Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 28 333 WAO-stelsel Nr. 76 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELE- GENHEID Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 13 december 2005 In vervolg op mijn toezeggingen gedaan tijdens de plenaire behandeling van het wetsvoorstel Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen op 29 juni 2005 (Handelingen der 2e Kamer, vergaderjaar 2004 2005, nr. 89 blz. 5841 5869, 5904 5929) en het Algemeen Overleg van 13 oktober 2005 (kamerstuk 26 448/28 333, nr. 222) doe ik u hierbij toekomen de conceptministeriële regeling verzekeringsgeneeskundige protocollen arbeidsongeschiktheidswetten en het advies over de protocollen van de Gezondheidsraad 1. De verzekeringsgeneeskundige protocollen vormen een vervolg op de advisering door de Gezondheidsraad van 22 juli 2005. In dit advies, genaamd «Beoordelen, behandelen, begeleiden» adviseerde de Gezondheidsraad om voor de lange termijn zogenaamde 3B-richtlijnen op te stellen (multidisciplinaire richtlijnen, gericht op de curatieve en sociaalgeneeskundige aspecten van ziektes, waarbij aandacht wordt gegeven aan de factor «arbeid»). Voor de korte termijn adviseerde de Gezondheidsraad om verzekeringsgeneeskundige protocollen met betrekking tot diagnoses te ontwikkelen. In reactie op dit advies heb ik op 27 september jl. mede namens de Minister van VWS een kabinetsstandpunt uitgebracht. Ik heb ingestemd met het voorstel om voor de korte termijn verzekeringsgeneeskundige protocollen te ontwikkelen. Ik heb ook aangegeven de protocollen te willen opnemen in een ministeriële regeling. In het eerste kwartaal van 2006 zal ik mijn standpunt over de lange termijn uitbrengen. Protocollen 1 Ter inzage gelegd bij het Centraal Informatiepunt Tweede Kamer. De Gezondheidsraad heeft positief op mijn verzoek om protocollen te ontwikkelen gereageerd, en is begonnen met het ontwikkelen van twee protocollen, namelijk over aspecifieke lage rugpijn en het hartinfarct. KST93222 0506tkkst28333-76 ISSN 0921-7371 Sdu Uitgevers s-gravenhage 2005 Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 333, nr. 76 1
Een protocol geeft aanwijzingen voor het handelen van de arts. Een protocol bevat in beginsel de volgende onderdelen: de definitie, epidemiologie en etiologie van de aandoening; de prognose (hoe snel men gewoonlijk herstelt en welke voorspellende en belemmerende factoren daarbij kunnen spelen); de diagnose; de behandeling (waarbij verschillende fases onderscheiden kunnen worden); werkhervatting (op welke momenten en in welke mate); de beoordeling van functionele mogelijkheden tijdens de eerste twee jaar ziekte en daarna; en tot slot de prognose na twee jaar. De protocollen zijn met name bedoeld voor de beoordeling van arbeidsongeschiktheid aan het einde van de wachttijd. Zij kunnen ook gebruikt worden bij herbeoordelingen. De Gezondheidsraad heeft voor de opgestelde twee protocollen de volgende procedure gevolgd. De Gezondheidsraad heeft een commissie WIA benoemd die het advies van juli heeft opgesteld. Vervolgens heeft de commissie twee werkgroepen ingesteld, waarin verschillende deskundigen (medisch specialisten, huisartsen, bedrijfsartsen, arbeidsdeskundigen) zijn benoemd. Ook verzekeringsartsen van UWV hebben hieraan deelgenomen. Deze werkgroepen hebben de twee protocollen opgesteld. Vervolgens zijn de concept protocollen besproken in de commissie WIA van de Gezondheidsraad. Om de inbreng van ervaringsdeskundigen vanuit cliëntorganisaties tot uiting te laten komen bij de protocolontwikkeling heeft de Gezondheidsraad mw Borst bereid heeft gevonden zitting te nemen in de WIA-commissie. Ook hebben vertegenwoordigers van de Nederlandse Vereniging van Rugpatiënten «de Wervelkolom», de Federatie van Hartpatiëntenorganisaties «Hartezorg» en de CG-raad, daartoe uitgenodigd door de Gezondheidsraad, in hoorzittingen met de voorzitters en secretarissen van commissie en werkgroepen commentaar geleverd op de concepten. De verschillende besprekingen hebben geleid tot aanpassingen. De Gezondheidsraad heeft aangegeven andere maatschappelijke partijen die met de toepassing van protocollen te maken zullen krijgen, zoals bedrijfsartsen, in een later stadium te consulteren. In de WIA is een bepaling opgenomen die de mogelijkheid geeft een ministeriële regeling te treffen met het oog op het gebruik van de protocollen. In de arbeidsongeschiktheidswetten WAO, Waz en WAJONG wordt met de Aanpassingswet WIA een dergelijke mogelijkheid gecreëerd. De ministeriële regeling bepaalt dat UWV de protocollen als hulpmiddel gebruikt voor de beoordeling van de arbeidsongeschiktheid bij de diagnoses waarvoor de protocollen zijn vastgesteld. Ook bepaalt de regeling welke protocollen er zijn, en vanaf welk moment UWV ze zal toepassen. UWV heeft aangegeven de ministeriële regeling te kunnen uitvoeren, maar vroeg zich af of een medisch protocol als bijlage bij een ministeriële regeling opgenomen zou moeten worden, omdat protocollen ontwikkeld