Nummer Toegang: 0177 Inventaris van Nederlandse Hervormde Gemeente van Heesbeen, 1684-1958 (1981)



Vergelijkbare documenten
Nummer Toegang: T.T.A.B.M. van der Aalst, Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden

Nummer Toegang: 449 Inventaris van het archief van de kerkeraad en kerkvoogdij van de hervormde gemeente 't woudt,

Nummer Toegang: 0026 Inventaris van Oud-rechterlijk archief van Hagoort,

Nederlandse Hervormde gemeente Houten

Archief van de. Nederlands Hervormde kerk. te Oud-Vossemeer

I. Oost-Vlieland

Inventaris van het archief van de. Nederlands Hervormde Gemeente

Inventaris van het archief van de weeskamer van Voorburg

Inventaris van het archief van de Weduwebeurs van de Nederlandse Hervormde Kerk, Classis Gouda, (1970)

Inventaris van het archief. van de. Hervormde Gemeente Oude-Tonge ( )

Inventaris van het archief van de Classicale Zendings-Commissie van de classis Dordrecht,

PLAATSINGSLIJST OP HET ARCHIEF VAN DE NEDERLANDS-HERVORMDE GEMEENTE ZIJPE

Nummer Toegang: 0468 Inventaris van Stichting J.P. van Rooij Mavo Drunen,

Nummer Toegang: Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden

Inventaris van het archief van de Nederlandse Hoofdcommissie voor de Internationale Tentoonstelling te Parijs in 1878, 1877

Nederlandse Hervormde gemeente Schalkwijk D. Ruiter Oktober 2011, wijzigingen april 2013

Nummer archiefinventaris:

Inventaris van het archief van het Comité Taptoe Delft,

Inventaris van de Burgerlijke Stand der gemeente Hoogeveen-Delfland: registers van geboorten (dubbelen),

Inventaris van het archief van de Commissie ter bestudering van het NACO-rapport omtrent Schiphol,

Inventaris van de archieven van het Nederlands Adelsfonds; Nederlandse Adelsvereniging, (1898)

Inventaris van de Burgerlijke Stand der gemeente Vrijhoef: registers van geboorten (dubbelen),

Inventaris van het archief van C. Baron van Breugel [levensjaren ], ; mr. R. Baron van Breugel [levensjaren ],

Inventaris van het archief van de notarissen te Leerdam,

Inventaris van het archief van de Provinciale Hervormde Jeugdraad - Jonge Kerk Commissie van de Nederlandse Hervormde Kerk in Zuid-Holland,

Nummer Toegang: 0483 Inventaris van het archief van de openbare lagere school te Heusden, later basisschool Nieuwenrooy te Oudheusden,

Inventaris van de collectie Pieter van Walsum, (1986)

Inventaris van het archief van het Ministerie van Oorlog: Directeur voor de Administratie,

Inventaris van het archief van de Regionale Commissie voor het opzicht van de Nederlandse Hervormde Kerk in Zuid-Holland,

Inventaris van het digitaal duplicaat van het microfichebestand van het archief Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van Suriname,

Inventaris van het archief van de Commissie tot herziening van de Zeevaartkundige Examens,

Inventaris van de Burgerlijke Stand der gemeente Benthorn: registers van huwelijksakten (dubbelen),

Archief en collectie van Albert Plasschaert

Inventaris van het archief van D. Luyckx Massis,

Inventaris van de Burgerlijke Stand der gemeente Alphen: registers van geboorten (dubbelen),

Nummer Toegang: 0176 Inventaris van het archief van de Nederlandse Hervormde Gemeente van Aalburg,

Nummer Toegang: 0030 Inventaris van Van Wagenberg-Festen te Vlijmen,

Inventaris van de Burgerlijke Stand der gemeente Dirksland: registers van geboorten (dubbelen),

Inventaris van de Burgerlijke Stand der gemeente Rotterdam / Hoek van Holland: registers van geboorten (dubbelen),

Nummer archiefinventaris:

Inventaris van de kopieën der archieven van de Gaarders van de impost op het trouwen en begraven in Zoetermeer

Inventaris van het archief van de Garnizoenscommandant te Rotterdam,

Inventaris van de Burgerlijke Stand der gemeente Rotterdam: Akten van Huwelijkstoestemmingen,

Inventaris van het archief van het Ministerie van Financiën: Administratie der Registratie,

Inventaris van het archief van het Bemiddelingsbureau Wachtgelders van het Ministerie van Financiën,

Inventaris van het archief van de Nederlandse Zuid- Afrikaanse Maatschappij van Vaste Goederen te Amsterdam,

Inventaris van de Burgerlijke Stand der gemeente Hillegersberg: huwelijksaangiften en -afkondigingen,

Inventaris van de kopieën der Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van Ameide en Tienhoven

Inventaris van de kopieën der archieven van de Gaarders van de impost op het trouwen en begraven in Reeuwijk

