W I J N I N C I J F E R S 1. MARKTSITUATIE De wijnsector is niet alleen belangrijk in economisch opzicht, maar heeft ook positieve effecten op het milieu. Spanje heeft ongeveer 1,2 miljoen hectare wijngaard. Daarvan is 97% bestemd voor wijnbouw, 2% voor tafelwijnen, en de rest voor de productie van rozijnen en kwekerijen. Daarmee is Spanje het land met het grootste wijngaardareaal ter wereld. Spanje heeft een derde van het totale wijngaardareaal van de EU, gevolgd door Frankrijk en Italië, die elk ongeveer een kwart bezitten. De Spaanse wijnbouwtraditie gaat terug tot Romeinse tijden. In de Spaanse landbouw sector staat het wijngaardareaal op de derde plaats, na granen en olijfbomen. Volgens de gegevens van de Organización Internacional de la Viña y el Vino (O.I.V.) wordt de daling van de wijngaardoppervlakte in de EU gecompenseerd door de uitbreiding ervan in andere delen van de wereld, zodat de totale wijngaardoppervlakte in de wereld praktisch stabiel blijft: 7.930.000 hectare in 2005 en 7.924.000 hectare in 2006. WERELD WIJNGAARDOPPERVLAKTE (x 1000 ha) 2002 2003 2004 2005 Wereldaandeel Spanje 1.202 1.207 1.200 1.180 15% Frankrijk 898 888 889 890 11% Italië 872 862 849 847 11% Totaal EU 3.663 3.641 3.617 3.600 45% USA. 415 415 398 399 5% Chili 184 185 189 181 2% Australië 159 157 164 167 2% Zuid Afrika 96 98 100 102 1% Wereldtotaal 7.955 7.955 7.930 7.943 100% Uit de gegevens van de O.I.V. blijkt tevens dat de wereld wijnproductie sneller zal groeien dan de consumptie, ondanks de stabiele omvang van het wijngaardareaal. Men schat dat de wereld wijnproductie in 2006 (exclusief most en sappen) tussen de 280 en 287 miljoen hectoliter zal liggen. Dit is een stijging van 0,5 á 3,2% ten opzichte van het jaar ervoor. Twee derde ervan komt uit de EU-25, 18% uit landen van het zuidelijke halfrond en 7% uit de Verenigde Staten. WERELD WIJNPRODUCTIE (x 1000 hectoliter) 2002 2003 2004 2005 Wereldaandeel Frankrijk 50.353 46.360 57.368 52.004 19% Italië 44.604 44.086 53.000 50.556 18% Spanje 33.478 41.843 42.988 34.750 13% Totaal EU25 155.666 160.201 184.201 164.647 59% USA 20.300 19.500 20.110 22.890 8% Chili 5.623 6.682 6.301 7.890 3% Australië 11.509 10.194 13.810 14.000 5% Wereldtotaal 260.900 262.700 286.800-294.900 277.000 100% ICEX/Vinos de España Den Haag blz. 1 van 6
W i j n p r o d u c t i e i n d e E U 2 5 Het voorlopige productiecijfer 2006/2007 van de belangrijkste wijnproducerende landen in de Europese Unie is ongeveer 166 miljoen hectoliter wijn, als volgt verdeeld: WIJNPRODUCTIE EU25 2006/2007 (X 1000 HL) Frankrijk 55.000 Italië 49.000 Spanje 39.000 Duitsland 9.000 Portugal 6.900 Griekenland 4.000 Oostenrijk 2.300 Totaal EU25 166.000 In vergelijking met het jaar ervoor, is dit voor Spanje een stijging met 5%, voor Frankrijk een stijging met 3% en voor Italië een daling met 6%. Andere wijnproducerende landen in Europa zijn: Bulgarije, Hongarije, Luxemburg, Tsjechië, Slowakije, Slovenië, en het Verenigd Koninkrijk. S p a a n s e w i j n p r o d u c t i e 2 0 0 6 / 2 0 0 7 Volgens het FEGA, het Spaanse Fonds voor Landbouwgarantie, is de totale productie van wijn en most in 2006/2007 in Spanje ruim 44 miljoen hectoliter. Daarvan is 39 miljoen hl wijn, en 5 miljoen hl most. Van de 39 miljoen hl wijn, behoort 13,3 miljoen hl tot een Denominación de Origen (officieel erkend en beschermd wijnbouwgebied); dat is zo n 30% van de totale wijnproductie en een stijging van 8% ten opzichte van het jaar ervoor. De Vinos de Mesa (Tafelwijnen) met geografische aanduiding en Vinos de la Tierra (Landwijnen) namen ruim 4 miljoen hl voor hun rekening, een stijging van 60% in vergelijking met het jaar ervoor. 