Techniek in het VMBO
Projectkaart Functiekaarten Opdrachtkaarten Formulieren
Colofon Deze job hoort bij de mini-bedrijfssimulaties en is ontwikkeld in opdracht van het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf (OTIB). Projectleiding C. van de Graaf & Partners, Amstelveen Idee C. van de Graaf & Partners, Amstelveen OTIB, Woerden Opleidingskundige realisatie C. van de Graaf & Partners, Amstelveen Inhoud OTIB, Woerden Ontwerp Hollands Lof ontwerpers bv, Haarlem Vormgeving / Drukken Accentdesign, Mijdrecht Verweij Printing, Mijdrecht Platform Technische Installaties April 2008
Projectkaart
Projectkaart Situatie Lucas van Hoorn gaat volgend schooljaar naar het voortgezet onderwijs. De kleine oude zolder is al jaren zijn slaapkamer. Dat wil hij zo laten. Maar het is er nu vaak veel te koud. Zo kan hij er s winters geen huiswerk maken. En, om een mooie studeerplek te maken, moet er nog wel wat ruimte gemaakt worden. De familie Van Hoorn heeft bedacht dat de wastafel best weg kan. Dat scheelt een hoop ruimte. Zijn bureau kan dan daar staan. Er zijn alleen nog wel een paar goede spots nodig. Verder willen ze een nieuwe radiator laten plaatsen, die wel genoeg warmte geeft. De familie belt jullie projectleider bij het installatiebedrijf Van Weijlen. Jullie projectleider heeft een offerte opgesteld voor de familie Van Hoorn. Afgesproken is dat het werk wordt opgeleverd voordat de familie op vakantie gaat. Functies Monteur Assistent-monteur Tijd 20 uur Eindproduct Aangenaam warme studeerzolder Stappen Aanleggen radiator, wandcontactdozen en spots met bediening Monteren leidingen voor radiator en elektriciteit In werking stellen installatie Opleveren installatie met gebruiksaanwijzing Wensen eisen Een tevreden klant Installatie volgens opdracht en geldende voorschriften, zoals NEN 1010, 1006 en 3215. I.p.v. installatie volgens NEN 1010 Arbo normen Juiste beroepshouding
Projectkaart Opdrachtkaarten Dit zijn kaarten om mee te werken. Offertefase Gesprek met projectleider / klant Uitvoeringsfase Projectplanning Materialen en Materieel Installeren 1 t/m 4 Testen Gebruiksaanwijzing Opleveringsfase Projectoplevering Interne administratie Evaluatiefase Projectevaluatie Formulieren Dit zijn formulieren om te kopiëren. Voorbereiding gesprek met projectleider / klant Gespreksverslag Installatietekening Projectplanning Weekstaat Installatietekening Magazijnbon Weekstaat Installatietekening Weekstaat Weekstaat Gebruiksaanwijzing Weekstaat Gebruiksaanwijzing Weekstaat Weekstaat Magazijnbon Evaluatieformulier
Functiekaarten
Functiekaart Elektromonteur Als elektromonteur ben je vooral bezig met het aanleggen van de elektrische installaties. Maar ook moet je contact met de klant onderhouden, de planning bewaken en bijhouden hoeveel uur je werkt en welke materialen je gebruikt. Taken Onderhouden contact met de klant. Uitvoeren installatiewerkzaamheden volgens NEN 1010. Signaleren fouten en onveilige situaties. Verantwoordelijkheid dragen voor eigen werkzaamheden en veilige werkomgeving. Ondersteunen collega-monteurs bij het uitvoeren van installatiewerkzaamheden. Opleveren van de installatie. Opstellen gebruiksaanwijzing. Zorgdragen voor naleving van de planning. Verantwoorden van de uren. Opruimen van de overgebleven materialen. Aandachtspunten Veiligheid. Kwaliteit eigen werk. Goede samenwerking met collega s. Verantwoordelijkheid voor installatie, werking en kwaliteit. Juiste beroepshouding.
