Overname van teksten uit deze uitgave is toegestaan, mits de bron wordt vermeld.

d e W O Z : m e e r d a n e e n wo n i n g w a a r d e! J a a r v e r s l a g va n d e W a a r d e r i n g s k a m e r over het jaar

COLOFON Op 29 januari 2010 heeft de Waarderingskamer haar bestuursverslag en de jaarrekening over vastgesteld. Dit externe jaarverslag over het jaar is gebaseerd op en in overeenstemming met deze documenten. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Waarderingskamer Postbus 93210 2509 AE DEN HAAG Telefoon: (070) 311 05 55 Telefax: (070) 311 05 70 E-mail: info@waarderingskamer.nl Internet: www.waarderingskamer.nl Druk: Drukkerij All-in, Katwijk ISSN: 1571-8441 2010 Waarderingskamer, Den Haag Overname van teksten uit deze uitgave is toegestaan, mits de bron wordt vermeld.

Voo r woo r d De term e-overheid schept verwachtingen van praktische toepassingen de digitale mogelijkheden lijken oneindig. Toch ontwikkelen die mogelijkheden minder vlot dan gehoopt. Dat komt onder meer doordat het lastig blijkt om boven de departementen uit te stijgen: wie ontwikkelt wat, en waar liggen de bevoegdheden? Uit een tussentijdse evaluatie van het NUP blijkt dat de verschillende overheidslagen hiervoor beter zouden moeten samenwerken. De financiële crisis dwingt de overheid echter tot bezuinigingen die ook het NUP raken; dat is ontzettend jammer. Juist in deze tijd is het heel belangrijk om de krachten te bundelen en te investeren in een e-overheid. In meer kwaliteit met minder medewerkers. Ook binnen de WOZ is het tijd voor slimme oplossingen om het beschikbare materiaal beter te benutten. Wij werken daar hard aan. Zo moet het in de toekomst mogelijk worden om informatie over de WOZwaarde van een woning te gebruiken bij de aankoop van een woning en bij hypotheekaanvragen. Dit is een klein voorbeeld van hoe we het inwoners gemakkelijker kunnen maken: zo besparen zij tijd en taxatiekosten. Burgers en bedrijven vragen om een overheid die snel, efficiënt en klantgericht werkt en niet steeds naar de mr. G.J. Jansen bekende weg vraagt; dus betere dienstverlening met voorzitter minder administratieve lasten. Om die reden werken departementen en overheidslagen samen aan het Nationaal uitvoeringsprogramma dienstverlening en e-overheid (NUP). De e-overheid, ofwel de elektronische overheid, is het toekomstbeeld van een slimme overheid die informatie bij elkaar brengt en zo combineert dat zij aan burgers en bedrijven een betere service kan bieden. Met veel plezier bieden wij u dit jaarverslag over aan. Een jaar waarin de financiële crisis van grote invloed was op het werk van de Waarderingskamer, maar ook een jaar waarop wij tevreden kunnen terugkijken. 5

6 Foto: Max Koot Studio

Dat het nog niet gelukt is om de Landelijke Voorziening WOZ in te voeren, vinden wij spijtig. Het zou een echte verbetering van de dienstverlening van gemeenten aan hun afnemers betekenen, maar we zijn hiervoor wel afhankelijk van andere partijen. Overigens is de huizenmarkt de plaats bij uitstek waar de financiële crisis zich deed voelen. Na ongeveer 25 jaar van prijsstijgingen daalden de verkoopprijzen van woningen in in vergelijking met het buitenland licht. Toch heeft dit nog niet direct geleid tot een daling van de WOZwaarde. De peildatum daarvoor was namelijk 1 januari en op dat moment had de daling zich nog niet sterk ingezet. Voor ons was dit een reden om zorg te besteden aan duidelijke communicatie. Wij willen woningeigenaren erop voorbereiden dat de WOZ-waarde de trend niet onmiddellijk volgt. Zo voorkomen wij teleurstelling; de hoogte van de WOZ-waarde is immers van invloed op de hoogte van diverse belastingen. En tegelijk hopen we hierdoor het vertrouwen van woningbezitters in de WOZ-taxaties te behouden en vergroten. 7 Al met al zijn we er trots op dat onze inzet en samenwerking met verschillende partijen steeds meer meerwaarde biedt; de WOZ-waarde is de economische waarde in weer dichter genaderd. Dat houden we vol, ook in de komende jaren.

8

I n h o u d s o p g av e D e e l I Ta x at i e ( i n co u r a n t e ) n i e t - wo n i n g e n D e e l II J a a r v e r s l a g W a a r d e r i n g s k a m e r 2 0 0 9 1 I n l e i d i n g 2.1 Wa t d o e t d e Wa a r d e r i n g s k a m e r? 2.2 Wa a r o m i s d e z e t a a k b e l a n g r i j k? 2. 3 M i s s i e 2.4 Organisatiestructuur 2. 5 U i t g a n g s p u n t e n b i j t o e z i c h t 2. 6 To e z i c h t i n s t r u m e n t e n 33 34 36 36 39 40 2 Over de Waarderingskamer 3 Do e l e n e n r e s u ltat e n 2 0 0 9 3. 1 D e We t W O Z b e t e r u i t v o e r e n 3. 2 D r a a g v l a k v o o r W O Z - u i t v o e r i n g v e r g r o t e n 3.3 WOZ-gegevens optimaal registreren 3. 4 M e e r a a n d a c h t v o o r n i e t - w o n i n g o n d e r z o e k e n 44 51 53 58 4 F i n a n c i ë n i n v o g e lv l u c h t 4.1 Begrote en werkelijke baten en lasten 4. 2 To e l i c h t i n g o p b a t e n e n l a s t e n 2 0 0 9 59 61 Bijlagen 1 2 3 4 S a m e n s t e l l i n g Wa a r d e r i n g s k a m e r p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 9 Ta a k e n s a m e n s t e l l i n g c o m m i s s i e s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 9 Samenstelling secretariaat per 31 december P u b l i c a t i e s e n d i g i t a l e u i t g a v e n v a n d e Wa a r d e r i n g s k a m e r 65 67 75 77 9

