18 Augustus RAC CV met de Catalina PBY-5A vanaf Lelystad Foto s: Paul Kuster, Ton den Boer, Robbert Cohen, Leo van Beusekom, Astrid Heske Tekst: Paul Kuster Oftewel: hoe een bruin zeil ineens van links kwam..!! We hebben geluk met het weer. Die ochtend zouden we met kisten vanuit R dam komen vliegen. We zagen de buien lijn gelukkig verdwijnen richting het noord-oosten. Maar de wolkenbasis was te laag. Dat zouden we met onze eigen Diamonds vanuit de RAC niet redden.!! Hopelijk ging het wel door. Henk Cruijssen had in de ochtend al heel vroeg contact met de Catalina organisatie en samen besloten ze tot het groene licht. We gaan wel vliegen!. We moesten alleen kijken of we nog kunnen landen Dat vond ik niks, want we MOESTEN wel landen op het water. Daar ging het toch om, hè? Weet u waar iedere PPL Pilot die in een Diamond; Cessna; Piper of Cirrus vliegt altijd in emergency situation, bang voor is? Het antwoord is: DITCHING! Juist deze normaliter hachelijke situatie, werd nu door de RAC leden en hun introducé s bewust opgezocht! U zult nu wel denken dat al deze mensen levensmoe waren maar niets was minder waar. Er bestaan nl. vliegtuigen die ditching als een operational performance hebben en dat is de Consolidated Catalina PBY-5A Karel Doorman van de Stichting Vrienden van de Catalina te Lelystad Airport. Aangezien de RAC clubvluchten altijd een avontuurlijke trip zijn was de rondvlucht met de Consolidated Catalina PBY-5A echter een ervaring die allen als zeer bijzonder hebben ervaren. 1
Laat ik eerst even de bemanning van onze Catalina aan U voorstellen: Pilots: Arjan Dros en Erik van der Pluijm en onze charmante stewardess: Elena Solari. Arjan was een echte voormalige Koninklijke Marine vlieger en Erik vliegt nu op de B-747 maar hij was ook nog Marinevlieger, op de beruchte Breguet Atlantic en de P3C Orion. En als hobby vliegt hij nu op de Yak-52 van de Dutch Thunder Yaks en de Catalina. Elena is stewardess bij Transavia maar is zo enthousiast van vliegen dat zij in haar vrije tijd zoveel mogelijk op de Catalina als 3e crewmember meevliegt. Haar enthousiasme konden wij natuurlijk wel begrijpen, tenslotte zat de hele kist vol met mensen die een tik van de luchtvaart hebben. Elena was nu eens niet in een stijlvol mantelpakje maar net als beide piloten in een echte oranje Marine vlieger overall. Ook bracht ze geen eten en drinken rond want dat is onmogelijk in de Catalina. Nee, Elena functioneerde nu als Flight Safety Manager, iets waar ze ons inziens uitermate geschikt voor was. Voor de vlucht werd alles door deze Crew duidelijk uiteen gezet en werden de gedragsregels aan boord duidelijk gemaakt. 2
Elona Solari sluit vakkundig de blister overkapping 3
Er stond op het Markermeer een windkracht van 5-6. De golven die daarbij ontstaan zijn al zeer kritisch om een veilige waterlanding te mogen maken. Het is uiteindelijk een oude kist met safety marges die meer uit zijn eigen bouwjaar waren. Om de safety van de Pax te beschermen zijn deze piloten uiterst voorzichtig. Iedereen zat dus ook met gekruiste handen en te hopen dat de piloten een uitweg vonden bij deze wind, anders konden we nl. geen waterlandingen maken. Aangezien onze piloten de Meteo goed inschatten en er een hoop kennis van meteorologie bij hun aanwezig is kwam er toch een oplossing. Misschien houden ze ook van zeilen in hun vrije tijd want al gauw viel de term loefzijde. Dat is een kreet die alleen zeilers kennen en is geen luchtvaart term! We zouden het Markermeer oversteken en dan aan de loefzijde van Den Hoorn proberen de landing te maken. Iedereen blij en wij op weg. 4
Net airborne vanaf Lelystad Instappen in een Catalina is ook speciaal. Aangezien de kist geen tail support heeft moet eerst in het voorste compartiment worden plaatsgenomen. Daarna mogen de resterende pax erin. Het instappen, gaat via de z.g. Blister Windows. Deze Blister Windows zijn kenmerkend voor de Catalina. Zij werden destijds gebruikt voor observatie. Vanuit deze Blister Windows links en rechts heb je een uitzicht van 360 graden. De blisters waren niet alleen voor observatie maar daar stonden vroeger ook mitrailleurs voor de verdediging (zie foto). 5
