COLLECTIEPLAN Bibliotheekcollecties Universiteit Leiden DEEL II De bibliotheekcollecties per domein
2 Collectieplan Deel II 1 oktober 2008
INHOUD DEEL II DEEL II De bibliotheekcollecties per domein...1 Inleiding...5 1. Algemene wetenschappelijke collecties...7 1.1. Algemene collecties...7 1.1.1. Big deals: licenties in consortiumverband... 7 1.1.2. Elektronisch Bestandenoverleg (EBO)... 8 1.2. Letteren...9 1.2.1. Letteren Algemeen... 12 1.2.2. Geschiedenis... 13 1.2.3. Kunst... 21 1.2.4. Chinees... 28 1.2.5. Diverse talen... 35 1.2.6. Duits... 42 1.2.7. Engels... 46 1.2.8. Frans... 50 1.2.9. Italiaans... 57 1.2.10. Japans (en Koreanistiek)... 63 1.2.11. Koreanistiek... 69 1.2.12. Klassieke talen en Oudheid... 71 1.2.13. Papyrologie... 78 1.2.14. Latijns-Amerika (incl. Spaans en Portugees)... 81 1.2.15. Literatuurwetenschap... 87 1.2.16. Midden-Oosten en Islamitische wereld... 93 1.2.17. Nederlands... 101 1.2.17a Fries... 106 1.2.17b Afrikaans... 107 1.2.18. Oost Europa (incl. Slavische talen)... 108 1.2.19. Taalwetenschap... 111 1.2.20. Zuidoost Azië en Oceanië... 117 1.2.21. Zuid- en Centraal Azië... 120 1.2.22. Wetenschapsgeschiedenis... 131 1.2.23. Media en Praktijkstudies... 131 1.3. Godsdienstwetenschappen...137 1.4. Wijsbegeerte...139 1.5. Archeologie...149 1.6. Sociale Wetenschappen...153 1.6.1. Sociale wetenschappen algemeen (inclusief Sociologie en de VENA-collectie)... 156 1.6.2. Bestuurskunde... 157 1.6.3. Culturele Antropologie / Ontwikkelingssociologie... 159 1.6.4. Pedagogiek... 161 1.6.5. Politicologie... 163 1.6.6. Psychologie... 165 1.6.7. Bijlage: Collectievormingsprofielen Sociale Wetenschappen... 167 1.7. Rechten...177 1.7.1. Juridische Bibliotheek... 177 1.7.2. Niet-westers recht: Van Vollenhoven Bibliotheek voor Recht, Bestuur & Ontwikkeling... 182 1.7.3. Oost-Europees Recht en Ruslandkunde: Bibliotheek & Doc.bureau Oost-Europees Recht... 186 1.8. Wiskunde & Natuurwetenschappen...189 1.8.1. Natuurwetenschappen - algemeen... 189 1.8.2. Sterrenkunde... 189 1.8.3. Natuurkunde... 189 Collectieplan Deel II 1 oktober 2008 3
1.8.4. Scheikunde & farmacie... 189 1.8.5. Informatica... 189 1.8.6. Wiskunde... 189 1.8.7. Biologie... 189 1.9. Geneeskunde...191 1.10. Overige bibliotheekcollecties...203 1.10.1. Academisch Historisch Museum... 203 1.10.2. Bibliotheek - Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden... 203 1.10.3. Nationaal Herbarium Nederland - Leiden... 208 1.10.4. ICLON... 209 2. Bijzondere Collecties...211 2.1. Bijzondere collecties - Universiteitsbibliotheek...211 2.2. Foto s en fotografica...213 2.3. Handschriften, archieven en brieven...217 2.4. Kaarten en Atlassen...224 2.5. Oosterse collecties...228 2.5.1. Midden-Oosten collecties... 228 2.5.2. Hebraïca en Semitica... 233 2.5.3. Zuid- en Zuidoost-Azië collecties... 236 2.5.4. Instituut Kern: bijzondere collecties Indologie en Tibet... 243 2.6. Japans en Chinees...243 2.6.1. Universiteitsbibliotheek: bijzondere collecties Japans en Chinees... 243 2.6.2. Sinologische Bibliotheek: bijzondere Chinese collecties... 246 2.7. Oude drukken en bijzondere uitgaven...249 2.8. Prenten en tekeningen, portretten, afbeeldingen van planten...254 2.8.1. Prenten en tekeningen... 254 2.8.2. Portretten (Icones)... 257 2.8.3. Bijzondere afbeeldingen Nationaal Herbarium Nederland Leiden... 259 Bijlage IIa Verantwoordelijke auteurs per domein...261 Bijlage IIb Alfabetisch overzicht van verantwoordelijke auteurs...263 4 Collectieplan Deel II 1 oktober 2008
Inleiding In Deel II van het Collectieplan van de bibliotheekcollecties van de Universiteit Leiden wordt per (deel)collectie dieper ingegaan op de daarvoor geldende bijzonderheden. Naast een beschrijving van de bestaande collectie ligt in dit deel een belangrijk accent op de collectievormingsprofielen, waarin het beleid wordt neergelegd voor de ontwikkeling van de desbetreffende (deel)collectie in de komende tijd. Omdat de collectievorming afgestemd moet zijn op onderwijs en onderzoek zijn de profielen per definitie onderhevig aan voortdurende verandering. Met name Deel II van het Collectieplan is in die zin een werkdocument, dat permanente bijstelling behoeft. In dit deel worden de Algemene wetenschappelijke collecties en de Bijzondere collecties apart behandeld. Een belangrijke reden daarvoor is dat bij de algemene wetenschappelijke collecties sprake is van een ander type relatie met onderwijs en onderzoek dan bij de bijzondere collecties. Bij de bijzondere collecties gelden bovendien specifieke eisen die gesteld worden aan het beheer, de bewaarcondities en het gebruik van de materialen, en spelen daarnaast overwegingen van meer cultuurhistorische aard een rol. De domeinprofielen in Deel II van het Collectieplan bieden gezamenlijk een overzicht over de bibliotheekcollecties van de Universiteit Leiden in het algemeen. Zij hebben daarnaast echter vooral een belangrijke functie als werkdocument voor de domeinbeheerders in overleg met hun specifieke doelgroepen 1. De domeinprofielen zijn geschreven en worden onderhouden door de desbetreffende domeinbeheerders, meestal een vakreferent, informatiespecialist of conservator. Bijlage II geeft een overzicht van de verantwoordelijke auteurs en domeinbeheerders, zowel per domein (IIa) als alfabetisch op naam (IIb). Josje Calff Adjunct-directeur Universiteitsbibliotheek Voorzitter Kernteam Collectieplan 1 De verschillende onderdelen van de hier afgedrukte werkversie zijn het laatst bijgewerkt in de periode tussen 16 mei en 23 juni. Collectieplan Deel II 1 oktober 2008 5
6 Collectieplan Deel II 1 oktober 2008
