VERORDENING EU 1253/2014 EISEN IN 2018 EcoDesign Energy Related Products 8-10-2018 1
EVEN VOORSTELLEN Wie wat waar 2
R.J. (Richard) Klazinga Bij VLA.nu Lid TC focusgroep LBK Werkzaam bij OCVerhulst.com Product Manager 3
Ir. J.G. (Gertjan) Middendorf Werkzaam bij VLA.nu Business Development Manager Voorzitter: TC Focusgroep LBK & TC Sector Utiliteit Werkzaam bij VLconsultants.nl Business Development Manager bedrijfsautomatisering 4
Inhoud presentatie Even voorstellen Vereniging Leveranciers Luchttechnische Apparaten Verordening EU 1253/2014 Eisen EU 1253/2014 in 2018 Praktijk voorbeelden Juridische aansprakelijkheid Vragen 5
VLA Vereniging Leveranciers Luchttechnische Apparaten 6
Vereniging Leveranciers Luchttechnische Apparaten De VLA is een branche organisatie en vertegenwoordigt fabrikanten, leveranciers, installateurs en dienstverleners die actief zijn in de luchttechniek. Doel VLA: gezond binnenklimaat Regelgeving, standaardbestekken, kwaliteitseisen, binnenluchttechniek.nl www.vla.nu www.binnenluchttechniek.nl 7
Vereniging Leveranciers Luchttechnische Apparaten LUCHTDISTRIBUTIE 8
Leden VLA focusgroep luchtbehandelingskasten AL-KO Luchttechniek B.V. FläktGroup Netherlands B.V. robatherm Nederland Ned Air B.V. Rosenberg Ventilatoren B.V. Systemair B.V. TROX Nederland B.V. OC Verhulst WOLF Energiesystemen B.V. 9
VERORDENING EU 1253/2014 EcoDesign Energy Related Products 10
Invulling van richtlijn 2009/125 EcoDesign EU-wetgeving elektrische motoren (640/2009) EU-wetgeving ventilatoren (327/2011) EU-wetgeving waterpompen (547/2012) EU-wetgeving boilers & warmtepompen (LOT 1) EU-wetgeving ventilatieproducten (1253/2014) EU-wetgeving Woonhuis ventilatie (labels) (1254/2014) EU-wetgeving comfortkoelers, fan coils, air heaters (LOT 21) EU-wetgeving ruimte- en combi-verwarmingstoestellen (813/2013) 11
Verordening EU 1253/2014 12
Doel verordening EU 1253/2014 Toekomstige jaarlijkse besparing van: 4.103 x 10 15 Joule of 233 x 10 6 ton CO 2 of 45% BESPAREN 13
Nieuwe ventilatie eenheden De verordening heeft betrekking op nieuwe ventilatie-eenheden (VE) en stelt eisen inzake ecologisch ontwerp vast voor het in de handel brengen of in gebruik nemen daarvan. VERORDENING EU 1253/2014 14
Ingangs data 15-12-2014 Verordening in werking 1-1-2016 Energie eisen 1e fase 1-1-2018 Strengere energie eisen 2e fase 3e fase na 1-1-2020 nog strenger? VERORDENING EU 1253/2014 15
Handhaving door de ILT per 1-1-2016 Inspectie Leefomgeving en Transport onderdeel van: Ministerie van Infrastructuur en Milieu Rijksoverheid 16
Twee capaciteitsbereiken Niet-residentiële ventilatie-eenheid NRVE (NRVU) Meer dan 1000 m 3 /h Residentiële ventilatie-eenheid RVE (RVU) Minder dan 250 m 3 /h Beide toepassingen mogelijk: 250 1000 m 3 /h 17
aanzuig (TT) r (M) ilschakelaar ( P) ter ostaat (THV) ter emer (TT) mer (TT) Twee soorten ventilatie eenheden EVE & TVE Eénrichtings Ventilatie Eenheid (in combinatie met natuurlijke af- of toevoer) UVU Principeschema niet gebruiken als werktekening AV Buitenluchtklep Buitenluchtfilter Verwarmer Koeler Toevoerventilator BL TV 18
T) r ( P) V) r ( P) Twee soorten ventilatie eenheden EVE & TVE Tweerichtings Ventilatie Eenheid (mechanische toe- en afvoer) BVU Principeschema niet gebruiken als werktekening Retourventilator Warmtewiel Filter AB AV Luchtklep Filter Verwarmer Koeler Toevoerventilator BL TV 19
EISEN EU 1253/2014 EcoDesign Energy Related Products 20