Inventaris van de Burgerlijke Stand der gemeente Rotterdam / Hoek van Holland: registers van huwelijksakten (dubbelen),

Inventaris van de Burgerlijke Stand der gemeente Westmaas: registers van huwelijksakten (dubbelen),

Inventaris van het archief van de Commissie herziening Modelvoorwaarden Vergunningen,

Inventaris van de kopieën der Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van Puttershoek

Inventaris van de fotocollectie Elsevier, jaargangen De Prins en Wereldkroniek, tijdschriften,

Nummer Toegang: 0136 Inventaris van Mr. A. Repelaer, kastelein, drossaard, schout en dijkgraaf van Heusden,

Nummer archiefinventaris:

Inventaris van het archief van het Vredegerecht der twee kantons van Delft

Inventaris van het archief van de Staatscommissie voor de Herziening van het Wetboek van Strafvordering,

Doop-, Trouw- en begraafboeken Stompwijk

Inventaris van de kopieën der Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van Naaldwijk

Inventaris van de kopieën der Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van Leimuiden

Inventaris van de kopieën der archieven van de Gaarders van de impost op het trouwen en begraven in Alphen

Inventaris oud rechterlijk archief Voorburg

Inventaris van het archief van de Registers van Eigendomsovergang : Katwijk

Inventaris van het archief van de Hoofdgaarder of Collecteur der Gemene Middelen te Schiedam,

Inventaris van het archief van de Commissie inzake de Praktische Opleiding van Medisch Studenten,

Nummer Toegang: Inventaris van de collectie Van Vredenburch

T Inventaris van het archief van de Waalse. Hervormde Gemeente te Vianen,

Inventaris van de kopieën der Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van Capelle a/d IJssel

Inventaris van het archief van de notarissen te Katwijk,

Inventaris van de kopieën der archieven van de Gaarders van de impost op het trouwen en begraven in Zegwaard

Archief Margaretha Catharina ('Ina') Mazel- Schoch

Inventaris van het archief van de Boekhouder- Generaal te Batavia,

Inventaris van het archief van de Eerstaanwezend Ingenieur der Genie te ''s-gravenhage, supplement,

Inventaris van het archief van de Hoge Vierschaar van het Land van Zuid-Voorne,

Inventaris van het archief van de heerlijkheid Struiten,

Inventaris van de kopieën der Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van Rozenburg

Inventaris van de kopieën der Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van Voorburg

Inventaris van de kopieën der Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van Brandwijk

Inventaris van de archieven van de Vakgroep Zeescheepvaart; Vakgroep Kustvaart; Bedrijfsgroep Koopvaardij,

Nummer Toegang: 0189 Inventaris van Nederlandse Hervormde Gemeente van Veen,

Inventaris van het archief van de Commissie voor de Wederopbouw van Noord-Frankrijk,

Inventaris van het archief van de Boekhouder- Generaal te Batavia,

Inventaris van het archief van het Spaarfonds Geïnterneerde Belgische Militairen,

Archief Margaretha Catharina ('Ina') Mazel- Schoch

Inventaris van het archief van het Ministerie van Koloniën: Personeelsdossiers,

Doop-, Trouw- en Begraafboeken Voorburg

Inventaris van het archief van de Commissie Ontwerp Natuurbeschermingswet, (1928)

Inventaris van het archief van de Weeskamer Meerkerk

Inventaris van de Notariële archieven van Stompwijk na

Inventaris van archiefbescheiden van het Kadaster: registratie van beschikkingen van het Nederlandse Beheersinstituut, (1921) (1979)

Nummer archiefinventaris:

Inventaris van het archief van het Nederlandse Gezantschap in Brazilie,

Inventaris van de kopieën der Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van Molenaarsgraaf

Inventaris van het archief van de Staatscommissie voor de Herziening van het Burgerlijk Procesrecht,

Inventaris van het archief van de. Nederlandse Hervormde Gemeente

Inventaris van de kopieën der Doop-, Trouw- en Begraafboeken (DTB) van `s Gravenzande

Inventaris van het archief van W.O. Bloys van Treslong: Kolonel, Kapitein-ter-zee en Provisioneel Gouverneur van Suriname,

Inventaris van het archief van de Bentinck-Varel- Kniphuizense Lening te Amsterdam,

Inventaris van het digitaal duplicaat van het archief van de Koloniale Raad van Suriname,

Transcriptie:

Nummer Toegang: 0177 Inventaris van Nederlandse Hervormde Gemeente van Heesbeen, 1684-1958 (1981) Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden (c) 2011

This finding aid is in Dutch.