10

DEEL I Ta x at i e ( i n co u r a n t e ) n i e t - wo n i n g e n D e w a a r d e va n o n g e b r u i k e l i j k e obj e c t e n Al deze objecten hebben één ding gemeen: het zijn allemaal nietwoningen. Een begrip dat we in het dagelijks leven niet zo vaak in de mond nemen, maar dat wel van belang is voor ondernemers, waterschappen, gemeenten, de Belastingdienst en uiteindelijk voor de belastingbetaler. Want van deze objecten wordt ook, net als bij woningen, de WOZ-waarde bepaald. De eigenaar krijgt de WOZ-beschikking met de vastgestelde WOZ-waarde in de bus en betaalt verschillende belastingen die op die waarde worden gebaseerd. Het taxeren van al deze niet-woningen lijkt sterk op het taxeren van woningen. De gemeente kijkt wat er in de markt betaald wordt bij verkoop of verhuur van dergelijke panden. Op basis van vergelijking kan zij dan voor alle kantoren of winkels de marktwaarde taxeren. Maar voor de meer bijzondere objecten zoals scholen, ziekenhuizen en hoogspanningsmasten ontbreekt deze markt. Hieronder gaan we dieper in op hoe deze objecten toch ieder jaar een nieuwe taxatiewaarde krijgen. Bij de Wet waardering onroerende zaken (WetWOZ) denken de meeste mensen direct aan de WOZ-waarde van hun woning. Elk jaar krijgt de woningeigenaar van zijn gemeente immers een nieuwe taxatie van de marktwaarde van zijn woning. Er zijn echter ieder jaar veel meer onroerende zaken die de gemeente taxeert, bijvoorbeeld winkels, kantoren en bedrijfsruimten. Daarnaast bestaan er nog de meer ongebruikelijke onroerende zaken. U kunt hierbij denken aan hoogspanningsmasten, benzinestations, kinderboerderijen, stations, transformatorhuisjes, tuinbouwkassen, silo s, opslagtanks, ziekenhuizen, scholen T r a n s pa r a n t e m e t h o d e n o m i n co u r a n t e n i e t - wo n i n g e n t e ta x e r e n 11

Vierhonderd miljard euro In Nederland worden jaarlijks acht miljoen objecten getaxeerd voor de WOZ. Daarvan zijn 800.000 objecten zogenoemde niet-woningen (ongeveer 10 procent). Deze niet-woningen vertegenwoordigen maar liefst 20 procent van de waarde van alle vastgoed in Nederland. Dat wil zeggen: van de 2.200 miljard euro die het Nederlandse vastgoed waard is, nemen niet-woningen 440 miljard voor hun rekening. En bijna 50 procent van alle inkomsten voor gemeenten uit de onroerendezaakbelastingen (OZB) is afkomstig uit de aanslagen voor niet-woningen. 12 Kortom, het belang van een zorgvuldige en transparante taxatie van niet-woningen is aanzienlijk. Zowel voor belastingbetalers als voor belastingheffers. Een belastingbetaler krijgt immers verschillende belastingaanslagen gebaseerd op de waarde van zijn object, of dat nu een windturbine is of een boerderij. Uitgaande van een WOZ-waarde van bijvoorbeeld twee miljoen euro, betaalt deze belastingplichtige jaarlijks ruim vijfduizend euro belasting aan gemeente en waterschap. Hij mag dan ook eisen dat deze waarde goed onderbouwd is. Bovendien gebruikt de Belastingdienst de WOZ-waarde om de fiscale afschrijving door ondernemers in de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting te beperken. Voor de belastingheffer is het van belang dat hij overtuigend kan laten zien hoe een taxatie tot stand is gekomen en dat deze correct is. Alle niet-woningen worden jaarlijks getaxeerd. Deze taxatie werkt goed: de waarden zijn actueel, de administratie van de overheid wordt jaarlijks bijgewerkt en voor de belastingbetaler is het een voordeel dat de sprongen in de taxatiewaarde en daarmee in de aanslagen minder groot zijn dan in het verleden. Aandacht en eisen Gemeenten moeten de waarde van onroerende zaken bepalen (taxeren) en bij voor bezwaar vatbare taxaties een beschikking treffen. Zij gebruiken die gegevens uiteraard voor de heffing van hun eigen onroerendezaakbelastingen. Daarom staat de WOZ-beschikking, de officiële bekendmaking van de nieuwe taxatiewaarde, ook jaarlijks op het aanslagbiljet voor de gemeentelijke belastingen. Ook leveren

gemeenten de WOZ-gegevens en WOZ-waarden aan de waterschappen voor de watersysteemheffing en aan de Belastingdienst voor de inkomstenbelasting, de vennootschapsbelasting en de schenk- en erfbelasting. De Waarderingskamer stelt, net als bij de taxatie van gewone woningen, eisen aan de niet-woningtaxaties. Deze eisen waarborgen vooral de kwaliteit van de waardering, de eenduidige en uniforme behandeling van de niet-woningen, de werkprocessen en de communicatie met alle betrokkenen. W a a r d e r i n g co u r a n t e n i e t - wo n i n g e n De waardering van niet-woningen is anders ingericht dan die van woningen. Voor woningen wordt de koopprijs gebruikt zoals die geregistreerd staat in het kadaster. Daarin worden ook alle verkopen van woningen geregistreerd. De gemeente kan deze gegevens gebruiken voor de taxatie van woningen. Zij taxeert woningen door ze te vergelijken met gelijksoortige woningen die verkocht zijn. Deze taxatiemethode heet dan ook vergelijkingsmethode. Voor deze methode gebruikt de gemeente geautomatiseerde systemen, want alleen dan kan de gemeente alle verkoopprijzen gebruiken voor dit doel. Door de inzet van deze De Waarderingskamer besteedt de laatste jaren meer aandacht aan de niet-woningtaxaties. De WOZ-waarde voor niet-woningen wordt namelijk steeds belangrijker. Dit komt bijvoorbeeld doordat de OZB-tarieven voor niet-woningen vaak hoger zijn dan voor woningen, omdat bij nietwoningen ook de gebruiker OZB betaalt en omdat de eigenaar de WOZwaarde gebruikt voor de fiscale afschrijving. De gemeenten voeren hun taxaties en alle bijbehorende werkzaamheden uit binnen de wettelijke regels van de Wet waardering onroerende zaken. De toezichthouder op deze werkzaamheden is de Waarderingskamer. In aanvulling op de wettelijke regels heeft de Waarderingskamer de Waarderingsinstructie geschreven. Daarin kunnen gemeenten, maar ook alle belastingplichtigen en andere betrokkenen lezen aan welke eisen de taxaties door gemeenten moeten voldoen. 13

Een groot verschil met het gebruik van verkoopcijfers is hierbij de beschikbaarheid van de gegevens. Elke gemeente krijgt van het kadaster alle verkopen en alle verkoopprijzen van woningen en andere onroerende zaken binnen die gemeente. Er bestaat alleen geen registratie van huurcontracten en huurprijzen. Voor de taxatie van courante nietwoningen moeten gemeenten daarom zelf inlichtingen verzamelen. Meestal doen ze dit door, zodra een pand of een deel van een pand verhuurd wordt aan een nieuwe huurder, een inlichtingenformulier aan de verhuurder te sturen. 14 Voor courante niet-woningen zoals winkels, hotels, kantoren, bedrijfspanden zijn er veel minder verkooptransacties beschikbaar. Daarom lukt het niet om deze niet-woningen ook (alleen) met vergelijking met verkoopprijzen te taxeren. Toch zijn voor deze winkels, kantoren en bedrijfsruimten wel vaak andere marktgegevens beschikbaar, bijvoorbeeld huurprijzen. De huurtransacties van courante niet-woningen zijn voor gemeenten een belangrijke informatiebron. Zij gebruiken de in de markt overeengekomen huurprijzen op eenzelfde manier voor de taxatie, als de verkoopprijzen bij koopwoningen. In een gemeente worden echter vaak te weinig huurtransacties gesloten om een goed beeld te krijgen van de markt. Daarom gebruiken gemeenten ook huurtransacties van objecten uit andere gemeenten. geautomatiseerde systemen wordt ook wel gesproken over een methode voor systematische vergelijking of over modelmatige waardebepaling. Door de directe vergelijking met verkoopprijzen in de markt is de voor de WetWOZ getaxeerde waarde ook echt de marktwaarde op de waardepeildatum. W a a r d e r i n g i n co u r a n t e n i e t - wo n i n g e n Voor de waardering van incourante niet-woningen van transformatorhuisje tot silo, van ziekenhuis tot schouwburg is een andere taxatiemethode nodig. Voor deze objecten is namelijk geen marktinformatie beschikbaar in de vorm van verkoopprijzen of in de vorm van huurprijzen. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat deze objecten geen waarde hebben. Om toch de waarde te kunnen bepalen, wordt bij het