1. Algemene wetenschappelijke collecties 1.1. Algemene collecties Zowel op de UB als op de meeste andere lokaties zijn werken aanwezig die als algemeen kunnen worden gekenschetst, zoals woordenboeken en encyclopediën, maar van één collectie algemeen in fysieke zin is geen sprake. Dit is wel het geval waar het gaat om digitale collecties, waarvoor licenties worden afgesloten die voor alle faculteiten van belang zijn. 1.1.1. Big deals: licenties in consortiumverband Door in consortiumverband licenties af te sluiten wil UKB de beschikbaarheid van digitale wetenschappelijke informatie tegen een acceptabele prijs vergroten. Door goede afspraken met uitgevers te maken, zowel commercieel als juridisch, wordt gestreefd naar een zo breed mogelijke toegang tot wetenschappelijke informatie tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden. Belangrijke wensen bij het afsluiten van de licenties hebben betrekking op: Duurzame opslag van de informatie Perpetual access tot de informatie (ook wanneer het abonnement eenzijdig door de UB Leiden wordt beëindigd Remote access voor geautoriseerde gebruikers (studenten en medewerkers van UL) Toegang voor walk in users (geregistreerde bezoekers van de bibliotheken van de UL) Gebruik van informatie in onderwijsmareriaal (readers) en DLO van de UL Interbibliothecair leenverkeer voor niet commercieel gebruik De Universiteit Leiden behartigt haar belangen inzake licenties voor elektronische informatiematerialen op landelijk niveau via de UKB-werkgroep Licenties. Deze werkgroep opereert namens de UB-en en bepaalt prioritering, uitgangspunten en randvoorwaarden voor af te sluiten of te verlengen licenties. Het daadwerkelijk onderhandelen, afsluiten, betalen en doorberekenen en overige administratie wordt door het Licentiebureau van Surfdiensten gedaan. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de huidige participaties van de Universiteit Leiden. Participaties Universiteit Leiden per september 2007 Blackwell 2005-2007 Blackwell Synergy voor UL voor 2007 conform UKB model. Elsevier Freedom Collection en Subject Backfile Collection voor UL voor 2007 conform UKB Elsevier 2005-2009 model Elsevier 2005-2009 UL Elsevier Cell Press IOS Press 2007-2009 UL, fixed price voor 2007 ISI 2004-2007 ISI Technology Fee 2007 ISI 2004-2007 Journal Citation Reports, 2007 fixed price voor Universiteiten ISI 2004-2007 Web of Science 2007 fixed price voor Universiteiten Lexis Nexis 2007 Krantenbank, normatief Lexis Nexis 2007 Module 5, gebruikerslicentie Publisher 1 Topic, voor Universiteiten, UMC's en Hogescholen (vanaf 2.000 studenten), fixed Lexis Nexis 2007 price Lippincott Williams & Wilkins 2006-2010 UL - LWW Total Access Collection & Archive voor 2007 Collectieplan Deel II 1 oktober 2008 7
LWW Legacy Archive 2007 Lippincott Williams & Wilkins Legacy Archive, eenmalig bedrag in twee termijnen Mary Ann Liebert 2007-2009 UL, fixed price voor 2007 OUP Journals 2006-2009 Oxford Journal Collection voor UL voor 2007 conform UKB model OUP Reference 2004-2007 ILDC Universiteiten met meer dan 750 studenten Rechten, unlimited OUP Reference 2004-2007 ODNB Universiteiten, 2-3 concurrent users OUP Reference 2004-2007 OED Universiteiten met 5.001-15.000 studenten ProQuest 2005-2010 Access Fee en Update Fee 2007 ProQuest 2005-2010 Early English Books Online (inclusief MARC records), fixed price Reed Business Information 2006 07 SubsidieTotaal, fixed price meer dan 2.000 studenten en de KB Sage 2006-2008 Universiteit Leiden Springer 2005-2007 Brill Online Journals voor 2007 voor Universiteit Leiden Springer 2005-2007 E-books / E-reference Works (gratis) Springer 2005-2007 Springer Online Journals en Journal Archives voor UL voor 2007 conform UKB model Thomson Gale (ECCO) 2007 Eighteenth Century Collections Online (ECCO) Thomson Gale (ECCO) 2007 Eighteenth Century Collections Online (ECCO), Hosting service fee Thomson Gale 2003-2007 MLA 5 users, fixed price Van Dale Lexicografie 2007-2010 Van Dale, normatief Wiley 2005-2007 Cochrane Library, fixed price voor Core Members Wiley 2005-2007 Wiley Online Journals voor UL voor 2007 conform UKB model. 1.1.2. Elektronisch Bestandenoverleg (EBO) Binnen het EBO vindt afstemming plaats over af te sluiten licenties binnen de UL. Hierbij wordt overlegd over de door het UKB voorbereide licenties maar ook over licenties die alleen door UL worden afgesloten. Het betreft licenties voor alle documenttypen (tijdschriften, naslagwerken, bronnen). Door de vergadering worden de voorstellen beoordeeld op inhoudelijke relevantie voor UL, op usability van het platform en op technische aspecten van het platform. Eveneens vindt afstemming plaats over de kostenverdeling tussen de deelnemende bibliotheken. Alle faculteiten zijn in het EBO vertegenwoordigd. 8 Collectieplan Deel II 1 oktober 2008
1.2. Letteren De Universiteitsbibliotheek fungeert als de faculteitsbibliotheek voor de Faculteit der Letteren. Voorafgaand aan de profielen van de afzonderlijke letterendomeinen, wordt hier ingegaan op een aantal aspecten die voor alle letterencollecties in de Universiteitsbibliotheek gelijk zijn; deze onderwerpen komen in de afzonderlijke domeinprofielen alleen aan de orde voorzover het om domeinspecifieke zaken gaat. De collecties van een beperkt aantal letterendomeinen bevinden zich niet in de Universiteitsbibliotheek, maar op aparte, decentrale locaties. Dit betreft de domeinen Kunstgeschiedenis, Chinees, Japans en Koreanistiek en Indologie. Fysieke staat Voor bijzonderheden over de fysieke staat van de papieren collecties op de UB zie Deel I 3.2.1. Gebruik De algemene wetenschappelijke collectie is, voorzover het om gedrukt materiaal gaat, uitleenbaar, met uitzondering van het materiaal in open opstelling en niet-gebonden jaargangen van tijdschriften. Het gebruik van de letterencollecties van de UB is in het algemeen intensief. Dat geldt in mindere mate voor delen van de open opgestelde collecties, met name voor handboeken, bronnenpublicaties en naslagwerken, deels omdat hier verouderd materiaal staat of omdat er inmiddels digitale alternatieven beschikbaar zijn. Om die reden bestaat het voornemen om in 2009 een project uit te voeren dat voor alle domeinen tot een ingrijpende herziening van de open opstelling zal leiden. De domein-overschrijdende collectie gebonden tijdschriften in het open magazijn (op de verdieping -1) wordt redelijk intensief gebruikt. Het materiaal uit de gesloten magazijn wordt intensief aangevraagd, te leen en/of ter inzage, met name waar het monografieën betreft. Cijfers over aantallen uitleningen van papieren materiaal zijn helaas nauwelijks beschikbaar. Elektronische tijdschriften en andere digitale bestanden worden in een snel toenemende intensiteit gebruikt, bij uitstek wanneer ze via de digitale bibliotheek ook op afstand beschikbaar zijn. Het gebruik van digitale bestanden die niet in de digitale bibliotheek zijn opgenomen, bijvoorbeeld bestanden op Cd-roms die alleen stand alone te raadplegen zijn, is beperkt. Ontsluiting De collecties die deel uitmaken van de Universiteitsbibliotheek zijn in de loop der jaren in verschillende systemen ontsloten. Tenzij anders vermeld betreft dat het materiaal dat verworven is in de volgende periodes: tot 1963: Oude Systematische catalogus (OSC) 1963-2002: Nieuwe Systematische Catalogus (NSC) vanaf ca. 1990: Gemeenschappelijke Onderwerpsonstluiting (GOO) Veel oudere literatuur is retrospectief ontsloten met gebruikmaking van GOO. Alleen de laatste twee systemen zijn via de catalogus te raadplegen. Omdat GOO niet voor alle onderwerpen fijnmazig genoeg is, wordt bijvoorbeeld voor Sinologie, gebruik gemaakt van andere systemen. Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008 9
