Centrumlocatie Voedselprovocatie Afdeling Allergologie
Met u is afgesproken dat u een voedselprovocatie zult doen. Dit is tot op heden de enige test waarin nagegaan kan worden of u een echte reactie krijgt bij inname van een bepaald voedselproduct. In deze folder leest u meer hierover. Voedselallergie Een allergie is een reactie van het afweersysteem van het lichaam gericht tegen niet schadelijke stoffen als stuifmeel, huidschilfers of voedingsmiddelen met allergische klachten tot gevolg. In het geval van een voedselallergie maakt het afweersysteem allergische antistoffen die specifiek reageren met bepaalde eiwitten in de voeding, allergenen geheten. Deze antistoffen kunnen bij inname van voeding acuut (binnen maximaal 2 uur) stoffen vrijmaken in huid, luchtwegen en maag-darmkanaal die klachten veroorzaken als galbulten, zwellingen, dichte keel, misselijkheid en braken. De allergische afweerstoffen kan men aantonen met allergologisch onderzoek in de vorm van bloedonderzoek of huidtesten. Als een huidtest of bloedonderzoek met bijvoorbeeld pinda positief is dan betekent dit dat er allergische afweerstoffen aangetoond zijn tegen pinda allergenen. Een positieve allergietest betekent niet altijd dat de patiënt allergisch is; van een allergie is pas sprake als de patiënt bij inname van pinda klachten krijgt. Pas als een patiënt meerdere keren na inname van pinda of pindaproducten allergische klachten kreeg en een allergie test is positief dan is er duidelijk sprake van een pinda allergie en hoeft verder onderzoek niet plaats te vinden. Er zijn twee situaties waarbij verder onderzoek vaak gewenst is: - Een veel voorkomende situatie is dat een patiënt typisch allergische klachten krijgt enige tijd na inname van een voedingsmiddel terwijl een allergietest met het geteste voedingsmiddel negatief uitvalt. Hoewel sommige klachten typisch voor een allergie zijn, hoeft een allergische reactie lang niet altijd de oorzaak van deze klachten te zijn. - Een andere veel voorkomende situatie is wanneer er uitgebreide allergietesten gedaan worden en de patiënt blijkt positief te testen op één of meerdere voedingsmiddelen. Als de patiënt vervolgens deze voedingsmiddelen altijd heeft vermeden, blijft onbekend of de patiënt dit terecht of onterecht vermijdt. In beide situaties kan een allergie onvoldoende bevestigd worden. Alleen een voedselprovocatie kan dan vaak nog duidelijkheid geven of een patiënt wel of niet allergisch is voor een bepaald voedingsmiddel. 2
Voedselprovocatie Bij een provocatietest moet u in meestal 4 tot 6 stappen elk half uur een steeds toenemende hoeveelheid van het verdachte voedingsmiddel innemen. Deze test wordt alleen op de polikliniek afgenomen en mag niet in de thuissituatie uitgevoerd worden. Dubbelblinde provocatie tegenover een open provocatie Een dubbelblinde provocatie is een provocatie waarbij u twee keer iets te eten of te drinken krijgt op twee verschillende dagen met tenminste een week er tussen. Bij een dubbelblinde provocatie wordt het verdachte allergeen verstopt in bijvoorbeeld een koekje of een drankje. De ene keer krijgt u bijvoorbeeld een koekje met pinda en de andere keer een koekje met een pindasmaak (placebo keer). Zowel u als de arts weten niet wanneer u het koekje met pinda krijgt. De recepten die gebruikt worden bij de dubbelblinde provocaties zijn zo gemaakt dat de u geen verschil kunt proeven, ruiken of zien tussen het koekje of drankje met of zonder het allergeen. Voor die allergenen waarvoor de meeste patiënten allergisch zijn als melk, ei, soja, tarwe, pinda en noten, is het gelukt recepten te ontwikkelen waarin deze allergenen als het ware onzichtbaar gemaakt kunnen worden. Een dubbelblinde provocatie is de beste manier om na te gaan of u reageert. Met een dubbelblinde provocatie kan worden voorkomen dat bijvoorbeeld psychologische effecten van voeding aangezien worden voor een allergische reactie. Bijvoorbeeld: als een patiënt angst heeft voor pinda vanwege veronderstelde allergie voor pinda dan kan deze angst forse klachten oproepen tijdens de provocatie. Als de klachten zowel optreden tijdens de placebo keer als de keer dat het verdachte voedingsmiddel werd gegeven, dan wordt de provocatie in zijn totaal als negatief beoordeeld: de patiënt is dan niet allergisch. Bij een open