0177 3 I N H O U D S O P G A V E BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF INHOUD EN STRUCTUUR VAN HET ARCHIEF... 5 Aanwijzingen voor de gebruiker... 9 Openbaarheidsbeperkingen...9 Citeerinstructie...9 Archiefvorming... 11 Geschiedenis van de archiefvormer... 11 Geschiedenis van het archiefbeheer... 11 Inhoud en structuur van het archief... 13 BESCHRIJVING VAN DE SERIES EN ARCHIEFBESTANDDELEN... 15 A. Archief van de Kerkeraad... 16 l. Stukken van algemene aard... 16 ll. Stukken van bijzondere aard... 16 lll. Stukken van de Diakenen... 16 a. Ondersteuning... 16 b. Beheer der bezittingen... 17 c. Financiële administratie... 17 B. Archief van de kerkvoogdij... 19 l. Stukken van algemene aard... 19 ll. Stukken van bijzondere aard... 19 a. Reglementen... 19 b. Kerkvoogden en notabelen... 19 c. Predikantsplaats... 19 d. Kerkelijk personeel... 19 e. Beheer der bezittingen... 19 f. Kerkelijke gebouwen... 20 g. Financiële administratie... 21 lll. Stukken waarvan het verband met de kerkelijke archieven van Heesbeen niet is gebleken... 21 lv. Aanhangsel... 22 BIJLAGEN... 23 Ordeningsplan... 23 Archief van de Kerkeraad... 23 Archief van de kerkvoogdij... 23 Predikantenlijst... 23

4 0177

0177 5 B E S C H R I J V I N G V A N H E T A R C H I E F Naam archiefblok: Nederlandse Hervormde Gemeente van Heesbeen, 1684-1958 (1981) Periode: 1684-1958 (1965) Archiefbloknummer: 0177 Omvang: 0,88 m;71 inventarisnummers. Taal van het archiefmateriaal: Het merendeel van de stukken is in het Nederlands. Soort archiefmateriaal: Archiefbewaarplaats: Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden Archiefvormer: Dorpsbestuur van Heesbeen Samenvatting van de inhoud van het archief: "Eenige kercken beneden Heusden, als Heesbeen, Doveren, Genderen, Babylonienbroek, Veen, Wijk en Aelburg hadden al eenige jaren vóór de reformatie of eenigen tijdt door deselve sonder ordinaire pastooren (immers aldaer residerende) geweest, ondertusschen haer behelpende met het lesen van het sondags evangelie door voorlesers ende schoolmeesters, onder dewelcke ook sommige formeele predicatien deden, die onordentlyk haer selven daer toe promoveerden, sonder consent en believen van de kerckmeester ende regenten des dorps". Zo schreef Nic. Voetius, zoon van de Utrechtse hoogleraar Voetius, in het actaboek van de Hervormde gemeente Meeuwen, alwaar hij predikant was (1). De classis en ook de particuliere synoden van Zuid-Holland waren attent en wisten te bewerkstelligen dat verschillende van bovengenoemde dorpen voorzien werden van een predikant, onder welke Wijk, dat gecombineerd werd met Aalburg. Hier kwam in 1610 Jacobus Snoeck, voorheen predikant te Limmen in de classis Alkmaar, te staan (2). Lang heeft de combinatie Wijk en Aalburg niet geduurd. Reeds in 1611 deed de gemeente Aalburg een poging een eigen predikant te krijgen en wel in de persoon van Gisbertus Voetius (die afkomstig was uit Heusden) "...die van Aelburg, soeckende haere combinatie van Wyck gescheyden te hebben, de ooge op Voetius geworpen en den heere Drossaert syn advys en hulpe daer toe gesocht hadde..." (3). Dit lukte niet, Voetius ging naar Vlijmen. In 1617 kwam echter Voetius' vriend en studiegenoot, Johannes Cloppenburg, naar Aalburg, "doch niet sonder tegenstreven van de Remonstrantsche factie" (4). Anderzijds ging Cloppenburg ook wat te voortvarend te werk: "dat hij noch inden kerckendienst niet bevestichd zijnde den heyligen doop bedient hadde binnen Heusden" (5). De bevestiging van Cloppenburg vond plaats 11 juni 1617 door Petrus Leewius (6). Lang bleef Cloppenburg niet te Aalburg. In 1618 werd ds Grevius, die eertijds had trachten te verijdelen dat Cloppenburg in Aalburg zou komen (7), te Heusden wegens zijn remonstrantse gevoelens afgezet en Cloppenburg nam zijn plaats te Heusden in, met

