volgende punten: De beekdalen (zoals weergegeven op de geomorfologische kaart) kennen een lage archeologische verwachting voor nederzettingsresten. Maar tegelijkertijd geldt een (middel)hoge verwachting op het aantreffen van bijzondere datasets zoals bedoeld in de KNA Leidraad Beekdalen in Pleistoceen Nederland: 5 - Houten en stenen constructies die verband houden met infrastructuur, bijvoorbeeld resten van voorden, bruggen, sluizen en stuwen. - Voorzieningen voor de visvangst en jachtattributen: fuiken, visweren, eendenkooien, strikken en netten, pijlen en harpoenen. - Plaatsen van rituele depositie van stenen of metalen voorwerpen, potten aardewerk en van menselijk en dierlijk botmateriaal. - Tijdelijke verblijfplaatsen of kampementen van laat-paleolithische, mesolithische en (vroeg-)neolithische jagers en verzamelaars. - Vaartuigen zoals uitgeholde boomstamkano s en boten. - Fenomenen uit historische tijd: watermolens, kastelen, moated sites. - Archeobotanische resten met sporen van menselijke bewerking, bijvoorbeeld boomstammen met kapsporen. Deze verwachting geldt extra voor de locaties waar een beekdal splitst of samenkomt met een ander beekdal, omdat dergelijke plaatsen in het landschap altijd een verhoogde (symbolische) waarde hebben gehad. De delen van het plangebied waar essen voorkomen en de hoger gelegen terreinen langs de beeklopen, hebben een hoge archeologische verwachting voor nederzettingsresten uit de periodes Laat Paleolithicum tot en met de Nieuwe tijd. De omliggende dekzandruggen hebben een middelhoge verwachting voor nederzettingsresten uit de periodes Laat Paleolithicum tot en met de Nieuwe tijd. Terreinen die verstoord zijn door bebouwing of ontgraving (incl. de percelen die op de provinciale ontgrondingenkaart zijn opgenomen), kennen een lage archeologische verwachting. Lokale concentraties van bekende archeologische waarden uit dezelfde periode zijn weergegeven als een verhoogde verwachting voor die periode (stippellijn). 5 Rensink 2008. 11
6 Conclusies De in de inleiding gestelde onderzoeksvragen kunnen, op basis van de in dit bureauonderzoek verkregen informatie en opgestelde verwachting, als volgt worden beantwoord: - Zijn er (aanwijzingen voor) archeologische resten in het plangebied aanwezig, en zo ja, wat is naar verwachting de omvang, ligging, aard en datering hiervan? Ja, er is een kans op archeologische resten in het plangebied, daterend vanaf het Laat Paleolithicum tot en met de Nieuwe tijd. Zie de gespecificeerde verwachting (paragraaf 5.5) en de archeologische verwachtingenkaart (bijlage, figuur 9) voor informatie over periodes en complextypen. 12
7 Advies De resultaten en conclusies van het bureauonderzoek zijn weergegeven in de archeologische verwachtingenkaart (zie bijlage, figuur 9). Op de plaatsen met een (middel)hoge archeologische verwachting, adviseren wij bij geplande bodemingrepen vervolgonderzoek uit te voeren. In eerste instantie kan een verkennend veldonderzoek worden uitgevoerd om de landschappelijke situatie in kaart te brengen en te toetsen aan de archeologische verwachting. Indien van toepassing kan vervolgens een karterend veldonderzoek worden uitgevoerd om aanwezige archeologische vindplaatsen op te sporen. Gezien de aard van de te verwachten archeologische resten, met name in de beekdalen, is booronderzoek niet de meest geschikte methode. Voor de vaak kleine vindplaatsen (puntlocaties) is de kans groot dat ze worden gemist bij een booronderzoek. Daarom is inventariserend onderzoek door middel van proefsleuven in dit geval een betere optie. 