Eisen 2018 niet-residentiële ventilatie-eenheid NRVE (NRVU) Ventilatoren met een minimaal statisch rendement Ventilatoren met toerenregeling TVE moet voorzien zijn van wtw WTW moet voldoen aan minimale rendementen WTW moet regelbaar zijn Specific Fan Power intern met maximale waarden Filters met signalering 21
ηs(%) Ventilatoren met een minimaal statisch rendement 70,0 60,0 Statisch rendement η afh. van vermogen 2018 2016 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 kw 22
Ventilatoren met toerenregeling Drie of meer snelheden en uit of Voorzien van EC of frequentieregeling 23
Wtw met minimale rendementen Droog rendement in balans, regelbaar, volgens EN 308 2016 2018 Wiel of kruisstroom 67% 73% Twincoil 63% 68% LBK mag in onbalans werken, er wordt gerekend met balans-rendement! Regelbaar mag ook door middel van bypass! 24
SFP intern met maximale waarden Specific Fan Power gebaseerd op weerstand interne componenten: inbouw filters Schone filters Droge wtw Incl. inbouw verliezen wtw 25
SFP intern met maximale waarden Specific Fan Power: SFPint = p s,int / η fan 2016 2018 Wiel of kruisstroom 900 800 W/(m 3 /s) Twincoil 1400 1300 W/(m 3 /s) Hogere waardes toegestaan bij betere wtw rendementen! Lagere waardes noodzakelijk bij onvoldoende filterkwaliteit! Soepelere eisen voor VE met minder dan 7200 m 3 /h! 26
ErP compliance opgave door uw VLA leverancier Compliant 2018 27
ErP compliance opgave door uw VLA leverancier Opgave ErP geschiktheid / compliant 2016 of 2018 28
r EUROVENT Energielabels nieuw per 1-1-2016 Berekend 3.500 m 3 /h 250 Pa 236 Pa 1,7 m/s 29
EUROVENT Energielabels per 1-1-2016 Klasse Luchtsnelheid [m/s] WTW Rendement [%] WTW Drukverlies [Pa] Ventilator Rendement NG ref A+ A+ A B C D E 1.4 83 250 64 1.6 78 230 62 1.8 73 210 60 2.0 68 190 57 2.2 63 170 52 - - - - 30
Eisen 2018 residentiële ventilatie-eenheid RVE (RVU) Specific Energy Consumption, SEC, berekend voor een gematigd klimaat, maximaal: 20 kwh/(m 2.a) Afgestraald geluid decentrale units: Lwa maximaal 40 db Ventilatoren met toerenregeling WTW rendement moet regelbaar zijn (bypass) Energielabels opnemen volgens 1254/2014 Filters met signalering 31
Specific Energy Consumption, SEC Het energieverbruik voor ventilatie per m 2 verwarmde vloeroppervlakte van een woning in kwh/(m 2.a) te berekenen met: SEC afhankelijk van: regeling, stroomverbuik, wtw rendement 32
Energielabels residentiële ventilatie-eenheid RVE (RVU) 33
Uitzonderingen verordening EU 1253/2014 Opgenomen vermogen per luchtstroom minder dan 30 W Explosieve omgeving, richtlijn 94/9/EG, ATEX Noodbedrijf bijv. brandveiligheid, verordening EU 305/2011 Bedrijfstemperaturen <-40 C of > 100 C Toxische, zeer corrosieve of schurende stoffen Keuken afzuigkappen Woonhuis, 66/2014 Grootkeukens, FAQ Niet gebouw gebonden zoals: schepen, machines 34
PRAKTIJK VOORBEELDEN EU 1253/2014 35
Centrale balansventilatie en toiletafzuiging De heer Janse heeft een nieuw project waar hij 2.000 m 3 /h aan toiletafzuiging heeft. Hij wil dit middels een afzuigventilator afvoeren. De toevoer is lucht vanuit een centrale LBK met een wiel die middels overstroom in de toiletruimte komt. Mag dit volgens de ErP? 36