21,7 Miljoen hl zijn tafelwijnen, zonder geografische aanduiding, die slechts met 1,4% stegen. Als we kijken naar de Autonome Regio s, komt bijna 52% van de Spaanse wijnproductie uit Castilla-La Mancha, gevolgd door Cataluña, Extremadura en de Comunidad Valenciana. Op de 5º en 6º plaats staan La Rioja en Castilla-León. Wat betreft wijngaardoppervlakte zien we dat Castilla-La Mancha het grootste areaal bezit (45,6% van alle aanplant van wijndruiven), gevolgd door Extremadura (7,8%), Comunidad Valenciana (6,6%), Castilla- León (5,8%), Cataluña (5,7%), Murcia (4%), Rioja (3,8%), Aragón (3,8%), Andalucía (3,2%), Galicia (2,9%), Navarra (2,2%), Canarias (1,6%) en Madrid (1,6%). Het aandeel van de wijngaarden in de overige 4 Autonome regio s is minder dan 1,5%. Wat betreft de kleur van de geproduceerde wijn, zien we dat 21 miljoen hl rosado en rode wijn was (53,4%) en 18,2 miljoen hl witte wijn (46,6%). De wijn (en most) productie maakt in Spanje 2% van de totale landbouwproductie uit en 3,3% van de totale plantaardige productie. ICEX/Vinos de España Den Haag blz. 2 van 6
In 2005 werkten er in de Spaanse wijnsector 22.862 personen, 6% van de totale beroepsgroep die in de landbouw werkzaam is. De waarde van de afzet van de wijnbedrijven in Spanje bedroeg dat jaar bijna 5 miljoen euro, ofwel 6,45% van de totale omzet van de landbouwsector. In 2004 (laatste beschikbare cijfer) waren er 4.109 geregistreerde bedrijven actief in de wijnsector. Dat is bijna 13% van alle bedrijven in de landbouwsector. Daarmee staat de wijnsector op de 3º plaats, na de broodindustrie (brood, gebak, koek) en de vleesindustrie. De geografische ligging, de diverse klimatologische omstandigheden en de gevarieerde bodemsoorten, maken van Spanje een bevoorrecht wijnland, met een zeer gevarieerd wijnaanbod. In alle 17 Autonome Regio s zijn wijngaarden aangeplant. Maar de helft van het totale Spaanse wijngaardareaal bevindt zich in Castilla-La Mancha (540.000 ha). Dat is dan ook het grootste wijngebied ter wereld. Op de tweede plaats staan Extremadura (100.000 ha), gevolgd door Castilla-León, Valencia, Cataluña, Aragón, Murcia Andalucía en Rioja. De gemiddelde grootte van de landbouwbedrijven in Spanje is 3,34 ha, hoewel dat per regio verschilt. De kleinste bedrijven bevinden zich in Galicia, de grootste in Murcia. Van het totale wijngaardareaal in Spanje, behoort ongeveer 60% tot een Denominación de Origen, waar v.c.p.r.d. (dit is de Europese aanduiding voor kwaliteitswijnen, geproduceerd in een bepaalde regio) wijnen geproduceerd worden. De verwachting is dat het areaal van D.O. wijngaarden zal groeien, terwijl het areaal aan wijngaarden voor de productie van tafelwijnen zal afnemen. Spanje kent 73 regio s waar v.c.p.r.d. wijnen geproduceerd worden: 5 zogenaamde Vinos de Calidad, 5 Vinos de Pago en de overige regio s zijn zogenaamde D.O. s, officieel erkende en beschermde wijnbouwgebieden. De wijnproductie in deze regio s worden streng gecontroleerd. Zo zijn de opbrengsten, de productiehoeveelheden, de oenologische praktijken, enz. enz. aan regels gebonden. De oudste Spaanse D.O. s dateren uit 1932, en zijn inmiddels de eerbiedwaardige leeftijd van ruim 75 jaar ruim gepasseerd. Het zijn: Jerez-Xères-Sherry y Manzanilla de Sanlúcar de Barrameda, Málaga, Montilla- Moriles, Rioja, Tarragona, Priorato, Alella, Utiel-Requena, Valencia, Alicante, Ribeiro, Cariñena, Penedès, Condado de Huelva, Valdepeñas, La Mancha, Navarra en Rueda. Spanje heeft ook