Dikke-darmkanker Bas van Balkom MDL-arts
Inhoud Darmkanker en risicofactoren Lichamelijke klachten bij darmkanker Endoscopie (inwendig darmonderzoek) Vervolgonderzoeken Behandeling 2
Darmkanker 13.000 nieuwe gevallen per jaar 3 e meest voorkomende vorm van kanker bij mannen (prostaat 1, long 2) 2 e meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen (na borstkanker) Ongeveer 5.000 mensen overlijden jaarlijks aan darmkanker 3
Ontstaan Begint als goedaardige poliep 20% groeit uit tot kwaadaardige tumor. 4
Risicofactoren Overgewicht en weinig beweging Voeding: rood vlees en dierlijke vetten geven een verhoogd risico Roken Alcoholgebruik (overmatig) Familiair 5
Verhoogd risico Relatief risico op darmkanker 1 eerstegraads familielid 50-70 jr 2 1 eerstegraads familielid < 50 jr 3 1 eerstegraads familielid 50-70 jr én 1 tweedegraads familielid < 70 jr* 2 eerstegraads familieleden 50-70 jr 4 2 eerstegraads familieleden waarvan 1 < 50 jr 6 3 6
Klachten Bloed bij de ontlasting / bloedarmoede Veranderd ontlastingpatroon Obstipatie of diarree vaker of minder vaak Buikpijn Vermoeidheid Gewichtsverlies Geen klachten, maar wél naaste familieleden met darmkanker 7
Klachten Klachten betekent niet altijd kanker: Analyse van ruim 1500 endoscopieën bij bovengenoemde klachten: slechts 4,5% darmkanker gevonden 8
Endoscopie Flexibele slang (endoscoop) met ingebouwde camera Coloscopie: onderzoek van de gehele dikke darm Sigmoïdoscopie: onderzoek van de laatste helft van de dikke darm 9
Endoscopie Coloscopie: 10
Endoscopie Voorbereiding: Thuis (evt. in ziekenhuis) 2x 1 liter voorbereidingsvloeistof (laxeervloeistof): 1 liter de avond vóór het onderzoek 1 liter op de ochtend van het onderzoek Daarnaast nog helder drinken 11
Endoscopie Roesje: Via een infuus toegediend vlak vóór het onderzoek ontspant soms slaapt de patiënt Zonodig extra pijnstilling via het infuus Onderzoek duurt 15-30 minuten 12
Endoscopie Tijdens het onderzoek: Endoscoop wordt ingebracht, lucht wordt ingeblazen De lucht en het opvoeren van de endoscoop kunnen pijnlijk zijn: verschilt erg per persoon Via een beeldscherm is de darm direct te bekijken 13
Bevindingen 14
Endoscopie Wat gebeurt er als er een tumor wordt gevonden? Biopsie van de tumor: met een paktangetje (via de endoscoop) worden kleine stukjes weefsel weggenomen voor pathologisch onderzoek. Dit is niet pijnlijk. 15
Vervolgonderzoeken Bloedonderzoek Longfoto CT-scan van de buik evt MRI-scan onderbuik 16
Bloedonderzoek Bloedgehalte: vaak bloedverlies uit tumor. Bij bloedarmoede volgt een ijzerinfuus of bloedtransfusie. Nierfunctie Leverfuncties Tumormarker (CEA): kan verhoogd zijn bij darmkanker, wordt dan na de behandeling vervolgd 17
Longfoto X-thorax, röntgenfoto Opsporen van evt. uitzaaiïngen 18
CT-scan Platte ring, gebruikt röntgenstralen Maakt plakjes door de gehele buik Opsporen uitzaaiïngen in de buik (lever, lymfeklieren, enz) 19
CT-scan 20
MRI-scan Langere tunnel, gebruikt magneetgolven Alleen bij darmkanker in de endeldarm Bekijken van doorgroei buiten de darm en opsporen lymfeklieren 21
MRI-scan Minder geschikt voor mensen met engte-vrees (claustrofobie) 22
Tijdsduur traject Streeftermijn vervolgonderzoeken: binnen 1-2 weken Streeftermijn start van behandeling: 2 weken na stellen van de diagnose Bovenstaande kan langer duren als meer consulten of onderzoeken nodig zijn! 23
Overig Andere mogelijke afspraken vooraf aan de behandeling: Consult diëtiste (bij fors gewichtsverlies) Consult longarts Consult cardioloog Afspraak fysiotherapeut 24
Casemanager Nieuw in Bernhoven Gespecialiseerd verpleegkundige Begeleid het voor- en natraject bij darmkanker Regelt de aanvullende onderzoeken Bij vragen of problemen altijd (iemand) te bereiken voor overleg 25
Behandeling Geen aanwijzingen uitzaaiïngen: Operatie Wel aanwijzingen uitzaaiïngen: Operatie gevolgd door chemotherapie Alleen chemotherapie Alleen operatie (beperkt) 26
Alternatieven voor Endocopie in de toekomst 27
CT-colografie Endoscopie d.m.v. CT-scan Virtuele coloscopie 2x CT-scan van de buik gemaakt (rugen buikligging) Vervolgens 3D-reconstructie door computer 28
CT-colografie Voordelen Geen endoscoop Nadelen Veel röntgenstraling (verhoogt het risico op ontstaan van kanker) Ook lucht in de darm geblazen, kan gevoelig zijn Kleine afwijkingen kunnen gemist worden Soms wordt ontlasting voor een afwijking aangezien Bij afwijking alsnog endoscopie (dus 2x darmvoorbereiding) 29
Videocapsule Capsule met ingebouwde camera Maakt 2-4 foto s per seconde gedurende 8-9 uur (57.000 115.000 foto s!) 30
Videocapsule Zender stuurt beelden naar ontvanger Beelden ingeladen in de computer Door snel afspelen van beelden ontstaat een film 31
Videocapsule Voordelen Geen endoscoop Nadelen Tijdens onderzoek extra laxeren Bij afwijking alsnog endoscopie Voor dikke darm onderzoek nog in ontwikkeling 32