In de magazijnen van de UB staat in totaal nog ca. 1380 m. materiaal dat nog niet is ontsloten. Een relatief groot deel daarvan betreft materiaal in bijzondere talen, zoals Arabisch, Perzisch, Indonesisch. Het voornemen is om deze omvangrijke achterstand in 2009 en 2010 projectmatig weg te werken, nadat in het kader van het project ter optimalisering van het boekverwerkingsproces de werkwijze rond het ontsluiten van werken in bijzondere talen en schriftsoorten is verbeterd. Collectievormingsprofiel Selectiecriteria In de collectievormingsprofielen van de domeinen die onder beheer van de UB vallen wordt gebruik gemaakt van een indeling van de verschillende collectieonderdelen naar NBC-code, zonodig aangevuld met een verfijning daarbinnen per geografische eenheid en/of periode, waaraan een niveau wordt toegekend op een schaal van 1 tot 10. 2 In tabelvorm wordt vervolgens per onderdeel aangegeven hoe het niveau van de huidige collectie wordt ingeschat en tevens wat bekeken vanuit onderwijs en onderzoek het gewenste niveau moet zijn. De betekenis van de verschillende niveau wordt hieronder toegelicht: Toelichting Publicatievorm: De beoordeling betreft zowel de gedrukte en elektronische publicaties in eigen bezit, als het door de instelling gekochte recht op toegang tot niet vrij toegankelijke digitale informatie elders Publicatietaal: de eigen taal en in ieder geval de gangbare talen van wetenschappelijke communicatie voor het vak gebied (hoe hoger het niveau, hoe meer titels in andere talen) 10 Excellente collectie boeken, volledigheid wordt nagestreefd. De collectie geldt (inter)nationaal als van hoog niveau. Tijdschriften: Volledigheid wordt nagestreefd. 9 Alle belangrijke gespecialiseerde naslagwerken, vakbibliografieën, handboeken, standaardwerken Alle relevante bronnenverzamelingen Zeer ruime selectie van gespecialiseerde monografieën/dissertaties Werken van belangrijke auteurs en een uitgebreide keuze uit het werk van minder belangrijke auteurs Congresverslagen/feestbundels Algemene tijdschriften + alle toonaangevende vakspecifieke tijdschriften + zeer uitgebreide verzameling gespecialiseerde tijdschriften 8 Alle belangrijke gespecialiseerde naslagwerken, vakbibliografieën, handboeken, standaardwerken Ruime hoeveelheid relevant bronnenmateriaal Representatieve collectie van gespecialiseerde monografieën/dissertaties Werken van belangrijke auteurs en een keuze uit het werk van minder belangrijke auteurs Congresverslagen/feestbundels Algemene tijdschriften + alle toonaangevende vakspecifieke tijdschriften + representatieve verzameling gespecialiseerde tijdschriften 7 Brede selectie gespecialiseerde naslagwerken, vakbibliografieën, handboeken, standaardwerken Representatieve selectie bronnen Substantiële collectie wetenschappelijke basismonografieën en inleidende werken Werken van belangrijke auteurs, selecties uit de werken van minder belangrijke auteurs Algemene tijdschriften + veel toonaangevende vakspecifieke tijdschriften + beperkte verzameling gespecialiseerde tijdschriften 2 Bron: Verfijnd model voor beoordeling van universitaire collecties (online beschikbaar: http://igiturarchive.library.uu.nl/darlin/2005-0606-200346/petersip012001.pdf). 10 Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008
6 Representatieve selectie gespecialiseerde naslagwerken, vakbibliografieën, handboeken, standaardwerken; Ruime selectie bronnen Redelijk scala aan basismonografieën en inleidende werken Werken van belangrijke auteurs, selecties uit de werken van minder belangrijke auteurs Uitgebreide collectie algemene tijdschriften + redelijk aantal vakspecifieke toonaangevende tijdschriften + enkele gespecialiseerde tijdschriften 5 Selectie gespecialiseerde naslagwerken, vakbibliografieën, handboeken Selectie bronnen Beperkt scala basismonografieën en inleidende werken Werken van belangrijke auteurs, beperkte selectie uit de werken van minder belangrijke auteurs Uitgebreide collectie algemene tijdschriften + enkele toonaangevende vakspecifieke tijdschriften 4 Naslagwerken en handboeken voor oriënterende doeleinden Enkele bronnen Belangrijkste basismonografieën en inleidende werken Werken van belangrijke auteurs, beperkte selectie uit de werken van minder belangrijke auteurs Aantal representatieve algemene tijdschriften + enkele toonaangevende vakspecifieke tijdschriften 3 Representatieve selectie woordenboeken, algemene encyclopedieën, adresboeken, inleidingen, historische overzichtswerken Beperkt aantal basismonografieën Aantal representatieve algemene tijdschriften 2 Beperkt aantal woordenboeken, algemene encyclopedieën, adresboeken, inleidingen, historische overzichtswerken Beperkt aantal basismonografieën Beperkt aantal representatieve algemene tijdschriften 1 Aantal algemene inleidende handboeken Enkele basistijdschriften en/of toegepaste tijdschriften (vakbladen) Wanneer dit tot differentiatie in het profiel leidt wordt bij de domeinen afzonderlijk aangegeven in hoeverre andere selectiecriteria relevant zijn, zoals: de taal van de publicatie de herkomst wat betreft land en/of type uitgever de materiaalsoort (monografieën, hand- of studieboeken, naslagwerken, tijdschriften etc.) de drager : electronisch of papier het intellectuele niveau Beschikbare middelen In overleg met de Faculteit der Letteren wordt een onderbouwing gegeven van de absolute hoogte van het collectiebudget. Bij de vaststelling van de hoogte van het collectiebudget wordt rekening gehouden met de prijsstijgingen van monografieën, tijdschriften en naslagwerken. Uitgangspunt is dat de collecties op de eerste plaats onderzoekscollecties zijn. De verdeling van de budgetten over de deelcollecties vindt plaats op basis van een transparant model waarbij aantallen bachelorsstudenten, aantallen masterstudenten, aantallen PHD s en aantallen onderzoekers de variabelen vormen. Tevens wordt in het model rekening gehouden met de uniciteit van de discipline. De aantallen worden geaccumuleerd over een tijdvenster van een aantal jaren (bijvoorbeeld 3 jaar) zodat de effecten van eenmalige pieken of dalen in studentenaantallen afgezwakt worden. Afvoer van materalen De Universiteitsbibliotheek heeft regelmatig te maken met boek- en ander materiaal dat afgevoerd moet worden, hetzij omdat het ongevraagd of anderszins is binnengekomen, maar niet in de collectie dient te worden opgenomen, hetzij omdat het na zorgvuldige overweging Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008 11