provocatie krijgt u de verdachte stof te eten of te drinken waarbij het verdachte voedingsmiddel in zo zuiver mogelijke vorm wordt gegeven. Met bijvoorbeeld vis of garnaal kunnen alleen open provocaties worden gedaan. Redenen voor een provocatie Er zijn verschillende redenen waarom een provocatietest gedaan kan worden: - Het verhaal van de patiënt stemt niet overeen met de uitslag van de allergietest. - Het is niet duidelijk welk ingrediënt in een maaltijd de klachten heeft veroorzaakt. - Om vast te stellen bij welke hoeveelheid allergische klachten kunnen optreden. - Om na te gaan of een patiënt over een allergie is heen gegroeid. - Als er een verdenking is op een niet-allergische voedselovergevoeligheid (intolerantie). 3
Wanneer kan een provocatie niet doorgaan Als u ziek bent of allergische klachten heeft op het moment van de provocatie is de kans op ernstiger reageren tijdens de test verhoogd of is een goede beoordeling van de provocatie niet mogelijk. Daarom kunnen er geen provocaties gedaan worden als u: - Voorafgaand aan de test ziek bent (bijvoorbeeld koorts hoger dan 38,5 C, diarree). - Forse allergische klachten heeft (bijvoorbeeld forse hooikoorts klachten, astma of urticaria). - Van te voren klachten heeft die ook zouden kunnen optreden tijdens de provocatietest (bijvoorbeeld buikpijn, hoofdpijn). - Een actieve long- of hartziekte heeft (bijvoorbeeld pijn op de borst of kortademig bij inspanning). Mocht u twijfelen over klachten die u heeft, belt u dan een dag van te voren met de polikliniek om te overleggen of de test door kan gaan. Veiligheid Tijdens een provocatietest kunnen er forse allergische reacties optreden. Als de provocatietest wordt uitgevoerd in een ziekenhuis met deskundig personeel is de provocatie echter een veilige test. Een acute allergische reactie is goed te behandelen met noodmedicatie. Gang van zaken van de provocatie De dagen voor de provocatie - Het is heel belangrijk dat u tijdig contact opneemt als u denkt dat de provocatie misschien niet door kan gaan. - Tenminste 3 dagen voor de provocatie moet u stoppen met antihistaminica. Neussprays, oogdruppels en medicatie voor astma en eczeem mogen doorgebruikt worden. De dag van de provocatie - U mag ontbijten. - Voorafgaand aan de provocatie wordt nagevraagd of u klachten heeft en wordt uw bloeddruk, pols en soms piekflow gemeten. - Tijdens de provocatie mag u alleen water drinken. - Als er klachten optreden tijdens de provocatie moet u dit meteen doorgeven aan het aanwezige personeel. De arts zal vervolgens met u bespreken of de provocatie wordt voortgezet en of u medicatie nodig heeft. - Als een uur na de laatste stap geen klachten zijn opgetreden mag u naar huis. - Na de provocatie bespreekt de arts met u het resultaat. 4
Beoordeling provocatie De arts die de provocatie met u heeft afgesproken, bespreekt ook de uitslag. Meestal is het zo dat als na een open of dubbelblinde provocatie geen klachten zijn opgetreden u dit thuis weer mag gaan eten. Als er duidelijk allergische klachten zijn opgetreden bij inname van het voedingsmiddel dan moet dit voedingsmiddel vermeden worden. Daarnaast moet u noodmedicatie bij u dragen zoals een adrenaline auto-injector, mocht u dit voedingsmiddel per ongeluk binnenkrijgen. De arts en diëtist kunnen begeleiden bij het thuis introduceren of vermijden van voeding. In de praktijk is de beoordeling van een provocatie soms lastig en lukt het niet altijd een definitieve uitslag te geven. Vragen en/of verzetten van uw afspraak Het is belangrijk dat de provocatie door kan gaan op de geplande datum. Kan de afspraak niet doorgaan, bijvoorbeeld omdat u ziek bent, neemt u dan tijdig contact op met de polikliniek Allergologie. De afspraak kan dan verzet worden. De afdeling Allergologie is bereikbaar van 08.00-12.30 en van 13.30-16.00 uur op telefoonnummer 010 704 01 00. Heeft u vragen, belt u dan naar de polikliniek Allergologie op bovenstaand telefoonnummer. 5
6 Vragen een aantekeningen
7
Erasmus MC s Gravendijkwal 230 3015 CE Rotterdam Tel (010) 704 0 704 www.erasmusmc.nl Bezoekadres polikliniek Allergologie Erasmus MC, locatie Rochussenstraat Burgemeester s Jacobplein 51 3015 CA Rotterdam 0000221 Erasmus MC - Patiëntencommunicatie - 04/12 Aan de inhoud van deze folder kunnen geen rechten worden ontleend