7.1 ARCHEOLOGIE ALS OPLEVERENDE FACTOR: REVERSE ARCHAEOLOGY The Missing Link adviseert op het snijvlak van ruimtelijke ontwikkeling, bouw en erfgoed. Wij streven er naar cultuurhistorisch erfgoed een volwaardige omgevingsfactor te laten zijn in het gebiedsontwikkelingsproces. Wij staan voor effectief en efficiënt management, met direct nut voor een mooier Nederland. In dit kader willen wij u graag wijzen op de kansen die archeologie biedt voor de beoogde ontwikkeling van het plangebied. Buiten het feit dat archeologisch vooronderzoek een verplicht onderdeel van de bestemmingsplanprocedure is, geloven wij dat het archeologisch erfgoed zou kunnen en moeten leiden tot een meerwaarde voor de ontwikkeling. Op dit moment wordt archeologie nog vaak gezien als een kostenpost. Dit komt omdat het proces van de Archeologische Monumentenzorg er niet op ingericht is om effectief en efficiënt om te gaan met archeologie en al helemaal niet om archeologie te gebruiken voor waardevermeerdering. Vanuit onze ervaringen in de Nederlandse archeologie hebben wij met het oog op waardetoevoeging het concept Reverse Archaeology ontwikkeld. Het gebrek aan normstelling in de wet, waardoor waardebepaling in de archeologie in de meeste gevallen onderwerp is van veel discussie, is aanleiding geweest voor het ontwikkelen van een methodiek waarin alle partijen in het proces van de Archeologische Monumentenzorg (de ontwikkelaar, de overheid, de eindgebruiker en de wetenschap) ook daadwerkelijk betrokken raken. Door in de beginfase van het archeologisch proces met alle betrokken partijen afspraken te maken over de waarde van archeologie voor de geplande ontwikkeling (vanuit de verschillende perspectieven) wordt voorkomen dat archeologie ontaardt in een onbeheersbare kostenpost. Naast 13
het creëren van een breed draagvlak betekent dit dat effectiever en efficiënter kan worden gewerkt en dat kennis over het verleden direct een bijdrage levert aan de nieuwe ruimtelijke ontwikkeling. Kortom, Reverse Archaeology is slimme archeologie! 14
8 Literatuur - Berendsen, H.J.A., 2005: Landschappelijk Nederland. De fysisch-geografische regio s. Assen. - Rensink, E., 2008: KNA Leidraad Beekdalen in Pleistoceen Nederland. - Sophie, G.J.A., 2007: Bureauonderzoek ten behoeve van de aanleg van een ecologische verbindingszone aan de Strijper Aa te Gastel, gemeente Cranendonk. Archeologische Rapporten Oranjewoud 2007/91. - http://www.archis.nl - http://www.dinoloket.nl - http://www.watwaswaar.nl 15
9 Bijlage 9.1 LIJST VAN TABELLEN - Tabel 1: Schema (pre)historische perioden; - Tabel 2: Archeologische waarnemingen in Archis; - Tabel 3: Beschrijvingen AMK-terreinen. 9.2 LIJST VAN FIGUREN - Figuur 1: Locatie van het plangebied; - Figuur 2: Historische kaarten; - Figuur 3: Bodemkaart; - Figuur 4: Essen; - Figuur 5: Geomorfologische kaart; - Figuur 6: Uitsnede Actueel Hoogtebestand Nederland; - Figuur 7: IKAW en ontgrondingen; - Figuur 8: AMK en waarnemingen; - Figuur 9: Archeologische verwachtingenkaart. 16