gedeselecteerd wordt. Voor de afvoer van materiaal geldt een zorgvuldige procedure, die onder meer voorziet in de volgende aspecten: 1.Voor definitief tot afvoer wordt besloten, wordt al het mogelijk af te voeren materiaal bekeken door een commissie bestaande uit de hoofden van de betrokken sectoren (Publieksdiensten & Collecties, Bijzondere Collecties en Verwerking, Ontsluiting en Metadatabeheer), of door hen aan te wijzen vertegenwoordigers. 2.Deze commissie selecteert materiaal dat mogelijk verkoopbaar is aan geïnteresseerde derden (antiquaren e.d.). De eventuele opbrengst daarvan komt ten goede aan de UB. 3.Het resterende af te voeren materiaal wordt aangeboden aan het publiek en de medewerkers van de UB, af te halen tegen het symbolische bedrag van 1 per band. De opbrengst daarvan komt ten goede aan de UB. Incidenteel wordt dit materiaal geschonken aan goede doelen. 4.Materiaal dat na een bepaalde periode niet door geïnteresseerden is meegenomen wordt afgevoerd als oud papier. 5.Af te voeren materiaal dat tot de collectie behoord heeft, wordt altijd eerst uit de catalogus verwijderd en voorzien van een stempel afgevoerd. 1.2.1. Letteren Algemeen Collectieprofiel De collectie Letteren Algemeen is gericht op vakgebiedoverschrijdende disciplines, van belang voor de gehele Faculteit der Letteren. Voor zover het papieren materialen betreft staat de collectie voornamelijk in open opstelling in de studiezalen, in het open magazijn of in de Tielehal, en wordt in het algemeen niet uitgeleend. Voorzover het om digitaal materiaal gaat is de collectie voor een belangrijk deel toegankelijk via de digitale bibliotheek. De collectie is ontsloten d.m.v. GOO. Een groot deel van de actuele collectie is eveneens ontsloten via de Digitale Bibliotheek en voor een gedeelte via de Bibliotheken Website. Collectievormingsprofiel Aankoopmethodiek De collectie wordt aangeschaft via de reguliere uitgevers en boekhandels. Veelal gaat het om aanschaffingen die in het Elektronische Bestanden Overleg (zie hierboven) worden afgestemd en geaccordeerd. Selectiecriteria De collectie Letteren Algemeen bevat betreft onderwerpen die voor meer dan twee doelgroepen relevant zijn. Er wordt voornamelijk gecollectioneerd op bibliografieën, encyclopedieën en referentiewerken. Ook multidisciplinaire tijdschriftenfondsen worden gefinancierd uit het collectiebudget Letteren Algemeen. Beschikbare middelen Regulier budget in 2007 76.000 Incidenteel BGW budget 76.000 Deselectie Veel van het materiaal binnen deze collectie is reeds of komt binnenkort elektronisch beschikbaar. Van een groot deel van deze collectie kan of zal in de nabije toekomst de gedrukte versie gedeselecteerd kunnen worden. Een andere mogelijkheid voor deselectie is nog de mogelijke overlap tussen de verschillende bibliografieën. 12 Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008
1.2.2. Geschiedenis Vrijwel alle domeinen binnen de bibliotheekcollecties van de Universiteit Leiden omvatten (ook) historische werken. In dit domeinprofiel gaat het specifiek om de collectie Geschiedenis die is opgebouwd ten behoeve van de opleiding en het onderzoek in het vakgebied geschiedenis. Beknopte geschiedenis van de domeincollectie De domeincollectie Geschiedenis heeft zich in grote lijn analoog ontwikkeld aan de ontwikkelingen binnen het vakgebied Geschiedenis, zowel in Leiden als elders in Nederland. De belangstelling voor politieke en krijgsgeschiedenis werd in de loop van de 20 ste eeuw uitgebreid naar nieuwe deeldisciplines zoals cultuurgeschiedenis en economische & sociale geschiedenis. De twee laatste deeldisciplines splitsten zich verder uit in tal van vertakkingen zoals vrouwengeschiedenis, migratiegeschiedenis, agrarische geschiedenis en bedrijfsgeschiedenis. Regionaal verbreedde de belangstelling van de historicus zich aan het begin van de 20 ste eeuw van vaderlandse geschiedenis naar geschiedenis van de kolonieën. De opleiding tot bestuursambtenaar in Leiden gaf een sterke impuls aan de studie van taal, cultuur en geschiedenis van met name Indonesië en het Verre Oosten. Na de dekolonisatie werden de buiten-europese gebieden niet meer alleen vanuit Europees perspectief bestudeerd, maar ook vanuit het oogpunt van de inheemse volkeren. Dit verklaart de ontwikkeling van belangrijke regionale collecties in Leiden zoals Japanologie, Sinologie, Instituut Kern, Taal-, Land- en Volkenkunde en het Afrika Studiecentrum. Later ontstond de belangstelling voor wereldgeschiedenis. Binnen de opleiding geschiedenis werd in 1974 het Instituut voor de Geschiedenis van de Europese Expansie en de Reactie erop (IGEER) opgericht. In de tachtiger jaren werden binnen de Universiteit Leiden een aantal interdisciplinaire studierichtingen opgericht waarin docenten van Geschiedenis participeren: Ruslandkunde, Talen- en Culturen van Latijns-Amerika, Afrikanistiek, Amerikanistiek en Minderhedenstudies. Mede door de nadruk op de geschiedenis van niet-europese gebieden binnen het onderwijs en onderzoek hebben tot 2006 afzonderlijke budgetten en afzonderlijke vakreferentschappen bestaan voor Westerse en voor niet-westerse geschiedenis. Actuele omvang Fysiek (papier) Elektronisch Tijdschriften en andere seriële publicaties Lopende abonnementen Tijdschriften 161 titels 332 titels -- waarvan op studiezaal Geschiedenis 105 titels -- gebonden jaargangen in open magazijn 410 m. / 10.250 banden Lopende abonnementen op andere periodieken 35 titels Lopende abonnementen op meerdelige werken 192 titels Lopende abonnementen op series 97 titels Naslagwerken Monografieën op studiezaal Geschiedenis 9225 banden voorzien van NBC-codes Geschiedenis 77.626 voorzien van NSC-codes voor Geschiedenis 126.039 voorzien van OSC-codes voor Geschiedenis 135.000 Overige Cd-roms, diskettes, dvd s 34 titels 5 titels 37 titels Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008 13
