Dienstensector > voor opdrachtgevers STANDAARDLASTENBOEK AIR-CONDITIONING Juni 2004 Informatie : www.leefmilieubrussel.be > ondernemingen > energie facilitator tertiaire sector: facilitator.tertiair@ibgebim.be 0800 85 775
Waarschuwing Gebruiksaanwijzing voor dit document Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wil de opdrachtgevers, studiebureaus en architecten een aantal werkmiddelen ter beschikking stellen in de vorm van checklists en referentiebestekken voor het energieontwerp van een nieuwbouw of een vernieuwbouw. Met behulp van de checklists kunnen de vragen om energie-efficiëntie worden verduidelijkt tussen een opdrachtgever en zijn waarnemers. De bestekken preciseren de technische criteria die moeten worden aangewend om deze prestaties te bereiken. Elke Opdrachtgever blijft vrij om te beslissen, met het advies van het studiebureau en/of de installateur, om de interessantste aanbevelingen die het best zijn afgestemd op zijn project al dan niet te integreren. Deze lijst van aanbevelingen is niet volledig en houdt geenszins in dat de geldende normen en reglementaire voorschriften niet moeten worden nageleefd. Met het doel energiebesparingen te promoten, zijn kopieën van uittreksels van deze tekst of kopieën van de volledige tekst gewenst. Commerciële activiteiten met betrekking tot het gebruik van de informatie die ze bevatten, blijven echter uitgesloten. Elke gebruiker van dit document moet blijk geven van waakzaamheid en aanpassingsvermogen bij het opstellen van de definitieve clausules die hem binden aan zijn waarnemer. In geen geval kunnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest of de opsteller van dit document aansprakelijk worden gesteld bij verkeerd of onaangepast gebruik van de clausules van dit document. De gebruiker staat in voor de uiteindelijke controle.!!! Opgelet: De rentabiliteit van de investeringen werd berekend op basis van de energieprijzen in 2002. De raadgevingen met betrekking tot de investeringen die van toepassing waren in 2002, zijn dit dus des te meer in 2005!!! Initiatief Uitvoering Ministerie van het Waalse Gewest Architecture et Climat UCL DGTRE Place du Levant, 1 Direction Générale des Technologies, 1348 Louvain La Neuve de la Recherche et de l'energie. Contact Avenue Prince de Liège, 7 Tel.: 010 47 21 42 5100 Jambes Fax: 010 47 21 50 E-mail: climat@arch.ucl.ac.be Internetsite: www-climat.arch.ucl.ac.be Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.2
DE energie + -BESTEKKEN De huidige verzameling referentiedocumenten voor het ontwerpen en renoveren van een gebouw van de tertiaire sector bestaat uit: Didactische synthese Energieontwerp van een tertiair gebouw Voor de Opdrachtgever Checklists energie: - van programmering tot oplevering - Verwarmingsinstallatie Installatie voor sanitair warm water Verlichtingsinstallatie Installatie van hygiënische ventilatie Koelinstallatie Installatie van een groot warmwatersysteem op zonne-energie (in voorbereiding) Warmtekrachtkoppelingsinstallatie (haalbaarheidsstudie) (in voorbereiding) Voor de Studiebureaus en Installateurs Energiebestekken: Verwarmingsinstallatie Installatie voor sanitair warm water Verlichtingsinstallatie HVAC-installatie (verwarming, koeling, ventilatie) Installatie van een groot warmwatersysteem op zonne-energie (in voorbereiding) Deze documenten kunnen worden gedownload op de webstek van het BIM www.ibgebim.be Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.3
Investeren in energie vandaag? 1. Met een energie-efficiënt gebouw verbindt men zich tot een bewuste aanpak om milieuvriendelijk te handelen en de broeikasgasemissies te verminderen. De eventuele meerprijs voor een efficiënter gebouw is gewoonlijk laag vergeleken met de bouw- of renovatiekosten van het gebouw. 2. Het ontwerp van een gebouw en de installaties ervan heeft een invloed op de exploitatiekosten tijdens de hele levensduur van het gebouw en de installaties, dus gedurende 20, 30 of 40 jaar. 3. De structurele trend van de energiekosten over 20 of 30 jaar gaat in stijgende lijn! In dit document werd de rendabiliteit berekend voor een brandstofkostprijs van 0,3 /liter stookolie of 0,3 /m³ aardgas, en voor een kostprijs voor elektriciteit van 0,11 / kwh tijdens de piekuren, 0,065 tijdens de daluren en 0,087 voor doorlopende gebruik. Bij een stijging van de energieprijzen zal het belang van de aanbevelingen dan ook toenemen. 4. Onder de impuls van de Europese Unie zullen alle gebouwen binnen de 10 jaar worden onderworpen aan reglementaire verplichtingen op het vlak van de energieprestaties. Op het moment van de bouw of de renovatie zal het gemakkelijker en minder duur zijn om de energie-efficiëntie te verbeteren. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.4
Doel van het document Het doel van deze tekst is een concrete hulp te bieden aan de Opdrachtgevers die het toekomstige energiegebruik van een gebouw dat ze laten bouwen of renoveren tot een minimum willen beperken, zonder toegevingen op het vlak van het comfort van de gebruikers. Een praktische checklist vermeldt de energiecriteria die in detail zijn uitgewerkt in de Bestekken die bestemd zijn voor de studiebureaus ( Energiebestek van een HVACinstallatie, dat kan worden gedownload op www.ibgebim.be ). Dit document geeft aanbevelingen voor 4 opeenvolgende stadia van de bouw/vernieuwbouw: Programmering Voorontwerp Ontwerp Oplevering o de keuzes die moeten worden gemaakt met betrekking tot het systeem Bijvoorbeeld: koeling met lucht of koelwater? o het type van componenten dat moet worden gekozen: type van blaasmond, isolatie van de kanalen, o de dimensionering van de installaties o de vragen die moeten worden gesteld aan het studiebureau of de installateur (bijvoorbeeld: is het zinvol een warmteterugwinning te voorzien voor het project?). Indien de Opdrachtgever een beroep doet op een studiebureau, vindt hij in de bijlage deze vragen geformuleerd in de vorm van artikelen voor bestekken die in de tussen hen gesloten overeenkomst kunnen worden opgenomen. Twee voorschriftenniveaus Om weerwerk te bieden tegen de klimaatveranderingen in ons milieu zijn alle energiemaatregelen welkom, en verdienen ze te worden geïntegreerd in een bouwproject. Maar om prioriteiten vast te leggen tussen deze voorschriften, omvat het document twee types van clausules: [ EIS ] Eisen waaraan alle koelinstallaties moeten voldoen om een minimale energie-efficiëntie te garanderen. De ontwerper en de opdrachtgever dienen er op toe te zien dat deze zeer efficiënte maatregelen niet achterwege worden gelaten om het investeringsbudget lichter te maken. De eventuele meerprijs wordt gewoonlijk binnen de 5 jaar terugverdiend door de besparingen die worden gegenereerd. [ ADVIES ] Aanbevelingen die de energie-efficiëntie van de installatie nog verbeteren, en dus ook de milieu-impact van het project. Het studiebureau of de installateur moeten, in de specifieke situatie van het project, de verplichtingen en het energiebelang van deze aanbevelingen beoordelen om de Opdrachtgever te helpen bij het nemen van zijn beslissing. Gecursiveerde opmerkingen begeleiden en/of rechtvaardigen deze voorschriften. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.5