worden op basis van medisch wetenschappelijke kennis. Het is inderdaad zo dat het in het algemeen niet gebruikelijk is om medische protocollen in regelgeving vast te leggen. Voor de korte termijn ben ik echter van mening dat de gekozen vormgeving de duidelijkheid voor alle betrokkenen ten goede komt, gezien het nieuwe karakter van de protocollen. Op deze manier wordt de politieke transparantie en openheid het meest gediend terwijl de expertise van de Gezondheidsraad garant staat voor de kwaliteit. Voor de lange termijn zal ik de juridische vormgeving bezien in samenhang met mijn standpunt over de ontwikkeling van 3B-richtlijnen. Zoals ik al eerder gemeld heb, is er bij de protocollen sprake van een groeimodel. Dat betekent dat de Gezondheidsraad volgend jaar nog meer protocollen zal opstellen. Vanzelfsprekend zullen protocollen geactualiseerd worden als wetenschappelijke inzichten of ontwikkelingen in de Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 333, nr. 76 2
beroepsgroepen daartoe aanleiding geven. Indien een nieuw protocol wordt vastgesteld of een protocol geactualiseerd wordt, wordt de ministeriële regeling aangepast. De protocollen worden ook gepubliceerd op de sites van zowel de Gezondheidsraad als het UWV. Over het gebruik van de protocollen is er contact geweest tussen UWV, de Gezondheidsraad en mijzelf. UWV zal er zorg voor dragen dat zijn verzekeringsartsen kennis nemen van de protocollen en deze toepassen. Mediprudentie De Gezondheidsraad is ook bezig met het ontwikkelen van mediprudentie voor de diagnoses die in de protocollen behandeld worden. Voor de ontwikkeling van de mediprudentie die betrekking heeft op de diagnoses van de eerste twee protocollen zijn ook twee werkgroepen samengesteld, met daarin verzekeringsartsen, een arbeidsdeskundige en een bedrijfsarts. UWV heeft mij laten weten de ontwikkeling van de mediprudentie met grote belangstelling te volgen, en heeft een procedure ingesteld om de mediprudentie te implementeren. UWV is ook betrokken bij de ontwikkeling van de mediprudentie. Het is de bedoeling dat aan de hand van de ervaringen ermee de mediprudentie geregeld aangepast zal worden. Tot slot Het is mijn bedoeling de ministeriële regeling in de derde week van januari vast te stellen en te publiceren. In het kabinetstandpunt over de 3B-richtlijnen zal ik u ook nader informeren over de stand van zaken met betrekking tot de verzekeringsgeneeskundige protocollen. Ik verwacht dat met de ontwikkeling van de verzekeringsgeneeskundige protocollen en de mediprudentie de claimbeoordeling door UWV een positieve impuls krijgt waardoor de kwaliteit ervan toeneemt. A. J. de Geus Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 333, nr. 76 3
Concept Regeling van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 2005, Directie Sociale Verzekeringen, nr. SV/ //, houdende regels met wetenschappelijke inzichten die de beoordeling van arbeidsongeschiktheid en gedeeltelijke arbeidsgeschiktheid op grond van de verschillende arbeidsongeschiktheidswetten kunnen ondersteunen. Gelet op artikel 2, tiende lid, van de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen, artikel 2, elfde lid, Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten, artikel 18, elfde lid, Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering en artikel 6, zesde lid, van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen; BESLUIT: Artikel 1 Definities In deze regeling wordt verstaan onder: UWV: Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen, genoemd in hoofdstuk 5 van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen; WAJONG: Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten; WAO: Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering; WAZ: Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen; Wet WIA: Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. Artikel 2 Toepassen protocollen Bij de beoordeling van arbeidsongeschiktheid als bedoeld in de WAJONG, WAZ of WAO of volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid of gedeeltelijke arbeidsgeschiktheid als bedoeld in de Wet WIA, waarbij sprake is van de in artikel 3 genoemde diagnoses, maakt de verzekeringsarts als hulpmiddel gebruik van de in de bijlagen vastgelegde wetenschappelijke inzichten met betrekking tot die diagnoses. Artikel 3 Bestaande protocollen 1. Bij de beoordeling van: a. Aspecifieke lagerugpijn wordt met ingang van... gebruik gemaakt van bijlage 1 bij deze regeling; b. Myocardinfarct wordt met ingang van... gebruikt gemaakt van bijlage 2 bij deze regeling. 2. Indien de beoordeling, bedoeld in artikel 2, plaatsvindt naar aanleiding van een aanvraag wordt de in het eerste lid bedoelde bijlage alleen toegepast indien die aanvraag na de in het eerste lid genoemde datum door het UWV is ontvangen. Artikel 4 Inwerkingtreding Deze regeling treedt in werking met ingang van de tweede dag na dagtekening van de Staatscourant waarin zij wordt geplaatst. Artikel 5 Citeertitel Deze regeling wordt aangehaald als: Regeling verzekeringsgeneeskundige protocollen arbeidsongeschiktheidswetten Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 333, nr. 76 4