6 0177 toestemming van de kerkeraad, gemeenteleden en wethouders van Aalburg "behoudens deze conditie, dat hij niet eer en soude sijne plaetse verlaten, voor deselve met den dienst van Abraham Adriani versorcht soude wesen. Is daer nae ten overvloede geconditioneert dat indijen de beroepinge Abrah. Adriani niet en soude bevordert werden, Cloppenburgh als predicant van Aelburch in zijnen dienst sal blijven verbonden ende verobligeert" (8). Abraham Adriani was predikant van de combinatie Eethen en Meeuwen (9). Ten behoeve van een eigen predikantsplaats te Aalburg werden in 1611 maatregelen genomen. Voor in het eerste actaboek van de kerkeraad (10) vinden we copieën van een verbaal-generaal en brieven gewisseld met de ontvanger Coolwijk van het kerkelijk kantoor te Delft in 1611, waaruit blijkt dat de abt van St Trudo "eindelijk te vreden is geweest in handen van den ontvanger Coolwijk met den ingank van den jaere sestien hondert ende tien ende voortaen, ten behoeve vanden kerckendienst binnen den dorpe van Aelburgh te betaelen (ten respect hij was van oudts aldaer den kerckendienst hadde moeten versorgen ende mitsdien aldaer geen pastorij goederen en waeren) sjaers de somme van iiii c. guld." Ook moest hij de vervallen pastorie weer in orde brengen. Hoewel Nic. Voetius vermeldt dat Heesbeen oorspronkelijk gecombineerd was met Eethen en deze combinatie in 1629 zou zijn opgeheven, berust dit waarschijnlijk op een misverstand (11). Hij zal wel bedoeld hebben Meeuwen en Eethen. Hamoen vermeldt dat Abraham Adriani "in de (classicale) vergadering van 14 oktober 1619 vermaand wordt door de broeders "ende gebeden op sijne plaetse te blijven, overmits onstichtinge die daeruyt te besorgen was te sullen ontstaen als die welcke maer een jaer tot Aelborch inden dienst hadde geweest", waarop Adriani antwoordde gewichtige redenen te hebben "om sijne combinatie (met Heesbeen) ende moeilijke bedieninge" (12). In 1626 werd de nieuwe predikant Jacobus Oudhovius genoemd als predikant van "Aelburch ende Heesbeec" (13). De combinatie van Aalburg en Heesbeen is tot 1 jan. 1950 blijven bestaan. We zien dit in de acta van de part. synode (14), de Remonstrantie inzake de diakonie te Heesbeen (15), die de combinatie van 1660 af vermeldt en de copieën van de beroepsbrieven in de acta van Aalburg, die steeds vermelden "predikant te Aalburg en Heesbeen", ook al worden de predikanten in de acta van de particuliere synoden van Zuid-Holland kortheidshalve verder alleen met "te Aalburg" aangegeven (16). Uit de genoemde Remonstrantie (c. 1750) (17) blijkt tevens dat, in tegenstelling tot Aalburg, Heesbeen geen kerkeraad bezat. Vanwege de armenzorg had de predikant een diaken aangesteld, die eertijds ook openlijk bevestigd werd. Wegens moeilijkheden met de vrouwe van Heesbeen en de heer G. Bax, die namens haar optrad, betreffende de administratie der diakonie, werd de remonstrantie opgesteld en daarin zijn ondermeer te lezen de redenen pro en contra "een halven kerkenraad uit eenen ouderling en een diaken, nevens den predikant bestaande te Heesbeen mogt aangesteld worden". Als reden pro wordt opgegeven dat er 30 lidmaten zijn onder wie 16 à 17 manslidmaten. Maar de moeilijkheid zat o.m. hierin, dat dan de vrouwe van Heesbeen "het recht van mede te beroepen en van approbatie" voor zich opeiste, "dewijl dat beide alleen die van Aalburg toekomt en niet kon ontnomen worden". In ongeveer dezelfde tijd (1747) wordt in de acta melding gemaakt van moeilijkheden betreffende bidstonden, die wekelijks te Aalburg werden gehouden. Heesbeen, in de persoon van G. Bax, de schout, verlangde dat de bidstonden beurtelings te Aalburg en te Heesbeen werden gehouden en niet alleen te Aalburg. Maar de resolutie van de Ed. Mog. Heren Gecommitteerden van de Staten van Holland besliste anders: alleen bidstonden te Aalburg en de inwoners van Heesbeen moesten hiervoor naar Aalburg of Heusden gaan (18). In 1768 verzocht de toenmalige predikant van Aalburg en Heesbeen, ds. Sterk, de classis om een "halve kerkeraad" te Heesbeen, bestaande uit een ouderling naast de reeds aanwezige diaken, die ook officieel bevestigd zou moeten worden. De classis staat dit verzoek toe onder voorwaarde dat het oude recht inzake de predikantsberoeping van Aalburg niet zou worden

