All-in: Omdat iedereen samen wil spelen! Ontdekken, ervaren, creëren, avontuur en vrijheid! Ruben Hartmann
Inleiding Hoi, Wil je meedoen? Hoi wil je meedoen? is een kreet die we vaak horen in een speeltuin als kinderen elkaar ontmoeten. Ontmoeten is ook ontzettend belangrijk, kinderen leren met elkaar om te gaan, ontwikkelen hun motoriek Maar wat nou als die ontmoeting niet kan plaatsvinden omdat het fysiek niet mogelijk is om samen te spelen? Als Yalp zijnde hebben we als missie: Nederland beweegt te weinig. Daarom maken wij spelen en bewegen weer leuk. Voor kinderen, jeugd én ouderen.. Als leverancier van speeltoestellen en sportproducten creëren we namelijk inspirerende, uitdagende omgevingen die iedereen uitnodigen tot spelen, sporten en bewegen, maar vooral tot plezier!! Uit de combinatie van deze vraag en onze missie is het All in concept voortgekomen. Ooit begonnen als antwoord op de vraag hoe we om kunnen gaan met kinderen met een beperking, en inmiddels een ontwerpfilosofie voor al onze speelterreinen. All-in komt voort uit de missie van Yalp waarin we iedereen willen inspireren om in beweging te komen. Alle kinderen, maar zelfs papa, mama, opa en oma! Vanuit de intrinsieke motivatie zijn wij daarmee bezig. Alle kinderen verdienen een jeugd waarin ze onbeperkt samen kunnen spelen, zelfvertrouwen op kunnen doen en vriendschappen kunnen sluiten. Daarom willen we ons inzetten voor iedereen die dat nog niet kan doen en voor een toegankelijke speelplek zijn volgens Yalp geen ingewikkelde aanpassingen in het speeltuinontwerp nodig die zich richten op het mindervalide kind. Wel vraagt het een specifieke manier van denken zodat de speeltuin voor álle kinderen toegankelijk is. We willen letterlijk dat ze samen kunnen sporten- & spelen en dat noemen wij All-in. All-in Let s Play bij Yalp voor jong, oud, jongens, meiden, jeugd, volwassenen en senioren met én zonder beperking.
Inhoud Inhoudsopgave Inleiding 2 Inhoudsopgave 3 5 pijlers 4 Toegankelijkheid 4 Bespeelbaarheid 6 Levendigheid 7 Kennis 8 Zintuigen 9 Plezier 10
Het model rust op 5 pijlers Omdat we merkten dat vandaag de dag mensen met verschillende achtergronden elkaar een handicap, mensen uit verschillende bevolkingsgroepen of mensen van verschillende leeftijden elkaar steeds moeilijker ontmoeten, hebben we een concept opgesteld die het ontmoeten moet bevorderen. Dit concept steunt op de volgende pijlers: Toegankelijkheid Bespeelbaarheid Levendigheid Ontmoeten Plezier Toegankelijkheid Bespeelbaarheid All-in Levendigheid Plezier Kennis Toegankelijkheid Een All-in speeltuin moet goed toegankelijk, overzichtelijk en transparant zijn. Als een plek hieraan voldoet ontstaat het gevoel van veiligheid en de aantrekkingskracht om te willen spelen. De speeltuin moet zo zijn ingericht dat het een brede doelgroep aantrekt en dat iedereen hier toegang tot heeft. Daarbij houden we zoveel mogelijk rekening met mensen met een beperkte beperkte motoriek, gehoorbeperking, visuele beperking, afhankelijkheid van een hulpmiddel als een rolstoel of stok, verstandelijke beperking en gedrag of (ontwikkelings-) stoornis. Om te zorgen dat iedereen kan spelen en sporten moet ook iedereen toegang hebben tot de plek en gebruik kunnen maken van de plek. Belangrijkste richtlijnen die we hiervoor aanhouden komen uit het Wenkenblad voor integrale speelvoorzieningen. Hierin staan de belangrijkste eisen op het gebied van bereikbaarheid, en toegankelijkheid. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk om een rolstoeltoegankelijke route door de locatie te hebben waardoor ook zij onderdeel kunnen zijn van de sport of het spel. Ook worden binnen de richtlijnen verschillende eisen gesteld per gebruikersgroep (visuele beperking, hoorbeperking, verstandelijke beperking, fysieke beperking of aandachtstoornissen). Het is dus belangrijk om je te verdiepen in de gebruikersgroepen. Zo zijn er een aantal algemene aspecten waar rekening mee gehouden kan worden.
