Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib)

Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib)

Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib) 15 maart 2017 Kenmerk 2017-0000036587 Inlichtingen Auditdienst Rijk Postbus 20201 2500 EE Den Haag

Inhoud 1 Samenvatting 5 2 Goedkeurende controleverklaring 7 2.1 Financiële overzichten akkoord bevonden 7 3 Het financieel en materieelbeheer is over het algemeen ordelijk, controleerbaar en rechtmatig. Op onderdelen is nog verbetering mogelijk 9 3.1 Bevindingen beheer naar ontstaansjaar en impact 9 3.2 Opgeloste bevindingen in 2016 10 3.2.1 Inkoopbeheer verbeterd 10 3.2.2 Administratieve organisatie en interne controle verder verbeterd 10 3.2.3 Verplichtingenbeheer op orde 10 3.3 Nog niet opgeloste bevindingen in 2016 11 3.3.1 Algemene Rekenkamer 11 3.3.2 Nationale Ombudsman 11 3.3.3 Toezicht door colleges op naleving afspraken uit dienstverleningsovereenkomst met Dienst Automatisering van de Tweede Kamer inzake medegebruik van Oracle 11 3.4 Overig 12 3.4.1 Meldplicht datalekken 12 3.4.2 Vpb-plichtige activiteiten in beeld gebracht 12 4 De informatie over beleid en bedrijfsvoering is deugdelijk tot stand gekomen 14 4.1 De totstandkoming van de niet-financiële informatie was ordelijk en controleerbaar 14 Bijlage Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 17 Noten 19

1

1 Samenvatting Doel en doelgroepen In dit rapport doen wij verslag van de uitkomsten van onze wettelijke taak 1 over 2016 bij de Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (IIB). Dit rapport is opgesteld voor de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de secretarisgeneraal van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en wordt tevens verstrekt aan de leden van het audit committee en de directeur Financieel-Economische Zaken van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het rapport wordt verder toegezonden aan de minister van Financiën en de president van de Algemene Rekenkamer. Financiële overzichten Wij hebben een goedkeurende controleverklaring afgegeven bij het jaarverslag 2016 van de Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs. Dat houdt in dat de in dit jaarverslag opgenomen financiële overzichten een getrouw beeld geven van de uitkomsten van de begrotingsuitvoering. Financieel en materieelbeheer Het financieel en materieelbeheer heeft in 2016 op een rechtmatige, ordelijke en controleerbare wijze plaatsgevonden. Verbeteringen zijn mogelijk bij: de documentatie bij het inkoopbeheer; het actualiseren van procesbeschrijvingen; het tijdig administreren van verplichtingen; het toezicht houden door de colleges op naleving afspraken uit dienstverlenings - overeenkomst met Dienst Automatisering van de Tweede Kamer. Totstandkoming informatie over beleid en bedrijfsvoering De totstandkoming van de informatie over beleid en bedrijfsvoering heeft op ordelijke en controleerbare wijze plaatsgevonden. Leeswijzer Dit rapport is als volgt ingedeeld: de controle van de financiële overzichten (hoofdstuk 2); het onderzoek naar het gevoerde financieel en materieelbeheer en de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties (hoofdstuk 3); het onderzoek naar de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering (hoofdstuk 4); de controleverklaring (bijlage). Openbaarmaking De ADR is de interne auditdienst van het Rijk. Onze rapporten zijn primair bestemd voor de opdrachtgevers met wie wij een opdracht zijn overeengekomen. De ministerraad heeft op 19 februari 2016 een beleidslijn vastgesteld voor het openbaar maken van rapporten van de ADR. Op grond daarvan zal de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties dit samenvattende auditrapport op of na verantwoordingsdag, 17 mei 2017, plaatsen op de website van de Rijksoverheid (www.rijksoverheid.nl). 2 Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib) 5