0177 7 benadeeld (19). In 1817 vroeg de gemeente Heesbeen echter om medezeggingschap in het beroepingswerk, dat tot nu toe alleen door de kerkeraad van Aalburg werd uitgeoefend. Aalburg verweerde zich hiertegen totdat in 1823 koning Willem I besliste dat Heesbeen voor een derde deel stem zou hebben, maar dan ook een derde deel van de kosten verbonden aan het beroepingswerk zou moeten betalen (20). Het duurde echter tot 1858/1859 voordat er weer beroepen moest worden. De beide gemeenten konden elkaar moeilijk vinden. De moeilijkheid zat niet zozeer in het beroepen zelf, maar in de verdeling van de predikbeurten en de werkzaamheden van de predikant voor de beide gemeenten. Met behulp van beide consulenten en het classicaal bestuur werd tenslotte een oplossing gevonden en een beroep uitgebracht (21). Uit deze tijd dateert ook het oudste actaboek van de kerkeraad van Heesbeen (22). De combinatie van de gemeenten Aalburg en Heesbeen heeft bestaan tot 1 januari 1950. Maar ook nog daarna kreeg Heesbeen geen eigen predikant. De kerkeraad van Aalburg bestond uit de predikant en twee ouderlingen en twee diakenen. Wanneer bijzondere beslissingen te nemen waren werden ook de laatste afgetreden ouderling en diaken opgeroepen. De verkiezing van de ambtsdragers geschiedde door de kerkeraad, die voor elk der beide functionarissen eerst een drietal opmaakte, waaruit er dan een gekozen werd (23). Het predikantsberoep werd uitgebracht door de kerkeraad samen met de twee laatst afgetreden leden. Maar er moest om handopening en approbatie verzocht worden (24). Voor de moeilijkheden betreffende de samenwerking van de gemeente Aalburg met die van Heesbeen leze men het voorafgaande. Wanneer de predikant beroepen was en het beroep had aangenomen, kwam hij drie zondagen achtereen een preekbeurt vervullen en kon de gemeente eventueel bezwaren maken (25). Aalburg, oorspronkelijk behorend tot Holland, maakte deel uit van de classis Gorinchem. Na het ontstaan van de classis Heusden in 1816 werd Aalburg bij deze classis ingedeeld. Aangezien het kerkvoogdijarchief hiaten vertoont is er weinig te vinden over de organisatorische gang van zaken in dit college. Gegevens over kerkvoogden en notabelen zijn schaars. Uit de minuut van een verzonden brief in 1821 blijkt dat deze functionaris nog kerkmeester werd genoemd en voorts dat er in het midden der 19e eeuw drie kerkvoogden waren (26). Plaatselijke reglementen van de kerkvoogdij zijn niet aanwezig en, uitgezonderd enkele losse notulen, beginnen deze pas in 1910. De tweede wereldoorlog is Aalburg niet voorbij gegaan. Het kerkgebouw en de toren hadden een behoorlijke schade opgelopen. Reeds kort na de bevrijding kwamen de eerste werkzaamheden tot herstel op gang (27). Ook werd er een nieuw orgel geplaatst (28). Aan het eind van de zestiger jaren werd eveneens een nieuwe pastorie gebouwd (29). Noten: 1) N.C. Kist, Merkwaardige aanteekeningen van Nic. Voetius, zoon van den Utrechtsen Hoogleeraar Gisbertus Voetius, van 1657 tot 1666 predikant te Meeuwen, in: N.C. Kist en W. Moll, Kerkhistorisch Archief, dl. 1, Amsterdam 1857, blz. 302. 2) Idem blz. 307, en verder A.C. Duker, Gisbertus Voetius, dl. 1, Leiden 1897, blz. 134, 145, hierin verwijzend naar de Handelingen van de classis Gorcum, 18 april, 9 aug. 1605, 11 mei 1609, 11 aug. 1610, en de Acta van de part. synode van Zuid-Holland, 30 aug. 1605 art. 21, 8 aug. 1606 art. 14, 14 aug. 1607 art. 11, 14 oct. 1608 art. 5. 3) N.C. Kist, a.w. blz. 309. 4) N.C. Kist, a.w. blz. 311 en A.C. Duker, a.w., blz. 156, 157, extract uit de acta classis tot Gorinchem 8 aug. 1616: Doch soo heeft Grevius swaricheijt over het beroep Cloppenburg tot Aalburch gemoveert in de classis; dat hij niet en can bevinden dat Cloppenburch aldaer christelijck soude connen tot een kerckendienaer bevordert werden, uijt oorsaecke dat hij vreest dat uijt soodanige sijne bevorderinge tot Heusden door het uijtloopen des volckes of

8 0177 andersins soude mogen ontstaen. 5) Acta classis Gorinchem 3 april 1617. 6) A.C. Duker, a.w. blz. 246. 7) Zie noot 4), extract acta classis Gorinchem. 8) A.C. Duker, a.w. blz. 246. 9) N.C. Kist, a.w. blz. 307. 10) Zie inv. nr 1. 11) N.C. Kist, a.w. blz. 311. 12) G. Hamoen, Het begin van de reformatie in de ring Heusden, Heusden 1980, blz. 65. 13) Acta part. synode van Zuid-Holland 1626 art. 69. 14) Acta part. synode van Zuid-Holland 1639 art. 37. 15) Zie inv. nr 101. 16) Zie acta part. synode van Zuid-Holland 1666 art. 41 en 1667 art. 42. 17) Zie inv. nr 101. 18) Zie inv. nr 2, acta van 5 juni 1747 en copie extract resolutie, inv. nr. 20. 19) Zie inv. nr 12. 20) Zie inv. nr 13 en inv. nr 2, vergadering van 1817. 21) Zie inv. nr 2, de vergaderingen uit 1858-1859. 22) Inventaris archief Herv. gemeente Heesbeen nr 1. 23) Zie inv. nrs 1-4 passim. 24) Zie W.A. Bachiene, Kerkelijke Geographie der Vereenigde Nederlanden, dl 2, Amsterdam 1769, blz. 110. 25) Zie inv. nrs 2 en 3 passim. 26) Inv. nr 205. 27) Inv. nrs 239-245. 28) Inv. nrs 246-249. 29) Inv. nrs 257-259.