Deze regeling zal met de toelichting en bijlagen in de Staatscourant worden geplaatst. s-gravenhage A. J. de Geus Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 333, nr. 76 5
TOELICHTING Op 22 juli 2005 heeft de Gezondheidsraad naar aanleiding van een adviesaanvraag van de ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Volksgezondheid Welzijn en Sport het advies Beoordelen, behandelen, begeleiden uitgebracht (2005/10). Onderdeel van het advies is dat de Raad aanbeveelt ten behoeve van de claimbeoordeling van de Wet WIA verzekeringsgeneeskundige protocollen op te stellen. Op 27 september heb ik mede namens de Minister van VWS het standpunt over dit advies aan de Tweede Kamer gezonden (Kamerstukken II 2005/06, 30 034, nr. 54). Ik neem daarin het advies om protocollen op te stellen over. Ik heb de Gezondheidsraad gevraagd de protocollen daadwerkelijk op te stellen. Deze heeft zich daartoe bereid verklaard. De Gezondheidsraad heeft inmiddels twee protocollen opgesteld en zal deze activiteiten voortzetten. Naar verwachting zullen er medio 2006 tien protocollen zijn die kunnen worden gehanteerd. Een protocol geeft aanwijzingen voor het handelen. Een protocol bevat in beginsel de volgende onderdelen: de definitie, epidemiologie (het voorkomen) en etiologie (het ontstaan) van de aandoening; de prognose (hoe snel men gewoonlijk herstelt en welke voorspellende en belemmerende factoren daarbij kunnen spelen); de diagnose; de behandeling (waarbij verschillende fases onderscheiden kunnen worden); werkhervatting (op welke momenten en in welke mate); de beoordeling van functionele mogelijkheden tijdens de eerste twee jaar ziekte en daarna; en tot slot de prognose na twee jaar. Deze protocollen zijn erop gericht om tot een verhoging van de kwaliteit van de claimbeoordeling te komen. Om deze reden heb ik tijdens de plenaire behandeling in de Eerste Kamer der Staten-Generaal van de Wet WIA op 1 november 2005 (Handelingen I, 2005/06, nr. 4, pag. 154 176) toegezegd dat het ook mogelijk moet zijn deze protocollen bij de arbeidsongeschiktheidsbeoordeling op grond van de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen, Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten en de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering toe te passen. In de tweede nota van wijziging op het voorstel van wet tot aanpassing van en verbeteringen in diverse wetten in verband met de invoering van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen alsmede enkele andere correcties (Aanpassings- en verzamelwet Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) (Kamerstukken II, 2005/06, 30 318, nr. 10) is hiervoor een wettelijke basis getroffen. De protocollen zijn met name bedoeld voor de beoordeling van arbeidsongeschiktheid of gedeeltelijke arbeidsgeschiktheid aan het einde van de wachttijd. Zij kunnen echter ook gebruikt worden bij andere beoordelingen, bij het plannen van een herbeoordeling of bij het invullen van reïntegratie-activiteiten. Voor de volledigheid wordt opgemerkt dat van een protocol gemotiveerd afgeweken kan worden indien de individuele omstandigheden daartoe nopen. Protocollen zullen successievelijk worden opgesteld en gepubliceerd. Er is sprake van een groeimodel. Nadat ik een protocol heb ontvangen van de Gezondheidsraad, zal ik via een wijziging van deze regeling het protocol publiceren in de Staatscourant. De vastgestelde protocollen zullen tevens worden gepubliceerd op de websites van het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) en de Gezondheidsraad. De Gezondheidsraad zal zo nodig de protocollen aanpassen aan gewijzigde medische inzichten. Ook in dat geval zal het aangepaste protocol in de Staatscourant gepubliceerd worden. Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 333, nr. 76 6
Om de medewerkers van het UWV in de gelegenheid te stellen zich op de hoogte te stellen van de inhoud van de nieuwe protocollen, is met het UWV afgesproken dat er steeds ten minste vier weken zullen liggen tussen de publicatie ervan en de datum vanaf wanneer ze worden toegepast. Deze datum wordt genoemd in artikel 3, eerste lid, van deze regeling. Indien de publicatie plaatsvindt in vakantieperioden in de maanden juli, augustus of december, zal deze termijn zo nodig twee weken langer bedragen. In artikel 3, tweede lid, tenslotte is geregeld dat, indien een beoordeling plaatsvindt naar aanleiding van een verzoek van de verzekerde (bijvoorbeeld bij einde wachttijd of om in aanmerking te komen voor een uitkering nadat deze op een eerder moment is beëindigd of niet toegekend) waarbij een beoordeling noodzakelijk is, de protocollen alleen moeten worden toegepast indien het verzoek van de verzekerde na inwerkingtreding van het protocol door het UWV is ontvangen. A. J. de Geus Tweede Kamer, vergaderjaar 2005 2006, 28 333, nr. 76 7