2

2 Goedkeurende controleverklaring Inleiding Als eerste onderdeel van onze wettelijke taak controleren wij of de in het jaarverslag opgenomen financiële overzichten een getrouw beeld geven van de uitkomsten van de begrotingsuitvoering en zijn opgesteld in overeenstemming met de geldende verslaggevingsvoorschriften. 3 De in 2016 gerealiseerde uitgaven bedroegen 115 mln. (2015: 117 mln.), de aangegane verplichtingen 118 mln. (2015: 117 mln.) en de ontvangsten 6 mln. (2015: 7 mln.). Wij plannen en voeren onze controle zodanig uit dat wij een redelijke mate van zekerheid verkrijgen dat de financiële overzichten geen afwijkingen van materieel belang bevatten. Het materieel belang is bepalend voor de strekking van het oordeel in de controleverklaring. De materialiteit voor de verantwoordingsstaten en de saldibalans als geheel bedraagt 3% voor fouten en 3% voor onzekerheden. Wij zijn er bij onze controle van uitgegaan dat de voorgestelde wijzigingen in de slotwet de goedkeuring van de wetgever zullen krijgen. Voorts hebben wij onderzocht of de in het jaarverslag opgenomen andere informatie (buiten de financiële overzichten) niet strijdig is met de in het jaarverslag opgenomen financiële overzichten en geen materiële afwijkingen bevat. Ook zijn wij nagegaan dat het jaarverslag alle voorgeschreven informatie bevat. Hieronder gaan wij in op de belangrijkste bevindingen van onze controle. 2.1 Financiële overzichten akkoord bevonden Wij hebben een goedkeurende controleverklaring afgegeven bij het jaarverslag 2016 van de Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (IIB). Deze verklaring is opgenomen als bijlage in dit rapport. Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib) 7

3

3 Het financieel en materieelbeheer is over het algemeen ordelijk, controleerbaar en rechtmatig. Op onderdelen is nog verbetering mogelijk Inleiding Als tweede onderdeel van onze wettelijke taak onderzoeken wij of de geselecteerde processen van financieel en materieelbeheer voldoen aan de normen uit de comptabele wet- en regel - geving. 4 Op het hoogste niveau geldt dat het financieel en materieelbeheer moet voldoen aan de eisen van rechtmatigheid, ordelijkheid, controleerbaarheid en overigens zo doelmatig mogelijk moet worden ingericht. Bij evaluatie van onze bevindingen hanteren wij drie categorieën: licht, gemiddeld en ernstig. Dit onderscheid geeft de impact van de bevinding weer op basis van gewicht en frequentie. Al deze bevindingen verdienen aandacht, waarbij aan de ernstige bevindingen het grootste belang dient te worden toegekend. In dit hoofdstuk behandelen wij de belangrijkste uitkomsten van ons onderzoek naar het gevoerde financieel en materieelbeheer en de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties. 3.1 Bevindingen beheer naar ontstaansjaar en impact Figuur 1: Bevindingen naar impact (in aantallen) 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 4 4 4 0 1 2013 2014 2015 2016 licht gemiddeld ernstig Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib) 9

3.2 Opgeloste bevindingen in 2016 Figuur 2: Opgeloste bevindingen in 2016 Bevinding Verantwoordelijk 2013 2014 2015 2016 organisatieonderdeel Verdere verbeteringen in het inkoopbeheer Kanselarij der Nederlandse blijven nodig Orden (KNO) Nationale Ombudsman (NOM) Raad van State (RvS) Verdere verbeteringen in de administratieve NOM, RvS organisatie en interne controle blijven nodig Verplichtingenbeheer nog niet helemaal RvS op orde licht gemiddeld ernstig opgelost 3.2.1 Inkoopbeheer verbeterd Bij de KNO, NOM en RvS hebben wij duidelijk verbeteringen in het inkoopbeheer aangetroffen. Het inkoopbeleid bij de Kanselarij is in de loop van 2016 beschreven op basis van actuele eisen uit de aanbestedingswet en de inkoopprocedures zijn hierop in voldoende mate aangepast. Bij de werking zijn geen relevante onvolkomenheden geconstateerd. Bij de Raad van State zijn verbeteringen in het inkoopbeheer aantoonbaar gerealiseerd. De introductie van het formulier aanbestedingsstrategie vooraf bij meervoudige offerte procedures en het invoeren van managementbesluiten hebben de werking van het inkoop - beheer positief beïnvloed. 3.2.2 Administratieve organisatie en interne controle verder verbeterd Verbeteringen in de AO/IC hebben wij bij de NOM en RvS waargenomen. De Raad van State heeft de aandacht voor prijscontrole vooraf bij het betaalproces in de loop van 2016 aangescherpt. De bevindingen op dit punt waren hierdoor beduidend minder dan vorig jaar. De Kanselarij heeft het voorraadbeheer van de versierselen in de loop van 2016 beschreven in een Handboek voorraadbeheer. 3.2.3 Verplichtingenbeheer op orde Dit geldt voor de Raad van State. De openstaande verplichtingen worden gedurende het jaar meerdere keren aan de afdelingen voorgelegd voor controle op juistheid en volledigheid. Correctie van de standen vindt hierdoor tijdig plaats. 10 Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib)