Databanken, websites, oraties, proefschriften e.a. full text materiaal 20 titels Afbakening gebied en raakvlakken met andere domeincollecties UL Het domein omvat de geschiedenis van alle werelddelen en landen vanaf de Middeleeuwen tot heden, historiografie, filosofie, theorie en methoden & technieken van de geschiedwetenschap, deeldisciplines en hulpwetenschappen. In het bijzonder behoren tot dit domein: Geschiedenis van Nederland en Belgie Geschiedenis van Europa Geschiedenis van de VS De koloniale geschiedenis van landen in Azie, Afrika en Latijns-Amerika Niet tot dit domein behoren: Archeologie Prehistorie Oude geschiedenis Boekgeschiedenis Parlementaire en rechtsgeschiedenis Universiteitsgeschiedenis Archiefwetenschap (Kunstgeschiedenis w.o. muziekgeschiedenis tot 1 nov. 2006) Wetenschapsgeschiedenis (w.o. geschiedenis van de geneeskunde en geschiedenis van de techniek) Raakvlakken met andere domeincollecties UL Kerkgeschiedenis en Reformatie (Theologie) Geschiedenis van Latijns-Amerika (Spaans, Portugees & Latijns-Amerika) Geschiedenis van Z-O & Oost-Europa en Rusland (Oost-Europa; Juridische bibliotheek) Cultuurgeschiedenis (w.o. Renaissance en humanisme) (Talen en Bijzondere Collecties (Westers)) Geschiedenis van het Midden-Oosten (Midden-Oosten & Islam) Geschiedenis van Zuid-Azie (Instituut Kern) Geschiedenis van Z-O Azie (Z-O Azie & Oceanie) Geschiedenis van Japan en Korea (bibliotheek Japanologie) Geschiedenis van China (bibliotheek Sinologie) Geschiedenis van de Islam (ISIM collectie) Geschiedenis van Europese eenwording, supra-/internationale organisaties (bibliotheek FSW; Juridische bibliotheek; Media en praktijkstudies) Nationalisme, staatsvorming, buitenlandse & internationale (politieke en economische) betrekkingen, globalisering, migratiegeschiedenis, discriminatie (bibliotheek FSW) Mediageschiedenis ( Media en praktijkstudies) Hulpwetenschappen (Bijzondere Collecties) De geschiedenis van regio s valt onder de domeinverantwoordelijke van de desbetreffende regio. NB we schaffen aan in aansluiting op O&O. Dit betekent voor Geschiedenis dat de koloniale geschiedenis van regio s onder verantwoordelijkheid van de vakreferenten Geschiedenis valt (zie ook hierboven) Relaties tot externe bibliotheken/collecties 14 Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008
Met de volgende instellingen die niet tot de Universiteit Leiden behoren bestaat een bijzondere relatie: Afrika studiecentrum (m.b.t. de geschiedenis van Afrika) KITLV (m.b.t. de geschiedenis van Z-O Azie, Azie algemeen, Oceanië, Caribisch gebied, slavernij, Nederlandse koloniale geschiedenis & zeegeschiedenis, Atlantisch gebied) NINO (m.b.t. oude geschiedenis van het Midden-Oosten) Algemene relatie met onderwijs en onderzoek Secties binnen de Opleiding Geschiedenis Oude geschiedenis Middeleeuwse geschiedenis Vaderlandse geschiedenis Economisch en sociale geschiedenis Algemene geschiedenis Onderzoeksgroepen The unification of the Mediterranean World The dynamics of European identity, 1300-1700 Political culture and national identity European expansion and globalization Migration, urban history and social cohesion Doelgroepen buiten UL en (inter)nationaal belang Studenten en onderzoekers van andere universiteiten en hogescholen, m.n. de Haagse Hogeschool Gebruikers die zijn geïnteresseerd in genealogie en (oudere) bronnenuitgaven Middelbare scholieren Zwaartepunten Europese expansie en de geschiedenis van de gekoloniseerde gebieden na de dekolonisatie, m.n. Azië en West- en Zuid-Afrika. Relatie met sectie Algemene geschiedenis, het Instituut voor de Geschiedenis van de Europese Expansie en de Reactie erop (IGEER) en het onderzoeksthema European expansion and globalization. Zeegeschiedenis (gerelateerd aan koloniale geschiedenis) Nederlandse geschiedenis. Gerelateerd aan alle secties behalve Oude geschiedenis en aan alle onderzoeksgroepen behalve The unification of the Mediterranean world. Koppeling van deze zwaartepunten aan NBC-codes is van weinig nut. Collectievormingsprofiel Actuele relatie met onderwijs en onderzoek De collectie Geschiedenis ondersteunt met name het onderzoek en onderwijs dat plaats vindt binnen het Instituut voor Geschiedenis Het Instituut voor Geschiedenis (IvG) is georganiseerd in 5 secties: Oude geschiedenis (OG) Middeleeuwse geschiedenis (MG) Vaderlandse geschiedenis (VG) Algemene geschiedenis (AG) Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008 15
Economisch en sociale geschiedenis (ESG) Aantallen stafleden: Gewone leerstoelen: 8 Oude geschiedenis (De Ligt) Middeleeuwse geschiedenis (Blockmans, Hoppenbrouwers) Vaderlandse geschiedenis (Te Velde) Nieuwe geschiedenis (Mout) Contemporaine geschiedenis (Van den Doel) Sociale geschiedenis ihb migratie (Lucassen & Willems) Economisch & sociale geschiedenis (Griffiths) Amerikaanse geschiedenis (Fairclough) Persoonlijke leerstoelen Expansiegeschiedenis ihb in Azie (Blussé) Zeegeschiedenis (Gaastra) Universiteitsgeschiedenis (Otterspeer) Bijzondere leerstoelen: 10 Overzeese geschiedenis (Emmer) Militaire geschiedenis (Groen) Friese geschiedenis (Mol) Stadsgeschiedenis (Van Maanen) Archiefwetenschap (Jeurgens) Geschiedenis en cultuur van de Republiek (Pollmann) Overzeese geschiedenis ihb Caraïbisch gebied (Oostindië) Onderwijs BA eerstejaars: oude geschiedenis, vaderlandse geschiedenis, nieuwe geschiedenis, middeleeuwse geschiedenis, contemporaine geschiedenis, economische en sociale geschiedenis, historische wetenschap, wetenschappelijke vaardigheden. BA afstudeerrichtingen: oude geschiedenis, middeleeuwse geschiedenis, vaderlandse geschiedenis, Amerikaanse geschiedenis, geschiedenis van de Europese expansie, zeegeschiedenis, minderheden- en migratiegeschiedenis BA PraktijkStudies: management, journalistiek en nieuwe media, EU studies DoorstroomMA geschiedenis (1 jaar): 5 specialisaties: oude geschiedenis, middeleeuwse en vroegmoderne Europese geschiedenis, geschiedenis van migranten en steden in een veranderende wereld, geschiedenis van de Europese expansie en globalisering, geschiedenis van politieke cultuur en nationale identiteiten. Vier subspecialisaties: 16 Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008