Goed bereikbaar Bereikbaarheid is het eerste punt wat bepaald of een speelplek geschikt is om naartoe te gaan. Is er een parkeergelegenheid dichtbij aanwezig, zijn er looproutes naar de speelplek toe en zijn deze voldoende breed (1200mm). Als er een vernauwing is dan is het goed om daar een vrije zone voor te hebben die groot genoeg is (minimaal 900mm over een afstand van 1200mm). Als laatste is het ook goed om rekening te houden met voldoende opstelruimte voor een te openenen poort. De paden worden breed genoeg gemaakt zodat fysiek gehandicapte kinderen zich goed door de speelplek kunnen begeven. Het is belangrijk om ook voldoende ruimte op te nemen om elkaar te passeren. Door een rolstoeltoegankelijke route door de speeltuin of speeltoestel toe te passen weet je zeker dat deze prettig te gebruiken is voor bezoekers, maar nog belangrijker dat iedereen er gebruik van kan maken. Zo kunnen motorisch beperkte kinderen of kinderen in een rolstoel in ieder geval onderdeel van het plek zijn. Mee kunnen doen wordt bereikt door de omgeving ook bespeelbaar te maken. Overzicht Het is voor autistische kinderen of kinderen met een hoorbeperking belangrijk dat de gehele speeltuin goed kan worden overzien. Dit betekend niet dat het terrein vlak moet zijn, bijvoorbeeld duidelijke zichtassen kunnen hierbij helpen. Ook het hebben van plekken waar je een rug hebt dragen bij aan het gevoel van veiligheid omdat je niet over je schouder hoeft te kijken of er iemand te ruw of onverwachts langs komt rennen. Dit kan een muur van een gebouw zijn of een bankje omgeven door hogere beplanting. Ten slotte is het goed om na te denken hoe een speelplek wordt begrenst. Een hekwerk kan goed zijn voor kinderen met een visuele- of geestelijke beperking zodat ze niet kunnen weglopen of verdwalen. Herkenning Herkenningspunten zijn voor visueel beperkten en autistische kinderen ontzettend fijn om hun weg te vinden binnen een speelplek. Harde of felle kleuren geven aan slechtzienden duidelijke markeringen, geluid van bijvoorbeeld de Sona is een herkenning voor blinden. Wel is het goed om het hele spectrum in de gaten te houden omdat een overdaad aan felle kleuren voor bepaalde doelgroepen teveel prikkels kan geven. Overgangen van bijvoorbeeld paden naar kunstgras geven zowel visuele als fysieke begeleiding. Obstakels en hellingen Het is belangrijk dat er wordt gekozen voor ondergronden die vlak, stroef en aaneengesloten zijn. Waar hellingen worden toegepast, wordt rekening gehouden met de hellingshoek. Afhankelijk van het hoogteverschil dat opgevangen moet worden is een hellingshoek van 1:12 tot 1:20 vastgesteld vanuit het bouwbesluit. Ons streven is om zoveel mogelijk vast te houden aan de hoek van 1:20 mede. Banden, paden en ondergronden zijn zoveel mogelijk op één hoogte ontworpen om obstakels als opstaande randen te voorkomen. 5
Bespeelbaarheid De speeltuin en de toestellen moeten niet alleen maar toegankelijk zijn, maar ook bespeelbaar en veilig. Een bespeelbaar speeltoestel bevat voldoende middelen om er met een beperking toch gebruik van te kunnen maken. Denk dan bijvoorbeeld aan voldoende grijp- en steunpunten, markeringen d.m.v. kleuren en/of patronen, stabiliteit, juiste hellingshoeken en rustpunten. De veiligheid wordt gewaarborgd door de toestellen te laten voldoen aan het WAS (warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen) hiervoor gebruiken wij de wettelijke normering NEN 1176 en 1177 welke betrekking hebben op de toestellen en (val) ondergronden. Yalp creëert speelomgevingen met onder andere de speeltoestellen van het merk Lappset, die extra steun geven, extra grip hebben, inspelen op de tastzin, veel speelwaarde bevatten of een spannend rolstoelcircuit vormt. De toestellen bevatten voldoende grijp- en steunpunten, markeringen en kunnen door middel van kleuren en patronen herkenbaar aanwezig worden gemaakt. In de ontwerpen wordt ook gekeken naar stabiliteit, juiste hellingshoeken en rustpunten. Ook dit soort ontwerprichtlijnen komen uit het Wenkenblad voor integrale speelvoorzieningen. De speeltoestellen van Yalp zijn ontworpen voor iedereen en stralen dit ook uit. De uitstraling van een specifiek speeltoestel voor mindervaliden is gelijk aan die voor een valide doelgroep. Het is niet ons doel om elk toestel voor iedereen te ontwerpen, maar vanuit onze missie is het wel doel om speelomgevingen te ontwerpen voor iedereen (Zie http://www.yalp.nl/speeltoestellen/mindervaliden-all-in/products/152 voor een selectie van onze toestellen die zich goed leent voor mindervaliden). Bij ieder speelontwerp geldt dat de speeltoestellen toegankelijk en bespeelbaar moeten zijn voor kinderen met én zonder beperking. Doordat Yalp de toestellen ook nog eens op maat kan maken door het modulaire systeem waaruit de producten zijn opgebouwd, is voor elke plek een passende oplossing te bedenken. Zo zorgen toepassing van informatieborden of audiozuilen voor visuele of geluidsondersteuning.