3.3 Nog niet opgeloste bevindingen in 2016 Figuur 3: nog niet opgeloste bevindingen in 2016 Bevinding Verantwoordelijk 2013 2014 2015 2016 organisatieonderdeel Verdere verbeteringen in het inkoopbeheer Algemene Rekenkamer (AR) blijven nodig, met name voor het vastleggen van de objectieve keuze leverancier Verdere verbeteringen in de administratieve AR organisatie en interne controle blijven nodig Verplichtingenbeheer nog niet helemaal Nationale Ombudsman op orde (NOM) Toezicht op naleving van afspraken uit de AR dienstverleningsovereenkomst met Dienst NOM Automatisering van de Tweede Kamer moet Raad van State en meer vorm krijgen Eerste Kamer (HIIA) licht gemiddeld ernstig opgelost 3.3.1 Algemene Rekenkamer Verbeteringen gestart in de documentatie van de administratieve organisatie Het bestaan en actueel houden van procesbeschrijvingen is nodig om de continuïteit van de werkzaamheden in het kader van de interne beheersing te waarborgen. In 2016 is gestart met het beschrijven van het betaalproces. Dit is nog in concept. Er is geen beschrijving van het inkoopprocedure, wel is er een formulier aanvraag inkoopformulier opgesteld, dat gebruikt dient te worden bij leveringen en diensten, die niet openbaar worden aanbesteed. In dit formulier wordt ook aandacht besteed aan de keuze van de objectieve leverancier. Tevens gaat de Algemene Rekenkamer in 2017 gebruik maken van een aanbestedingskalender. Wij vinden dit een goede ontwikkeling en adviseren de laatste stappen te zetten om de beschrijvingen definitief vast te stellen. Eis objectieve keuze van de leverancier Voor het controlejaar 2016 is afgesproken dat zowel de ADR als de Algemene Rekenkamer uitgaan van het afsprakenpakket over inkopen dat is voorgelegd aan het SG-overleg van 29 juni 2016, waarbij het grensbedrag voor de jaarlijkse analyse wordt opgehoogd van 10.000 naar 15.000. Zolang de Gids proportionaliteit niet is aangepast, is 33.000 de grens waarboven de leveranciersselectie in het dossier moet worden gemotiveerd. De Aanbestedingswet heeft tot doel dat de overheid op een transparante en effectieve manier inkoopt tegen de beste prijs-kwaliteitverhouding. De Aanbestedingswet vereist daarom in art 1.4 zowel een motivering van de objectieve keuze van de uit te nodigen leveranciers. Om aan de eis te voldoen dat elke inkoop een objectieve keuze van de leverancier waarborgt, is door de Algemene Rekenkamer een formulier opgesteld. Er is geen inkoopprocedure opgesteld. 3.3.2 Nationale Ombudsman Verplichtingen worden te laat vastgelegd Wij hebben geconstateerd dat verplichtingen laat worden vastgelegd waardoor geen actueel inzicht bestaat in de volledigheid van de openstaande verplichtingenstand. Er bestaat nu een risico op over- of onderuitputting van het verplichtingenbudget. Wij adviseren meer bestuurlijke aandacht voor het tijdig vastleggen van de verplichtingen. 3.3.3 Toezicht door colleges op naleving afspraken uit dienstverleningsovereenkomst met Dienst Automatisering van de Tweede Kamer inzake medegebruik van Oracle De Tweede Kamer heeft belangrijke stappen gezet richting verbetering van de informatie - beveiliging en beheer van haar Oracle applicatie, maar het tempo waarin deze verbeteringen worden doorgevoerd is te laag. Dit leidt ertoe dat bekende risico s in de beveiliging van het Oracle applicatie nog altijd aanwezig zijn. Daarnaast hebben wij onderzoek gedaan naar de Oracle database. Hieruit zijn nieuwe belangrijke risico s naar voren gekomen die serieus genomen moeten worden. Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib) 11