0177 9 AANWIJZINGEN VOOR DE GEBRUIKER OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Geen. CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden, Nederlandse Hervormde Gemeente van Heesbeen, 1684-1958 (1981), toegang 0177, inventarisnummer... VERKORT: NL-, Nederlandse Hervormd, 0177, inv.nr....

10 0177

0177 11 ARCHIEFVORMING GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER De archieven hebben van de oorlog geleden. Niet alleen dat er hiaten zijn ontstaan, maar vele stukken hebben geleden door vochtinwerking. In mei 1965 werd van het bureau van de archivaris uit een bezoek aan de gemeente gebracht en daarbij werd geadviseerd de archieven naar Den Haag over te brengen ter inventarisatie. In december 1966 werd [vanuit Aalburg] een kist met stukken verzonden. Daarna werden nog enkele malen stukken opgestuurd. Vergeleken met een opgave uit 1921 zijn van het kerkeraadsarchief niet meer aanwezig het lidmatenregister van 1818-1869, het huwelijksregister van 1866 - met het bijbehorende contraregister. Van het kerkvoogdijarchief is niet meer na te gaan wat er geweest moet zijn, daar van de inhoud van dit archief geen oude opgave bestaat. De inventarisatie werd reeds in 1969 ter hand genomen, maar door het binnendruppelen der stukken in de volgende jaren bleef het werk geruimen tijd liggen. Daar het onwaarschijnlijk is, dat er nog meer stukken gevonden worden is thans de inventaris gereed gemaakt. Het archief van Heesbeen, dat tot 1950 gecombineerd was met Aalburg, werd in 1965 naar Den Haag ter inventarisatie overgebracht. Er werd toen reeds een inventaris opgemaakt en de archieven bleven in Den Haag. Na het vinden van een enkel stuk van Heesbeen in de archieven van Aalburg is deze inventaris aangevuld en verbeterd. De colleges van beide gemeenten hebben besloten hun archieven in bewaring te geven in het streekarchief van het Land van Heusden en Altena. De archieven van de Hervormde Gemeente Aalburg en Heesbeen waren aanvankelijk beschreven in een dubbele inventaris. In 2011 is ervoor gekozen om deze inventaris te splitsen in twee afzonderlijke inventarissen.

12 0177

0177 13 INHOUD EN STRUCTUUR VAN HET ARCHIEF

14 0177

0177 15 B E S C H R I J V I N G V A N D E S E R I E S E N A R C H I E F B E S T A N D D E L E N

0177 16 A. ARCHIEF VAN DE KERKERAAD l. STUKKEN VAN ALGEMENE AARD 003 Ingekomen stukken en uitgaande stukken, 1800-1895, 1940-1958 1 omslag 001-002 Handelingen, 1858-1948 2 delen 001 Handelingen 1858-1892, 1858-1892 1 deel 002 Handelingen 1892-1948, 1892-1948 1 deel 004 Lijst van ingekomen stukken, 1871-1898 1 stuk ll. STUKKEN VAN BIJZONDERE AARD N.B. De DTB-registers zijn in een afzonderlijke collectie ondergebracht. 005 Stukken betreffende het instellen van een kerkeraad te Heesbeen en de verhouding tussen de Hervormde gemeenten Heesbeen en Aalburg, 1711, 1747 en 1823 1 omslag 009 Lidmatenregister, 1817-1901 1 deel 008 Doopregister, 1857-1936 1 deel 006 Lijsten van stemgerechtigde lidmaten en processen-verbaal van tienjaarlijkse stemming betreffende de verkiezing van de kerkeraad, 1869-1948 1 omslag 007 Overzicht van het archief van de kerkeraad, opgemaakt in 1873 met latere invullingen, 1873 1 stuk 010 Huwelijksregister, 1904-1961 1 deel lll. STUKKEN VAN DE DIAKENEN a. ONDERSTEUNING 011 Voorwaarden voor de uitbesteding van de weeskinderen Jan en Maria Bouwman, 1834, 1837 1 omslag

