Dienst Gynaecologie en Verloskunde
Inhoud Wat is een stuitligging? 3 De stuitkliniek 3 Uitwendige kering 4 Vaginaal bevallen 7 Bevallen door keizersnede 9 Praktische informatie 10 Mijn afspraken 11 2
Wat is een stuitligging? Bij een stuitligging ligt uw kindje met zijn voetjes of billetjes naar beneden. Aan het einde van de zwangerschap liggen de meeste baby s met het hoofdje naar beneden. Toch blijft 3 tot 5% van de baby s in stuit liggen. Maar als de baby na 36 weken nog altijd niet met het hoofdje naar beneden ligt, is de kans klein dat hij nog zelfstandig draait. De stuitkliniek Als uw baby na 36 weken zwangerschap in stuit ligt, zal uw gynaecoloog of verloskundige u dan ook voorstellen om een afspraak te maken in de stuitkliniek. Het team van de stuitkliniek bestaat uit gynaecologen en verloskundigen. Een afspraak verloopt als volgt: In het verloskwartier (straat 316) In de dienst foetale geneeskunde (straat 178). Tijdens die afspraak bespreken we uitvoerig alle mogelijkheden, zodat u ons na afloop kunt meedelen welke beslissing u genomen hebt: Een uitwendige kering laten uitvoeren Kiezen voor een vaginale bevalling of een keizersnede. Als u kiest voor een vaginale bevalling wordt u uitgenodigd om samen met een verloskundige van de stuitkliniek deel te nemen aan de voorbereidende sessies. 3
Uitwendige kering De uitwendige kering is een verloskundige handeling waarbij geprobeerd wordt om de baby een koprol te laten maken, zodat hij alsnog naar hoofdligging draait. Wanneer? De kering wordt uitgevoerd tussen de 36 ste en de 37 ste zwangerschapsweek, maar ze kan ook later gebeuren, indien nodig zelfs na de theoretische bevallingsdatum. Waar? De kering wordt door een van de verloskundigen uit de stuitkliniek uitgevoerd in het verloskwartier (straat 316) of in de afdeling hoog risico verloskunde (straat 323). U kunt zich laten begeleiden door de persoon van uw keuze. De kans op slagen? Ongeveer 40% van de keringen slagen. De slaagkans van de kering hangt af van de indaling van de billen van uw baby in uw bekken, de positie van zijn rugje, van de placenta en van de hoeveelheid vruchtwater. Doel? Als de kering slaagt, verhoogt u uw kans op een vaginale bevalling (op voorwaarde dat er geen andere medische indicatie voor een keizersnede is). Hoe verloopt de kering? Vóór het draaien Enkele dagen op voorhand wordt bloed geprikt. Gedurende 30 à 60 minuten wordt uw baby gemonitord om te zien of hij het goed maakt. U krijgt een geneesmiddel toegediend om uw baarmoederspier te ontspannen. Dat gebeurt door middel van een intraveneuze injectie of een inhalator. Er wordt u gevraagd om uw blaas te legen. Tijdens het draaien U gaat op een bed liggen. U krijgt eventueel een kussen om uw zijde of benen te ondersteunen. Om het draaien te vergemakkelijken, is het belangrijk dat u goed ontspannen bent en uw spieren loslaat. Vervolgens zal de arts zijn handen op uw buik plaatsen en in de nabijheid van uw bekken zo zacht mogelijk drukken op de billen van uw baby om te proberen hem te 4
laten draaien door een voorwaartse of achterwaartse koprol. De hele manipulatie duurt maximaal enkele minuten. Gewoonlijk onderneemt de arts één tot vier pogingen. Tijdens de manipulatie worden de harttonen van uw baby en zijn ligging regelmatig gecontroleerd door middel van een echo (wat het mogelijk maakt om hem live te observeren). De manipulatie kan onprettig aanvoelen. Breng de arts op de hoogte als u ze moeilijk verdraagt. Hij kan dan een pauze inlassen of de handeling onderbreken. Vóór uw vertrek wordt de positie van de baby nog eens extra gecontroleerd. Gedurende circa een halfuur wordt u nog een laatste keer aan de monitor gelegd om er zeker van te zijn dat het goed gaat met uw baby. Als u resusnegatief bent, wordt er een spuitje Rhogam toegediend om te voorkomen dat u afweerstoffen zou aanmaken. Als de kering mislukt, stellen we u voor om nog dezelfde dag een scan van uw bekken te laten maken. 5