Functiekaart Installatiemonteur Als installatiemonteur ben je vooral bezig met het monteren van de water-, gas-, sanitair en verwarmingsinstallaties. Maar ook moet je contact met de klant onderhouden, de planning bewaken en bijhouden hoeveel uur je werkt en welke materialen je gebruikt. Taken Onderhouden contact met de klant. Uitvoeren installatiewerkzaamheden volgens NEN 1006, 3275 en 3215. Signaleren fouten en onveilige situaties. Verantwoordelijkheid dragen voor eigen installatiewerkzaamheden en veilige werkomgeving. Ondersteunen collega-monteurs bij het uitvoeren van installatiewerkzaamheden. Opleveren van de installatie. Opstellen gebruiksaanwijzing. Zorgdragen voor naleving van de planning. Verantwoorden uren. Opruimen van de overgebleven materialen. Aandachtspunten Veiligheid. Kwaliteit eigen werk. Goede samenwerking met collega s. Verantwoordelijkheid voor installatie, werking en kwaliteit.
Opdrachtkaarten
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Gesprek met projectleider / klant Wat is de opdracht? Jullie hebben de opdracht gekregen. Om de opdracht goed te kunnen uitvoeren gaan jullie samen het gesprek voorbereiden. Hebben jullie alle informatie van de projectleider / klant gekregen? Of ontbreekt er nog informatie en moeten jullie nog een gesprek met de projectleider / klant voeren? Stappen 1 Bereid samen het gesprek voor. Voorbereiding gesprek met de projectleider / klant 2 Voer het gesprek. 3 Maak een verslag van het gesprek. Gespreksverslag gesprek met projectleider / klant 4 Maak één of meer schetsen van de situatie. Installatietekening
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Gesprek met de projectleider / klant Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Voorbereiden van een gesprek Vragen stellen Luisteren Symbolen benoemen en gebruiken Jezelf voorstellen Voeren van een kennismakingsgesprek Aandachtspunten Lees de opdracht goed door. Bedenk wat je al weet van de klant, installatie en planning. Bedenk de vragen die je nog nodig hebt om aan de slag te gaan. Bereid de introductie en afsluiting van het gesprek voor door te oefenen of het uit te schrijven.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Projectplanning Hoe ziet de planning eruit? Voordat jullie beginnen met installeren, moeten jullie altijd de werkzaamheden plannen. In deze opdracht heeft de projectleider al een projectplanning gemaakt. Bekijk deze planning en vul de geplande uren in. Stappen 1 Vul samen de projectplanning in. Projectplanning 2 Bespreek de planning met de projectleider. 3 Gaan jullie akkoord met de planning? Zet dan een paraaf onder de projectplanning. Laat de projectleider ook paraferen. Projectplanning 4 Spreek af dat jullie allebei de weekstaat bijhouden en de materiaallijst invullen. 5 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Plannen Planning maken Taken verdelen Eigen mening geven
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Projectplanning Aandachtspunten Houd bij het maken van de projectplanning rekening met momenten (uren) waarvan je nu al weet dat je niet aan het project kunt werken. Schrijf kort en duidelijk op wie welke werkzaamheden heeft uitgevoerd.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Materialen en materieel Wat hebben we nodig? Jullie bereiden het werk eerst voor, voordat je echt aan de slag gaat. Samen denken jullie na over het volgende: Hoeveel tijd is er nodig om de werkvoorbereiding uit te voeren? Wat hebben we qua materiaal en gereedschappen nodig om de opdracht uit te voeren? Daarna gaan jullie een magazijnbon maken en gaan jullie het materiaal bestellen bij het magazijn. Stappen 1 Maak een elektro- en installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal hoeveel tijd jullie voor dit onderdeel hebben. 3 Bepaal welk materiaal en gereedschap jullie nodig hebben. 4 Schrijf op de magazijnbon welk materiaal en gereedschap nodig is en hoeveel dat kost. Magazijnbon 5 Bestel het materiaal en gereedschap bij het magazijn (materiaalbeheer). 6 Werk de uren op de weekstaat bij. Weekstaat
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Materialen en materieel Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Catalogi voor materiaal Prijs index materiaal Lesbrieven montage boxen nr. 1, 2, 3, 4 Aandachtspunten Bestel alleen noodzakelijk materiaal. Denk aan de veiligheid bij de installatie (beschermingsmiddelen).