0177 17 b. BEHEER DER BEZITTINGEN 013 Akte van transport aan de diakonie door de erfgenamen van Willem Schilders en Cornelia Castelein, echtelieden te Baardwijk, van drie morgen bouwland te Doeveren, 1783 1 charter 014 Stukken betreffende de verkoop en verpachting van schaarhout door de diakonie, 1799-1807 1 omslag 012 Ligger der bezittingen; met bijlage, ca. 1800, ca. 1900 2 stukken 015 Stukken betreffende de verpachting van weiland door de diakonie, 1807-1855 1 omslag 017 Schuldbekentenissen ten laste van de diakonie, 1810, 1848 1 omslag 018 Stuk betreffende de overdracht van honderd gulden door de kerkvoogdij aan de diakonie, getekend door de gemeenteleden, 1813 1 stuk 016 Besluit van de kerkeraad betreffende het te gelde maken van een som van vierduizend gulden, ingeschreven in het Grootboek, wegens de aankoop van onroerende goederen; extract uit de notulen, 1879 1 stuk c. FINANCIËLE ADMINISTRATIE 024-025 Collectenboeken, 1761-1785, 1795-1872 2 delen 024 Collectenboeken over de jaren 1761-1785, 1761-1785 1 deel 025 Collectenboeken over de jaren 1795-1872, 1795-1872 1 deel 019-021 Jaarrekeningen van ontvangst en uitgaaf, 1795-1957 1 deel, 1 omslag en 1 katern 019 Jaarrekeningen van ontvangst en uitgaaf over de jaren 1795-1868, 1795-1868 1 deel 020 Jaarrekeningen van ontvangst en uitgaaf over de jaren 1856, 1867-1875, 1881, 1883-1896, 1898-1914, 1917-1919, 1951-1953, 1955, 1957, 1856-1957, met hiaten 1 omslag 021 Jaarrekeningen van ontvangst en uitgaaf over de jaren 1874-1878, 1874-1878 1 katern 023 Bijlagen bij de jaarrekeningen, kwitanties en nota's, 1803-1946 1 omslag

18 0177 022 Bijlagen bij de jaarrekeningen of conceptjaarrekeningen, 1812-1840, 1923, 1943 1 omslag 026 Kasboek, 1943-1951 1 katern

0177 19 B. ARCHIEF VAN DE KERKVOOGDIJ l. STUKKEN VAN ALGEMENE AARD 101 Ingekomen stukken, 1828-1958 1 omslag 102 Ingevulde vragenlijsten van de Raad voor de predikantstraktementen, 1929-1958 1 omslag ll. STUKKEN VAN BIJZONDERE AARD a. REGLEMENTEN 104 Akte van overeenkomst tot de instelling van een fonds van tweeduizend gulden tot instandhouding van de openbare eredienst, 1810 1 stuk 103 Reglementen op het beheer benevens aantekeningen betreffende de verkiezing van kerkmeesters, 1810, 1818, 1917 1 omslag b. KERKVOOGDEN EN NOTABELEN 105 Naamlijsten van stemgerechtigde lidmaten ter verkiezing van notabelen en processen-verbaal van gehouden stemmingen, 1868-1913 1 omslag c. PREDIKANTSPLAATS 106 Ligger van het predikantstraktement, 1876 1 stuk d. KERKELIJK PERSONEEL 107 Akte van benoeming tot en instructie voor koster en voorzanger van de onderwijzer van de openbare school, Cornelis de Bruijn, 1857 1 omslag e. BEHEER DER BEZITTINGEN 108 Akte van schuldbekentenis ten laste van kerkmeesters en ten gunste van Michiell Rowen van Scharluynen, groot tweehonderd gulden, geleend wegens werkzaamheden aan de kerk, 1684 1 stuk 117 Akten van openbare verhuring of verpachting van bouwgrond en weiland, 1695-1867 1 omslag 113 Akten van openbare verkoop door de kerkmeesters van korengewas, 1717-1738 1 omslag

20 0177 121 Aanslagbiljetten van verponding en polderlasten, 1726, 1770-1811 1 omslag 114 Akte van openbare verkoop door de kerkmeesters van houtgewas, 1769-1807 1 omslag 109 Schuldbekentenissen en obligaties ten laste van de kerkvoogdij, 1880-1901 1 omslag 115 Akte van overeenkomst inzake de kosten van het maken van een heining, grenzend aan weiland toebehorend aan de kerk, 1884 1 stuk 111 Akte van verkoop door de diakonie aan de kerkvoogdij van een perceel weiland, kadastraal gemeente Eethen, sectie E, nummer 145, 1886 1 stuk 112 Stukken betreffende de verkoop aan het Rijk, in verband met de verlegging van de Maasmond, van percelen bouwgrond en weiland, kadastraal gemeente Eethen, sectie E, nummer 72, 86 en 107, 1888 1 omslag 110 Uittreksels uit het kadaster van Oudheusden en Eethen en bewijzen van onbezwaardheid betreffende bezittingen der Hervormde gemeente Heesbeen, 1909 1 omslag 118 Opgave van door de kerkvoogdij en diakonie te verhuren percelen land en huizen en bekendmakingen van openbare verpachtingen, 1911, 1934, 1940 1 omslag 116 Akte van huurovereenkomst tussen de kerkvoogdij als verhuurster en het college van Burgemeester en Wethouders van Eethen, Genderen en Heesbeen als huurder van een huis, tuin, erf en boomgaard ten dienste van het personeel van het openbare onderwijs, 1879-1893 en met Aart Haasse als huurder, 1916 1 omslag 120 Verklaring van huurders van percelen weiland toebehorende aan de kerkvoogdij en de diakonie betreffende het ophalen van sloten, 1929 2 stukken 119 Stukken betreffende herziening van pachtprijzen, 1942-1946 1 omslag f. KERKELIJKE GEBOUWEN 129 Bestek en voorwaarden voor het maken van een nieuwe preekstoel en tuin, 1732 1 omslag 130 Lijst van de "vrouwenstoelen" in de kerk met de namen der gebruiksters, 1806 1 omslag 122 Polis brandverzekering voor toren, kerk en meublement, 1833 1 stuk

