Organische studie horizontaal of verticaal (kleinere vloeroppervlakte onderdelen moeilijk bereikbaar) 1. cilinder - kleppenhuis - gemakkelijk afvoeren lucht naar drukleiding persklep hoogste punt wanden stijgend - materiaal : gietijzer gietstaal (hoge drukken) smeedstaal blok : cilinder 1000 bar (geboord) gietbrons : zwakke zuren en zeewater + wrijvende onderdelen (vast roesten) chroomnikkelstaal chroomnikkel- molybdeenstaal : sterke zuren en bazen ijzer silicium legering 18 % Si : thermisilit (hard en broos) geslepen - toelaatbare trekspanning wanddikte gietijzer 150 à 250 bar kg /cm² 2 1.5 kg / mm gietstaal 350 à 550 bar - kleppen en klepzittingen : bereikbaar - uitneembaar grote pompen : kleppen : terugvoerleidingen (afsluiter) vloeistof afvoeren uit pomp (buiten gebruik) + debietregeling - snuifklep : zuigzijde pomp of op zuigluchtaccumulator : luchttoevoer automatisch : opent bij elke zuigslag (onderdruk) veerbelaste luchttoevoerklep (regelbaar) - veiligheidsklep op drukgedeelte pomp als persleiding kan afgesloten worden pompen 3 slide 1
2. zuiger : gietijzer, staal, gietstaal agressieve vloeistoffen + beschermde laag massief in aangepast materiaal - afdichting (volle zuiger) lederen ringen: koude vloeistoffen en vaste onzuiverheden katoendichting: water tot 80 C kleine c bakeliet : tot 175 C synthetisch rubber (manchetten) : zuren basen 120 C door vloeistofdruk tegen cilinderwand metalen, zelfspannende zuigerveren : zuivere zelfsmerende vloeistoffen - plunjerzuigers : (vol of hol) hoge drukken afwerking mantelopp. geslepen + hard verchroomd 3. pakkingbus pakking : zacht, halfhard of hard materiaal = f(druk, gehalte vaste bestanddelen) asbestringen synthetische rubbermanchetten teflon (+ asbestvezels; gedrenkt in molybdeensulfide) weerstaat aan vele vloeistoffen behoudt eigenschappen tot -200 à + 250 C lood (halfhard) - kegelvormige ringen met axiaal kracht (afdichting) - meerdere delen + veerkracht harde vulling zeer nauwkeurige afwerking + zuivere vloeistof (voor hoge p) pompen 3 slide 2
Afdichtingen (overzicht) Zuiger - lederen ringen koude vloeistof katoen, koord 80 C bakeliet (kunsthars) 175 C - manchetten : synthetische rubberafdichting 120 C - metalen, zelfspannende zuigerveren zuiver Plunjer pakkingbus - asbestringen (schadelijkheid asbest!!) - teflon + asbestvezels (+ molybdeendisulfide) - kegelvormige loodringen (half hard) + axiaalkracht - PTFE polytetrafluorethyleen - V pakkingen pompen 3 slide 3
4. luchtaccumulatoren - gietijzer : zuigaccu. - drukaccu. (kleine H d ) - gietstaal staal : drukaccu. (grote H d ) - dubbelwerkende pomp enkele accu. - zuigaccu. vrijkomende lucht permanent aangezogen rustig vloeistofopp. kleine openingen - drukaccu. grote enkelwerkende pomp: zwaar naast pomp + kleine accu. op pomp en verbindingsleiding fig 41 : drukaccu. : zuiger tussen vloeistof en lucht 5. kleppen eisen : - geringe massa (traagheidskrachten) - voldoende sterkte (vervorming) - geringe doorstroomweerstand (verlies energie) materiaal: fosforbrons tombak (85 % Cu 15 % Zn) messing (65, 35) chroomgietstaal klepzitting : brons (vlak of kegelvormig) geschroefd of met beugels contactoppervlak klep zitting: b zo klein mogelijk : beperking openingsdruk (= opp. ) contactdruk : < 200 bar (fosforbrons) levensduur 150 bar (tombak) 80 bar (gietijzer) 30 bar rubber, leder (kleine H, onzuivere vloeistof) geleiding klep : klepstang (min. wrijving) vb. fig 42 vb. fig 43 : zonder klepgeleiding, wel veer pompen 3 slide 4 o
klapklep (fig 44) : éénzelfde verende lamel afdichting, veerbelasting, geleiding diffusorklep (fig 45) : spleet bij open klep: diffusor afwaarts contactoppervlak met zitting spleetsnelheid omgezet in p (hoog η) kleine stromingsverliezen grote debieten kogelklep (fig 46) : sfeer op sferische zitting viskeuze vloeistof : zware stookolie, teer, stroop + beugel (geleiding) beperkte heffing klepbelasting : eigen gewicht sfeer zonder veer : traaglopende pompen (n < 60 tpm) verticale opstelling aangedreven kleppen : hoge n kleine stromingsverliezen sterkteberekening : moeilijk (ingewikkelde vorm) statisch + dynamisch zwaar belast sterkteberekening pompen 3 slide 5
Debietregeling : Q w 2 πd = ηv s n χ i 4 Vloeistofdebiet afhankelijk van: - aantal cilinders werkslagen - s - zuigeroppervlak - n - openhouden zuigklep - openen by-pass werking zuigzijde uitgeschakeld vloeistof bij volgende slag zuigleiding geen belangrijke drukverhoging in cilinder met gem. accu. onregelmatigheidsgraad - wijzigen slaglengte : veranderen lengte kruk (schaar en schaarblokje) inschakelen hefboom (verplaatsb. steunpunt drijfstang) - veranderen n : aandrijvende motor overbrengingsmechanisme alles of niets Popen 3 slide 6
Speciale pompen 1. aardolie pompen : diepzuigpomp : vloeistof niveau meer dan 8 m cfr. boorbuispomp (turbo) niet voor aardolie hoge viscositeit hoog zand / pekel / gasgehalte grote slijtage en corrosie in boorbuis : stalen buis met kogelvormige voetklep holle zuiger (Monel 400) buis = cilinder en persleiding (kogelklep) afdichting : 5 lederen manchetten (labyrint) s 1 à 2 m n = 12 à 25 tpm aangedreven klep 1 à 2 tpm 2. membraanpomp : dichtingen : zuigerring (vlakke zuiger) - pakking (plunjer) - spleet (roterende zuiger) nadelen : - slijtage bij onzuivere vloeistof - ondicht - wrijvingsarbeid geen ondichtheid membraan in metaal, rubber, kunststof vb. benzinepomp (fig 49) agressieve vloeistoffen voedingsmiddelen : geen contact membraan aangedreven door vloeistof (fig 50) gelijkmatige ondersteuning membraan zeer grote drukken (700 à 3000 bar) balgpomp : membraan cilindrisch (lage p) toegepast: kerntechniek (+ hydraulische aandrijving) 2 membranen gescheiden door vloeistof pompen 3 slide 7