taxeren van deze incourante objecten gekeken naar de bedragen die de eigenaren van dergelijke panden erin hebben geïnvesteerd. Dit noemen we de gecorrigeerde vervangingswaarde. 15 Een voorbeeld: de gecorrigeerde vervangingswaarde van een schoolgebouw. Wat zou het kosten om de school opnieuw te bouwen? De taxateur maakt een inschatting van deze bouwkosten: de vervangingswaarde. Deze waarde moet nog wel gecorrigeerd worden. De school die getaxeerd wordt, is namelijk meestal niet een net nieuw gebouwde school. Als een school al een paar jaar in gebruik is, treedt slijtage op en daarom is een correctie voor technische veroudering noodzakelijk. Maar niet alle onderdelen van een gebouw slijten even snel. De ruwbouw onder meer het betonnen skelet en de fundering slijt minder snel dan de afbouw (onder andere de binnenmuren) en de installaties (zoals de verwarming). Daarom wordt afzonderlijk bepaald wat de afschrijvingen zijn van de onderdelen ruwbouw, afbouw en installaties. De leeftijd speelt een belangrijke rol bij het bepalen van de afschrijving, maar ook de mate waarin onderhoud is gepleegd en de vraag of er al dan niet renovaties hebben plaatsgevonden.

Daarna wordt mogelijk ook nog een functionele correctie toegepast: is deze school niet te groot voor de buurt waarin deze staat, voor het aantal leerlingen dat er ingeschreven staat? Ook kan het zo zijn dat het gebouw niet meer voldoet aan de huidige eisen, bijvoorbeeld omdat de klaslokalen onnodig hoog zijn. Hierdoor kunnen de stookkosten onnodig hoog uitvallen. Dit kan leiden tot een correctie voor functionele veroudering. Al deze gegevens bij elkaar, de vervangingskosten, de correctie voor technische veroudering, de correctie voor functionele veroudering en natuurlijke de waarde van de grond, leveren de gecorrigeerde vervangingswaarde op. 16 Alle gemeenten in Nederland moeten op dezelfde wijze de gecorrigeerde vervangingswaarde vaststellen. De bouwkosten voor een school in Brabant wijken per slot van rekening niet veel af van de bouwkosten in Overijssel. Daarom zijn voor veel soorten incourante objecten zogenoemde taxatiewijzers gemaakt. Hierin beschrijven we voor gemeenten hoe ze een bepaalde niet-woning kunnen taxeren. Ook staan in de taxatiewijzer kengetallen waarmee gemeenten de kosten of levensduur van bepaalde gebouwen kunnen berekenen. We gaan onder Taxatiewijzer: archetypes en kengetallen verder in op het belang van deze taxatiewijzers. U i t zo n d e r i n g : w a a r d e r i n g a g r a r i s c h e obj e c t e n En altijd is er een uitzondering. In dit geval zijn dat agrarische objecten: deze categorie niet-woningen wordt gewaardeerd met behulp van de waarde in het economische verkeer. Deze niet-woningen zijn courant, want er vinden verspreid over het land voldoende verkopen van agrarische objecten (zoals boerderijen, tuinderijen en stallen) plaats. Op basis van deze verkoopprijzen kunnen we met behulp van de vergelijkingsmethode tot een goede taxatie van alle agrarische objecten komen. Toch heeft een afzonderlijke gemeente nooit genoeg verkoopprijzen om een volledige analyse van de markt voor agrarische objecten te maken. Die marktanalyse kan alleen goed plaatsvinden, als alle gemeenten en overige betrokkenen optimaal samenwerken. Voor de uiteindelijke taxatie

van alle agrarische objecten is daarom een taxatiewijzer met landelijke en regionale kengetallen opgesteld. Dit zijn kengetallen over onder meer de marktwaarde van boerderijen, stallen, silo s en mestopslagen. Elke gemeente past deze kengetallen toe bij de taxatie. Zij komen voort uit een landelijke analyse van alle verkopen van agrarische objecten. Om deze analyse mogelijk te maken, is uitwisseling van gegevens tussen gemeenten van groot belang. Het WOZ-datacenter bevordert deze uitwisseling. U n i fo r m, d o e l m at i g e n t r a n s pa r a n t De Waarderingskamer heeft geconstateerd dat de kwaliteit van nietwoningtaxaties nog niet zo hoog is als die van woningtaxaties. Het woord kwaliteit heeft hierbij een ruime betekenis. Een voorwaarde voor hoge kwaliteit is bijvoorbeeld dat de WOZ-waarde op marktniveau ligt. Bij woningen is het makkelijker te controleren of dat het geval is, omdat er ieder jaar een groot aantal woningen wordt verkocht. Dat maakt de marktwaarde inzichtelijk. Een andere voorwaarde is dat de onderlinge verhoudingen tussen WOZ-waarden kloppen. Een luxere woning moet leiden tot een hogere WOZ-waarde, maar dat moet ook het geval zijn voor een winkel op een lucratieve(re) locatie. Ook is het belangrijk dat alle 17

gemeenten op dezelfde manier taxeren en alle objecten van een bepaalde categorie op dezelfde manier behandelen (uniformiteit). Verder is het van belang dat de gegevens waarop de WOZ-waarde is gebaseerd, inzichtelijk zijn (transparantie). Zeker bij niet-woningen is uniformiteit van groot belang, omdat veel belanghebbenden bij niet-woningen in meer dan één gemeente actief zijn. Zij krijgen dus van verschillende gemeenten WOZtaxatiewaarden en taxatieverslagen. Zij willen die dan ook met elkaar kunnen vergelijken. Aan elk van deze aspecten van de kwaliteit van niet-woningtaxaties is de afgelopen periode gewerkt. De Waarderingskamer heeft meegewerkt aan het ontwikkelen van hulpmiddelen op dit vlak. Als een gemeente deze hulpmiddelen volledig gebruikt, maakt dat haar werk gemakkelijker en doelmatiger. Ze leiden ook tot meer uniforme taxaties die goed aansluiten op de markt. Anders gezegd: de kwaliteit van de taxatie en ook van de onderbouwing van de taxatie (het taxatieverslag) wordt steeds beter. De Waarderingskamer werkt samen met drie andere partijen: de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), een aantal grote gemeenten en de taxatiebureaus. Die publiek-private samenwerking heeft verschillende producten voortgebracht: 18 TESTOMGEVING