Tabel 1: Schema (pre)historische periode Archeologische periode Datering Nieuwe Tijd 1500 heden Middeleeuwen Late Middeleeuwen Vroege Middeleeuwen 450 1500 na Chr. 1050 1500 na Chr. 450 1050 na Chr. Romeinse Tijd Laat-Romeinse Tijd Midden-Romeinse Tijd Vroeg-Romeinse Tijd 12 voor Chr. 450 na Chr. 270 450 na Chr. 70 270 na Chr. 12 voor Chr. 70 na Chr. IJzertijd Late IJzertijd Midden-IJzertijd Vroege IJzertijd 800 12 voor Chr. 250 12 voor Chr. 500 250 voor Chr. 800 500 voor Chr. Bronstijd Late Bronstijd Midden-Bronstijd Vroege Bronstijd 2000 800 voor Chr. 1100 800 voor Chr. 1800 1100 voor Chr. 2000 1800 voor Chr. Neolithicum (Jonge Steentijd) Laat Neolithicum Midden-Neolithicum Vroeg Neolithicum 5300 2000 voor Chr. 2850 2000 voor Chr. 4200 2850 voor Chr. 5300 4200 voor Chr. Mesolithicum (Midden-Steentijd) Laat Mesolithicum Midden-Mesolithicum Vroeg Mesolithicum 8800 4900 voor Chr. 6450 4900 voor Chr. 7100 6450 voor Chr. 8800 7100 voor Chr. Paleolithicum (Vroege Steentijd) Laat Paleolithicum Midden-Paleolithicum Vroeg Paleolithicum Tot 8800 voor Chr. 35.000 8800 voor Chr. 300.000 35.000 voor Chr. Tot 300.000 voor Chr. 17
Tabel 2: Archeologische waarnemingen in Archis. De eerste kolom (CAT_NR) correspondeert met de waarnemingsnummers in figuur 8 van deze bijlage. CAT_NR WNG_NR X_COORD Y_COORD OMSCHRIJVING DATERING 1 5211 165140 371720 Urnenveld, crematieresten BRONSL-IJZ 2 5212 164330 369380 Nederzetting, vuursteen MESO 3 9281 170050 362000 Vuurstenen spits, Tjonger PALEOLB 4 14159 165800 368700 Vuurstenen kling PALEOL-MESO 5 14219 166350 368570 Vuurstenen kling PALEOL-MESO 6 14399 166050 372350 Nederzetting, aardewerk LMEB-NTA 7 14488 168070 366200 Kasteel, aardewerk LMEB 8 14522 166050 372350 Nederzetting, waterput LMEB-NTA 9 15541 170400 362110 Nederzetting, vuursteen, Ahrensberg PALEOLB 10 15571 169930 362150 Nederzetting, vuursteen MESO 11 15574 171000 365000 Nederzetting, vuursteen PALEOL-MESO 12 17193 164400 368620 Vuurstenen werktuig MESO 13 17194 164450 368600 Vuurstenen werktuig MESO 14 17195 164400 368570 Vuurstenen werktuig MESO 15 17881 167700 359400 Vuurstenen sikkel BRONSL-IJZM 16 22165 165780 371800 Nederzetting, paalgat ROM-NT 17 22166 165780 371800 Maalsteen ROM 18 29769 166350 368570 Onbekend XXX 19 30539 167675 370600 Nederzetting, vuursteen MESO 20 30542 164480 369820 Nederzetting, vuursteen PALEOL-MESO 21 30546 164020 369320 Nederzetting, vuursteen PALEOL-MESO 22 30551 163970 368950 Nederzetting, vuursteen MESO 23 30553 164220 369160 Nederzetting, vuursteen MESO 24 30554 163920 368750 Nederzetting, vuursteen MESO 25 30558 166850 369190 Nederzetting, vuurstenen werktuig PALEOL-MESO 26 30562 166075 368575 Nederzetting, vuursteen MESO 27 30564 166350 368680 Nederzetting, vuursteen MESO 28 30566 164360 369375 Vuurstenen werktuig, Tjonger-cultuur PALEOLB Vuurstenen dolk, Grand-Pressigny, 29 30584 171000 368800 Enkelgraf NEOLA 30 30601 171370 363880 Vuurstenen werktuig, Tjonger PALEOLB 31 30609 170490 362580 Nederzetting, vuurstenen spits, Michelsberg NEOMA 32 30615 171000 364000 Nederzetting, vuurstenen werktuig PALEOL- BRONSM 33 30617 171610 364800 Aardewerk BRONSL-ROML 34 30877 169650 361720 Onbekend XXX 35 30878 169650 361720 Vuurstenen werktuig MESOM 36 30880 169000 361000 Vuurstenen schrabber XXX 37 30881 168200 360000 Vuursteen XXX 38 32414 164750 371625 Grafveld VMEB 39 32423 165150 371740 Ophoging LME 40 32428 169060 368375 Kasteel LMEB-NTA 41 32801 169250 368325 Kasteel, aardewerk LME-NTA 42 32955 171420 363225 Crematiegraf XXX 43 32990 168000 376000 Aardewerk XME 44 33014 168950 376900 Nederzetting, muurrestant NTB-NTC 18