Zoals u op de foto s kunt zien is het interieur ook niet dat van een Gulfstream V. Maar dat maakt het voor ons als liefhebbers van oude kisten nou juist zo leuk. Alleen stoelen erin en een fasten seat belt sign meer heb je eigenlijk ook niet nodig. Zittend op je seat kijk je direct tegen de binnen-huid van het vliegtuig aan met al zijn spanten en stringers. En het bordje no smoking is eigenlijk niet nodig want roken dat doet de Catalina zelf wel!! Wat wel nodig was voor sommigen waren de oordopjes die voor de vlucht verstrekt waren. De auteur van dit verhaal vond dat niet nodig. Niet uit eigenwijsheid maar als je in zo n antiek vliegtuig vliegt dan moet je ook het machtige geluid van de stermotoren horen! Na het vrijgeven van de Catalina Engineers en na een uitgebreide Pre-Flight Check konden we vertrekken. Tijdens het taxiën werd er door Elena nog een Safety instructie gegeven. Zij liet ons de locatie van de Emergency Exits zien. Bij het zien van deze openingen rezen bij een paar mensen toch de vraag op: zou ik daar wel doorheen passen!. Het werd nog leuker want aangezien de Catalina een Parasoldekker is (i.e. vleugel op een pylon op de romp) ben je nog niet dicht bij de grond of het water. De oplossing van de Consolidated fabriek was dan ook echt Spartaans. Er hing gewoon een touw met knopen naast het raam!! 6
Met een enorme rookwolk startte de Catalina en taxiede naar de baan. De start gaat heel rustig bijna gracieus. Het main en nose landing gear wordt ingetrokken en hij is ineens in de vliegboot configuratie. Tijdens de vlucht mochten we, rekening houdend met de weight en balance, door het vliegtuig lopen. Bij lopen moet u zich niet teveel voorstellen want het is meer klimmen over waterschotten en oppassen dat je je hoofd niet overal stoot. Maar al die ongemakken horen nu juist bij zo n oude kist, geweldig! Met zo n 4 a 5 man tegelijk konden we ook in de sectie van de Blister Windows zitten. En daar heb je werkelijk een geweldig uitzicht. Wij vonden dat prachtig maar de Marine mensen in WW2 zaten daar erg lang te observeren. (De Catalina kon 17 uur hangen ) Dus wij hebben veel respect voor die Crews in WW2. 7
Uiteraard allemaal metertjes niks all-glass cockpit welke wegrot door het zoute water.. Een uniek uitzicht vanuit de blister, richting de staart van de kist. 8
Eindelijk hadden de piloten een geschikte landingsplaats gevonden in de luwte bij Den Hoorn. Het glide-path is zeer geleidelijk en de hoogte naar het water is zeer moeilijk in te schatten. Voor de pilots is dit alleen mogelijk door zeer veel oefening. De eerste aanraking met het water hoorden we lichtelijk maar als de kist echt in het water komt met zijn gewelfde romp is het een hels kabaal. Ook de hele kist trilt enorm van al die krachten die er op komen. Ook een enorme boeggolf is zichtbaar door de ramen. Maar wat een ervaring was het voor iedereen, geweldig! Nadat de engines en props even op quasi-idle hadden gedraaid en we een beetje ronddobberde werd weer full power gegeven. De krachtige motoren trekken de kist door het water van het IJsselmeer en geven hem dan genoeg snelheid om weer Lift te krijgen. Al druipend vliegt de Catalina dan weer verder. Gelukkig maakte we daarna nog een landing die net zo enerverend was. Voor al die Luchtvaartfanaten aan boord was het een geweldige belevenis. Voor de zeilers op het IJsselmeer wat minder want die hadden die middag echt geen idee dat er een Catalina voor hun ogen zou landen. Daarna werd weer koers gezet naar Lelystad nadat we bijna 400 liter fuel hadden verstookt!!! Door de gehele crew en aircraft engineers werd er een debriefing gehouden waarin zei alle tijd namen voor het beantwoorden van vragen. Tevens werd na de debriefing de mogelijkheid geboden voor het kopen van items en een aantal zeer goede historische boeken. Het geld is bestemd voor het ondersteunen van de Stichting. Alle mensen hebben wat gekocht en een aantal is ook (of was al) donateur geworden. Laten we hopen dat deze Stichting zijn mooie werk kan voortzetten want de Dutch Heritage moet en zal blijven behouden. Met dank aan de Stichting Vrienden van de Catalina al de Aircraft Engineers en de Crew Arjan; Erik en Elena, voor deze geweldige vlucht! Paul Kuster Rotterdamsche Aero Club 9
Paul Kuster (Schrijver dezes) bij zijn favoriete kist. Erik van der Pluijm op de bok 10
Detail van het complexe intrekbare onderstel; ook Fokker doet er in mee.! 11
Ik kijk hier vanuit het mechaniek oogpunt. Prachtig, en toen had men nog geen 3-D CATIA V 12
Arjan Dros houdt alles nauwlettend in de gaten!. 13
Elona Solari in haar element! 14
15
Het lijkt wel een onderzeeër, met de gangborden etc.. 16
Faris Ustamujic demonstreert Hoe breed is 1 meter? Het bekende reddingstouw. Erik Hartel gelooft er niks van. 17
Henk Cruijssen en Robbert Cohen, genietend van het uitzicht in de Blister 18
We staan in direct contact met de Catalina crew; om te zeggen dat het weer een terrible day is (Hij wordt daarvoor behandeld ). 19
En plotseling komt een zeilschip van links.hoe zit het eigenlijk met de voorrangsregels??? 20
21
22
Onderstel gaat weer uit; vlak voor de landing op Lelystad. 23
24
25 Paul Kuster legt het nog even uit: En dit is het touwtje als je het niet meer ziet zitten
Robbert Cohen in zijn element! 26
De gevlogen route, helemaal naar Hoorn, want daar was het relatief rustig! 27
28
De totale RAC ploeg, samen met de Catalina crew Een geweldige dag! 29