Zoals Arnold Kloeke, senior beleidsmedewerker bij de VNG, het verwoordt: De Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Waarderingskamer werken waar nuttig en mogelijk samen. Een voorbeeld zijn de landelijke taxatiewijzers die de VNG ontwikkelt voor niet-woningen en waarbij de Waarderingskamer actief meedenkt. Dat geldt eveneens voor TIOX, het centrale rekenmodel voor landelijke taxatiewijzers dat de VNG beheert. Met dit model kunnen gemeenten agrarische en incourante objecten taxeren, van boerderijen en windturbines tot ziekenhuizen, van kinderboerderijen tot NS-stations. Zijn alle objectkenmerken zorgvuldig ingevoerd en bijgehouden, dan kun je het object met een druk op de knop waarderen en herwaarderen. Het afgelopen jaar zijn er 125 gemeenten op TIOX aangesloten, in 2010 verwachten we dat 50 procent van de 430 gemeenten ermee werkt. De techniek is er klaar voor, nu alle belangrijke software erop is aangesloten. Deze producten maken het gemeenten makkelijker om goede WOZtaxaties te maken. Bovendien bieden ze belanghebbenden (en de Waarderingskamer als toezichthouder) meer zekerheid: een gemeente die met deze producten werkt, presenteert meer uniforme en meer betrouwbare taxaties. - het WOZ-datacenter, waarin gemeenten gegevens uitwisselen over stichtingskosten, grondprijzen, kengetallen en contactpersonen; - de taxatiewijzers met de methoden en landelijke kengetallen voor incourante niet-woningen en agrarische objecten; - TIOX, de geautomatiseerde voorziening voor eenduidige toepassing van de taxatiewijzers. 19

W O Z - d ata c e n t e r : u i t w i s s e l i n g, co n t r o l e e n h e l p d e s k Het WOZ-datacenter is opgericht om samenwerking tussen gemeenten te ondersteunen. Het idee hierachter is dat twee meer weten dan één. Het WOZdatacenter moet stimuleren dat de ene gemeente (de ene taxateur) profiteert van de kennis en gegevens van de andere gemeente (de andere taxateur). Het WOZ-datacenter is meer dan een telefoonboek met adressen van contactpersonen die verstand hebben van niet-woningen. Op een beveiligd internetportaal kunnen alle 430 gemeenten gegevens die voor de WOZ van belang zijn ophalen en aanleveren. Het accent ligt hierbij op gegevens voor de taxatie van (incourante) niet-woningen. Op dit internetportaal staat bijvoorbeeld per gemeente hoeveel incourante niet-woningen van een bepaald type er zijn en hoeveel agrarische objecten er zijn. Een taxateur kan dan zien welke gemeente ervaring heeft met een bepaald type objecten. Daarbij staat dan ook onmiddellijk de naam, het telefoonnummer en e-mailadres van een contactpersoon vermeld. Dit verlaagt de drempel voor samenwerking. 20 Wat vooral belangrijk is, is dat het WOZ-datacenter gegevens bevat over stichtingskosten. Wanneer in een gemeente een incourante niet-woning wordt gebouwd, is het van belang dat de gemeente gegevens over het gebouwde object en over de gedane investeringen registreert in het WOZ-datacenter. Deze gegevens worden daardoor beschikbaar voor alle andere gemeenten. Ze komen ook beschikbaar voor landelijke analyses van de investeringen, die ertoe moeten leiden dat er continu actuele kengetallen beschikbaar zijn voor het taxeren van incourante objecten. Gemeenten kunnen op deze manier zoeken naar verschillende gebouwen die ongeveer dezelfde functie hebben en dus vergelijkbaar zijn. Zo kan de gemeente Lochem zien met welke gegevens de gemeente Son en Breugel de WOZ-waarde bepaalt voor incourante niet-woningen. En dat helpt om taxaties door het hele land heen uniform te maken. Gegevens over bijvoorbeeld stichtingskosten kunnen concurrentiegevoelig zijn en vallen onder de geheimhoudingsplicht. Het WOZ-datacenter is daarom goed beveiligd en alleen toegankelijk voor de medewerkers van gemeenten en taxatiebureaus die voor hen werken.

Het WOZ-datacenter is ook meer dan een passief internetportaal. Het zijn niet alleen gemeenten die gegevens halen en brengen. Dankzij een klein team van medewerkers van het WOZ-datacenter: komen ook gegevens uit externe bronnen op deze plek beschikbaar. Denk hierbij aan publicaties over bouwprojecten in de Cobouw (vakblad voor bouwbedrijven). wordt bewaakt dat alle gemeenten voldoende gegevens beschikbaar stellen en worden gemeenten ook ondersteund als zij nieuwbouwprojecten registreren. wordt de kwaliteit van opgevoerde gegevens gecontroleerd. Als er vragen zijn over bijvoorbeeld de volledigheid van deze gegevens, vragen zij dit bij de betrokken gemeente na. wordt het mogelijk om verkoopprijzen van agrarische objecten (die het kadaster levert) te koppelen aan de taxatiegegevens van de gemeente van hetzelfde object. Dit maakt een betrouwbare analyse van deze agrarische marktgegevens mogelijk. 21 In de woorden van medewerkster WOZ-datacenter Anna Navarro: Het WOZ-datacenter stelt gemeenten in staat taxatietechnische kennis uit te wisselen. Ook fungeert het WOZ-datacenter als contactcentrum. Zo staat het op onze website. Het WOZ-datacenter is hét platform om marktgegevens van incourante niet-woningen en agrarische objecten in Nederland uit te wisselen. Voor deze groep objecten zorgt het voor een collectieve uitvoering van de Wet WOZ door alle gemeenten gezamenlijk. Van elke gemeente wordt verwacht dat zij gegevens aanleveren. En het WOZ-datacenterteam faciliteert gemeenten in dat proces, controleert de gegevens en fungeert als helpdesk. Behalve gegevens uit externe bronnen zoeken wij ook zelf naar informatie, onder meer op sites van architecten en aannemers. Goede informatie over bijzondere objecten vinden we bijvoorbeeld bij de wedstrijd BNA Gebouw van het Jaar. Collega Jeroen van de Hulst vult aan: Het WOZ-datacenter levert daarbij ook nog een kostenbesparing op, door de gegevens