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 1: Wastafel verwijderen Aan de slag! Jullie hebben de werkzaamheden voorbereid: de planning is klaar; het materiaal is besteld. Jullie gaan nu samen de installatie per onderdeel monteren, te beginnen met het weghalen van de wastafel. Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Afsluiten en aftappen van de waterleiding. 3 Koppel de waterleiding van de wastafelmengkraan. 4 Verwijder de plugbekersifon. 5 Demonteer de wastafel. 6 Demonteer de leidingen en dop deze af met een eindkap knelkoppeling. 7 Demonteer de afvoer en dop deze af met lijmkap of speciedeksel. 8 Zet de waterleiding weer onder druk. 9 Controleer of er een lekkage optreedt. 10 Werk de weekstaat bij. Weekstaat
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 1: Wastafel verwijderen Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Lesbrieven montage boxen nr. 1, 2, 3, 4, 5 Aandachtspunten Denk aan het milieu. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 2: Radiator vervangen Aan de slag! Nu gaan jullie de oude radiator vervangen voor een grotere radiator. Stappen Verwarmingsinstallatie 1 Bekijk de installatietechnische tekening. Installatietekening 2 Bekijk of de oude radiator wel of geen voetventielen heeft. 2a. Wel voetventielen: laat alleen de radiator leeglopen. 2b. Geen voetventielen: laat het hele circuit leeglopen. 3 Verwijder de oude radiator en de aansluitleidingen. 4 Bepaal eventueel de nieuwe plaats van de nieuwe radiator. 5 Monteer de radiatorkraan, het voetventiel, de ontluchtingskraan en een stop in de overgebleven aansluiting van de radiator. 6 Plaats de radiator in de beugels. 7 Sluit de radiator aan. 8 Vul de installatie met water. 9 Ontlucht de cv-installatie. 10 Controleer de installatie op dichtheid.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 2: Radiator vervangen 11 Controleer de waterdruk van de installatie. Indien de waterdruk van de cv-installatie te laag is, vul de installatie bij en ontlucht opnieuw. 12 Stel de installatie in bedrijf. 13 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Ontluchten Aftappen, vullen, bijvullen Lesbrieven montage boxen nr. 1, 2, 3, 4, 15, 16, 17, 18, 20, 21, 22, 23 Klemverbinding op aansluitcombinatie met beschermvoet maken Verdeler monteren Aandachtspunten Denk aan het milieu. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 3: Aanpassen elektriciteit Aan de slag! Jullie gaan een 230V basisinstallatie aanleggen. Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de elektrotechnische tekening. Installatietekening 2 Zorg dat de tekening zowel de oude als de nieuwe aansluitpunten laat zien. 3 Leg het buizen / plintgootsysteem aan en trek de bedrading. 4 Maak de lassen. 5 Monteer schakelaars en wandcontactdozen. 6 Bepaal de plaats van de armaturen. 7 Bepaal het type armatuur en de lichtsterkte. 8 Monteer de armaturen. 9 Monteer de spots. 10 Sluit de verlichting aan. 11 Controleer / meet de vereffeningsleiding en aansluiting.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 3: Aanpassen elektriciteit 12 Test de installatie. 13 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Buizen / plintgootsysteem aanleggen Schakelaar monteren en aansluiten Wandcontactdoos monteren Lassen maken Aandachtspunten Let op de tekening in verband met plintgootsysteem. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 4: Installeren telefoon CAI Aan de slag! Jullie gaan nu de telefoon en het datanetwerk aansluiten. Stappen Elektrische installatie 1 Bekijk de elektrotechnische tekening. Installatietekening 2 Bepaal de plaats van de walloutlets en telefoonaansluiting. 3 Monteer de plintgoten / wandgoten. 4 Monteer de walloutlets. 5 Monteer de wandcontactdozen voor de telefoonaansluiting. 6 Trek de UTP kabels. 7 Bewerk de UTP kabels met dataconnectoren. 8 Monteer de walloutlets en telefoonaansluiting af. 9 Werk de plintgoten / wandgoten af. 10 Plaats de computers, printer en router. 11 Sluit alle netwerkkabels aan.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Installeren 4: Installeren telefoon CAI 12 Test de werking. 13 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Telefoon en datanetwerk aansluiten Aandachtspunten Denk aan de UTP kabel voor de telefoonaansluiting voor het internet. Veiligheid. Draag verantwoording voor installatie en kwaliteit. Werk volgens opdracht en geldende regels.