De Eerste Kamer, de Algemene Rekenkamer, de Nationale Ombudsman en de Raad van State maken gebruik van het financieel systeem Oracle en het workflow systeem, beide van de Tweede Kamer. De besprekingen over het gebruik van de systemen van de Tweede Kamer door de Colleges zijn in november 2015 afgerond. De afspraken zijn begin december 2015 vastgelegd in een dienstverleningsovereenkomst. In de overeenkomst staat niet hoe de afnemers worden geïnformeerd over de naleving van de afspraken. De Tweede Kamer heeft inmiddels afspraken gemaakt over de inhoud van de beheer - rapportages. De volgende stap is het daadwerkelijk uitbrengen van deze rapportages. Wij hebben de Tweede Kamer geadviseerd hierop toe te zien, omdat de Hoge Colleges voor de controle op de eigen informatiebeveiliging hiervan mede afhankelijk zijn. 3.4 Overig 3.4.1 Meldplicht datalekken Op 1 januari 2016 is de meldplicht datalekken van toepassing geworden. De meldplicht houdt in dat organisaties die persoonsgegevens verwerken datalekken moeten melden aan de Autoriteit Persoonsgegevens en in bepaalde gevallen ook aan de betrokkene van wie persoonsgegevens zijn gelekt. Om aan deze meldplicht te voldoen is een stelsel van beheersmaatregelen nood - zakelijk. Bij de Overige Hoge Colleges van Staat zijn de procedures ingevoerd. 3.4.2 Vpb-plichtige activiteiten in beeld gebracht Per 1 januari 2016 is door modernisering van de Wet op de vennootschapsbelasting (Vpb) voor de overheid in bepaalde gevallen een Vpb-plicht ontstaan, met bijbehorende administratie- en aangifteplicht. De toets of sprake is van een Vpb-plicht vindt plaats op het niveau van de activiteiten. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft in 2016 een uitgebreide analyse uitgevoerd van de activiteiten binnen BZK, die mogelijk onder de Vpb-plicht vallen. Uit deze analyse blijkt dat Vpb-plichtige activiteiten vooralsnog bij een tweetal organisatie - onderdelen plaatsvinden. Hieronder vallen niet de Overige Hoge Colleges van Staat. 12 Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib)

4

4 De informatie over beleid en bedrijfsvoering is deugdelijk tot stand gekomen Inleiding Als derde onderdeel van onze wettelijke taak onderzoeken wij of geselecteerde processen gericht op de totstandkoming van informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering voldoen aan de normen uit de comptabele wet- en regelgeving. Daartoe onderzoeken wij of deze niet-financiële verantwoordingsinformatie op een deugdelijke (dat wil zeggen ordelijke en controleerbare) wijze tot stand is gekomen. 5 Deze normen zijn verder uitgewerkt in de Regeling rijksbegrotingsvoorschriften 2017. De selectie van de te onderzoeken processen gericht op de totstandkoming van informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering is afhankelijk van de omvang van de risico s die daarbij worden onderkend. 4.1 De totstandkoming van de niet-financiële informatie was ordelijk en controleerbaar Wij hebben het proces van totstandkoming van de niet-financiële informatie onderzocht. Het proces geeft geen aanleiding tot opmerkingen. Verwijzend naar hetgeen hiervoor is opgemerkt heeft de totstandkoming van de niet-financiële informatie op een ordelijke en controleerbare wijze plaatsgevonden. 14 Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib)