landelijk te verzamelen. De verzamelde bouwkosten en verkoopcijfers vormen, na een analyse, de bouwstenen voor de landelijke taxatiewijzers. Hiermee kunnen gemeenten incourante niet-woningen en agrarische objecten waarderen. Nu heeft elke gemeente toegang tot dezelfde cijfers. Het WOZ-datacenter leidt niet alleen tot uniforme waardebepaling, maar de gegevens worden ook gebruikt om de waarde te onderbouwen bij bezwaar- en beroepszaken. Ook voor de Waarderingskamer is het WOZ-datacenter een nuttige bron: voor haar toezichtfunctie onderzoekt zij geregeld of gemeenten de juiste gegevens registreren, of de gemeenten bij zijn met het analyseren van marktgegevens en het vastleggen van nieuw gebouwde objecten, en of er bij de taxatie geen onverklaarbare verschillen ontstaan tussen bijvoorbeeld scholen uit hetzelfde bouwjaar. 22 Ta x at i e w i jz e r : a r c h e t y p e s e n k e n g e ta l l e n Meer dan 100.000 objecten worden gewaardeerd op de gecorrigeerde vervangingswaarde. Door het bijzondere karakter van de verschillende objecten is het vaak moeilijk de taxatiewaarden onderling te vergelijken. Hoe dan ook moet de kwaliteit bewaakt worden en moet de waardering ook landelijk uniform blijven. Dat is waarom we investeren in taxatiewijzers, die uitgeschreven richtlijnen geven om incourante nietwoningen en agrarische objecten te taxeren. Een taxatiewijzer beschrijft de methode, maar geeft ook kengetallen. Zo staat in de taxatiewijzer precies beschreven hoe je bijvoorbeeld technische veroudering (de slijtage van een gebouw) berekent en hoe je daarbij rekening kunt houden met het feit dat de betonconstructie van een gebouw veel langer meegaat dan de verwarmingsinstallatie. De taxatiewijzer geeft ook kengetallen om te berekenen hoeveel het kost om een school van een bepaald type te bouwen of kengetallen over hoe lang een hoogspanningsmast meegaat. Door methodiek en kengetallen in de taxatiewijzers vast te leggen, stimuleren we uniformiteit en doelmatigheid van de taxaties.

23 Alle gemeenten gebruiken tenslotte dezelfde gegevens en zij hoeven zelf geen energie meer te steken in het verzamelen ervan. De gegevens in het WOZ-datacenter zijn daarom van onschatbare waarde voor de ontwikkeling van taxatiewijzers. Wanneer er een beroepsprocedure wordt gevoerd over de getaxeerde WOZ-waarde, functioneert een taxatiewijzer bovendien als een overtuigende onderbouwing voor de belanghebbende (de eigenaar van het object) of eventueel voor de belastingrechter. Alle taxatiewijzers zijn voor alle gemeenten en voor de taxateurs die voor hen werken, beschikbaar op de site van het WOZ-datacenter. De taxatietechnische kerngroep met daarin de VNG en enkele grote gemeenten, enkele grote taxatiebureaus en de Waarderingskamer stelt alle taxatiewijzers vast. De opdrachtgever is de VNG. Voordat de taxatiewijzers worden vastgesteld en beschikbaar gesteld aan de gemeenten, is er sprake van een zorgvuldig systeem van kwaliteitszorg. De taxatiewijzers bestaan eigenlijk uit één algemeen deel met basisregels en 23 taxatiewijzers voor verschillende objecttypen. De uiteindelijke

kengetallen zijn gekoppeld aan archetypen. Een archetype functioneert als een vergelijkingsobject bij de taxatie. Voorbeelden van archetypen zijn eenvoudige brandweergarage, gebouwd voor 1januari1990 of polikliniek. Wanneer er voldoende objecten van een bepaald type in Nederland getaxeerd moeten worden, dan is het zinvol om voor dat type object een archetype te definiëren in een taxatiewijzer. Het Paleis op de Dam in Amsterdam komt natuurlijk niet voor als archetype. Daarvan bestaat er immers maar één. Een taxatiewijzer wordt alleen opgesteld, of een archetype wordt alleen opgenomen in een taxatiewijzer, als er een redelijke verhouding is tussen de inspanning voor het analyseren en vaststellen van de benodigde kengetallen en het voordeel dat er bij het taxeren van die groep objecten mee te behalen valt. 24 Met de belangrijkste kengetallen van de taxatiewijzers hebben gemeenten een eenduidig instrument in handen om de WOZ-waarde van nietwoningen te bepalen. De Waarderingskamer stimuleert gemeenten van harte om de taxatiewijzers te gebruiken. Zij hanteert daarbij het uitgangspunt pas toe of leg uit. Dat wil zeggen: als de gemeente een object heeft getaxeerd zonder de daarvoor beschikbare taxatiewijzer te gebruiken, moet zij een duidelijke motivering geven waarom deze niet is gebruikt. De Waarderingskamer vraagt gemeenten ook nadrukkelijk om feedback te geven op de taxatiewijzers. Zitten er fouten in de taxatiewijzers? Hoe kan het beter? Mist er iets? Naar analogie van de basisregistraties duiden we dit aan als de verplichting tot terugmelding bij gerede twijfel. Het is belangrijk dat alle gemeenten via het WOZ-datacenter kunnen beschikken over deze taxatiewijzers. Ook betrokken belastingplichtigen halen voordeel uit taxatiewijzers. Hiermee kunnen ze nagaan of bij hen de taxatie correct en zorgvuldig is uitgevoerd. De belastingbetaler weet met behulp van de richtlijnen en kengetallen waarop zijn of haar gemeente zich baseert. Bovendien zijn de taxatiewijzers een uitstekend instrument in de besluitvorming bij bezwaar- en beroepszaken. Daarom worden ze ook openbaar op internet gepubliceerd op het moment dat de nieuwe taxatiewaarden bekendgemaakt worden aan de belanghebbenden.

Ze vormen daarmee een onderdeel van de onderbouwing van de taxatiewaarde in het taxatieverslag. Op de openbare site www.wozinformatie.nl worden de taxatiewijzers gepubliceerd. TI O X : s u p e r r e k e n m a c h i n e De taxatiewijzers zijn complex en omvangrijk, vol rekenmethodes voor bijvoorbeeld objecten die voor veertig jaar zijn neergezet en dan toch ruim vijftig jaar blijken mee te gaan. Dat betekent vele tabellen, lastige formules en pagina s vol kengetallen. Onze gedachte: met alle ICTmogelijkheden vandaag de dag, moet dat eenvoudiger kunnen. Uit de vertrouwde samenwerking tussen de grote gemeenten, de VNG, de taxatiebureaus en de Waarderingskamer is daarom TIOX gerold. TIOX is een soort superrekenmachine, waarin voor de diverse objecttypen archetypen en kengetallen zijn ingevoerd voor de specifieke taxatiewijzers. TIOX stond oorspronkelijk voor Taxeren van Incourante Objecten met XML-berichtenverkeer. Omdat er inmiddels ook veel (niet-incourante) agrarische objecten worden getaxeerd met het systeem, is het nu simpelweg TIOX. 25

