Kwalitatief onderzoek en interventies van sociale wijkteams Workshop conferentie Kwalitatief evalueren in het sociale domein Ard Sprinkhuizen, associate lector Maatschappelijk Werk Hogeschool Inholland Carla Kolner, projectleider, onderzoeker Kenniscentrum Wmo en Wonen Noord Holland, DSP-groep
Programma Sociale teams: opschudding in het sociaal domein Kwalitatief onderzoek en sociale teams In gesprek: De knelpunten en de oplossingsrichtingen Hogeschool INHolland / Movisie
Opschudding in het sociaal domein Hogeschool INHolland
I: Een compacte karakteristiek 13 Wmo Werkplaatsen: Aantal ondersteunde en gevolgde wijkteams: 195 Aantal gemeenten: 100 Sterk netwerkgericht Karakteristieken sociale teams: Trede van ondersteuning (0-1-2 de lijns): 0-1 e lijn: 74% (145 swts) 1-2 e lijn: 26% (51 swts) Aandachtsgebied: Civil society/participatie: 177 Alle bewoners: 134 Jeugd: 57 Multiproblem: 132 Financiering: Bezuiniging: 46% (89) Neutraal: 36% (71) Extra: 18 % (35) Status Pilot: 48% (94) Regulier: 52% (101)
I: Een compacte karakteristiek 2 Samenstelling sociale teams Maatschappelijke organisaties: Maatsch. Werk: 100% (195) OW/SCW: 77% (150) MEE: 75% (147) LVB/VG: 7% (14) Wijkverpl: 63% (122) Thuisbegeleiding: 5% (10) GGZ: 66% (128) Maatschappelijke opvang: 3% (10) Verslavingszorg: 6% (13) Schuldhulp: 5% (10) Jeugdzorg: 41% (80) Jongerenwerk: 52% (101) Gemeente: DWI: 45% (87) Wmo-loket: 80% (156) Civil society: Vrijwilligersorganisaties: 18% (35) Ervaringsdeskundigen: 9% (17) Hogescholen: Studenten: 9% (18)
Uit het doolhof Leren van de praktijk: Kenniskringen (participatief) Bijeenkomsten Interviews mbv checklists E-book ( rechte tellingen ) Observaties en reflecties
Inhoud E-book
De zoektocht in Noord Holland Stand van zaken: 2 vaste teams, 3 netwerken, 3 x geen sociale teams (model casusregie rond Wmo loket),1 nog onbeslist Voor wie: 5 x alle burgers, 3 x kwetsbare burgers Meervoudige opdracht : buurtkracht, eigen kracht, signalering en preventie, zorg, MPG, doelgroepen met psychiatrische en LVB problematiek Grootte: van 3 tot 15 partners Met: opbouwwerk, wijkverpleegkundige, AMW, MEE, gemeente, JGZ, GGZ >> schuift op richting 1 e en 2 de lijn Bijna geen vrijwilligers of burgers direct aan de teams aangehaakt.
Indicatieve karakteristiek kenniskring sociale teams NH Eigen score op basis van negen gemeenten: 1 2 3 4 5 Wie bepaalt inrichting Gemeente XXX XXX XX Organisaties X Rol gemeente in uitvoering Sterk sturen X X XXXX XXX Loslaten/organi saties Positionering 0 de lijn XXX XXXX 2 de lijn XX Doelgroepen Alle burgers X XX X XXX XX Specifieke doelgroep Type professional in team Generalisti XX X XXX XXX Specialistisch sch Mate van verbinding met 0 de lijn/participatie Sterk XX X XXX XX X Zwak Mate van integratie met CJG/jeugdnetwerken Sterk XX XXX XXX X Zwak Verbinding met basiszorg Sterk XXX XXX X Zwak XX Mate regie van de cliënt/burger Beperkt X XXXX XXX X Volledig SWT centrale toegang voor Wmo Sterk X X XXX XX XX Zwak Handelingsbevoegdheid professionals Sterk XXX XX XXXX Zwak
Observaties en reflecties
Monitorinitiatieven Gemeente Beverwijk Haarlem Heemskerk Heerhugowaard Hilversum Langedijk -- Purmerend Velsen??? Zaanstad Monitoringkarakteristiek Effectmeting in ontwikkeling. Verschuiving in ZRM, klant en medewerkerstevredenheid Ontwikkeling monitor-instrument. Voorlopig: verhalen Ontwikkeling proces- en effectevaluatie. Cliënttevredenheidsonderzoek Verschillend per gebied. O.a. MKBA Ontwikkeling proces- en effectevaluatie Effectmeting lange termijn MKBA, procesevaluatie, effect- en resultaatmeting, cliënttevredenheidsonderzoek
Evaluatie van sociale teams is complex #1 Lokaal maatwerk op basis van politieke constellatie, historie, verhoudingen maatschapplijke organisaties-gemeente, bestaande modellen, geografische constellatie. Geen confectie. Veel verschillende modellen: best persons, compacte teams, uitgebreide teams (meer dan 10 professionals), casus-overleggen, netwerken. Doelstellingen zeer verschillend. Positionering teams of netwerken in de 1e of in de 2e lijn. Opmerkelijk: veel teams volgens gemeenten in de 0-1e lijn, maar in de praktijk blijken veel teams in de 1e-2e lijn te functioneren.