0177 21 123 Bestek en voorwaarden voor het schilderwerk aan het kergebouw, z.j. (19e eeuw) 1 katern 124 Bestek en voorwaarden voor het vernieuwen van het dak van het kerkgebouw, [eind 19e, begin 20e eeuw] 1 stuk 127 Bestek en voorwaarden voor het herstellen van de toren van het kerkgebouw, z.j. 20e eeuw 1 katern 131 Stukken betreffende het orgel, 1931-1943 1 omslag 125 Akte van garantieverklaring voor de electrische installatie, 1939 1 stuk 132 Akte van overeenkomst met de directeur van het postkantoor te Heusden betreffende het plaatsen van een brievenbus tegen de buitenmuur van het kerkhof, 1923 en met de gemeente Eethen betreffende de plaatising van een handbrandspuit voor het dorp in de consistoriekamer, 1940 2 stukken 128 Brief van de burgemeester in verband met het aanschaffen van een torenklok, 1946 1 stuk 126 Stukken betreffende de restauratie van het kerkgebouw, 1947 1 omslag g. FINANCIËLE ADMINISTRATIE 134 Jaarrekeningen van de kerkmeesters over de jaren 1690-1819, met bijlagen, 1690-1819 1 pak 136 Bijlagen bij de rekening, kwitanties en nota's over de jaren 1708, 1710, 1727, 1770-1830, 1835, 1860-1924, 1948, 1954 en 1957, 1708-1957, met hiaten 1 pak 135 Rekening en verantwoording der ontvangsten en uitgaven over de jaren 1827-1957, 1827-1957 1 omslag 133 Begrotingen over de jaren 1829-1864, 1934 en 1947, 1829-1864, 1934, 1947 1 omslag 137 Staten van ontvangsten aan pacht en huur over de jaren 1940, 1942, 1946, 1948, 1954 en 1957, 1940-1957, met hiaten 1 omslag lll. STUKKEN WAARVAN HET VERBAND MET DE KERKELIJKE ARCHIEVEN VAN HEESBEEN NIET IS GEBLEKEN 205 Memorie wegens de verponding en dergelijke van het dorp Veen, 1684 1 katern

22 0177 206 Ontvangstbewijzen van geldbedragen, ontvangen door Jacobus Engelenbergh, collecteur van het dorp Veen, 1702-1708 1 omslag 204 Kwitanties van de kerkvoogdij van Veen, 1724-1729 1 omslag 201 Akte van openbare verkoop van een perceel weiland, kadastraal gemeente Aalburg, sectie C, nummer 307, gekocht door Jan Poorter te Wijk, 1888 1 stuk 202 Schuldbekentenis onder hypothecair verband ten laste van Bartel Blom en Peter Versteeg en ten gunste van Antonius Hubertus Johannes Verhoeven te Heusden; met bijlagen, 1893 1 omslag 203 Schuldbekentenis onder hypothecair verband ten laste van Peter Versteeg en ten gunste van Sebastiaan Varossieau te Heusden, 1912 1 stuk lv. AANHANGSEL 208 Verbeterde uitgave van de inventaris van 1981, 1961 1 katern 207 Inventaris van de archieven der Hervormde gemeente Heesbeen, opgemaakt in 1965, 1965 1 katern

0177 23 BIJLAGEN ORDENINGSPLAN ARCHIEF VAN DE KERKERAAD l. Stukken van algemene aard ll. Stukken van bijzondere aard lll. Stukken van de Diakenen a. Ondersteuning b. Beheer der bezittingen c. Financiële administratie ARCHIEF VAN DE KERKVOOGDIJ l. Stukken van algemene aard ll. Stukken van bijzondere aard a. Reglementen b. Kerkvoogden en notabelen c. Predikantsplaats d. Kerkelijk personeel e. Beheer der bezittingen f. Kerkelijke gebouwen g. Financiële administratie lll. Stukken waarvan het verband met de kerkelijke archieven van Heesbeen niet is gebleken lv. Aanhangsel PREDIKANTENLIJST Zie voor een lijst van predikanten de inventaris van het archief van de Nederlandse Hervormde Gemeente Aalburg (archiefblok 0176).