TIOX zorgt ervoor dat gemeenten de kengetallen en rekenregels voor het bepalen van WOZ-waarden niet slechts op papier krijgen, maar ook in de vorm van webservices. De taxatiesystemen van gemeenten gebruiken deze webservices, zodat bij alle gemeenten een correcte toepassing van de kengetallen en rekenregels gewaarborgd is. 26 Het systeem is bijzonder door het innovatief gebruik van ICT. Elke gemeenteambtenaar die taxaties onder zijn of haar hoede heeft, en elke taxateur die voor een gemeente werkt, heeft toegang tot deze ICT-applicatie. Meestal is deze toegang geregeld vanuit de software die wordt gebruikt voor de taxatie van alle objecten binnen de gemeente. Als een gemeente niet beschikt over software die het gebruik van de TIOX-webservices ondersteunt, is het zelfs mogelijk met een gewone internetbrowser TIOX te gebruiken. Net als bij het WOZ-datacenter is het erg belangrijk dat het systeem TIOX goed beveiligd is. Er worden immers veel concurrentiegevoelige taxatiegegevens uitgewisseld en ook de resultaten van de taxatie (de WOZ-waarde) valt onder geheimhoudingsplicht. Na de invoering van het archetype bijvoorbeeld een schoolgebouw met metselwerk, een pannendak en gemiddeld afwerkingsniveau, gebouwd tussen 1966 en 1985 en enkele variabelen (bouwjaar, grootte) volgt een taxatie, uiteraard met een bandbreedte. In deze taxatie worden de kengetallen voor het bepalen van de vervangingswaarde toegepast, maar ook de formules voor het berekenen van de technische veroudering. De koppelingen van de diverse taxatieapplicaties die gemeenten gebruiken, en de TIOX-applicatie zijn in tot stand gekomen. Daarmee is TIOX nu voor elk van de 430 gemeenten beschikbaar. Inmiddels werkt een derde van de gemeenten met TIOX.

TIOX maakt waardering uniform, doelmatig en transparant voor gemeenten, belastingbetalers en voor taxatiebureaus. Het is niet meer mogelijk een fout te maken bij het toepassen van de taxatiewijzers. Rolf de Groot, partner/taxateur bij Thorbecke Taxaties: Geregeld schuiven wij, samen met andere partijen, bij de Waarderingskamer aan. Je kunt zeggen dat de Waarderingskamer daardoor het geluid van buiten organiseert. We leveren kennis, heel praktisch: we zitten dicht bij de gemeenten die verantwoordelijk zijn voor de WOZ-taxaties. We weten wat er bij de gemeenten leeft en kennen de automatisering en de software. Door met TIOX niet-woningen te taxeren is het voor ons, taxatiebureaus, en voor gemeenten een stuk inzichtelijker geworden. Die uniformiteit maakt t transparant, voor alle betrokkenen, tot en met de belastingbetaler. Met een maatschappelijk voordeel: het bespaart kosten. Waar iedere gemeente vroeger zijn eigen methode, zijn eigen taxatiemodel had, heb je nu één systeem dat alle afnemers kunnen gebruiken. 27 TI O X k r oo n o p w e r k Voor dit eigentijds gebruik van ICT heeft de Waarderingskamer een stimulerende en adviserende rol gespeeld. TIOX is een zelfverbeterend systeem, alle gegevens staan centraal opgeslagen, en iemand die met TIOX heeft gerekend, heeft geen rekenfouten gemaakt. Hooguit interpretatiefouten. En daar komt de rol van de toezichthouder weer in beeld. TIOX verbetert immers sterk de kwaliteit van de taxaties, maar maakt ook alle afwijkingen zoals gemeenten die te vaak te hoog in de bandbreedte zitten zichtbaar. Voor alle makers en bedenkers is deze methode de kroon op hun werk. TIOX toont overtuigend aan dat de uitgangspunten die de overheid hanteert bij de modernisering van de ICT (voor een servicegerichte architectuur), relatief eenvoudig is en grote voordelen biedt. Met dit goed functionerende systeem kunnen we overtuigend laten zien dat de abstracte uitgangspunten, gedefinieerd in de Nederlandse Overheids Referentie Architectuur (NORA), realistisch zijn.

Een groot pluspunt van TIOX is verder dat bijstellingen van taxatiewijzers altijd direct beschikbaar zijn. Dat geldt niet alleen voor kengetallen, maar ook voor rekenregels. Als landelijk besloten wordt om voor een bepaalde categorie objecten een rekenregel aan te passen, dan komt door één simpele aanpassing in het systeem deze gewijzigde rekenregel onmiddellijk voor alle taxateurs beschikbaar. Gebruikers hoeven de onderliggende programmering op geen enkele manier aan te passen. Deze bijstellingen doen zich in ieder geval jaarlijks voor. Voor de nieuwe WOZ-taxaties moet er immers ieder jaar een geactualiseerde set taxatiewijzers beschikbaar komen. Bijzonder tot slot is nog het feit dat TIOX het maken van de papieren taxatiewijzers heeft overgenomen. Het systeem is nu zodanig ingericht dat zulke taxatiewijzers grotendeels geautomatiseerd worden geproduceerd vanuit TIOX. Daarmee is nog een potentiële bron van menselijke fouten geëlimineerd. 28 To e k o m s t De VNG en de Waarderingskamer zijn er samen met hun partners in geslaagd een aantal werkprocessen rondom de taxatie van incourante niet-woningen en agrarische objecten aanzienlijk te verbeteren. Samen met de grote gemeenten en taxatiebureaus als partner hebben we het WOZ-datacenter gerealiseerd en zorgen we ervoor dat uniforme taxatiewijzers jaarlijks beschikbaar worden gesteld. Deze taxatiewijzers zijn daarbij op een eigentijdse wijze beschikbaar als webservices. Samen met softwarebedrijven als partners is bereikt dat deze webservices ook voor alle gemeenten beschikbaar zijn binnen de eigen taxatieapplicatie. TIOX laat zien welke voordelen de servicegerichte architectuur en het werken met open standaarden voor de informatievoorziening bij de overheid ons gaat brengen. TIOX heeft zich bovendien in in de praktijk bewezen. Daarmee zijn belangrijke stappen gezet in de richting van de uniforme en doelmatige waardebepaling van agrarische en incourante objecten.