nog 43 verschillende soorten tafelwijn, met recht op de traditionele vermelding Vinos de la Tierra (Landwijn). Op Cantabria en Santander na, hebben alle Autonome Regio s één of meerdere D.O. s. In sommige regio s, zoals La Rioja, País Vasco, Navarra en Cataluña, is vrijwel alle geproduceerde wijn v.c.p.r.d. wijn, dat wil zeggen, behorend tot een Denominación de Origen. Van de totale wijnproductie is ruim 66% tafelwijn en ruim 33% v.c.p.r.d. wijn. Als we kijken naar de kleur van de druivenvariëteiten, zien we dat op 61,5% van het wijngaardareaal witte druiven worden verbouwd. Vooral in de autonome regio s Castilla-La Mancha, Extremadura, Andalucía en Cataluña. In deze laatste twee regio s worden respectievelijk grotendeels aperitiefwijnen en mousserende wijnen geproduceerd. De meest voorkomende variëteiten in Spanje zijn de witte druiven: airén, pardina, macabeo en palomino en de blauwe druiven: tempranillo, bobal, garnacha tinta en monastrell. ICEX/Vinos de España Den Haag blz. 3 van 6
2. BEDRIJFSSTRUCTUUR Een van de voornaamste kenmerken van Spaanse wijnsector is dat een groot deel van de bedrijven zich momenteel volop aan het ontwikkelen is en zich midden in een belangrijk renovatieproces bevinden. Sinds het jaar 2000 is er 102.000 ha wijngaard geherstructureerd. Hiermee is een totale investering van 650 miljoen euro gemoeid. De omzet van de 70 grootste wijnbedrijven was ruim 3.000 miljoen euro, met een gemiddelde jaarlijkse stijging van 3,8%. In het jaar 2005 waren er 50 projecten voor nieuwe bodegas. De penetratie van internationaal kapitaal is inmiddels zeer significant, en er vinden belangrijke concentratie bewegingen plaats tussen de belangrijkste spelers. De belangrijkste bedrijven in de Spaanse wijnsector, met een jaaromzet van meer dan 100 miljoen euro, zijn J. García Carión SA, Grupo Freixenet SA, Grupo Osborne SA, Arco Bodegas Unidas SA, Codorníu SA, Domecq Wines España SA (Grupo Domecq Bodegas), Grupo Miguel Torres SA en Félix Solís SA. De Spaanse wijnsector bestaat uit zowel kleine bodegas en coöperaties als grote wijnbedrijven, die bodegas in de diverse productieregio s bezitten om hun aanbod te diversifiëren. Veel bodegas hebben wijngaarden aangekocht of hun areaal uitgebreid om een zo groot mogelijk kwaliteitscontrole te kunnen uitoefenen op de druiven en zich te verzekeren van een constante hoge kwaliteit van hun basismateriaal. Een groot deel van de investeringen is gegaan naar de bouw van nieuwe bodegas, de verbetering van uitrusting en installaties en de ontwikkeling van andere rijpingstechnieken om een groter scala aan kwaliteitswijnen te kunnen bieden. In deze context is het interessant te vermelden dat veel bodegas bezig zijn met experimenten met nieuwe druiven en het gebruik van autochtone druiven, om wijnen te produceren die beter passen bij de smaak van de nieuwe consument. Met al deze projecten en investeringen in de Spaanse wijnsector in een bedrag van ruim 1.200 miljoen euro gemoeid. Tot dit moderniseringsproces behoort ook de bouw van nieuwe bodegas, ontworpen door wereldberoemde architecten. Voorbeelden hiervan zijn de nieuwe bodega van Domecq, Bodegas Ysios (architect: Calatrava), CVNE (ontworpen door Philippe Mazières), de bodega van Marqués de Riscal (een project van Frank O. Gehry), of de nieuwe bodega Señora de Arinzano (proyect van Rafael Moneo voor Bodegas Chivite). 