Amerikaanse geschiedenis, economische geschiedenis, zeegeschiedenis, archiefwetenschappen. EuropaeumMA ism Oxford en Parijs (1 jaar): geschiedenis van staten en naties in Europa. OnderzoeksMPhil (2 jaar): 5 specialisaties: oude geschiedenis, middeleeuwse en vroegmoderne Europese geschiedenis, geschiedenis van migranten en steden in een veranderende wereld, geschiedenis van de Europese expansie en globalisering, geschiedenis van politieke cultuur en nationale identiteiten ENCOMPASS MA (2 jaar) en MPhil (3 jaar) ism archieven en universiteiten in Azië: geschiedenis van de relatie tussen Azië en Europa. Aantal ingeschreven studenten voor geschiedenis in 2007: 786. Aantal propedeuse, bachelor, en doctoraal studenten in 2006 3 : 154, 88 en 67 Onderzoek Het onderzoek van het Instituut is georganiseerd rond 5 thema s: (A) 4 The unification of the Mediterranean World. Economic, social and cultural consequences of imperial expansion (400 BC- 400 AD) (B) The dynamics of European identity, 1300-1700 (C) Political culture and national identity (D) European expansion and globalization (E) Migration, urban history and social cohesion Kleinere onderzoeksgroepen zijn: (F) Internationale politieke economie (G) Universiteitsgeschiedenis (H) Geschiedbeoefening, filosofie & theorie, methoden & technieken Archiefwetenschap Onderzoeksthema Onderzoekers A 12 B 25 C 26 D 21 E 12 Totaal 96 Relevante onderzoeksscholen De onderzoekers van geschiedenis participeren in het eigen onderzoeksinstituut. Twee onderzoekers (Blussé, Lindblad) zijn voor de helft ook verbonden aan onderzoekschool CNWS. Extern gefinancierde projecten Peasants, citizens and soldiers. The effects of demographic growth in Roman Republican Italy (202-88 BC). De Ligt, Vici. Centralization or particularism? The development of national identities in the Low Countries (1250-1585). Blockmans. Burgundian nobility. Princely politics and noble families (1430-1530). Janse. Taste in transition. Wijsman. The extension of the Historical GIS Friesland. Mol. 3 Uit: Korte Rapportage Instroom, Inschrijvingen en Examens - januari 2008 4 Deze letters worden ook in Excel sheet 1 voor de verschillende onderzoekprogramma s gebruikt. Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008 17
The building blocks of power. A prosopography of the political elites in the Low Countries, 12 th - 16 th centuries (PROPEL). Damen. Nations and communities. A comparative perspective in Atlantic Europe (1650-1830). Ebben. The European labour market and the Dutch East India Company (VOC). Gaastra. Civil services and urban communities, The Netherlands 1500-1795. Van der Heijden. Differences that make all the difference. Gender and migration (The Netherlands 1945-2005). Schrover, Vici. Encountering a common past in Asia (ENCOMPASS). Blussé, van den Doel, Gommans en Schrikker, onderwijsproject. Tales of the Revolt: memory, oblivion and identity in the Low Countries, 1566-1700. Pollmann, Vici. Dutch connections: the circulation of people, goods and ideas in the Atlantic world, 1680-1795. Oostindië, Gaastra, den Heijer, Davids. Instellingsoverschrijdende samenwerkingsverbanden (e-science) Samenwerking met Gent: Burgundian nobility. Princely politics and noble families (1430-1530). Janse. Samenwerking met Fryske Akademy, NIDI en DANS: The extension of the Historical GIS Friesland. Mol. Europese samenwerking met universiteiten in Spanje, Frankrijk en Duitsland: Nations and communities. A comparative perspective in Atlantic Europe (1650-1830). Ebben. In samenwerking met het Nationaal Archief: The European labour market and the Dutch East India Company (VOC). Gaastra. Onderwijsprogramma voor studenten uit Indonesië, Sri Lanka, India en China: Encountering a common past in Asia (ENCOMPASS). Blussé, van den Doel, Gommans en Schrikker, onderwijsproject. Van e-science ((verder) ontwikkelen en gebruik maken van (grote) digitale datasets) is sprake bij de volgende projecten: Burgundian nobility. Princely politics and noble families (1430-1530). Janse. The extension of the Historical GIS Friesland. Mol. The building blocks of power. A prosopography of the political elites in the Low Countries, 12 th - 16 th centuries (PROPEL). Damen. The European labour market and the Dutch East India Company (VOC). Gaastra. Aankoop en methodiek Voor geschiedenis wordt via boekhandel / leverancier besteld. Selectiecriteria NBC Perioden Deeldisciplines, thema's Subthema's Niveau Collectievorming Huidig gewenst 15.30-15.39 Archeologie 15.40 Prehistorie Prehistorie 15.51, 15.52 klassieke oudheid oude geschiedenis 15.70 middeleeuwen 5 vroege ME, 476-800 3 5 5 Duidelijk verschil tussen onderzoek en onderwijs. Onderwijs breder, alle periodes relevant (vroege, volle en late middeleeuwen). Voor onderzoek: vooral late Middeleeuwen en wat betreft de Nederlanden de 18 Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008
15.70 volle ME, 800-1100 6 6 15.70, 15.75 latere ME, 1100-1453 4 7 11.5X vroegmoderne tijd 1500-1800 Kerkgeschiedenis 15.70, 11.5X Reformatie 2 3 15.70 Nederland en België 1 1 15.70 Zuid-Europa 2 3 15.70 Frankrijk 3 3 15.70 Groot-Brittannië 3 3 15.70 Oost- en Zuidoost-Europa 15.70 Centraal-Europa 3 3 15.70 Noord-Europa 2 3 15.70, 15.10 Cultuurgeschiedenis 2 2 15.70 Renaissance en 2 2 humanisme 15.70 sociale betrekkingen 2 3 15.70 Staatsvorming 3 3 15.70 nwste tijd 1800- Nederland en België 1 1 200X 15.85 VS 3 6 15.70 UK en Ierland 5 6 15.70 Duitsland 5 6 15.70 Frankrijk 5 6 15.70 Zuid-Europa 3 5 15.70 Centraal-Europa 4 5 15.70 Oost- en Zuidoost-Europa 15.70 Noord-Europa 3 3 15.85 Latijns-Amerika 15.75 Midden-Oosten 1 0 15.75 Zuid-Azië 2 0 15.75 Zuidoost-Azië 2 0 15.75 Verre Oosten 1 0 15.75 Centraal-Azië 1 0 15.80 Afrika 1 3 15.90 Australasia 1 1 15.70, 15.10 militaire geschiedenis 3 6 15.70 Europese eenwording 1 1 15.70, 59, 50 internationale betrekkingen 15.70, 50, 10 parlementaire en rechtsgesch. 2 4 15.70, 89,XX nationalisme, 4 6 staatsvorming 15.70, 75, 85 nwe tijd 1500-200X Europese expansie Nederland VOC, WIC 4 4 15.75 Oost-Azië 1 1 15.75 Zuidoost-Azië mn Indonesië 6 6 15.75 Zuid-Azië 3 3 15.80 Afrika mn West- en Zuid-Afrika 5 5 Bourgondische periode (1384-1477) alles interessant. Dit verdient alle aandacht binnen de UB collectie. Verder is het van belang dat de collectie geschiedenis niet alleen een weerspiegeling is van de onderzoekthema s. De collectie dient ter ondersteuning van onderwijs en onderzoek. Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008 19