Zeker zo belangrijk is dat met het WOZ-datacenter, met de gezamenlijke taxatiewijzers en met het TIOX-systeem bewezen is dat: de moderne leest waarop de overheidsinformatievoorziening in de toekomst wordt gebaseerd, werkt; het toepassen van open standaarden tot een soepel werkend geheel leidt waarmee aangetoond is dat deze standaarden het juiste fundament vormen onder de e-overheid; samenwerking tussen gemeenten (en private partijen) op verschillende manieren plaats kan vinden, en zeker voordelen heeft; betere doelmatigheid, en uiteindelijke lagere kosten, goed hand in hand kunnen gaan met verbetering van de kwaliteit; lagere kosten binnen handbereik liggen wanneer eerst wordt geïnvesteerd in fundamentele vernieuwingen. Dat geeft vertrouwen voor de weg die de komende jaren in de WOZ, en door de overheid als geheel, ingeslagen wordt. 29

30

D e e l II J a a r v e r s l a g W a a r d e r i n g s k a m e r 2 0 0 9 1 I n l e i d i n g De WOZ-uitvoeringskosten zijn in opnieuw gedaald. Dat weten we omdat onze Benchmark WOZ al van meet af aan ook gegevens over de WOZ-uitvoeringskosten bevat. Daarmee geven gemeenten een goed signaal af in tijden van overheidsbezuinigingen. Ze slagen erin steeds doelmatiger te werken. Invoering Landelijke Voorziening WOZ vertraagd Per 1januari is de Basisregistratie WOZ ingevoerd. Dat betekent dat de WOZ-waarde een authentiek gegeven is dat binnen de overheid door aangewezen gebruikers verplicht gebruikt moet worden. De realisatie van de Landelijke Voorziening WOZ, die nodig is om de gegevens uit deze registratie ook te ontsluiten voor nieuwe afnemers, is in het verslagjaar uitgesteld. Het Ministerie van Financiën heeft andere financiële prioriteiten gesteld. Ondanks crisis WOZ goed uitgevoerd in Desondanks kunnen we u melden dat de gemeenten in weer meer beschikkingen op tijd verstuurd hebben, dat de kwaliteit van de uitvoering ook dit jaar weer gestegen is en dat het percentage bezwaarschriften meevalt. De Waarderingskamer is blij met deze vaste positieve koers en we doen er samen met gemeenten alles aan om deze in 2010 vast te houden. Het verslagjaar was een roerig jaar voor de uitvoering van de Wet WOZ. Door de economische recessie moesten gemeenten hun onroerend goed herwaarderen tegen de achtergrond van een lager aantal transactiegegevens en vanaf het laatste kwartaal 2008 dalende prijzen. Deze context neigt in de maatschappelijke beeldvorming soms uitvergroot te worden tot het idee dat de prijzen kelderen. In deze context vraagt het veel inzet van gemeenten om hun onroerend goed zorgvuldig en realistisch te blijven waarderen en hun WOZ-beschikkingen goed te motiveren bij belanghebbende inwoners en bedrijven op hun grondgebied. 31

Leeswijzer Graag lichten we in dit jaarverslag de belangrijkste ontwikkelingen in toe. Eerst stellen we in hoofdstuk 2 van dit jaarverslag onszelf aan u voor. U leest wat wij doen, waarom deze taak belangrijk is, wat onze missie is, hoe we globaal zijn georganiseerd, welke uitgangspunten we hanteren en welke instrumenten we gebruiken bij onze toezichthoudende taak. In hoofdstuk 3 focussen we vervolgens op een aantal van onze belangrijkste doelen en resultaten. Wat wilden we in bereiken en wat hebben we daarvan gerealiseerd? In hoofdstuk 4 vindt u een korte impressie van het financiële jaar. Daarin verantwoorden we wat we dachten uit te geven en hoeveel we werkelijk uitgegeven hebben. Ten slotte kunt u in de bijlagen achterin nalezen hoe de Waarderingskamer, ons secretariaat en onze commissies zijn samengesteld. 32

2 Over de Waarderingskamer 2. 1 Wa t d o e t d e Wa a r d e r i n g s k a m e r? De Waarderingskamer is een toezichtorgaan dat is ingesteld op het moment dat de de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ) in werking trad. Het is een zelfstandig bestuursorgaan met publiekrechtelijke rechtspersoonlijkheid. In het bestuursorgaan zijn naast onafhankelijke leden ook gemeenten, het Rijk en waterschappen vertegenwoordigd. Wij controleren jaarlijks of alle 441 Nederlandse gemeenten (cijfers ) de Wet WOZ uitvoeren volgens de regels. Daarnaast zien we erop toe dat gemeenten hun WOZ-waarden en WOZ- De Waarderingskamer in - 1 Waarderingskamer - 21 secretariaatsmedewerkers (9 vrouwen en 12 mannen) - 389 bezoeken aan gemeenten - 500 inspecties waarbij de WOZ-uitvoering ter plaatse is beoordeeld - 10 juistheidsonderzoeken (Geven gemeenten de juiste gegevens op aan de Waarderingskamer?) - 32 bestandsonderzoeken naar WOZ-administraties - 200.000 bezoeken aan de gemeentepagina s op www.waarderingskamer.nl Wie zijn wij, wat doen we, waarom en hoe doen we dat? De antwoorden op deze basale vragen vindt u in dit hoofdstuk. In paragraaf 2.1 leest u wat de Waarderingskamer doet. In 2.2 vindt u drie redenen waarom onze taak belangrijk is. Daarna draait het in 2.3 heel kort om onze missie. Vervolgens gaat 2.4 over hoe we globaal zijn georganiseerd. Daar vindt u ook een organigram van de Waarderingskamer. We geven in 2.5 de belangrijkste uitgangspunten die wij hanteren bij onze toezichthoudende taak en besluiten dit hoofdstuk met een beschrijving van onze toezichtinstrumenten (2.6). 33

gegevens correct opnemen in de Basisregistratie waarde onroerende zaken (Basisregistratie WOZ). De Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ) is van kracht sinds 1 januari 1995 en geeft gemeenten een groot aantal taken en verantwoordelijkheden: een WOZ-administratie bijhouden; alle veranderingen van woningen en andere objecten volgen; de markt in de gemeente volgen en analyseren; elk jaar alle objecten taxeren; (voor bezwaar vatbare) WOZ-beschikkingen versturen; bezwaar en beroep tegen WOZ-beschikkingen afhandelen; informatie leveren aan waterschappen, de Belastingdienst, notarissen, banken en verzekeringsmaatschappijen. 34 Ook de Waarderingskamer is ingesteld bij de Wet WOZ. Hoofdstuk II van deze wet is gewijd aan de taken, samenstelling en bevoegdheden van de Waarderingskamer. Onze belangrijkste taken volgens de wet zijn: toezicht houden op de waardebepaling en waardevaststelling van onroerende zaken; de minister van Financiën adviseren; geschillen beslechten tussen afnemers van de waardegegevens; toezicht houden op de uitvoering van de basisregistratie WOZ (wettelijke taak sinds 1 januari ). De volledige wettekst vindt u onder meer op www.wetten.overheid.nl. 2. 2 Wa a r o m i s o n z e t a a k b e l a n g r i j k? Wij letten erop dat in Nederland goede WOZ-waarden voor maatschappelijk gebruik beschikbaar zijn. Van oudsher bestaat dit gebruik vooral uit belastingheffing, met de WOZ-waarde bijvoorbeeld als heffingsmaatstaf. Daarnaast zien we met name de laatste jaren dat de WOZ-waarde ook daarbuiten steeds meer toepassing vindt.

