Q-koorts en werk, de geitenhouderij Ton Oomen Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI/CIb/RIVM) 1
Q-koorts in Nederland - Inzicht in de bedrijfsvoering - Transmissieroute - De veterinaire maatregelen - Wat hebben we geleerd, crisisstructuur en opschaling 2
Hoeveel dieren telt Nederland? (2008) 1. 18 miljoen kippen, 4,5 miljoen varkens, 8, 8 miljoen runderen 630.000 schapen, 33.000 geiten 2. 80 miljoen kippen, 14,4 miljoen varkens, 4,7 miljoen runderen 1,6 miljoen schapen, 776.000 geiten 3. 96 miljoen kippen, 11,6 miljoen varkens, 3,7 miljoen runderen 1,2 miljoen schapen, 355.000 geiten 4. 116 miljoen kippen, 9,4, miljoen varkens, 2,8 miljoen runderen 780.000 schapen, 814.000 geiten 3
400 melkgeitenbedrijven Kleine winstmarge Voormalige runden varkenshouders Groeiende grootschaligheid 500-5000 dieren (tot 10.000) Unieke bedrijfsvoering mondiaal 4
Melkgeitenhouderij Nederland 355.000 (10,5 geit/km 2 ) 1984 3.300 geiten 1993 33.000 geiten 2006 310.000 geiten 2008 355.000 geiten 2009 374.000 geiten 2010 352.000 geiten 2011 380.000 geiten (360 bedrijven) Zeeland 0,5 geit/km Noord-Brabant 40 geiten/km Gelderland 13 geiten/km Gemiddelde bedrijfsgrootte 880 dieren (was in 2000 440 dieren) 5
Verloop van de uitbraak 6
7
Industriele melkmachine, 1200 geiten per uur met 1 melker 8
9
reservoir excretie transmissie gastheer belangrijk indirecte transmissie teek geit omgeving "stof" schaap rund gezelschapsdier (kat, hond, paard) wilde fauna abortusmateriaal geboortemateriaal faeces/mest urine melk uitrijden mest aflampatroon Weersomstandigheden Veetransport Mens "koppelgenoten (geit, schaap, rund) stro minder belangrijk directe transmissie HJR, CVI, 16/10/2008 Model transmissieroutes Coxiella burnetii 10
Mestbestemmingen van melkgeitenbedrijven 2007, 2008 11 2008. Olaf Stenvers, VWA; Wouter Boasson EMI/RIVM
12 Transmissieroute: open stallen & ventilatie
Transmissiefactoren Lage grondwaterstanden, drogere bodems en minder vegetatie hebben een verband met een hogere Q-koorts besmettingsgraad bij mensen (Hunnink/vd Hoek et al) 13
Onderzoek heeft antwoorden gegeven: Ten aanzien van Transmissie: Knaagdieren en teken spelen geen rol in de transmissie Vaccinatie helpt om Q-koorts bij dieren te voorkomen. Mensen betrokken bij ruimingen lopen een groter risico op Q-koorts (17,5% werd besmet, 69% geitenhouders en gezinsleden besmet) Kans op infectie wordt groter : - dichterbij een geiten of schapen bedrijf (binnen 5 kilometer) - naarmate het aantal dieren op een bedrijf groter is 14
Maatregelen veterinair - melkleverende bedrijven - bedrijven met publieksfunctie Primair: Vaccinatie (te laat?) Extra maatregel 2009: Doden ruim 50.000 drachtige dieren 15
Maatregelen veterinair: Voor alle bedrijven Meldingsplicht Q-koorts voor melkgeiten en schapenbedrijven. Verplichte vaccinatie, voor eigen rekening Mestmaatregelen, afdekken Hygiënemaatregelen, Lammeren in afzondering Tankmelkonderzoek Extra voor besmette bedrijven Bord in de tuin Beperking mens-geitcontacten Aan- en afvoerverbod. 16
Tankmelkonderzoek 29 bedrijven nu nog met besmet status. (was 100) 17
Actuele situatie 2012 67 ziektegevallen 18
Infectieziektebestrijding bij crisis, nieuw: OMT-Z RT (RIVM) OMT-Z (wetenschap) Outbreak Management Team GGD Experts (veterinair) Arbo (AMT) RIVM Advies Advies Bestuurlijk AfstemmingsOverleg VWS RGF-GHOR IGZ Vereniging NL Gemeenten GGD-NL Andere Ministeries 19 BAO (beleid) *Interdepartementaal BeleidsTeam IBT* Bestrijdingsmaatregelen (nationaal)
Geleerde lessen Een zoönose crisis opschalingsstructuur en AMT (Arbo Outbreak Management Team) Verbeterde samenwerking Humaan-Veterinair Maandelijks signaleringsoverleg Zoonosen (SOZ) Arbo en veterinaire paragrafen in LCI infectieziekterichtlijnen 20
21 Bedankt voor uw aandacht