15.85 Zuid-Amerika, mn NO 3 3 Brazilie 15.85 Midden-Amerika 1 5 15.85 Noord-Amerika 4 4 15.59, 15.65 zeegeschiedenis 6 6 15.59, 15.50 slavernij, 6 6 slavenhandel 15.70 België 6 6 15.70 Frankrijk 6 6 15.70 UK 6 6 15.70 Spanje 5 5 15.70 Portugal 5 6 15.70 Italië 5 5 15.70 Duitsland 6 6 15.70 Rusland 4 4 15.50, 15.10 Global history 6 6 15.50,59,75-90 Dekolonisatie 4 6 15.70 alle/meerdere perioden 15.75,80,85,90 landen buiten Europa (naslag) landen in Europa (naslag) 4 4 15.70 sociale geschiedenis migratie 6 in NL en Europa 15.70-90,50,59 migratie 7 internationaal 15.70 stadsgeschiedenis NL, Europa 15.70-15.90 stadsgeschiedenis internat. 15.70-15.90 cultuurcontact, beeldvorming 3 4 2 3 2 3 2 3 1 2 2 3 15.70-15.90 etniciteit, racisme 2 3 15.70-90, 59 joden, zigeuners 2 3 15.70-90,71XX familie, gender, kinderen 2 3 15.10 algemeen 3 3 44.01 ziekte en gezondheidszorg 2 3 15.50, 83.40- economische internat. politieke 2 3 49 geschiedenis economie 15.50-90, arbeid-, 2 3 83XX bedrijfsgeschiedenis 15.10 algemeen 3 3 15.70, 02.01 universiteitsgeschiedenis 15.01 Geschiedbeoefening 2 3 15.02 filosofie en theorie 2 3 15.03 methoden en technieken 2 3 6 Migratie geschiedenis. Het accent ligt op de integratie van de migranten in de steden en de sociale cohesie (minderheden en discriminatie). 7 Op internationaal niveau zijn de Verenigde Staten vooral relevant. Andere werelddelen zijn ook interessant, globale migratie met een historische dimensie. Specifieke relevante thema s: gender migration, andere thema s: verzorgingsstaat en globalisering zijdelings. 20 Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008
15.24, 06.90 Archiefwetenschap 15.2X andere hulpwetenschappen 2 2 Aanwas van de collectie is expliciet gewenst op de volgende punten: Late Middeleeuwen in aansluiting op O&O Reformatie Zuid-Europa 1500-1800, m.n. over Spanje in het Spaans. Extra tijdschrift gewenst. Noord-Europa 1500-1800, m.n. Vikingen. Extra tijdschrift? Sociale verhoudingen 1500-1800 in aansluiting op O&O Amerikaanse geschiedenis 1800-200X; meer boeken in relatie tot het totale aanbod Militaire geschiedenis 1800-200X Nationalisme, staatsvorming 1800-200X in aansluiting op O&O Europese expansie Caraïbisch gebied in aansluiting op O&O (zwaartepunt KITLV). Extra tijdschrift. Dekolonisatie in aansluiting op O&O. Evt. extra tijdschrift. Migratie, integratie m.n. in steden, racisme, zowel in Nederland, Europa as internationaal. Hier ook oudere literatuur omdat tussen integratie LISWO in FSW bibliotheek en heden lacunes zijn ontstaan. Ook tijdschriften aanvullen op thema migratie Cultuurcontact; meer boeken in relatie tot het totale aanbod Etnische groepen zoals joden en zigeuners; meer boeken in relatie tot het totale aanbod Internationale politieke economie Geschiedbeoefening, filosofie & theorie, methoden & technieken: meer boeken in relatie tot het totale aanbod Beschikbare middelen (2008) Het reguliere aanschafbudget bedraagt 43.000. Circa 40% hiervan wordt besteed aan tijdschriften. Aanwas anders dan door koop: schenkingen, bruiklenen Er is voor geschiedenis incidenteel sprake van schenkingen. Het gaat niet om grote aantallen. Schenkingen moeten aan dezelfde criteria voldoen als welke voor aankoop gelden. 1.2.3. Kunst Beknopte geschiedenis van de domeincollectie De Bibliotheek Kunstgeschiedenis is gevestigd in het gebouw Huizinga, Doelensteeg 16 Leiden. Deze Bibliotheek verzorgt het genoemde vakgebied als zelfstandig filiaal van de Universiteitsbibliotheek. Voor de duidelijkheid, in de magazijnen van de UB bevinden zich ook boeken over kunstgeschiedenis (bijvoorbeeld proefschriften, titels die via schenkingen binnenkomen). Op de (kleine) vakstudiezaal Kunst in de UB is een beperkte, maar adequate collectie handboeken en overzichtswerken die een introductie geeft op het gebied en nuttig is voor interdisciplinaire vraagstellingen. Daarnaast staan daar ook algemene werken betreffende de KunstEN: dus ook over theater, muziek, film, e.d. De Bibliotheek Kunstgeschiedenis omvat de literatuur op het gebied van vooral de westerse kunstgeschiedenis van de vroege middeleeuwen tot op de dag van vandaag. Het Kunsthistorisch Instituut, opgericht in 1907, vindt zijn oorsprong in het Prentenkabinet, dat al in 1814 werd gesticht. Zowel door de conservatoren van het Prentenkabinet als door de hoogleraren Kunstgeschiedenis werden boeken verzameld. Na de tweede wereldoorlog werden de boeken die voorheen op de kamers van de hoogleraren stonden, samengevoegd tot één bibliotheekcollectie. De collectie werd vanaf die tijd ook professioneel verzorgd en de Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008 21
Bibliotheek, gevestigd in de Kloksteeg (tot 1980), groeide. De boeken over prenten, tekeningen en fotografie werden geplaatst bij de verzamelingen zelf, in het Prentenkabinet op Rapenburg 65, en vanuit de Bibliotheek Kunstgeschiedenis verzorgd. 8 Een collectie zeldzame en kostbare werken (ca. 86 m.) omvat uiteenlopende werken, van handschriften, incunabelen, 17 de -eeuwse emblematabundels, 19 de -eeuwse geïllustreerde werken tot aan publicaties van het Bauhaus uit de 20 ste eeuw. Belangrijke schenkingen betreffen een collectie recente literatuur over moderne kunst van Mr. P. Cleveringa, en literatuur over Middeleeuwse handschriften en over kunstnijverheid van Dr. E. Frederiks. Actuele omvang Fysiek (papier) Tijdschriften en andere seriële publicaties 9.534 banden / 359 m. -- lopende abonnementen 111 titels -- afgesloten tijdschriften 150 titels Elektronisch Naslagwerken 31,5 m. Monografieën 67.000 banden / 302,5 m. Overige Documentatie Kunstnijverheid 45 m. archiefdozen Documentatie Moderne Kunst (Cor Blok) 10 m. archiefdozen Dia s 139.000 stuks Afbakening gebied en raakvlakken met andere domeincollecties UL In de studiezaal Kunst van de UB bevindt zich een aanvullende collectie naslagwerken. De werken op het gebied van tekeningen, prenten en fotografie bevinden zich in de handbibliotheek van de betreffende bijzondere collectie. Niet-westerse kunst wordt aangeschaft door de vertegenwoordigers van regiostudies (Talen en culturen van Zuid Azië en Tibet, van Azië, van Zuidoost Azië, van Latijns Amerika, van het Midden Oosten en de Islamitische Wereld). Relaties tot externe bibliotheken/collecties De UKB-bibliotheken hebben overlappend, verwant en/of aanvullend materiaal. Zeer belangrijk is de collectie van de Koninklijke Bibliotheek. Onder de bibliotheken van universiteiten is de Leidse collectie van hoog niveau, al komt zij na die van de uitgebreidere afdeling kunst van de Letterenbibliotheek in Utrecht. Omdat zij net als de Utrechtse collectie ontstaan is in verband met een van de eerste leerstoelen kunstgeschiedenis in Nederland (1907) bevat zij ook veel ouder materiaal. Belangrijke bibliotheken voor de kunstgeschiedenis zijn verder die van het Rijksmuseum Amsterdam, het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie in Den Haag en de bibliotheken van een aantal grote musea, zoals die van het Stedelijk Museum Amsterdam en Museum Boymans- Van Beuningen in Rotterdam. 