Centrale balansventilatie en toiletafzuiging Dit mag niet. In de ErP wetgeving dient behoudens enkele zeer speciale gevallen bij het mechanisch toe- en afvoeren van lucht altijd wtw te worden toegepast. Bij ventilatie van een woning of kleine utiliteit pas je bij 2.000 m 3 /h ook wtw toe. Oplossing: Afzuiging toiletten luchtzijdig aansluiten op de centrale LBK De toiletten geheel separaat ventileren met een balans unit zoals toegepast in grotere woningen Bovenstaande maatregelen zijn niet noodzakelijk bij een opgenomen vermogen onder de 30 W! 37
Fabriek met cleanrooms 10% Is er wtw noodzakelijk volgens de ErP? 100% 10% 38
Fabriek met cleanrooms In de wetgeving dient behoudens enkele zeer speciale gevallen bij het mechanisch toe- en afvoeren van lucht altijd wtw te worden toegepast. De wet zelf biedt geen ruimte om hiervan af te wijken. De toelichting van de EU (FAQ final draft 21-12-2015) op deze wetgeving gaat er vanuit dat bij minder dan 10% buitenlucht de wtw mag vervallen. Voor het overige de ErP eisen aanhouden. 39
Koelen industriële ruimte In een industriële ruimte staan machines die veel warmte produceren. Door middel van mengen en buitenlucht wil de klant een ruimtetemperatuur regelen van 15 C. Er zijn geen mensen werkzaam met uitzondering van onderhoud en storingen. Is wtw noodzakelijk? In de wetgeving dient bij het mechanisch toe- en afvoeren van lucht altijd wtw te worden toegepast. De recente toelichting van de EU (FAQ final draft 21-12-2015) op deze wetgeving maakt een uitzondering voor ruimtes waar normaliter geen mensen verblijven. In deze ruimtes kan de wtw vervallen. Als voorbeeld wordt genoemd: datacenter. 40
Wtw aanbrengen in bestaande LBK De klant wil een aantal bestaande losse toe- en afvoer LBK s voorzien van twincoil wtw. De twincoil moet worden ingebouwd en de ventilatoren moeten worden voorzien van zwaardere motoren. Moet er worden voldaan aan de ErP? De wetgeving heeft betrekking op nieuw te leveren LBK s. Het leveren van losse wtw systemen valt niet onder de ErP wetgeving. 41
Bestaande toe- en afvoer LBK, vervangen toevoer In een winkelpand zijn in bedrijf: 1 toevoer LBK en 1 afvoer LBK zonder wtw (TVE systeem). De toevoer LBK wordt geheel vervangen door een nieuwe. De afvoer LBK wordt niet vervangen. Dient de nieuwe LBK te worden voorzien van wtw? De focus van de wetgeving ligt op het geleverde product. De nieuwe LBK is een EVE derhalve is warmteterugwinning niet noodzakelijk. Bij levering van een nieuwe toe- en afvoer LBK is warmteterugwinning wel noodzakelijk. Meer uniforme interpretatie van de ErP: samenwerkingsverband tussen EVIA (European Ventilation Industry Association) en Eurovent 42
Levering meerdere EVE s Voor een project wordt de LBK leverancier gevraagd twee EVE s leveren. Mag dat? Als leverancier van de ventilatie eenheden mogen 2 EVE s geleverd worden. Als deze in een project samen de ventilatie van het gebouw doen dient de installateur de WTW te voorzien. Eveneens dient de installateur de vereiste CE markering en conformiteit van de ventilatie eenheid op te stellen (dus ook voldoen aan de ErP). Meer uniforme interpretatie van de ErP: samenwerkingsverband tussen EVIA (European Ventilation Industry Association) en Eurovent 43
Levering meerdere EVE s 44
Wat te doen bij lastige vragen? Vraag uw VLA leverancier om advies Vraag de VLA om advies: Remi Hompe : remi.hompe@fme.nl Uw vraag wordt besproken in de Technische Commissie Focusgroep LBK. 45
JURIDSCHE AANSPRAKELIJKHEID EU 1253/2014 46
Rechtsgeldigheid De EU verordening 1253/2014 is direct en zonder uitstel rechtsgeldig in Nederland. De rechtsgeldigheid is daarmee gelijk aan het Burgerlijk Wetboek. Rijksoverheid 47