Enkele definities De drie types van koelingsysteem die aan bod komen in de drie ontwerp -hoofdstukken zijn: 1. Koeling met water (of lucht + water ): de vertrekken worden verwarmd en gekoeld via de behandeling en het transport van verwarmd of gekoeld water. De installatie omvat: - een of meer verwarmingsketels, - een of meer koelmachines, - warm- en koelwaterleidingen, - en eindunits (ventiloconvectoren, radiatoren, koude balken en koude plafonds, enz ). De toevoer van hygiënische verse lucht, die nodig is om de luchtkwaliteit te garanderen, gebeurt door een onafhankelijk systeem. Zie het document Checklist energie voor een installatie voor hygiënische ventilatie. 2. Koeling "alleen lucht": De vertrekken worden verwarmd en gekoeld door de behandeling en het transport van lucht, waaronder de hygiënische verse lucht. De installatie omvat: - een of meer verwarmingsketels, - een of meer koelmachines, - luchtbehandelingsgroepen: deze geven de verdeelde lucht de hygiënische en hygrothermische kenmerken die nodig zijn voor het comfort van de gebruikers: filtering, verwarming, koeling, bevochtiging en ontvochtiging. - luchttransportkanalen, - en blaasmonden. 3. Koeling met directe expansie : een installatie die de vertrekken koelt doordat de omgevende lucht rechtstreeks over de koelvloeistof wordt gevoerd die in een of meer verdampers zit. Tot deze systemen behoren: a) de koeltoestellen, Ze zorgen plaatselijk voor de koeling van een of meer vertrekken. Een koeltoestel kan omkeerbaar zijn en in de winter ook vertrekken verwarmen. b) de systemen met variabel koelmiddeldebiet, Deze systemen staan in voor de koeling, maar ook de verwarming van meerdere vertrekken. Hun specifieke eigenschap is dat ze de koelvloeistof transporteren door een leidingennet dat door het gebouw loopt, waarbij elke binnenunit kan werken in koelmodus of in warmtepompmodus. We onderscheiden: - de warm en koud -systemen: ze kunnen tegelijk warmte en koude afleveren in verschillende vertrekken, afhankelijk van de behoeften. - de warm of koud -systemen: ze leveren, afhankelijk van het seizoen, alleen warmte of koude. De toevoer van hygiënische verse lucht, die nodig is om de luchtkwaliteit te garanderen, gebeurt door een onafhankelijk systeem. Zie het document Checklist energie voor een installatie voor hygiënische ventilatie. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.6
Voorbereiding van hygiënische lucht met warmteterugwinning Koeling met water met ventiloconvectoren Koeling met lucht met koude plafonds Verwarmingsketel Koeltoren Koeling «alleen lucht» met gedeeltelijke recyclage Koeling met directe expansie met klimatisatie Koelmachine Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.7
Klimatisatie: filosofie van het energieontwerp? We trachten hier de werklijnen samen te vatten die werden gehanteerd bij het opstellen van het bestek: een dimensionering op basis van realistische criteria: - van bezetting, - van richttemperaturen voor binnen en buiten, - van de behoefte aan bevochtiging en ontvochtiging, - van de extra warmte van de componenten in de vertrekken. de beperking van de hoeveelheid verse lucht tot wat nodig is voor de kwaliteit van de binnenlucht de zorg om energievernietiging te vermijden, die kan ontstaan door de gelijktijdige toevoer van warmte en koude in het tussenseizoen: - neutrale zone tussen de aanwijzingen voor warm en koud, - geen gelijktijdige productie van koude en warmte in de luchtbehandeling in eenzelfde vertrek, - onderlinge verbinding van de regeling van verschillende systemen (ventilatie en koeling of radiatoren en koeling, bijvoorbeeld). de integratie van de verse buitenlucht als koelmiddel in het tussenseizoen, als aanvulling bij de mechanische koeling in heel warme periodes, via bijvoorbeeld: - het openen van ramen of jaloezieën door de gebruikers, - de integratie van "free cooling" in de koeling, - de free chilling van het koelwater. de keuze van een performante regeling (beter een product van mindere kwaliteit, maar goed afgesteld) op basis van: - een indeling van het gebouw in homogene thermische zones die beschikken over een apart circuit en een aparte regeling, - een modulering van de levering afhankelijk van de werkelijke behoeften. Bijvoorbeeld: o aanpassing van het verseluchtdebiet aan de effectieve aanwezigheid van de gebruikers (ventilatoren op lage snelheid), o mogelijkheid van uurprogrammering, o stopzetting van de toevoer van verse lucht in de opstartperiode. de installatie van hulpcomponenten (pompen en ventilatoren) die weinig verbruiken (dankzij de keuze voor ruime water- en luchtleidingen, filters en batterijen met een laag drukverlies, ), die werken op variabele snelheid. de zorg om warmte terug te winnen op de twee grote thermische stromen die het gebouw verlaten: - de warmte van de afgezogen vervuilde lucht, - de warmte van de condensator. de keuze voor een performante warmteproductie (voorkeur voor een condensatieketel) gekoppeld aan: - eindunits die werken op een lage warmwatertemperatuur, - een hydraulisch circuit dat elke rechtstreekse retour van warm water naar de ketel vermijdt. de keuze voor een performante koelmachine (hoge COP): - waarvan de regeling de lage druk van de condensator ten goede komt (elektronische reduceerklep), - gekoppeld aan eindunits die werken op een hoge temperatuur van het koelwater om het werk van de compressor te verminderen, of zelfs te "bypassen" en te werken met "free chilling": Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.8
o keuze van koude plafonds en koude balken met regime 17-19 C, o of ventiloconvectoren van het regime 12-16 C (wat het verbruik voor luchtontvochtiging beperkt) Deze doelstellingen zijn gemakkelijker te bereiken als de thermische belasting beperkt is. Om de medewerking van de Opdrachtgever te krijgen in deze zin, werd het document Energieontwerp opgesteld. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.9