Tot slot werken gemeenten, het Rijk en waterschappen er in de Waarderingskamer samen aan om het systeem van het waarderen van onroerende zaken permanent te verbeteren en de uitvoering zo transparant mogelijk te laten verlopen. Betrouwbaar en transparant zijn voor burgers en bedrijven is hierbij ons streven. In dit kader publiceren wij onze jaarlijkse bevindingen per gemeente ook op de gemeentepagina s die we voor elke gemeente hebben aangemaakt op onze website www.waarderingskamer.nl. Dat deze transparantie voorziet in een behoefte, blijkt uit de grote belangstelling voor deze pagina s: ze werden in meer dan 200.000 keer bezocht! Daarnaast hebben de waardebepalingen door gemeenten nog een breder belang voor burgers en bedrijven. Gemeenten geven deze gegevens namelijk door aan de waterschappen en de Belastingdienst, die er op hun beurt belastingen op baseren zoals de watersysteemheffing voor gebouwde objecten en het eigenwoningforfait (als onderdeel van de inkomstenbelasting). Met de impact van de WOZ-waarden zijn forse financiële belangen gemoeid: ongeveer 5 miljard belastinggeld wordt direct op basis van WOZ-waarden geheven. Daarnaast spelen de WOZ-gegevens een aanvullende of controlerende rol bij meer belastingen, bijvoorbeeld bij de vennootschapsbelasting en bij de energiebelastingen. Vanaf 1 januari 2010 spelen de WOZ-waarden ook een rol bij de schenken erfbelasting. U begrijpt dat de kwaliteit van al deze dwarsverbanden staat of valt met een hoogwaardig registratiesysteem. Daarom ziet de Waarderingskamer ook toe op de Basisregistratie WOZ en coördineren we dat deze basisregistratie naadloos geïntegreerd wordt in het stelsel van basisregistraties van de overheid. Voor de belastingheffing is allereerst heffing van de gemeentelijke onroerendezaakbelastingen belangrijk. Dit is een belangrijke inkomstenbron voor gemeenten. Bij de heffing van die belastingen moet de gemeente een rechtvaardige en rechtsgelijke verdeelsleutel hanteren. Burgers en bedrijven moeten daarop kunnen vertrouwen. De WOZ-waarden moeten aansluiten op het marktniveau en de WOZ-waarden die zijn bepaald, moeten onderling in goede verhouding tot elkaar staan. In taxatieverslagen moeten gemeenten de waardebepalingen ook begrijpelijk onderbouwen. Al deze criteria nemen wij mee in ons toezicht op de uitvoeringsprocessen van gemeenten. 35

2.3 Missie Onze missie luidt: De Waarderingskamer bevordert het vertrouwen in een adequate uitvoering van de Wet WOZ. Wij willen namelijk graag dat inwoners en bedrijven erop kunnen vertrouwen dat de kwaliteit van de WOZ-taxaties van hun onroerende zaken goed is en dat gemeenten deze taak uitvoeren tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. Dit is belangrijk voor de perceptie van gemeentelijke onroerendezaakbelastingen, maar ook van andere belastingen die direct op basis van WOZ-waarden geheven worden. 2.4 Organisatiestructuur 36 De Waarderingskamer is een zelfstandig bestuursorgaan (zbo) en valt onder ministeriële verantwoordelijkheid van de minister van Financiën. In de Waarderingskamer werken de onafhankelijke leden en de leden vanuit gemeenten, waterschappen en de Belastingdienst samen aan de toezichtstaak. Ook heeft de Waarderingskamer een aantal adviserende leden. In bijlage 1 vindt u een overzicht van de precieze samenstelling van de Waarderingskamer. Het bestuursorgaan komt ongeveer vijf keer per jaar bijeen en wordt ondersteund door een secretariaat van 21 medewerkers (zie bijlage 3). De Waarderingskamer heeft ook zes commissies ingesteld voor de coördinatie van specifieke taken.

D e z e s c o m m i s s i e s v a n d e Wa a r d e r i n g s k a m e r In bijlage 2 vindt u een uitgebreid overzicht van deze commissies, hun taken en hun samenstelling. De leden van de eerste drie genoemde commissies worden voorgedragen vanuit de achterban van de partijen die zij vertegenwoordigen. Deze commissies kunnen worden aangevuld met deskundigen. 1. De commissie Regelgeving en Controle (CRC) 2. De commissie Gegevensuitwisseling (CGU) 3. De commissie Benchmarking (CB) 4. De commissie Klankbord (CKB) (In deze commissie zijn diverse belangenorganisaties vertegenwoordigd.) 5. De commissie Financiën, Personeel en Organisatie (CFPO) (Deze commissie bestaat uit enkele leden van de Waarderingskamer zelf.) 6. De Geschillencommissie (CG) (Deze commissie bestaat uit de voorzitter en twee onafhankelijke leden van de Waarderingskamer.) 37

In het organigram hierna ziet u in grote lijnen hoe de Waarderingskamer is georganiseerd. W AARDERINGSKAMER W e t woz Commissie Klankbord 38 Commissie Benchmarking Nederlandse gemeenten Waarderingskamer Informatie over WOZ uitvoering Uitvoerend secretariaat Toezicht op WOZ uitvoering Commissie Financiën, Personeel en Organisatie Commissie Gegevensuitwisseling Commissie Regelgeving en Controle Geschillencommissie

2.5 Uitgangspunten bij toezicht Ons algemeen oordeel over de WOZ-uitvoering van een gemeente bepaalt hoe vaak wij ter plaatse komen inspecteren: van ten minste twee keer per jaar als de WOZ-uitvoering dringend verbeterd moet worden tot één keer per twee jaar bij gemeenten die meer jaren achter elkaar als goed zijn beoordeeld. Wij baseren de kwaliteitseisen die we aan gemeenten stellen, op de Waarderingsinstructie jaarlijkse waardebepaling. U kunt deze als boek bestellen of inzien of downloaden via onze website www.waarderingskamer.nl. We vragen informatie van gemeenten op volgens een vast ritme: jaarlijks houden we voortgangsinventarisaties per 15 april en per 1 oktober. De Waarderingskamer houdt toezicht volgens een herkenbare strategie, die we op onze website hebben gepubliceerd. Wij evalueren ons toezicht regelmatig en stemmen het af op nieuwe ontwikkelingen. Onze belangrijkste uitgangspunten zijn echter door de jaren heen hetzelfde gebleven, en waren ook in : Onze criteria en instructies zijn helder, zodat gemeenten weten wat we van hen verwachten. We bevorderen dat dienstverleners van gemeenten producten en diensten ontwikkelen die aansluiten op onze criteria en instructies. We monitoren de uitvoering van de Wet WOZ met een mix van toezichtinstrumenten, waarbij de periodieke bevraging via internet en de inspectie ter plaatse de bekendste zijn. Wij kiezen de onderwerpen voor ons toezicht en de gemeenten waar wij toezichtinstrumenten inzetten op basis van een afweging van belang en risico. Wij spreken ons oordeel uit vóórdat de gemeente de WOZ-waarden formeel vaststelt. Wij baseren ons toezicht, waar dat kan, zo veel mogelijk op de interne beheersingsmaatregelen van de gemeenten zelf. Wij stemmen onze activiteiten af met andere toezichthouders, zodat de toezichtdruk op gemeenten niet groter is dan nodig. 39