Risico s van een uitwendige kering Een kering is een vaak toegepaste medische handeling die in de meeste gevallen zonder complicaties gebeurt. Maar zoals voor elke medische ingreep bestaat het nulrisico niet en kunnen er bepaalde verwikkelingen optreden (1) : Scheuren van de vruchtblaas (0,2%) Bloedingen (0,3%) De monitoring wijst op een onregelmatigheid (3,3%) Heel zelden (0,15%) moet een keizersnede worden uitgevoerd net na de uitwendige kering, als gevolg van bloedverlies of een vastgestelde onregelmatigheid De moeder voelt pijn (2,8%) De baby kan opnieuw in stuitligging gaan, zelfs na een geslaagde kering (2,5%) In sommige gevallen moet u in het ziekenhuis blijven voor controle. Als u thuis pijn of bloedingen krijgt, of als u voelt dat de baby minder beweegt, keer dan meteen terug naar het ziekenhuis voor opname in het verloskwartier (straat 316). Het is belangrijk om erop te wijzen dat die complicaties zich eveneens kunnen voordoen bij patiëntes die geen uitwendige kering ondergaan hebben en dat er risico s blijven bestaan als men die manipulatie niet probeert. Deze zijn het risico op een keizersnede en het risico op een vaginale stuitbevalling. Alternatieven voor een uitwendige kering Alternatieven zijn osteopathie, acupunctuur en moxibustie (Chinese geneeskunde). Daarnaast kunt u ook posturale therapieën uitproberen: eenvoudige oefeningen die de baby aanmoedigen om een koprol te maken. Meer uitleg daarover krijgt u in de afdeling. 6 (1) Cijfers van Erasmus Ziekenhuis
Vaginaal bevallen 70% van de vrouwen die daarvoor gekozen hebben, zullen vaginaal bevallen. Toezicht Bij uw aankomst in het verloskwartier wordt een echografie gemaakt om de positie van uw baby te controleren, meer bepaald de positie van zijn voetjes en de buiging van zijn hoofdje. De arts onderzoekt eveneens de baarmoederhals om te bepalen hoe ver die geopend is en hoe het staat met de indaling van de billetjes van de baby. De arbeid Tijdens de volledige duur van de arbeid wordt u doorlopend aan een monitor gelegd om te controleren of het goed gaat met uw baby. Er bestaan draagbare monitors zodat u kunt blijven bewegen. Epidurale anesthesie is niet verplicht: u beslist zelf of u een ruggenprik wilt krijgen. We kunnen u ook Kalinox voorstellen, dat is een mengsel van zuurstof en lachgas dat zorgt voor een kortstondige sedatie (vermindering of onderdrukking van de pijn) om eventueel een epidurale verdoving te vermijden. Als een wee begint, inhaleert u dat gas door normaal te ademen in een masker en u doet dat tot het einde van de wee. Dat zal u een ontspannend gevoel geven. Wanneer Kalinox toegediend wordt, moet u in bed blijven, maar u mag elke gewenste houding aannemen. Het product heeft geen effect op de baby. De verloskundige zal u blijven aanmoedigen om te bewegen en regelmatig van positie te veranderen, ongeacht of u een epidurale verdoving gekregen hebt of niet. Als de arbeid goed verloopt, ontsluit de baarmoederhals zich gestaag. Indien dat niet het geval is, moet men wellicht een keizersnede overwegen. De bevalling Tijdens de bevalling mag u een positie naar keuze aannemen. Niettemin zetten wij de vrouw aan om op handen en voeten te bevallen, omdat de baby daardoor maximaal ruimte heeft. In die positie profiteert u ook van de zwaartekracht om de uitdrijving te bevorderen. 7