Bijlage

Bijlage Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties A Verklaring over de in het jaarverslag 2016 opgenomen financiële overzichten Ons oordeel Wij hebben de financiële overzichten die deel uitmaken van het jaarverslag 2016 van de Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs gecontroleerd. Naar ons oordeel geven deze financiële overzichten een getrouw beeld van de uitkomsten van de begrotingsuitvoering van de Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs over 2016 in overeenstemming met de verslaggevingsvoorschriften die zijn opgenomen in de Comptabiliteitswet 2001 en de daaruit voortvloeiende regelgeving, waaronder de Regeling rijksbegrotingsvoorschriften 2017. De financiële overzichten bestaan uit: de verantwoordingsstaat over 2016 met de financiële toelichtingen daarbij; de saldibalans per 31 december 2016 met de toelichting daarbij; de in de bedrijfsvoeringsparagraaf opgenomen rapportage over de comptabele rechtmatigheid van de uitkomsten van de begrotingsuitvoering over 2016; de overzichten over 2016 met de gegevens als bedoeld in de artikelen 4.1 en 4.2 van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden en het Controleprotocol WNT vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de financiële overzichten. Wij zijn onafhankelijk van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. B Verklaring over de in het jaarverslag 2016 opgenomen andere informatie Naast de financiële overzichten omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit: het deel algemeen (verzoek tot dechargeverlening en leeswijzer); de in het beleidsverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering; de voorgeschreven bijlagen. 16 Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib)

Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: niet strijdig is met de in het jaarverslag opgenomen financiële overzichten en geen materiële afwijkingen bevat; alle informatie bevat die is vereist op grond van de verslaggevingsvoorschriften die zijn opgenomen in de Comptabiliteitswet 2001 en de daaruit voortvloeiende regelgeving, waaronder de Regeling rijksbegrotingsvoorschriften 2017. Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de controle van de financiële overzichten of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. 6 Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in artikel 66, zesde lid, onder d, van de Comptabiliteitswet 2001 en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de financiële overzichten. De minister is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie in overeen - stemming met de verslaggevingsvoorschriften die zijn opgenomen in de Comptabiliteitswet 2001 en de daaruit voortvloeiende regelgeving, waaronder de Regeling rijksbegrotings - voorschriften 2017. C Beschrijving van verantwoordelijkheden met betrekking tot de financiële overzichten Verantwoordelijkheden van de minister voor de financiële overzichten De minister is verantwoordelijk voor het opmaken van de financiële overzichten die de uitkomsten van de begrotingsuitvoering getrouw dienen weer te geven in overeenstemming met de verslaggevingsvoorschriften die zijn opgenomen in de Comptabiliteitswet 2001 en de daaruit voortvloeiende regelgeving, waaronder de Regeling rijksbegrotingsvoorschriften 2017. In dit kader is de minister verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die de minister noodzakelijk acht om het opmaken van de financiële overzichten mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de financiële overzichten Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de beslissingen die gebruikers op basis van deze financiële overzichten nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaam - heden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: het identificeren en inschatten van de risico s dat de financiële overzichten afwijkingen van materieel belang bevatten als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing; Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib) 17

het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van het ministerie; 7 het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de financiële overzichten en de daarbij opgenomen toelichtingen; en het evalueren of de financiële overzichten een getrouw beeld geven van de onderliggende transacties en gebeurtenissen. Wij communiceren met de leiding van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. Den Haag, 15 maart 2017 Auditdienst Rijk Auditmanager Clustermanager 18 Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib)

Noten 1 De wettelijke taak is omschreven in artikel 66 van de Comptabiliteitswet 2001. 2 De minister van Financiën stuurt elk halfjaar een overzicht naar de Tweede Kamer met de titels van de rapporten die de ADR heeft uitgebracht en plaatst dit overzicht op de website van de Rijksoverheid (www.rijksoverheid.nl). 3 De verslaggevingsvoorschriften zijn vastgelegd in de Comptabiliteitswet 2001 en de daaruit voortvloeiende regelgeving, waaronder de Regeling rijksbegrotingsvoorschriften 2017. 4 Deze eisen zijn verder uitgewerkt en samengevat in de Baseline financieel en materieel beheer van het ministerie van Financiën. 5 Deze normen zijn verder uitgewerkt in de Regeling rijksbegrotingsvoorschriften 2017. 6 Daarnaast behoort het tot onze wettelijke taak onderzoek te verrichten naar de totstand - koming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering, over de uitkomsten waarvan wij rapporteren in het samenvattende auditrapport. 7 Daarnaast behoort het tot onze wettelijke taak onderzoek te verrichten naar het gevoerde financieel en materieelbeheer en de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties, over de uitkomsten waarvan wij rapporteren in het samenvattende auditrapport Samenvattend auditrapport 2016 Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten van de Gouverneurs (iib) 19

Auditdienst Rijk Postbus 20201 2500 ee Den Haag (070) 342 77 00