8 Over de geschiedenis van de Bibliotheek en de collecties, zie: Het Leidse Prentenkabinet: de geschiedenis van de verzamelingen, Themadeel van het Leids Kunsthistorisch Jaarboek 9 (1994); E. van Melis, `Kunst, boeken en kunstboeken: de bibliotheek van de vakgroep kunstgeschiedenis, (1994) no. 3, 9-11;`Wij waren de enige gekken die alles bewaarden, in: A. Bergsma, Vakbibliotheken in Nederland en Belgie. Haarlem 1993, 34-37. 22 Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008
Er zijn landelijke afspraken, die worden gecoördineerd door het Overleg Kunsthistorische Bibliotheken Nederland (OKBN). De Bibliotheek Kunstgeschiedenis is actief lid van dit overleg. 9 In Leiden verzamelen de bibliotheken van het KITLV, het Rijksmuseum van Volkenkunde, het Rijksmuseum van Oudheden, het Afrika Studiecentrum ook literatuur over de kunst van de regio s waarop zij zich concentreren. Deze bibliotheken hebben waardevolle aanvullingen op wat de UB voor de regiostudies en de kunstgeschiedenis aanschaft. Algemene relatie met onderwijs en onderzoek Alle geesteswetenschappelijke studierichtingen en eenheden binnen de UL zijn potentieel relevant. Juist bij kunst is interdisciplinariteit erg belangrijk. Doelgroepen buiten UL en (inter)nationaal belang Onderzoekers uit de hele wereld weten deze bibliotheek te vinden. De Bibliotheek Kunstgeschiedenis verleent diensten aan het NIAS (Netherlands Institute for Advanced Studies) te Wassenaar. De assistenten van dit instituut lenen hier boeken ten behoeve van hun fellows. Zwaartepunten Vanwege de oorsprong in het Prentenkabinet, heeft de collectie van de Bibliotheek Kunstgeschiedenis voor wat betreft het bijzondere boek een duidelijk accent in alba en 19deeeuwse tijdschriften. Een andere kern in de collectie is de kunstnijverheid: literatuur erover, bronnen, ook vele uit de 19 de eeuw, en een groot archief met afbeeldingen. Leiden heeft sinds 1964 de enige leerstoel in Nederland op dit gebied en de hoogleraren Th. H. Lunsingh Scheurleer (1964-1982) en C.W. Fock (1982-2007) hebben altijd geijverd voor hun vakgebied. Beiden brachten steeds schenkingen aan. Sinds een jaar of tien wordt de kunstgeschiedenis minder strikt gezien als een kwestie van West- Europa en Noord-Amerika en worden ook de zogenoemde niet-westerse kunst en relaties tussen westen en niet-westen verzameld. Dit heeft te maken met een verruiming van de onderzoeksvraagstellingen bij de Opleiding en ook met de positie binnen de Universiteit Leiden met vele studierichtingen op het gebied van niet-westerse talen en culturen. Fysieke staat Anders dan op de UB zijn niet alle tijdschriften gebonden. Stofomslagen blijven om de boeken en veel boeken zijn geplastificeerd. Gebruik De uitleenregels zijn, in vergelijking tot de UB, nogal soepel. Dit kan omdat de gebuikersgroep tamelijk vastomschreven en bekend is, nl. docenten en studenten van de Opleiding Kunstgeschiedenis. Voor werkgroepen zijn planken beschikbaar waar de relevante literatuur en fotokopieën bijeen worden geplaatst, zodat ieder lid van een werkgroep de boeken kan gebruiken, ze zijn dan tijdelijk niet-uitleenbaar. Het betreft 20 planken. Ontsluiting 9 Voor informatie over kunsthistorische collecties in Nederland, zie: Dirk Jacob Jansen, Annemiek Ouwerkerk, Collections of Art-Historical Documentation in The Netherlands: A Brief Guide, Leiden 1996; zie ook: http://www.okbn.nl/gids/index.php. Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008 23
Vanaf 1995 zijn alle nieuw ingewerkte boeken voorzien van GOO-trefwoorden, maar er zijn sinds die tijd grote achterstanden weggewerkt, dus er is meer met GOO ontsloten dan alleen vanaf het imprintjaar 1995. Sinds het begin van het professioneel werken in de Bibliotheek is een zelfgemaakt systematisch indelingsschema in gebruik. Volgens dit systeem (decimale classificatie + land- + tijdsleutel + kunstenaarsnaam) worden de boeken ingedeeld en, ook in de gesloten magazijnen, systematisch geplaatst. Vroeger (tot 1 mei 1996) vormde het de basis voor een zeer fijn uitgewerkte systematische catalogus (soms wel 12 verdubbelingen per titel); de alfabetische hoofwoordencatalogus bevatte tevens een trefwoordencatalogus. Jarenlang werd in Leiden gewerkt aan het systeem Iconclass, een classificatie voor het indelen en beschrijven van afbeeldingen en literatuur daarover. Ter ondersteuning van dit werk werd in de bibliotheek literatuur verzameld die de achtergrond vormde voor het indelen van afbeeldingen, literatuur over thema s in de kunst. Die rubriek is in de bibliotheek ontsloten met de codes van Iconclass. Collectievormingsprofiel B.C. Onderwerpen Aanschafniveau Opmerkingen 20.00 Kunstwetenschappen: algemeen 6 20.01 Geschiedenis van de kunstwetenschappen 9 20.02 Filosofie en theorie van de kunstwetenschappen 8 20.03 Methoden en technieken van de kunstwetenschappen 7 20.04 Onderwijs, beroepsuitoefening, organisaties 7 accent op Nederland 20.05 Kunst in relatie tot andere gebieden van cultuur: algemeen 6 wisselwerking met niet westerse kunst 8 kunst en wetenschap 8 kunst en lett. 7 20.06 Filosofie van de kunst 7 20.07 Kunstkritiek, kunstbeschouwing 8 20.08 Psychologie van de kunst 6 20.09 Kunst in relatie tot andere gebieden van cultuur: overige 6 20.10 Kunst en maatschappij: algemeen 7 20.11 Verzamelwezen 8 20.12 Museumwezen 8 20.13 Tentoonstellingen 7 20.14 Commerciële aspecten van kunst 6 20.15 Conserveren, restaureren, vervalsen 6 20.16 Kunstbevordering 6 20.19 Kunst en maatschappij: overige 7 20.20 Iconografie 8 20.21 Iconografische thema s 8 20.30 Geschiedenis van de kunst: algemeen 6 20.33 Volkskunst 4 20.40 Kunst van niet-europese landen, bevolkingsgroepen, beschavingsgebieden: 2 algemeen 20.41 Azië 2 20.42 Chinese kunst 3 alleen moderne Chin. kunstenaars zie verder cvp Sinologie 20.43 Japanse kunst 2 zie cvp Japans en Koreaans 24 Collectieplan Deel II, Letteren 1 oktober 2008