In het beste geval begint het persen als de baby zo laag mogelijk ingedaald is in het bekken. Doel is om de duur van het persen zoveel mogelijk te beperken. Overigens kan het nodig zijn dat de arts tijdens de bevalling manipulaties uitvoert, om de uitdrijving van de baby te helpen. Er wordt niet systematisch ingeknipt. Als alles voorspoedig verloopt, kan er worden gewacht met het afklemmen van de navelstreng. Risico s van een vaginale bevalling bij een baby in stuitligging Voor de baby: Hij kan minder alert zijn na de geboorte. De apgarscore, de test waarmee de algemene toestand van een pasgeborene wordt nagegaan, is na één minuut gewoonlijk lager dan bij een baby geboren in hoofdligging. Hij kan na de geboorte extra zuurstof nodig hebben of moeten worden opgenomen in een neonataal centrum voor bewaking. Hij kan blauwe plekken hebben op de billen en/of geslachtsdelen. Hij kan enkele dagen zijn beentjes omhoog blijven steken. Hij kan een heupontwrichting oplopen. Los van de vaginale bevalling op zich, kan een baby in stuit door zijn ligging een heupontwrichting oplopen. Om na te gaan of alles in orde is, zal de pediater uw baby onderzoeken. Afhankelijk van het klinisch onderzoek, zal men een echografie maken van de heupen tijdens uw verblijf in de materniteit of rond 6 weken na de bevalling. Voor de moeder: In vergelijking met een bevalling in hoofdligging is het risico groter (ongeveer 30%) dat de arts tijdens de arbeid een keizersnede moet uitvoeren. 8
Bevallen door keizersnede Als u de voorkeur geeft aan een keizersnede, wordt die georganiseerd en uitgevoerd in het operatiekwartier. Vóór de keizersnede Vóór de operatie wordt er een bloedafname gedaan en krijgt u tevens het bezoek van een anesthesist. De risico s van een keizersnede bij stuitligging Voor de baby: Voor een baby in stuitligging zijn er iets minder risico s bij een bevalling door keizersnede dan bij een vaginale bevalling. Dat risico is echter minimaal en niet significatief vanuit statistisch oogpunt. Zoals bij een vaginale bevalling : De apgarscore, is na één minuut gewoonlijk lager dan bij een baby geboren in hoofdligging. Hij kan na de geboorte extra zuurstof nodig hebben of moeten worden opgenomen in een neonataal centrum voor bewaking. Hij kan blauwe plekken hebben op de billen en/of de geslachtsdelen. Hij kan enkele dagen zijn beentjes omhoog blijven steken. Los van de bevalling op zich, kan een baby in stuit door zijn ligging een heupontwrichting oplopen. Om na te gaan of alles in orde is, zal de pediater uw baby onderzoeken. Afhankelijk van het klinisch onderzoek, zal men een echografie maken van de heupen tijdens uw verblijf in de materniteit of rond 6 weken na de bevalling. Voor de moeder: Op korte termijn bestaan er risico s op diepe veneuze trombose, bloedingen en infecties. U ontvangt dus een preventieve behandeling tegen trombose. Het verblijf in de materniteit wordt verlengd (gemiddeld vier dagen in plaats van twee). Op lange termijn zijn er risico s voor de volgende zwangerschappen, meer bepaald het risico dat uw volgende bevalling opnieuw een keizersnede wordt. Daarnaast zijn er ook risico s voor uw volgende baby en de placenta. 9
Praktische informatie In deze brochure werd de belangrijkste informatie opgenomen. Uiteraard staan we altijd tot uw beschikking om bijkomende inlichtingen te verstrekken. Voor alle vragen of om afspraken te wijzigen, kunt u contact met ons opnemen op het nummer 02 555 33 25 of via email: siege.cliniobs@erasme.ulb.ac.be. Bij spoedgevallen kunt u contact opnemen met het geboortekwartier op het nummer 02 555 33 21. 10
Mijn afspraken Afspraak in de stuitkliniek met Dr... Datum van de uitwendige kering:... Datum van de bekkenmeting (beeldvorming van het bekken):... Bespreking van de wijze van bevalling:... Afspraak voorbereiding bevalling met... Mijn vragen 11
«Welke andere reden heeft de mens om een lang leven te wensen dan om voor zoveel mogelijk anderen nuttig te zijn?» ERASMUS (146669 1536) Hôpital Erasme Lenniksebaan 808 B 1070 Brussel T 02 555 31 11 M contact@erasme.ulb.ac.be Dienst Gynaecologie en Verloskunde Stuitkliniek T 02 555 33 25 M siege.cliniobs@erasme.ulb.ac.be. www.erasme.ulb.ac.be Deze brochure bestaat in het Frans en het Engels. Verantwoordelijke uitgever: Pr. Johan Kips Erasmusziekenhuis ULB Lenniksebaan 808 B 1070 Brussel 10/2018 28473/0