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Testen Werkt het goed? De installatie is gemonteerd. Maar werkt de installatie goed? Of ontbreekt er nog iets? Samen met de docent stellen jullie de installatie in bedrijf en controleren jullie of de installatie goed werkt. Stappen 1 Breng de waterleiding op druk. 2 Controleer of er geen lekkage optreedt. 3 Sanitaire afvoerleidingen controleren op dichtheid. 4 Bij lekkage: lek opsporen en herstellen. 5 Meet met een tweepolige spanningsaanwijzer of de installatie spanningsloos is (i.v.m. veiligheid). 6 Vraag de docent om spanning op de installatie te zetten. 7 Controleer de werking van de installatie. 8 Bij onjuiste werking: fout opsporen en herstellen. 9 Maak gereed voor oplevering 10 Werk de weekstaat bij. Weekstaat
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Testen Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Test Meten Veiligheid Aansluitschema onderdelen Opleveringschecklist Fouten zoeken Storing verhelpen Overleggen met een collega Eigen mening geven Eigen werk evalueren Aandachtspunten Test de installatie steeds in een vaste volgorde. Ruim de werkplek op.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Gebruiksaanwijzing Hoe werkt het? De installatie is klaar. En werkt! Om de klant zo goed mogelijk van dienst te zijn, maken jullie een gebruiksaanwijzing. Dan weet de klant tenminste hoe de installatie werkt. Stappen 1 Maak samen de gebruiksaanwijzing van de verschillende installatiedelen. Gebruiksaanwijzing 2 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Internet Technische gegevens onderdelen Aansluitschema van technische apparatuur lezen en tekenen Aandachtspunten Let op het schriftelijke taalgebruik. Leg kort uit hoe de installatie werkt. Geef duidelijk aan wat de klant moet doen als de installatie niet meer werkt. Zorg ervoor dat het werk er verzorgd uitziet.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Projectoplevering Lever de installatie op! Nu gaan jullie de installatie bij de klant opleveren. Bij de oplevering licht je ook de gebruiksaanwijzing toe. Stappen 1 Spreek met de klant af wanneer jullie de installatie gaan opleveren. 2 Leg aan de klant uit hoe de installatie werkt en stel de installatie in bedrijf. Gebruiksaanwijzing 3 Overhandig de gebruiksaanwijzing. Gebruiksaanwijzing 4 Werk de weekstaat bij. Weekstaat Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden In bedrijf stellen De werking van de installatie aan de klant vertellen Aandachtspunten Laat de klant zien wat de belangrijkste onderdelen van de installatie doen. Vertel de klant wat hij moet doen om de installatie te bedienen. Vertel kort wat er in de gebruiksaanwijzing staat.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Interne administratie Rond het project af! De installatie is aan de klant opgeleverd. Het laatste onderdeel van het project is het bijwerken van de interne administratie. Jullie berekenen hoeveel uur aan het project is besteed. Ook stellen jullie vast wat het materiaalverbruik is. Verwerk dit op de magazijnbon. Stappen 1 Verzamel de weekstaten. Weekstaat 2 Reken uit hoeveel uur aan de opdracht is besteed. Weekstaat 3 Vul op de magazijnbon in welke materialen over zijn. Magazijnbon 4 Reken uit wat je aan materialen hebt gebruikt. 5 Breng de overgebleven materialen en gereedschappen terug naar het magazijn. 6 Lever de weekstaten en de magazijnbon in bij de projectleider. Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Administratie Aandachtspunten Ga zorgvuldig om met het materiaal. Het project dient binnen de geplande tijd af te zijn.
Opdrachtkaart offertefase uitvoerfase opleverfase evaluatiefase Projectevaluatie En hoe is alles gegaan? Jullie hebben de installatie bij de klant opgeleverd, de gereedschappen en materialen opgeruimd, de rekening verstuurd en de nazorg uitgevoerd. Dan is het nu tijd om samen terug te kijken op de uitvoering van het project. Stappen 1 Maak een afspraak met de projectleider / docent. 2 Kijk samen terug op de uitvoering van het project. Evaluatie 3 Bespreek het evaluatieformulier met de projectleider / docent. Bronnen Begrippen Informatiebronnen Vakmatige vaardigheden Evaluatie Eigen werk evalueren Luisteren Eigen mening geven Aandachtspunten Bedenk van tevoren wat je wilt zeggen. Denk aan de juiste omgangsvormen.