Handhaving door de ILT per 1-1-2016 Inspectie Leefomgeving en Transport inspecteert naleving bij bedrijven onderdeel van: Ministerie van Infrastructuur en Milieu Rijksoverheid 48
Aansprakelijkheid binnen de contract relatie Opdrachtgever Installateur Leverancier Het niet voldoen aan de ErP: wanprestatie, grondslag voor schadeplicht 49
Aansprakelijkheid buiten de contract relatie Opdrachtgever Installateur Huurder Leverancier Het niet voldoen aan de ErP: onrechtmatige daad, grondslag voor schadeplicht tov de benadeelde partij 50
ZIJN ER NOG VRAGEN? EU 1253/2014 51
STANDAARD BESTEKKEN VLA / RVB Voor luchtbehandeling 8-10-2018 53
Vereniging Leveranciers Luchttechnische Apparaten De VLA is een branche organisatie en vertegenwoordigt fabrikanten, leveranciers, installateurs en dienstverleners die actief zijn in de luchttechniek. Doel VLA: gezond binnenklimaat Regelgeving, standaardbestekken, kwaliteitseisen, binnenluchttechniek.nl www.vla.nu www.binnenluchttechniek.nl 54
Vereniging Leveranciers Luchttechnische Apparaten 55
Leden VLA kring luchtbehandelingskasten AL-KO Luchttechniek B.V. FläktGroup Netherlands B.V. Monair B.V. Ned Air B.V. Rosenberg Ventilatoren B.V. Systemair B.V. TROX Nederland B.V. OC Verhulst Wolf Energiesystemen 56
Doel standaardbestekken VLA/RVB voor luchtbehandeling Creëren van een gezond binnenklimaat: Gezond Verlengen van de levenscyclus van de installatie: Duurzaam Zeer energiezuinige luchtbehandeling: Energiebesparing Zorgen voor een optimaal binnenklimaat: Comfort 57
Drie bestekken: Ontwerp, Realisatie en Onderhoud Gezond, duur zaam en comf or t abel bi nnenkli maat, ut ili t ei t Gezond, duurzaam en comfortabel binnenklimaat, utiliteit. VLA bestek: Onderhouds bestek met checklist Referentie: 20160101-02 VLA- best ek realisat ie lucht behandelingssyst emen w w w.bi nnenl ucht t echni ek.nl Download op: www.binnenluchttechniek.nl 58
Ontwerp 59
Checklist ontwerpbestek 60
Comfort klassen volgens NEN-EN-ISO 7730 Norm is opgesteld op basis van grootschalig onderzoek door Prof Fanger naar de menselijke beoordeling van het thermisch binnenklimaat. Predicted Mean Vote te koud -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3 te warm 61
Comfort klasse B volgens NEN-EN-ISO 7730 Klasse A -0,2 < PMV < +0,2 (6% niet tevreden) Klasse B -0,5 < PMV < +0,5 (10% niet tevreden) Klasse C -0,7 < PMV < +0,7 (15% niet tevreden) 62
Checklist ontwerpbestek 63
Life Cycle Cost berekening op het web 64
CO2 besparing LBK 2 ten opzichte van LBK 1 14,95 ton/jaar 10. Terugverdientijd LBK 3 ten opzichte van LBK 2 1,9 jaar CO2 besparing LBK 3 ten opzichte van LBK 2 Life Cycle Cost berekening op het web 11. Terugverdientijd LBK 3 ten opzichte van LBK 1 CO2 besparing LBK 3 ten opzichte vanlbk 1 12. Kosten tijdens de (technische) levensduur (VDI 2067-1) (annuiteit * levensduur) 12.1 Onderhoudkosten 5.221 6.526 7.831 LifeCycleCost 12.2 Stroomkosten 244.686 217.499 190.312 12.3 KoudekostenLife Cycle Cost berekeningen voor 12.4 Warmtekosten Luchtbehandelingskasten 12.5 Bevochtigingskosten Conform DIN V 18599-3 en VDI 2067-1 12.6 Kapitaalkosten VLA Bestek 20160101-03 98.625 252.147-26.886 95.540 167.055-33.608 92.582 105.214-40.329 13. Totaal levensduurkosten (Life Cycle Cost) 627.566 520.227 436.268 1. Algemene informatie (DIN V 18599-3) 14. Investeringskosten 1.1 Projectland Nederland Projectnaam: Test1 20.000 25.000 30.000 1.2 