# 2: Werken met st s is vooral trial and error Het beleid kent een hoog uitprobeer-gehalte en kent een grote toevalscomponent. Tegelijkertijd is er sprake van spierballenbeleid en daadkracht (uitrol sociale teams over de hele gemeente; niet op basis van evaluaties, maar over één nacht ijs). De factoren tijd en bezuinigingsdruk leiden tot sturen op quick wins en window dressing. Rekensommen (mkba s) op basis van extrapolaties van economische modellen. Maar ook dan gaan de kosten vaak voor de baat uit. Organisaties en professionals gaan mee in de carrousel, signaleren nauwelijks en spreken niet tegen
Kwalitatief onderzoek en sociale teams
Verschillende methoden en niveaus Systeem/resultaatverantwoording, bijvoorbeeld: MKBA s (LPBL) Effectenarena ZRM Cliënttevredenheidsonderzoeken Professional/cliënt/leefwereld, bijvoorbeeld: Effectencalculator Effectenster Opvallend: meestal op basis van referentie-aanpakken of zelfscores
Bijvoorbeeld: de Effectencalculator Drie basisvragen: Wat gebeurt er in het leven van de bewoner/cliënt? Welke ondersteuning is hierbij nodig? Wat is het prijskaartje? En wat als er geen interventie wordt gepleegd? Analyse op basis casuïstiek Gericht op leren op teamniveau Op basis van maatschappelijke prijslijst Hogeschool INHolland
Methodische kwesties Doelen vaak niet scherp of juist té scherp geformuleerd Te hoog gespannen (causale) verwachtingen Meetproblemen in een hoog-complexe en snel veranderende context Verschillende vormen van informatie op verschillende niveaus relevant: (Wetenschappelijke kennis) Beleidskennis voor gemeenten (geaggregeerde informatie over teruglopen beroep op tweedelijnsjeugdzorg) Sturingsinformatie voor managers (caseload) Reflectie-materiaal voor kwaliteitsverbetering van het primair proces (feedback collega s of cliënt, checklists leefgebieden) Buitenperspectief (onderzoekers) dominant ten opzichte van binnenperspectief (de professional als onderzoeker, vgl. de scientistpractitioner, maar dan in een light-versie )
Afrekenen Knelpunten: Traditionele resultaatverantwoordingsmodellen werken niet (meer). Bijvoorbeeld: afrekenen op caseload of aantal trajecten Nieuwe instrumenten worden geperverteerd (ZRM verwordt tot afvinklijst ipv ondersteunend bij het primaire proces). MKBA s worden gekaapt en gebruikt als windowdressing. Onderzoek wordt ondergeschikt gemaakt aan beleid: factfree policy. Sturen op vertrouwen (ruimte voor de professional) is er slechts mondjesmaat Hogeschool INHolland
Of leren? Evaluatie-modellen moeten meervoudig van karakter zijn Rekening houden met verschillende niveaus (gemeente, management-informatie, professionals en cliënten/bewoners) In de huidige complexe en snel veranderende realiteit vooral inzetten op instrumenten die het leren ondersteunen. Rekenschap en verantwoording afleggen moet allereerst het primaire proces en het goede werk ondersteunen Leer professionals weer verhalen vertellen, maar maak ze óók kostenbewust Hogeschool INHolland / Movisie
Knelpunten en oplossingsrichtingen? Hogeschool INHolland
Wat zijn de belangrijkste knelpunten bij het evalueren van sociale teams? Wat zijn de meest kansrijke oplossingsrichtingen? Hogeschool INHolland / Movisie
Ard Sprinkhuizen: ard.sprinkhuizen@inholland.nl Carla Kolner: ckolner@dsp-groep.nl www.wmowonen-nh.nl www.wmowerkplaatsen.nl