Levendigheid Als we een plek willen ontwerpen voor een zo breed mogelijke doelgroep dan is levendigheid net zo belangrijk als de eerder genoemde pijlers. Levendigheid laat zich wat ons betreft het best vertalen door diversiteit en functionaliteit. Als de speeltuin ontworpen is voor alleen mindervaliden dan voelen ze zich nog steeds verloren en anders. Daarom bieden wij een diversiteit aan speeltoestellen waar zowel jonge en oudere kinderen, jongens en meiden, valide en mindervalide kinderen samen op willen spelen. Maar ook toestellen die senioren uitdagen. Ouderen die hun dagelijkse rondje door het park lopen kunnen in de beweegtuin hun oefeningen doen om hun flexibiliteit, balans en coördinatie te trainen terwijl ze tegelijkertijd genieten van de spelende kinderen die vlakbij op de toestellen spelen. Een levendige speelplek bevat niet alleen diverse toestellen, maar het is ook belangrijk dat de functionele randvoorwaarden van de speeltuin in orde zijn. Zo is het belangrijk om ook rustplekken, horeca, sportplekken, wandelroutes, beweegtuinen of andere functionaliteit aan te bieden om een zo breed mogelijke groep aan te spreken. Ontmoeten (samen spelen) Als een speelplek deze levendigheid in zich heeft dan ontmoet je elkaar. Daarin is het onwijs belangrijk dat je je ook gewenst voelt op die plek. Daarom is het wat ons betreft ook noodzakelijk dat je elkaar ontmoet. Een doordacht ontwerp volgens het All-in ontwerpprincipe laat kinderen binnen hun eigen fysieke mogelijkheden onbezorgd meespelen met hun leeftijdsgenoten. In het speelontwerp worden ontmoetingsplekken in de toestellen en in de routing door de speeltuin opgenomen. Op deze plekken ontstaat interactie tussen de kinderen, ouders, opa s en oma s, beperkt of niet-beperkt. Een goed voorbeeld van samenspel is een rolstoeltoegankelijke spel- en obstakelroute door een speeltoestel. Hierdoor kan een kind met een fysieke beperking spelen in het toestel terwijl en levendigheidhet tegelijkertijd kinderen tegenkomt die via een andere route door het toestel aan het klimmen of klauteren zijn. Als we het hebben over samen spelen dan zijn daar verschillende vormen van. We kunnen mensen buitensluiten (exlusion), een eigen plek als groep(segregation), een eigenplek geven binnen het geheel of opnemen binnen de groep (inclusion). Het streven moet zijn om de openbare ruimte zo in te richten dat, onder de voor die locatie gestelde voorwaarden, een maximale inclusie van de verschillende doelgroepen bereikt wordt.