Nota: dit document wordt aangevuld door de checklist van een verwarmingsinstallatie en door de checklist van een installatie voor hygiënische ventilatie". Inhoud Programmering Definitie van het verwachte comfort Voorontwerp Organisatie van de vertrekken Keuze van de systemen Kenmerken van de installaties Ontwerp Installatie op water Ontwerp van de installaties Dimensionering van de componenten Keuze van de componenten Regeling Follow-up van de installaties Installatie op lucht Ontwerp van de installaties Dimensionering van de componenten Keuze van de componenten Regeling Follow-up van de installaties Systeem met variabel koelmiddeldebiet Ontwerp van de installaties Dimensionering van de componenten Keuze van de componenten Regeling Follow-up van de installaties Oplevering Oplevering van de werken Werking van de installatie Pagina 11 Pagina 11 Pagina 12 Pagina 12 Pagina 13 Pagina 16 Pagina 18 Pagina 18 Pagina 18 Pagina 20 Pagina 22 Pagina 25 Pagina 26 Pagina 28 Pagina 30 Pagina 34 Pagina 37 Pagina 39 Pagina 40 Pagina 40 Pagina 41 Pagina 42 Pagina 43 Pagina 43 Pagina 44 BIJLAGE Artikelen die moeten worden ingevoegd in het bestek van de tussen de opdrachtgever en het studiebureau gesloten overeenkomst Pagina 45 Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.10
Programmering DEFINITIE VAN HET VERWACHTE COMFORT De opdrachtgever bevestigt aan het studiebureau dat hij een comfortniveau binnenshuis aanvaardt dat verenigbaar is met een rationeel energiegebruik: Oplossing 1: het studiebureau wordt gevraagd de noodzaak van koeling in de vertrekken te beoordelen: [ ADVIES ] Het comfort bestuderen dat wordt bereikt door een passieve koeling van het gebouw (door natuurlijke ventilatie, door circulatie van koud water in de vloerplaten,...). Het studiebureau beoordeelt het comfort als voldoende indien een dynamische simulatie van het gebouw, onderworpen aan een typisch/gemiddeld buitenklimaat, maximum de volgende resultaten geeft: - 100 uur per jaar boven de 25,5 C, - waarvan 20 uur per jaar boven de 28 C. Oplossing 2: er wordt een koeling van het binnenklimaat gevraagd die is aangepast aan de buitenomstandigheden: [ ADVIES ] De aangewezen binnentemperatuur voor koeling aanpassen afhankelijk van de evolutie van de buitentemperatuur. Bijvoorbeeld, de richttemperatuur is 24 C binnen bij 28 C buiten. Maar hij stijgt tot 25 C bij +30 C buiten en tot 26 C bij 32 C buiten. Deze verschillen volstaan en creëren geen onaangename thermische schok bij het binnentreden in het gebouw. In de praktijk bepaalt het studiebureau de afmetingen van de koelinstallatie om 25 C te bereiken bij +30 C buiten, en moet het een regeling voorstellen die de richttemperaturen aanpast tijdens de exploitatie. Het belangrijkste is te bevestigen aan het bureau dat u geen standaard op z n Amerikaans vraagt, wat neerkomt op een binnentemperatuur van 23 C ongeacht de buitentemperaturen! Opmerking 1: parallel met de definitie van het gewenste binnenklimaat komt de vraag aan bod of de Opdrachtgever al dan niet wil dat de gebruikers hun vensters kunnen openen. De keuze van het koelsysteem zal sterk worden beïnvloed door deze optie. Opmerking 2: indien koude plafonds worden gekozen als koeltechniek, kunnen de temperaturen voor comfort binnenshuis worden verhoogd met 1 C dankzij het effect van de koude straling van de plafonds. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.11
Voorontwerp Opmerking: Sommige criteria of installaties worden vermeld in dit stadium, ook als ze geen invloed hebben op de organisatie van de vertrekken en/of de netwerken, opdat hun kostprijs al heel vroeg in aanmerking zou kunnen worden genomen in de ramingen die de evolutie van een project kracht bijzetten. ORGANISATIE VAN DE VERTREKKEN [ ADVIES ] De vertrekken met een sterke warmteproductie groeperen (bijvoorbeeld: computerzalen, ) Op die manier kan voor deze vertrekken een specifiek koelsysteem met directe expansie worden voorzien (lokale klimaatregelaars of systeem met variabel koelmiddeldebiet ), of kan zelfs koeling worden vermeden voor het hele gebouw. [ ADVIES ] Geografisch ontwerpen van homogene zones. De vertrekken met een bezetting, oriëntatie, beheer, verwarmingslichaam of gebruiker (eigenaar of huurder) die identiek zijn, moeten worden gegroepeerd. Elke zone die zo wordt gevormd, beschikt over zijn eigen verwarmings- en koelingscircuit en een afzonderlijk regelsysteem. Men dient te vermijden dat het systeem moet werken voor het hele gebouw wanneer slechts één zone verwarming nodig heeft. Voorbeelden: vertrekken aan de noord- of zuidkant, bibliotheek die op zondag open is, vergaderzaal die s avonds wordt gebruikt,... [ ADVIES ] De oppervlakte van de homogene zones met koeling beperken tot 2 500 m². Hierbij moet worden vermeden dat een lokale afwijking met zich meebrengt dat de installatie onnodig wordt gestart voor een te grote zone. [ ADVIES ] In het ideale geval een centrale positie kiezen voor het productievertrek (warm water, koelwater), en voor de luchtbehandelingsgroepen. Door een centrale positie te kiezen, kan het distributienet zo kort mogelijk worden ontworpen, om het verbruik van de circulatiepompen te beperken. Zie artikel 10 voor het bestek in de bijlage. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.12
Voorontwerp KEUZE VAN DE SYSTEMEN A. BASISPRINCIPE [ EIS ] Het koelsysteem zodanig ontwerpen dat er geen energievernietiging optreedt door de gelijktijdige productie van warmte en koude voor de behandeling van eenzelfde vertrek, behalve indien de warmte teruggewonnen wordt op de condensator van de koudeproductie-installatie. Zie artikel 18 voor het bestek in de bijlage. [ ADVIES ] Een koelsysteem alleen lucht alleen kiezen voor vertrekken - met een bijzonder hoge bezettingsgraad per m² (concertzalen, vergaderzalen bijvoorbeeld), en dus een grote behoefte aan verse lucht. - met een behoefte aan koeling die zich eveneens voordoet wanneer de buitentemperatuur laag is (bijvoorbeeld blinde binnenvertrekken). In dit geval kan een groot deel van het jaar worden geprofiteerd van het koelvermogen van de verse lucht. Het transport van warmte of koude door de lucht is energieverslindend: het verbruik van de ventilatoren vertegenwoordigt gemiddeld 10 tot 20 % van de getransporteerde energie, in tegenstelling tot het transport langs het water dat minder dan 2 % van deze waarde vertegenwoordigt, of tot de systemen met een variabel koelmiddeldebiet. [ ADVIES ] Indien wordt voorzien dat sommige vertrekken van het gebouw gedurende langere periodes koeling zullen vragen en andere vertrekken verwarming, moet worden nagegaan of het opportuun is - de vertrekken met tegengestelde behoeftes te groeperen, - het systeem met variabel koelmiddeldebiet te kiezen dat de overdracht van energie tussen zones onderling toelaat (systeem warm en koud ). Bijvoorbeeld: tussen het computerlokaal, de binnenvertrekken en de vergaderzalen enerzijds, en de kantoren langs de noordgevel anderzijds, kan energie worden overgedragen van de ene zone naar de andere. Zie artikel 32 voor het bestek in de bijlage. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.13