45 33389 166400 373675 Nederzetting XME 46 33472 164000 371125 Urnenveld, aardewerk XXX 47 33479 166000 365000 Grafheuvel, Nederrijns BRONS-IJZ 48 33955 168950 376900 Havezathe/ridderhofstad NTB 49 33957 169000 376880 Kasteel LMEB-NTC 50 33968 168000 376000 Nederzetting, aardewerk ROM-VMEB 51 36396 169320 368300 Kasteel, omwalling LMEA-LMEB 52 44594 166920 375220 Nederzetting, paalgat VME-LME 53 44982 167500 374850 Aardewerk LMEB 54 45008 166125 368025 Nederzetting, vuursteen, Tjonger PALEOLB 55 45010 164975 365850 Vuursteen MESO 56 45030 166500 372400 Vuurstenen bijl NEO 57 45037 166450 372250 Aardewerk, Nederrijns BRONSL-IJZ 58 47318 169550 363750 Bronzen bijl BRONSV-IJZV 59 48314 166570 373895 Nederzetting, waterput BRONS-XME 60 48852 169600 365300 Stenen vijzel LME 61 49218 165360 371710 Aardewerk LMEB-NTA 62 53067 169000 368050 Bronzen lans/speerpunt BRONSL 63 53484 164340 369400 Nederzetting, vuursteen PALEOL-MESO 64 53680 164000 371125 Onbekend NTC 65 53683 164750 371625 Onbekend VME-NT 66 131041 168230 368220 Aardewerk LMEB 67 200038 165900 364850 Vuurstenen kling MESO 68 200039 166600 364780 Depot, bronzen kokerbijl BRONSL 69 200057 168800 363280 Metalen ring NTB 70 200058 167380 367580 Metalen ring XXX 71 200083 167230 362630 Aardewerk NTB 72 400185 168280 368165 Aardewerk LMEA-LMEB 73 404618 166217 373726 Nederzetting, aardewerk NEO-IJZ 74 404879 166860 365380 Munt, sestertius ROMMA-ROMMB 75 406071 166350 372450 Aardewerk BRONSV- BRONSL 76 406835 166275 372650 Aardewerk LMEA-LMEB 77 406837 166000 372150 Aardewerk VMEA-VMED 78 406839 165425 370100 Aardewerk LMEA-LMEB 79 406845 167700 370550 Vuursteen MESOV-MESOL 80 406849 167350 374375 Aardewerk LMEA-LMEB 81 406851 165825 371475 Aardewerk LMEA-LMEB 82 406867 165570 369017 Vuursteen PALEOL-NEOL 83 407639 165419 370402 Aardewerk ROM-LME 84 407643 165432 370506 Aardewerk XME 85 407647 166253 369375 Vuursteen PALEO-MESO 86 409583 167836 363842 Aardewerk NEOVA-NTC 87 410152 168900 375150 Aardewerk LME 88 410614 167675 376200 Bronzen gewicht NTA 89 411405 164400 368200 Vuursteen, Tjonger PALEOLB 90 411406 166050 368000 Vuursteen, Tjonger PALEOLB 91 411407 166050 367925 Vuursteen, Tjonger PALEOLB 92 411408 166130 367925 Vuursteen, Tjonger PALEOLB 93 411410 165780 368780 Vuursteen, Tjonger PALEOLB 94 411411 165920 367960 Vuursteen, Tjonger PALEOLB 95 411412 165900 368620 Vuursteen MESO 19
96 411413 168030 366220 Kasteel, paal LMEB 97 411414 166000 372160 Waterput LMEB 98 411415 167050 373750 Bronzen munt ROM 99 411804 168000 365550 Nederzetting, vuursteen IJZ 100 411841 166730 373230 Aardewerk LME-NT 101 414179 166242 373769 Nederzetting, aardewerk NEO-IJZL 102 414997 168300 368300 Kasteel, fundering LME-NT 103 414999 168070 366200 Kasteel, fundering LME-NT 104 415386 168120 370260 Vuurstenen spits NEOMB- BRONSM 105 415458 166640 373110 Aardewerk NEO-IJZ 106 415663 166400 373500 Aardewerk LMEB-NT 107 415704 169050 375065 Aardewerk NTB 20
Tabel 3: Beschrijvingen AMK-terreinen. Gemeente Heeze-Leende 21
22
23
24
25
26
Gemeente Cranendonck 27
28
29
30
31
Figuur 1: Locatie plangebied op kaart stroomgebied (witte lijn). 32
Figuur 2: Historische kaarten, a: Topografische Militaire Kaart 1830-1850 overzicht; b: Topografische Militaire Kaart 1830-1850 detail; c: Topografische Militaire Kaart 1901 detail. a. b. 33
c. 34
Figuur 3: Bodemkaart, a: noord, b: midden, c: zuid. a. 35
b. 36
c. 37
Figuur 4: Essen, a: noord, b: midden, c: zuid. a. 38
b. 39
c. 40
Figuur 5: Geomorfologische kaart, a: noord, b: midden, c: zuid. a. 41
b. 42
c. 43
Figuur 6: Uitsnede Actueel Hoogtebestand Nederland, a: noord, b: midden, c: zuid. a. 44
b. 45
c. 46
Figuur 7: IKAW en ontgrondingen, a: noord, b: midden, c: zuid. a. 47
b. 48
c. 49
Figuur 8: AMK en waarnemingen Archis, a: noord, b: midden, c: zuid. a. 50
b. 51
c. 52
Figuur 9: Archeologische verwachtingenkaart. 53