3. BUITENLANDSE AFZET W e r e l d Volgens de laatste gegevens, gepubliceerd door de O.I.V over het jaar 2005, werd er wereldwijd 78,7 miljoen hectoliter wijn geëxporteerd, 3% meer dan het jaar ervoor. Het aandeel van de vijf belangrijkste EU landen (Italië, Spanje, Frankrijk, Duitsland en Portugal) daalt nog steeds. In 2005 was hun aandeel 62% van het totaal. Terwijl dat 20 jaar geleden 75% was. Het aandeel van de wijnen van het zuidelijke halfrond (Australië, Argentinië, Chili, Zuid Afrika en Nieuw Zeeland) en die uit USA, blijft stijgen en was 25,5% van het totaal. In het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw was hun aandeel slechts 1,6%. De wijnlanden die het grootste aandeelverlies hebben geleden zijn die uit Oost Europa en de Magreblanden (Noord Afrika). ICEX/Vinos de España Den Haag blz. 4 van 6
S p a n j e In 2006 exporteerde Spanje 1440 miljoen liter wijn, met een waarde van 1.642 miljoen euro. Dit is een kleine volume daling (-0,7%) en een groei in waarde van 4%. De terugval in volume is te wijten aan een daling van de verkoop van bulkwijn, hoewel die minder is dan verwacht werd, want de oogsten in Frankrijk en Italië waren weer op een normaal niveau, zodat er geen sprake was van export van grote hoeveelheden Spaanse wijn naar die landen, zoals in 2003 en 2004. Er mag dan wel minder volume geëxporteerd zijn, maar in absolute getallen is er 61,5 miljoen euro meer gefactureerd dan het jaar ervoor. Dit komt door de goede resultaten van de afzet van kwaliteitswijnen, met en zonder D.O. status. De afzet van kwaliteitswijnen op fles is in 2005 met 8,5% toegenomen; de waarde was 798 miljoen euro, en dat is 49% van de totale afzetwaarde. De ontwikkeling van de afzet van tafelwijnen op fles is ook positief en groeide met 3,4%, tot 177 miljoen euro. Als we naar de waarde kijken (2006), is het Verenigd Koninkrijk de belangrijkste buitenlandse markt voor Spaanse wijn, met een stijging van 5,3% ten opzichte van 2005. De tweede markt is Duitsland, die 9% verloor. Als we naar de voornaamste afzetmarkten kijken, toont de Verenigde Staten de grootste stijging, met 15%. Wat volume betreft is Frankrijk Spanje s belangrijkste wijnkoper, gevolgd door Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. BUITENLANDSE AFZET SPAANSE WIJN TARIEFGROEP 2204 (MILJOEN EUROS ) 2004 2005 2006 04 tov 06 % over totaal Totaal wereld 1.541 1.548 1.605 +4% 100% Verenigd Koninkrijk 280 269 282 +1% 17,6% Duitsland 310 299 274-12% 17,1% USA 146 159 183 +15% 11,4% Frankrijk 130 120 96-26% 6,0% Zwitserland 72 78 82 +14% 5,1% Nederland 74 75 78 +5% 4,9% Rusland 15 26 62 +302% 3,9% Zweden 52 49 53 +2% 3,3% België 33 37 49 +51% 3,1% Denemarken 49 47 42-15% 2,6% Canada 27 34 40 +49% 2,5% Mexico 25 29 35 +40% 2,2% Portugal 57 45 34-40% 2,1% Japan 30 31 33 +11% 2,1% Italië 54 34 27-50% 1,7% ICEX/Vinos de España Den Haag blz. 5 van 6
BUITENLANDSE AFZET VOORNAAMSTE D.O.'S 1.000 HL 2003 2004 2005 05 tov % over 04 totaal Cava 836 890 954 +7% 20,3% Rioja 717 659 714 +8% 15,2% Jerez 534 498 479-4% 10,2% Valencia 386 416 416 -- 8,9% La Mancha 263 300 371 +23% 7,9% Utiel-Requena 228 228 197-13% 4,2% Valdepeñas 193 199 167-16% 3,6% Navarra 140 166 185 +12% 3,9% Cariñena 154 131 176 +34% 3,8% Cataluña 132 120 149 +24% 3,2% Penedès 136 120 116-4% 2,5% Jumilla 96 112 110-2% 2,3% Totaal 12 eerste 3.815 3.841 4.033 +5% 86,0% Andere D.O.'s 450 542 658 +21% 14,0% Totaal v.c.p.r.d. 4.264 4.382 4.690 +7% 100% Bronnen: MAPA Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación O.I.V. Organización Internacional de la Viña y el Vino F.A.O. Organización de la Naciones Unidas para la Agricultura y la Alimentación D.G.A. Delegación General de Aduanas ICEX Instituto Español de Comercio Exterior ICEX/Vinos de España Den Haag blz. 6 van 6