Luchthoeveelheid [m3/h] 25.000 m³/h Projektnummer: 3 1.3 Inblaastemperatuur verwarmen [14-22 C] 21,00 C Positie: test 2 1.4 Inblaastemperatuur koelen [14-22 C] 16,00 C Gemaakt door: Gertjan 1.5 Bevochtiging 1.6 Luchtbevochtiger type 1.7 Koelfunctie Met koeling in zomer Datum: 28-4-17 2. Algemene informatie (VDI 2067-1) 2.1 Bedrijfstijden 2.3 Algemene gegevens 2.1.1 Uren per dag 10,0 h 2.3.1 Waarnemingsperiode 20 jaar 2.1.2 Dagen per week 5 d 2.3.2 Levensduur 20 jaar 2.1.3 Weken per jaar 52 w 2.3.3 Effectieve jaarrente 3,00 % 2.1.4 Totaal uren 2.607 h 2.3.4 Onderhoud, service 1,00 % 2.2 Energieprijzen Met tolerantie (6g/kg < x < 10g/kg) Geregelde adiabatische bevochtiger 800,000 600,000 400,000 200,000 Deze berekening 2.2.1is Elektriciteitsprijs conform DIN per V kwh 18599-3 en VDI 2067-1, VLA-bestek ontwerp 0,150 2.4 Jaarlijkse prijsstijging luchtbehandelingssystemen 2.2.2 Koudeprijs per 20160101-03. kwh : Vul COP De waarde gehanteerde koeling in nederlandse > default tarieven gelden bij 2.4.1 Kapitaal, onderhoud, service 3,0 % benadering voor klein zakelijk maar kunnen Of prijs koeling per contract per kwh, verschillen. niet beide! > Stroomprijs 0,15 0,060 per kwh LBK1 excl. btw maar incl. levering, transport en energiebelasting. Gasprijs 0,45 per Uitkomst m³ excl. > btw maar 0,060 /kwh LBK2 2.2.3 Warmteprijs per kwh : Vul gasprijs 1m3 in > 0,000 2.4.2 Energieprijzen 6,0 % incl. levering, transport en energiebelasting. Gemiddeld ketel jaarrendement : 80%. Deze Of prijs warmte per kwh, niet beide! > 0,050 berekening is met de grootst mogelijke zorg opgesteld maar de resultaten zijn indicatief en bedoelt Kapitaalkosten Uitkomst > 0,050 /kwh als een goed vergelijk tussen verschillende luchtbehandelingskasten. 2.2.4 Bevochtigingprijs per kwh 0,100 Warmtekosten VLA: Zilverstraat 69, 2718 RP Zoetermeer 088-400 85 15 www.vla.nu AL-KO Luchttechniek B.V.; 2.3 CO2 emissiefaktor DencoHappel Nederland B.V.; Monair B.V.; Ned Air B.V.; Rosenberg Ventilatoren B.V.; Systemair Stroomkosten 2.3.1 Elektriciteit projectlocaties 0,526 kg CO2 / kwh B.V.; TROX Nederland B.V.; Verhulst Klimaattechniek B.V.; Wolf Energiesystemen. 2.3.2 Koude levering 0,210 kg CO2 / kwh 2.3.3 Aardgas voor verwarming 0,243 kg CO2 / kwh 3. LBK concepten LBK 1 LBK 2 LBK 3 3.1 Investeringskosten 20.000 25.000 30.000 4. Prestatie-parameters van de LBK concepten (DIN V 18599-3) 4.1 Temperatuurrendement (droog conform DIN EN 308) warmteterugwinning toevoer lucht [%] 50,0% 70,0% 85,0% 4.2 WTW met vochtterugwinning toevoerlucht (ja/nee) Nee Nee Nee 4.3 Opgenomen elektrisch vermogen (uit het net incl.frequentieregelaar) toevoerventilator [kw] 9,00 8,00 7,00 4.4 Opgenomen elektrisch vermogen (uit het net incl.frequentieregelaar) afvoerventilator [kw] 9,00 8,00 7,00-11,69 ton/jaar 1,7 jaar 26,64 ton/jaar LBK3 Bevochtigingskosten Koudekosten Onderhoudkosten 65
Ontwerp checklist 66
LUKA luchtdichtheidsklasse C 67
LUKA luchtdichtheidsklasse C 68
Ontwerp checklist 69
BIM RVB norm v 1.1 70
BIM RVB norm v 1.1 71
Drie bestekken: Ontwerp, Realisatie en Onderhoud Gezond, duur zaam en comf or t abel bi nnenkli maat, ut ili t ei t Gezond, duurzaam en comfortabel binnenklimaat, utiliteit. VLA bestek: Onderhouds bestek met checklist Referentie: 20160101-02 VLA- best ek realisat ie lucht behandelingssyst emen w w w.bi nnenl ucht t echni ek.nl Download op: www.binnenluchttechniek.nl 72
ZIJN ER NOG VRAGEN? EU 1253/2014 73