Kennis Een goede kennis van ieders beperkingen en kwaliteiten is daarbij gewenst. Sommige doelgroepen mixen gewoonweg niet, maar het streven moet altijd zijn om zoveel mogelijk doelgroepen bij elkaar te krijgen waar het verlangen bestaat om samen te spelen. Vanuit onze huidige werkzaamheden merken we dat de aandoeningen veelal in te delen zijn in een aantal groepen: Dementie (meestal ouderen) Somatische beperkingen (Fysiek) Zintuiglijke beperkingen (jong-oud) Cognitieve beperkingen (jong-oud) Meervoudige beperkingen (jong-oud) Spectrum stoornissen (Autisme, ADHD, ADD, meestal jongeren) Zelfstandig buiten zijn Zelfstandig buiten zijn Buiten zijn doet mensen goed. Onderzoek heeft aangetoond dat het het dag- en nachtritme bevordert, de eetlust vergroot, agitatie en agressie vermindert. Zelf mogen besluiten om naar buiten te gaan vermindert i.h.a. de neiging tot weglopen en vergroot het gevoel van zelfbeschikking. Aangetoond is wel dat deze effecten het grootst zijn bij een goed doordachte inrichting van de buitenruimte: ze ontstaan niet zomaar. Alle redenen dus om de buitenruimte met zorg in te richten. Ons streven is samen met u speel/ en beweegplekken te creëren waar iederen met veel plezier en zo lang mogelijk zelfstandig gebruik van kunnen maken. We zorgen er daarbij voor dat we op de hoogte blijven van de nieuwste onderzoeken en bevindingen zodat we u optimaal kunnen adviseren. Belang van bewegen Ook bewegen draagt bij aan een goede gezondheid zowel fysiek als mentaal. Uit recent onderzoek is gebleken dat bewegen een bewezen positief effect op de gemoedstoestand en zorgt het voor een gevoel van rust en waardering. Als we het bijvoorbeeld hebben over ouderen dan weten we dat dementie minder voortschrijdt wanneer ze meer gaan bewegen. Daarnaast is het gewoon nodig in een tijd waarin obesitas een steeds meer voorkomend gevaar vormt voor de volksgezondheid. Wij geloven erin dat bewegen kan worden gemotiveerd door middel van een uitdagende en inspirerende omgeving met toestellen die iedereen uitdagen. Het liefst gekoppeld aan activiteiten. Te denken valt aan een fysiotherapeut die op locatie oefeningen doet of scholen die erop uit trekken met hun klas om te sporten en bewegen.
Beleven met al je zintuigen Waar fysieke, en cognitieve aspecten lastig worden, bieden intuïtie en zintuiglijke ervaringen houvast. Als een zintuig minder wordt, of uitvalt, ontstaat de behoefte ontstaan aan sterkere informatie vanuit de andere zintuigen. Zintuigen bieden mogelijkheden om informatie te verwerken tot doelgerichte handelingen (door geluid, kleur, beweging), maar ze kunnen ook herinneringen prikkelen (vooral via geur en tast), beide vormen stimuleren mensen tot bewustwording zichzelf ten opzichte van de omgeving. De zintuigen waar we het hier over hebben zijn zien, horen, ruiken, proeven en voelen. Voelen is daarin weer onder te verdelen in : tastzin (vervorming huid) Thermoceptie (warm/koud) Nociceptie (pijn) Evenwichtszin (balans) Proprioceptie (lichaamsbewustzijn) We gaan heel bewust om met het prikkelen van de zintuigen: voor sommigen is het belangrijk om niet teveel aan te bieden (bijv. bij ASS). Anderen hebben er juist een sterkere behoefte aan (bijv. slechtzienden). Bij alle groepen kan de zintuigelijke beleving worden ingezet om de wereld positief te beleven. Hierbij kan gedacht worden aan elementen als beleving en ter oriëntatie Herkenningspunten kunnen daarin bijdragen en zorgen ook voor een gevoel van veiligheid. Zo kunnen bijvoorbeeld herkenbare toestellen of eyecatchers, geluidselementen, waterornamenten, een zitplek of bewegingszone bijdragen in de herkenbaarheid van de omgeving. Of een fysieke scheiding in de vorm van een contrast (bijvoorbeeld tussen pad en omgeving). Zintuigen
Plezier De eerder genoemde punten komen dan samen tot het woordje plezier, daar draait het ten slotte om. Pas als je plezier ervaart dan voel je je veilig en gewenst. Vanuit plezier ben je betrokken en straal je zelf ook enthousiasme en vertrouwen uit. Vanuit plezier verleg je grenzen en worden kansen zichtbaar. Onze toestellen, concepten en ontwerpen helpen om het ongewone te bereiken. Fantasievormen, thematisering, spectaculaire of aanstekelijke trainingen dragen allemaal bij aan de hoge belevingswaarde die wij van onze omgeving verwachten. Graag nemen we u mee in dit proces en gaan wij met plezier voor u aan de slag. Wat mij het meest is opgevallen als ik samen spelen bestudeer is dat het misschien wel het belangrijkste is om aandacht voor elkaar te hebben. Om met de woorden van Olaf Hoensen te eindigen: Aandacht werkt als een zaklamp in het donker; je ziet plotseling dingen die je eerder niet zag. 10