Voorontwerp B. NATUURLIJKE KOELING [ EIS ] De natuurlijke koeling van het gebouw voorzien (m.a.w. de mogelijkheid van koeling zonder koelmachine in het tussenseizoen): Afhankelijk van het geval zijn de volgende manieren mogelijk: - het openen van vensters, - het openen van jaloezieën, - het inblazen van 100 % verse lucht door het koelysteem alleen lucht, - de circulatie van koud water in de vloeren, water dat op natuurlijke wijze is gekoeld s nachts op het dak, - Indien koeling 's nachts wordt overwogen, moet de inertie van het gebouw worden voorzien en moet het toegankelijk blijven voor de omgevende lucht (tapijten en verlaagde plafonds vermijden). [ EIS ] Een free chilling -installatie voorzien (m.a.w. een directe koeling van het koud water door de buitenlucht, zonder werking van de compressor, in de winter en het tussenseizoen). Deze techniek is nog interessanter: - indien vertrekken uitgevoerd zijn met koude plafonds of koude balken, omdat ze werken met een hoge temperatuur van het koud water (15 C), - indien het gebouw en permanente behoefte aan koeling heeft (computerlokaal, binnenvertrekken, die het hele jaar door en dus ook in de winter worden gekoeld). Zie artikelen 1 en 3 voor het bestek in de bijlage. C. VERTREKKEN DIE HET HELE JAAR DOOR WORDEN GEKOELD [ ADVIES ] Een specifiek koelsysteem voorzien voor elk vertrek met een constante jaarlijkse behoefte (vb. kleine computerzaal, binnenvertrek, ) aan een koelvermogen dat laag is vergeleken met dat van het gebouw. Als men dit type van vertrek aansluit op een koelwaterproductiegroep die andere vertrekken bedient die alleen koeling nodig hebben in het tussenseizoen en in de zomer, dan moet de koelmachine worden ingeschakeld in de winter om een vermogen te leveren dat veel lager is dan het nominale vermogen. De koelmachine heeft dan een laag rendement. Uitzondering: Wanneer bij de behandeling van het vertrek geen storingen mogen optreden (veilige werking van de computerlokalen of een dispatching, bijvoorbeeld), kan de koelproductie worden losgekoppeld: een autonome productie wordt geïnstalleerd in het vertrek, parallel met het hoofdnet van het gebouw. De hoofdinstallatie wordt stilgelegd tijdens de winterperiode, maar kan als reservesysteem worden ingeschakeld indien het lokale koelsysteem zou uitvallen. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.14
Voorontwerp D. WARMTETERUGWINNING [ ADVIES ] Manieren van nuttige toepassing van de warmte die in de afgezogen lucht zit, bestuderen: - warmteterugwinning om de verse lucht voor te verwarmen, - gedeeltelijke recyclage, - plaatsing van een warmtepomp, - De verontreinigde lucht die het gebouw verlaat moet worden beschouwd als een ernstig warmtelek in het gebouw. [ ADVIES ] Indien er een behoefte bestaat aan voorverwarming van de verse lucht van de vertrekken of van het sanitair warm water terwijl de koelmachine werkt, moet worden bestudeerd of het nuttig kan zijn warmte van de koelmachine terug te winnen: - op de afkoeling van de gassen die worden weggeperst door de compressor, - op de lucht of het water van de condensator, - op de oliekoeler van de schroefcompressoren, - Zie artikel 2 voor het bestek in de bijlage. [ ADVIES ] Indien het gebouw beschikt over een permanente warmtebron (computerlokaal, binnenvertrekken, ) en een koelsysteem dat voorzien is om te werken in de winter, moet de mogelijkheid worden overwogen om de warmte van de condensator van deze koeling terug te winnen. Zie artikel 31 voor het bestek in de bijlage. E. HET SPECIFIEKE GEVAL VAN DE GARAGES [ ADVIES ] In de garages, de ventilatielucht niet verwarmen en het luchtdebiet regelen volgens de behoeften. Regelbare schuiven, ventilator met variabele snelheid, beheerd door een COdetector bijvoorbeeld. [ EIS ] Indien de garages om welbepaalde redenen verwarmd moeten worden, uitsluitend gebruik maken van de warmte die wordt teruggewonnen op de uit het gebouw afgezogen lucht. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.15
Voorontwerp KENMERKEN VAN DE INSTALLATIES A. KEUZE TUSSEN DE EINDUNITS VOOR DE INSTALLATIES MET WATER [ ADVIES ] Met betrekking tot de energie, de voorkeur geven aan een systeem voor koeling van de vertrekken dat werkt op hoge temperatuur van het koud water en zonder verbruik van een hulpventilator. Bijvoorbeeld, koude balken of koude plafonds. In een koud plafond of een koude balk is de temperatuur van het water 15 C. In de ventiloconvectoren bedraagt deze temperatuur vaak 6 C. De hoge temperatuur van het koude water heeft met name de voordelen dat: - het verlies van het leidingennet lager is, - de prestaties van de koelmachine hoger liggen, - het verlies door overmatige ontvochtiging van de lucht afneemt, - een eventuele directe koeling van het water door de buitenlucht mogelijk is, zonder gebruik te maken van de koelmachine (techniek van free chilling"). [ ADVIES ] De reële prestaties van de ejectorconvectoren en de dynamische koude balken, systemen met een stroom hygiënische verse lucht die meebrengt dat de omgevende lucht over de eindbatterijen wordt gevoerd, aandachtig bestuderen, Ze zijn onvoldoende flexibel (in het geval van een latere wijziging van de bezetting) en het gevaar bestaat vaak dat het verseluchtdebiet wordt opgedreven om het koelvermogen te verhogen. [ EIS ] De ventiloconvectoren 2 koude buizen 2 elektriciteitsdraden (een koudebatterij en een elektrische verwarming) vermijden, behalve wanneer het elektriciteitsverbruik voor verwarming, dat wordt beoordeeld met een dynamisch simulatieprogramma, als volstrekt marginaal wordt beoordeeld (ten gevolge van een hoge isolatie van de wanden en/of een groot aantal extra warmtebronnen), m.a.w. lager dan 10 kwh/m²/jaar. Zie artikel 15 voor het bestek in de bijlage. B. KEUZE VAN INSTALLATIES ALLEEN LUCHT [ EIS ] Koelinstallaties die permanent draaien op alleen verse lucht verbieden. Indien een dergelijke installatie toch nodig is, moet ze worden uitgerust met een systeem voor warmteterugwinning op de afgezogen lucht. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.16
Voorontwerp C. KEUZE VAN INSTALLATIES MET EEN VARIABEL KOELMIDDELDEBIET [ ADVIES ] Indien een systeem met variabel koelmiddeldebiet wordt voorzien en het gebouw vertrekken zal hebben die koude vragen terwijl andere vertrekken verwarming nodig hebben, moet worden bestudeerd of het mogelijk is de vertrekken met tegengestelde behoeften te groeperen. Bijvoorbeeld: het computerlokaal en de vergaderzalen enerzijds en de kantoren langs de gevels anderzijds. Deze organisatie vergemakkelijkt de installatie van een systeem dat de overdracht van energie tussen de zones onderling mogelijk maakt (systeem warm en koud ). D. PRODUCTIE VAN KOELWATER [ ADVIES ] De plaats en de omgeving van de condensatoren kiezen met het oog op een optimale koeling: beperkte rechtstreekse zoninstraling op de condensatoren, voldoende afstanden tussen de wanden rond de condensatoren om te vermijden dat de warme lucht weer gaat circuleren, Te vermijden voorbeelden: de condensator (waar de warmte van de koelmachine wordt afgevoerd) wordt in een holte onder de grond geïnstalleerd. Het gaat om een moeilijk compromis tussen de behoefte aan schaduw, de beperking van de geluidshinder en de behoefte aan verluchting. In het ideale geval worden zonneschermen met lamellen voorzien en moet de horizontale oppervlakte vlakbij de condensator worden uitgevoerd in lichte kleuren (ballast door wit grind van horizontale daken, bijvoorbeeld). E. DISTRIBUTIE VAN KOELWATER [ EIS ] Tijdens de voordimensionering en voor de kostenramingen, rekening houden met een ruime dimensionering: - van de leidingen (minder krachtige pompen) - van de isolatie van de leidingen (beperkt verlies) F. FOLLOW-UP VAN HET VERBRUIK [ EIS ] Indien de installatie zones van het gebouw kan bedienen die worden gebruikt door verschillende eigenaars of huurders, moet elk van deze zones worden uitgerust met een tussenmeter waarmee men zijn eigen verbruik kan controleren. Om de eigenaars en de huurders te motiveren, is het belangrijk dat ze het exacte bedrag voor hun verbruik betalen, zodat hun inspanningen om te bezuinigen op energie worden beloond. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.17
Ontwerp ONTWERP VAN EEN INSTALLATIE OP WATER ONTWERP VAN DE INSTALLATIES [ EIS ] Voor elke zone met een homogene behoefte, een eigen leidingencircuit en regelsysteem (beheer van de temperatuur en de intervallen) voorzien. Met homogene behoefte wordt bedoeld: - eenzelfde type van eindunit - dezelfde gebruiksuren, - eenzelfde behoefte aan afwijkingen, - dezelfde gebruiker (eigenaar of huurder). [ EIS ] Plaats voorzien voor een of meer bijkomende circuits op de primaire kring, om te vermijden dat de installaties later moeten worden stilgelegd voor uitbreiding. Zo kan men later het netwerk uitbreiden zonder de distributie en de regeling te verstoren. DIMENSIONERING VAN DE COMPONENTEN A. KOELMACHINE [ ADVIES ] Het Studiebureau betalen om het koelvermogen te beoordelen met behulp van een geïnformatiseerde methode. Een dergelijke methode helpt onnodige en kostelijke overdimensioneringen te vermijden, doordat ze rekening houdt met de werkelijke interne belasting, de werkelijke inertie van het vertrek en de afvlakking van de thermische belasting die hieruit voortvloeit. Zie artikel 4 voor het bestek in de bijlage. [ ADVIES ] Overdimensionering (en het ermee samenhangende energieverlies) vermijden: - door het koelvermogen van de koelinstallaties te berekenen op basis van: o redelijke omstandigheden binnen en buiten, o realistische extra warmtebronnen (kantoorapparatuur, verlichting, ) en gelijktijdigheidscoëfficiënten (bezettingsgraad van de vertrekken, gebruiksgraad in het bezette vertrek, ). Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.18
Ontwerp Deze elementen moeten worden beoordeeld in nauw overleg met het studiebureau, of indien de berekening wordt toevertrouwd aan de fabrikanten moet aan de inschrijvers worden gevraagd om bij hun offerte een hypothese te voegen van de dimensionering van de koelmachine. - door de koelmachine zodanig te kiezen dat ze niet aanspringt bij heel sterke hitte. Zie artikelen 5 en 6 voor het bestek in de bijlage. [ ADVIES ] Het te installeren koelvermogen vaststellen op basis van een doorlopende werking (24/24 uur) van de koelmachine tijdens hittegolven. Zo kan een kleinere (en dus goedkopere) koelmachine worden gekozen, met een beter rendement het hele jaar door. Tijdens hittegolven is een verplaatsing van de koelbelasting naar de nacht gunstig: de buitentemperatuur is dan lager (beter rendement van de compressor) en de prijs van het kwh elektriciteit ligt lager. Dit veronderstelt een voldoende inertie van het vertrek opdat de inerte materialen tijdens de nacht de overdag opgeslagen warmte zouden afgeven. Zie artikel 7 voor het bestek in de bijlage. B. DISTRIBUTIE VAN KOELWATER [ EIS ] Het verbruik van de pompen beperken: - Door het ontwerp van het netwerk: rechtlijnige circuits, zo weinig mogelijk bochten, - Door een ruime dimensionering van de leidingen, - Door het ontbreken van een forfaitaire overdimensionering. Zie artikel 11 voor het bestek in de bijlage. C. VENTILOCONVECTOREN [ ADVIES ] Investeren in een ruime dimensionering van de ventiloconvectoren opdat ze zouden werken met een zo hoog mogelijk koelwatertemperatuurregime. Dit maakt het mogelijk het distributieverlies te beperken, het rendement van de koelmachine te verbeteren, het latente energieverbruik te verminderen (minder condensatie) in het vertrek, het vermogen te verminderen, de prijs van de koelgroep die nodig is te verminderen, en free chilling te voorzien in de winter. Maar uiteraard zal de investering in dit geval iets hoger liggen. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.19
Ontwerp D. KOUDE BALKEN EN KOUDE PLAFONDS [ EIS ] Overdimensionering van het koelvermogen van de koude balken en de koude plafonds vermijden. Om het koelvermogen te berekenen, moet geen rekening worden gehouden met de bronnen van latente warmte in de vertrekken: de bedrijfstemperatuur van de koude plafonds is van die aard dat het systeem geen ontvochtiging van de omgevingslucht meebrengt. Zie artikel 16 voor het bestek in de bijlage. [ ADVIES ] De koude balken en koude plafonds selecteren voor werking met een zo hoog mogelijk temperatuurregime van het koelwater. Bijvoorbeeld, een regime van 17-19 C in de plaats van het traditionele regime van 15-17 C. Om op dit moment het door het plafond uitgestraalde vermogen te versterken, moet worden beoordeeld of het zin heeft hygiënische verse lucht in het vertrek te blazen met behulp van blaasmonden met sterke inductie (ringvormige blaasmonden, bijvoorbeeld) die de convectieve uitwisseling met het plafond verhogen. Deze hoge temperatuur maakt het mogelijk het distributieverlies te verminderen, het rendement van de koelmachine te verbeteren, de behoefte aan ontvochtiging van de verse lucht te beperken, het vermogen te verminderen, de prijs van de koelgroep die nodig is te verminderen, en de toepassing van free chilling te vergemakkelijken. Maar het koelvermogen zal afnemen, en bijvoorbeeld met zich meebrengen dat een zonwering moet worden aangebracht. Het is uiteindelijk het hele concept van het gebouw dat lage energie moet worden. Zie artikel 17 voor het bestek in de bijlage. KEUZE VAN DE COMPONENTEN A. KOELMACHINE [ EIS ] De keuze van de koelmachine (type van compressor, type van condensator,..) aanpassen naargelang van de toepassing. Bijvoorbeeld, - indien de stralers worden gekozen om te werken bij hoge temperatuur, moet deze optie nuttig worden toegepast door een koelmachine die zelf werkt op hoge temperatuur; - voor de luchtcondensatoren en de koeltorens moeten ten minste ventilatoren met twee snelheden worden gekozen. In het ideale geval moet worden gekozen voor variabele snelheid. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.20
Ontwerp De energieprestatie van de koelmachines varieert van enkel tot dubbel. Maar de prijs schommelt ook! Alleen aan de hand van een balans van de terugverdientijd van de meerinvestering kan de investering geoptimaliseerd worden. Zie artikel 8 voor het bestek in de bijlage. [ EIS ] Investeren in een efficiënte koelmachine. De koelefficiëntie (EER of COPkoude, het prestatiecoëfficiënt in koelmodus) moet maximaal zijn en hoger dan de waarden die zijn opgenomen onder artikel 6.3.2.) van het Energiebestek voor de uitvoering van een koelinstallatie. De vereiste prestatie komt overeen met de prestatie die wordt bereikt door 66 % van de installaties op de markt, de aanbevolen prestatie komt overeen met de prestatie die wordt bereikt door slechts 33 % van de installaties op de markt. Zie artikel 9 voor het bestek in de bijlage. [ ADVIES ] Bij de keuze van koelmachine, de koelvloeistof kiezen: - afhankelijk van de milieueffecten (geldende reglementeringen). - afhankelijk van de vloeistof die reeds werd gekozen voor de andere machines van het park (homogeniteit voor het onderhoud). B. VENTILOCONVECTOREN [ ADVIES ] Wanneer de ventiloconvector uitgevoerd wordt met een decoratieve omkasting die niet werd ontworpen door de fabrikant, een verbindingsmof voorzien tussen de batterij en het diffusierooster. Zonder mof zal een luchtrecyclage ontstaan binnen de omkasting. De beheerder moet het verlies aan vermogen dan compenseren door de richttemperatuur van het water te verminderen. Dit brengt een overmatig verbruik met zich mee. C. KOUDE BALKEN EN KOUDE PLAFONDS [ ADVIES ] Kiezen voor koude plafonds waarvan het door de fabrikant aangekondigde vermogen bevestigd is door een onafhankelijk laboratorium. D. DISTRIBUTIE [ EIS ] De leidingen voldoende isoleren. Er moet een correcte isolatie van de leidingen worden voorzien, met inbegrip van de bochtstukken en de kranen, evenals van de pompen indien de fabrikant ervan een aangepaste isolerende schaal aanbiedt. Isolatie is altijd heel rendabel: door de energiebesparingen die ze oplevert, kan ze in enkele jaren tijd worden terugverdiend. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.21
Ontwerp Bij koeling beperkt de isolatie niet alleen het energieverlies, maar ook het risico van oppervlaktecondensatie. Zie artikel 12 voor het bestek in de bijlage. [ EIS ] Pompen met variabele snelheid kiezen. De snelheid ervan moet gecontroleerd worden bij de oplevering zodat ze het nominaal berekende debiet leveren. De snelheid kan beter worden afgesteld bij de oplevering en kan worden aangepast aan de behoeften van het gebouw (bij het sluiten van de thermostatische kranen bijvoorbeeld). Hun meerprijs wordt snel terugverdiend doordat het elektriciteitsverbruik afneemt. [ EIS ] Hydraulische inregeling voorzien vooraan op de aftakkingen van een circuit en op elke eindunit. De hydraulische inregeling is nodig om de debieten tussen de verschillende aftakkingen van het circuit te verdelen en zo het comfort te garanderen. Ze maken het mogelijk het debiet dat werkelijk door de installatie gaat en de pompen met variabele snelheid correct te regelen. Aan de hand van deze aanpassing kan onnodig overmatig verbruik worden vermeden. Zie artikelen 13 en 14 voor het bestek in de bijlage. REGELING A. BASISPRINCIPE [ EIS ] De studie van deze post mag niet over het hoofd worden gezien: de nodige middelen moeten worden gewijd aan de studie van het systeem en aan de investering in een efficiënte regelcomponent. Het is de regeling die het toekomstige verbruik het meest zal beïnvloeden. Zie artikel 28 voor het bestek in de bijlage. [ EIS ] Het warm- en koudwaterdebiet van de eindunits (radiatoren, ventiloconvectoren, ) afstellen naargelang van de binnentemperatuur van elk vertrek, met behulp van 2 modulerende kranen (thermostatische kranen, bijvoorbeeld). Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.22
Ontwerp [ EIS ] De temperatuur van het warm en koud water vanaf het begin van de verdeelkringen regelen naargelang van de reële behoeften van de vertrekken (volgens het geval, naargelang van de buitentemperatuur, de zoninstraling, de binnentemperatuur, ) en indien nodig naargelang van de bezetting. De aanwezigheid van een regeling van de warmte- of koudestraling per vertrek betekent niet dat de temperatuur van het verdeelde water niet eveneens moet worden beheerd, om verschillende redenen: - voor een correcte werking van de lokale regelkranen, - om het distributieverlies te verminderen, - om een gecentraliseerd beheer van de intervallen mogelijk te maken, wanneer deze niet kunnen worden bereikt met de lokale regeling. [ ADVIES ] De eindunits (ventiloconvectoren, koude plafonds, ) controleren door een gecentraliseerd beheerssysteem dat het mogelijk maakt de omgevende richttemperatuur en de werkingsuren van elk vertrek vast te leggen. Een lokale bediening moet de gebruiker in staat stellen deze richttemperatuur te wijzigen binnen vaste marges. [ EIS ] Een regeling kiezen waarvan de communicatie-interface gemakkelijk te begrijpen en te gebruiken is. Deze stellen de beheerder in staat de installatie gemakkelijk te begrijpen en te bedienen. B. LOKALE REGELING [ ADVIES ] Een regeling kiezen die een aanpassing van de opgelegde binnentemperatuur voor koeling toelaat afhankelijk van de buitentemperatuur. Bijvoorbeeld, de richttemperatuur is 24 C binnen bij 28 C buiten. Maar ze stijgt tot 25 C bij +30 C buiten en tot 26 C bij 32 C buiten. [ EIS ] Wanneer, in een en hetzelfde vertrek, een warmtestraling en een koudestraling voorzien zijn, moet een regeling worden voorzien met een minimaal neutraal gebied van 2 graden tussen de inschakeling van warmte en koude (in het ideale geval wordt 3 graden aangeraden). Dit risico van gelijktijdige werking van warmte en koude kan zich voordien binnen een uniek systeem (ventiloconvector met koude en warme batterijen) of gescheiden systemen (koud plafond en radiator). Bovendien valoriseert een dergelijke dode zone de "bufferreservoir -capaciteit die wordt gevormd door de inertie van het gebouw. [ EIS ] Een venstercontact voorzien om de levering van warmte en koude stil te leggen wanneer de vensters geopend werden door de gebruikers van het vertrek: de watertoevoerkranen sluiten en de eventuele ventilatoren uitschakelen (met behoud van een antivriesbeveiliging). Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.23
Ontwerp C. BEHEER VAN DE INTERVALLEN [ EIS ] Voor de vertrekken met een onderbroken bezetting, een manuele bediening en een automatische programmering met een tijdmeter voorzien, met het oog op: - een regime "comfort, verminderd, vorstvrij en uit, - een automatische schakeling tussen deze regimes. Deze regeling zal de verwarming s nachts niet verminderen (daling van de watertemperatuur), maar zal ze volledig stilleggen. [ EIS ] Voor de vertrekken waar activiteiten worden georganiseerd buiten de normale gebruiksuren, moeten systemen worden voorzien die het mogelijk maken de werkingsduur van de installatie uit te breiden, en tegelijk een automatische terugkeer naar halve kracht te garanderen. Verschillende oplossingen kunnen worden overwogen: - programmeerbaar jaarverloop, - drukknop met uitstel, - contact image van de bezetting (deurcontact, ), - D. VOOR DE VENTILOCONVECTOREN [ EIS ] Een regeling kiezen die de automatische stopzetting van de ventilatoren en de pompen toelaat buiten de gebruiksuren. [ ADVIES ] De omgevingstemperatuursonde die de ventiloconvectoren bedient, in de lucht plaatsen (in tegenstelling tot een plaatsing in de luchttoevoeropening). De omgevingstemperatuur kan zo worden gemeten zonder permanente werking van de ventilator van de ventiloconvector (bijvoorbeeld, in de neutrale zone). [ EIS ] In het geval van ventiloconvectoren die bedoeld zijn om warmte en koude te produceren, dient de regeling van alle units in eenzelfde vertrek te gebeuren op basis van een unieke bediening en meting. Met dit systeem van meester en slaven kan worden vermeden dat verschillende richtlijnen naargelang van de toestellen of zones met een verschillende precisie van de detectoren, tegelijk warmte en koude genereren op verschillende toestellen, in hetzelfde vertrek. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.24
Ontwerp E. REGELING VAN DE KOELMACHINE [ EIS ] Een regeling kiezen die het mogelijk maakt de koelmachine af te regelen afhankelijk van de behoeften van het gebouw: - inschakelen van de koelwaterproductie volgens de gebruiksuren en/of de buitentemperatuur - regeling van de temperatuur van het koelwater naargelang van de reële behoeften van het gebouw. Op die manier kan verspilling worden vermeden (werking in het weekend, gelijktijdige werking van warmte en koude,...).bij verwarming lijkt het ons logisch dat we de verwarmingsketel niet constant op 90 C laten draaien. Op dezelfde manier kan, met een koudwaterproductie waarvan de temperatuur varieert naargelang van het seizoen (vb. 6 C in de zomer, 9 C in het tussenseizoen en 12 C in de winter) het verbruik van de compressor worden verminderd (3 % winst door verhoging van de koudwatertemperatuur met één graad, gemiddeld). FOLLOW-UP VAN DE INSTALLATIES A. KOELING Indien de oppervlakte met koeling groter is dan 400 m²: [ EIS ] Een systeem voorzien om het verbruik voor koeling op te volgen (elektriciteitsverbruik van de compressoren, bijvoorbeeld). Bij ontstentenis, zonder meettoestel, hoe beheren? [ EIS ] Een systeem of systemen voorzien om de binnentemperatuur van ten minste één representatief controlevertrek te meten per deel van het verdeelnet. B. PRODUCTIE VAN KOELWATER [ EIS ] Indien het vermogen van een koelmachine met waterverdamper hoger is dan 150 kw, moet een systeem worden voorzien voor doorlopende meting van de prestaties: elektriciteitsmeter op de voeding van de machine en energiemeter tussen de inlaat en de uitlaat van het koelwaternet. [ ADVIES ] De compressor(en) van de koelmachine uitrusten met een teller van de werkingsuren. Aan de hand van een tijdsmeter kunnen (mits een regelmatige meting wordt uitgevoerd) eventuele functiestoornissen worden vastgesteld, zoals: - een gebrek aan koelvloeistof, - vuile wisselaars (condensator en verdamper), - een slechte staat van de compressor. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.25
Ontwerp ONTWERP VAN EEN INSTALLATIE OP LUCHT ONTWERP VAN DE INSTALLATIES A. VOORBEREIDING VAN DE LUCHT Recyclage van de lucht [ EIS ] Kiezen voor gemotoriseerde luchtkleppen die het mogelijk maken de verse lucht en de gerecycleerde lucht in verschillende verhoudingen te vermengen. Meer bepaald maken ze het mogelijk de toevoer van verse lucht stop te zetten (100 % gerecycleerde lucht), of te werken met alleen verse lucht (0 % gerecycleerde lucht). De werking met alleen gerecycleerde lucht is nuttig bij het opstarten van de verwarming van het gebouw. De werking met alleen verse lucht is nuttig wanneer het gebouw gekoeld moet worden en de buitenlucht koeler is dan de lucht in het gebouw. Componenten van de luchtbehandelingsgroep [ EIS ] Kiezen voor componenten (filters, verwarmings- of koelbatterijen, geluidsdempers, ) waarmee het drukverlies kan worden beperkt. Op deze basis zal het vermogen van de ventilatoren (en dus het verbruik van de exploitatie van de groep) laag zijn. [ ADVIES ] De klasse van de filter kiezen volgens de richtlijnen van artikel 8.1.6 van het energiebestek voor de koelinstallatie. Batterijen [ EIS ] Het gebruik van elektrische batterijen vermijden. Ze moeten worden beperkt tot gedecentraliseerde of in de tijd beperkte aanvullingen, waarvan het verbruik, beoordeeld door een dynamisch simulatieprogramma, als volstrekt marginaal wordt beschouwd. Aan de andere kant kan de elektriciteit nuttig worden toegepast in een warmtepomp voor de recuperatie van energie, bijvoorbeeld op de afgezogen lucht. Door het lage productierendement in de krachtcentrales op dit moment, is een waterbatterij op energetisch vlak efficiënter dan een elektrische batterij door het Jouleeffect. Opgelet: De externe warmtebronnen worden bij de dimensionering vaak onderschat. Hieruit leidt men af dat de aanvullende verwarming verwaarloosbaar is en dat elektrische batterijen aangewezen kunnen zijn. Uit de praktijk blijkt echter dat het reële verbruik vaak hoger ligt. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.26
Ontwerp Zie artikel 23 voor het bestek in de bijlage. Bevochtiging [ EIS ] De hygiënische lucht die wordt toegevoerd in de vertrekken met een hoge productie van vocht (restaurants, cafetaria s, ) of vertrekken met een occasionele bezetting (archieven, ) mag niet worden bevochtigd. Deze vertrekken moeten dus beschikken over hun eigen groep voor luchtbehandeling, onafhankelijk van de ventilatie van de lokalen die een bevochtiging vereisen, of van een gedecentraliseerde bevochtiging op hun leiding. [ ADVIES ] Elektrische bevochtigers vermijden Ze zijn weinig efficiënt wat de CO 2 -uitstoot betreft, ten gevolge van het productierendement in de krachtcentrales dat op dit moment laag ligt. B. DISTRIBUTIE VAN DE LUCHT Leidingen [ ADVIES ] Wanneer de beschikbare plaats dit toelaat, moeten cirkelvormige leidingen worden gekozen, om het drukverlies te verminderen. Indien leidingen met rechthoekige doorsnede worden gekozen, moet een vierkante doorsnede zo dicht mogelijk worden benaderd. Door van een cirkelvormig kanaal over te gaan op een rechthoekig kanaal waarvan de verhouding van de zijden gelijk is aan 4, verhoogt men het verbruik van de ventilator met ongeveer 30 %. [ ADVIES ] Het distributienet ontwerpen met het oog op een minimaal drukverlies: dimensionering van de kanalen, tracé van de circuits, keuze van verschillende componenten met een laag drukverlies (batterijen, bedieningskleppen, bochtstukken, aansluitingen tussen ventilatoren en kanalen, rooster voor toevoer verse lucht, geluiddempers, enz.), Zie artikel 25 voor het bestek in de bijlage. [ EIS ] De installaties die verschillende zones met verschillende uurroosters van gebruik bedienen, uitrusten met - gemotoriseerde schuiven Deze maken het mogelijk de aanblazing en de afzuiging onafhankelijk stop te zetten voor elke zone. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.27
Ontwerp - een ventilator met variabel debiet, bijvoorbeeld met behulp van een frequentieregelaar of trapsgewijs. Deze maakt het mogelijk het luchtdebiet van de groep aan te passen aan het aantal in gebruik zijnde zones. Systemen die het debiet moduleren door gebruik van een bypass moeten worden verboden. Blaasmonden en eindunits [ EIS ] Voor de leefvertrekken moeten de keuze van luchtinblaasmonden, eindunits, hun aantal en hun plaats goed worden bestudeerd, zodat de lucht in de bezette zone goed wordt ververst door de luchtstroom en zodat het comfort van de gebruikers gegarandeerd is. Zie artikel 27 voor het bestek in de bijlage. C. DISTRIBUTIE VAN KOELWATER [ EIS ] Een circuit voorzien per homogene thermische zone. [ EIS ] Het verbruik van de pompen beperken: - door het ontwerp van het netwerk: rechtlijnige circuits, zo weinig mogelijk bochten, - door een ruime dimensionering van de leidingen, - door het ontbreken van een forfaitaire overdimensionering. Zie artikel 11 voor het bestek in de bijlage. [ EIS ] Plaats voorzien voor een of meer bijkomende circuits op de primaire kring, om te vermijden dat de installaties later moeten worden stilgelegd voor uitbreiding. Zo kan men later het netwerk uitbreiden zonder de distributie en de regeling te verstoren. DIMENSIONERING VAN DE COMPONENTEN A. TOEVOER VAN HYGIËNISCHE VERSE LUCHT [ EIS ] Het verseluchtdebiet beperken tot de door de reglementeringen geëiste waarden. Er moet geen permanente overdimensionering worden overwogen, zelfs niet met het oog op een aanvullende koeling, verwarming of ontvochtiging van het binnenklimaat. Andere oplossingen kunnen worden aangedragen. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.28
Ontwerp Het debiet van de verse lucht mag slechts tijdelijk worden verhoogd, en dan om het gebouw op natuurlijke wijze te koelen. Het debiet van de verse lucht is een kapitale factor van het verbruik van tertiaire gebouwen. Het gehalte dat de reglementeringen opleggen, garandeert een voldoende luchtkwaliteit en moet dus niet worden verhoogd, aangezien dan de energie-efficiëntie van de installatie kan worden aangetast. Zie artikel 22 voor het bestek in de bijlage. B. VOORBEREIDING VAN DE LUCHT [ ADVIES ] Batterijen financieren waarvan het drukverlies langs de kant van de lucht maximaal beperkt is. Een warmte- of koudebatterij moet worden gekozen om het drukverlies te beperken aan de kant van de lucht eerder dan van het "water". Het verbruik van de ventilator zal immers altijd beduidend hoger liggen dan het verbruik van de pomp die het warm of koud water moet doen circuleren. [ EIS ] Overdimensionering van de bevochtiger vermijden door zich te baseren op de omstandigheden binnen en buiten die zijn opgenomen onder artikel 8.3.2.2. van het "energiebestek voor de koelinstallatie ". C. DISTRIBUTIE VAN DE LUCHT [ EIS ] De kanalen voldoende ruim dimensioneren om het verbruik van de ventilatoren te beperken. [ ADVIES ] De mogelijkheden om de kanalen nog groter te dimensioneren, beoordelen, volgens de aanbevelingen van punt 9.1.3. van het "Energiebestek voor een koelinstallatie". Zie artikel 26 voor het bestek in de bijlage. D. KOELMACHINE [ ADVIES ] Het SB betalen om het koelvermogen te beoordelen met behulp van een geïnformatiseerde methode. Een dergelijke methode helpt onnodige en kostelijke overdimensioneringen te vermijden, doordat ze rekening houdt met de werkelijke inertie van het vertrek en de afvlakking van de thermische belasting die eruit voortvloeit. Zie artikel 4 voor het bestek in de bijlage. Airconditioningsinstallatie versie juni 2004 - p.29