Formulieren
Formulier Voorbereiding gesprek opdrachtmet klant 1 Wie is de klant (aantal inwoners, leeftijd, randvoorwaarden werkzaamheden, enz.)? 2 Wanneer moet de installatie klaar zijn? 3 Wat is de opdracht van de klant? 4 Aan welke technische specificaties moet de installatie voldoen? 5 Welke materialen gaan jullie gebruiken?
Formulier Voorbereiding opdracht 6 Welk extra gereedschap en materieel hebben jullie nodig? 7 Zijn er vragen nog niet beantwoord? Welke informatie over de opdracht ontbreekt nog? Weet je al: Waar de installatie komt? Waar de bedieningsschakelaars geplaatst worden? Waar de meterkast is? 8 Welke vragen gaan jullie aan de projectleider / klant stellen?
Formulier Gespreksverslag Gesprek met: Gesproken over: Datum: Plaats: 1 Welke vragen hebben jullie gesteld? 2 Beschrijf kort de informatie die jullie hebben verzameld. 3 Welke afspraken hebben jullie met de klant gemaakt?
Formulier Installatietekening Schets de installatie.
Formulier Projectplanning Namen: Project: Projectnummer: Activiteit Wie Geplande tijd Tijd p.p. Planning bespreken Taakverdeling Werkvolgorde Schetsen installaties Materialen en gereedschappen opzoeken in catalogus en bestellen Aanleggen voeding en schakelaars Afmonteren oude installaties Monteren nieuwe installaties Installaties aansluiten Testen van de installaties Gebruiksaanwijzing maken en uitleg geven aan klant Project opleveren Interne administratie van gewerkte uren en materiaalverbruik Evaluatie van het project Elektromonteur, Installatiemonteur Elektromonteur, Installatiemonteur Elektromonteur, Installatiemonteur Elektromonteur, Installatiemonteur Elektromonteur, Installatiemonteur Elektromonteur, Installatiemonteur Elektromonteur, Installatiemonteur Elektromonteur, Installatiemonteur Elektromonteur, Installatiemonteur Elektromonteur, Installatiemonteur Elektromonteur, Installatiemonteur Totaal 20 uur
Formulier Projectplanning Namen: Project: Projectnummer: Paraaf monteur 1: Paraaf monteur 2: Paraaf projectleider:
Formulier Weekstaat Namen: Project: Projectnummer: Week: Datum Functie Uitgevoerde werkzaamheden Uren Totaal aantal uren
Formulier Magazijnbon Naam aanvrager: Levering: Project: Projectnummer: Datum: Retour: Materialen / componenten / toestellen / etc. Aantal Omschrijving Over Speciaal gereedschap / materieel Aantal Omschrijving Over Paraaf aanvrager: Paraaf magazijnmedewerker: Tweede paraaf retour magazijnbon Tweede paraaf retour magazijnbon
Formulier Gebruiksaanwijzing Naam: Datum: Project: Welke onderdelen van de installatie moet de klant zelf kunnen bedienen? Geef een beschrijving van de werking van de installatieonderdelen.
Formulier Gebruiksaanwijzing Maak een tekening van de installatie.
Formulier Evaluatie Namen: Project: Projectnummer: Week / weken: 1 Waren de taken aan het begin van het project voor iedereen duidelijk? Ja / Nee Nee, wat niet? 2 Wat vonden jullie moeilijk? 3 Welke werkzaamheden waren makkelijk?
Formulier Evaluatie 4 Hoe verliep de samenwerking? a. Wat ging goed? b. Wat ging minder goed? 5 Wat zouden jullie de volgende keer anders doen? 6 Hebben jullie de planning gehaald? Ja: Waardoor komt dat? Nee: Welk deel van de planning hebben jullie niet gehaald? En hoe komt dat?
Formulier Evaluatie 7 Wat hebben jullie van dit project geleerd? 8 Welke onderdelen of werkzaamheden vonden jullie het leukst om uit te voeren?
Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch InstallatieBedrijf Postbus 416 3440 AK Woerden T 0800 8855885 F 0348 43 73 45 E servicedesk@otib.nl I www.otib.nl In OTIB zijn vertegenwoordigd: