EPB verslag voorontwerp

Tessenderlo, vrijdag 17 maart 2017 EPB verslag voorontwerp Bouwheer: Demerhuis cvba Stationsstraat 28 3590 Diepenbeek Ontwerper: Steto Bvba Vismarkt 29 Dossiernummer: 2017-0046_ DW Bouwplaats: Omschrijving bouwwerk: Verbouwen van een eengezinswoning tot huisartsenpraktijk Bouwplaats: Stationsstraat 28 3590 Diepenbeek Verslag-datum Revisienr. Aanpassing 17/03/2017 EPB-Ontwerp Inbegrepen in offerte Revisie 1 Inbegrepen in offerte Revisie 2 Inbegrepen in offerte Revisie 3 Uurloon Wijzigingen Uurloon 1/16

Inhoudsopgave Projectbeschrijving... 3 1.1 Startverklaring... 3 1.2 Stavingslijst/eindaangifte... 3 1.3 Aard van het werk... 4 1.4 EPB eisen... 5 1.5 Maximale U-waarden en/of minimale R-waarden... 6 Basisberekening... 7 Schildelen (ingegeven in de software)... 7 3D schetsen... 8 Mogelijkheden voor schildelen... 9 2.3.1 Vloer op volle grond... 9 2.3.2 Vloeren op buitenomgeving... 9 2.3.3 Plat dak... 9 2.3.4 Hellend dak (informatief)... 10 2.3.5 Zoldervloer (informatief)... 10 2.3.6 Muren... 10 2.3.7 Muren grenzend aan trap naar de kelder.... 11 2.3.8 Ramen en lichtkoepels & deuren en poorten.... 11 Technische installatie eisen... 12 2.4.1 Installatie rendement verwarming... 12 2.4.2 Mogelijke afwijkingen/vrijstellingen op het installatierendement... 12 2.4.3 Sanitair warm water... 13 2.4.4 Ventilatie C... 13 2.4.5 Koeling... 13 Ventilatie... 14 2.5.1 Debieten ventilatie... 14 2.5.2 Vigerende Wetgeving... 14 2.5.3 Boetes... 14 Lichtstudie... 14 EPB-resultaten basisberekening... 15 Bijlagen... 16 2/16

Projectbeschrijving Het project omvat een technische renovatie van een woning. De berekeningen zijn gebaseerd op de EPB-eisen voor een vergunningsaanvraag ingediend op 2016 Volgens de werkzaamheden wordt het project opgedeeld naar de aard van de werkzaamheden. Het betreft volgens de vigerende wetgeving de volgende punten: zie 1.3 Aard van het werk. 1.1 Startverklaring De startverklaring moet nog worden ingediend bij het Vlaams Energie Agentschap (VEA) en dient tevens nog te worden ondertekend door de bouwheer en de architect. Gelieve ons onderstaande gegevens nog te bezorgen: Bouwvergunning Startdatum werken Het VEA (Vlaams Energie Agentschap) legt voor het niet of laattijdig indienen van de startverklaring effectief een boete van 250 euro op aan de aangifteplichtige (bouwheer). 1.2 Stavingslijst/eindaangifte Voor elk project maken wij een specifieke lijst op met welke stavingen er dienen te gebeuren. Wanneer de werken klaar zijn is het aan de aangifteplichtige (bouwheer) om ons terug te contacteren en alle gegevens te bezorgen volgens de stavingslijst die in bijlage is meegegeven. Het VEA (Vlaams energie agentschap) legt de volgende boetes op indien de aangifte niet is ingediend binnen 6 maanden na beëindiging van de werken of binnen 5 jaar na het verlenen van de bouwvergunning. Voor niet of laattijdig indienen van de EPB-aangifte: boete van 1.000 euro, vermeerderd met 1 euro/m³ nieuw bouwvolume, effectief opgelegd aan de aangifteplichtige. De aangifte moet altijd ingediend worden, ook al werd een boete betaald. Dat wordt afgedwongen met een bedrag van 10 euro per dag dat de aangifte niet is ingediend. 3/16

1.3 Aard van het werk Het besluit van de Vlaamse Regering van 11 maart 2005 onderscheidt de volgende werkzaamheden: NIEUWBOUW OF GELIJKWAARDIG 1. nieuwbouw: Het optrekken van een nieuw gebouw zonder voorafgaand sloopwerk. 2. herbouw: Het optrekken van een nieuw gebouw nadat het bestaande gebouw volledig gesloopt werd. 3. ontmanteling: Het verbouwen van een gebouw met een beschermd volume ('BV') dat groter is dan 3000 m3, waarbij de dragende structuur van het gebouw behouden blijft, maar waarbij de installaties voor het realiseren van een specifiek binnenklimaat en minstens 75 % van de gevels vervangen worden. 4. gedeeltelijke herbouw met een BV groter dan 800 m3 :Het aanbouwen van een nieuw deel waarvan het BV groter is dan 800 m3, na het slopen van een deel van het bestaande gebouw. 5. gedeeltelijke herbouw met minstens één wooneenheid: Het aanbouwen van een nieuw deel dat minstens één wooneenheid bevat, na het slopen van een deel van het bestaande gebouw. 6. uitbreiding met een BV groter dan 800 m3: Het aanbouwen van een nieuw deel waarvan het BV groter is dan 800 m3, zonder voorafgaand sloopwerk. 7. uitbreiding met minstens één wooneenheid: Het aanbouwen van een nieuw deel dat minstens één wooneenheid bevat, zonder voorafgaand sloopwerk. RENOVATIE 8. gedeeltelijke herbouw met een BV kleiner dan of gelijk aan 800 m3 en zonder wooneenheden Het aanbouwen van een nieuw deel waarvan het BV kleiner is dan of gelijk aan 800 m3 en dat geen extra wooneenheden bevat, na het slopen van een deel van het bestaande gebouw. 9. uitbreiding met een BV kleiner dan of gelijk aan 800 m3 en zonder wooneenheden Het aanbouwen van een nieuw deel waarvan het BV kleiner is dan of gelijk aan 800 m3 en dat geen wooneenheden bevat, zonder voorafgaand sloopwerk. 10. verbouwing Alle werkzaamheden aan een bestaand gebouw waarbij het volume van het bestaande gebouw niet toeneemt en die geen 'ontmanteling' zijn. FUNCTIEWIJZIGING MET EEN BV GROTER DAN 800M³ 11. functiewijziging met een BV groter dan 800 m3 Het wijzigen van de functie van een bestaand gebouw of een deel ervan met een BV groter dan 800m3. Het betreft een functiewijziging waarna, in tegenstelling tot vroeger, energie verbruikt wordt om een specifiek binnenklimaat te realiseren voor mensen, of het wijzigen van een industriële bestemming in een woon-, kantoor- of schoolbestemming. Andere functiewijzigingen worden beschouwd als verbouwingen. INGRIJPENDE ENERGETISCHE RENOVATIE 12. Ingrijpende energetische renovatie is een renovatie waarbij de technische installaties volledig worden vervangen en minstens 75% van de bestaande en nieuwe scheidingsconstructies die grenzen aan de buitenomgeving, worden (na)geïsoleerd. 4/16

1.4 EPB eisen Aan de aard van de werken zijn eisen gekoppeld waarvan in onderstaande tabel een overzicht: Tabel 1 - EPB-eisen Het gebouw dient te voldoen aan alle EPB-eisen. Deze worden verder in het verslag besproken. Indien casco wordt verkocht dan stelt de verslaggever een voorlopig verslag op zoals beschreven in de wetgeving. De nieuwe aangifteplichtige(n) dienen tevens in de definitieve EPB-aangifte te voorzien. 5/16

1.5 Maximale U-waarden en/of minimale R-waarden Onderstaande tabel geeft het overzicht van de EPB-eisen vanaf 01.01.2016 tot 31.12.2016 (aanvraag bouwvergunning) voor de schildelen: Tabel 2 U- en R-waarden 6/16

Basisberekening Schildelen (ingegeven in de software) zie 3D-schets Isolatie (type) Opake geveldelen Dikte (cm) λ-waarde (W/mK) U/R-waarde (W/m²K m²k/w) 1 Buitenmuur gevelsteen PUR/PIR 12 0,023 0,18 Profiel (type) Uf (W/m²K) 2 Ramen uitbreiding ALU / 3 Ramen bestaand gebouw Transparante geveldelen Glas (type) Dubbel (therm. afstandhouders) ALU / Dubbel (therm. afstandhouders) Ug (W/m²K) g Uw-waarde (W/m²K) 1,0 0,50 <1,5 1,0 0,50 <1,5 Isolatie (type) Dikte (cm) Vloeren λ-waarde (W/mK) U/R-waarde (W/m²K m²k/w) 4 Vloer op buiten PUR in situ 12 0,026 0,21 Isolatie (type) Daken, plafonds en terrassen Dikte λ-waarde (cm) (W/mK) U/R-waarde (W/m²K m²k/w) 5 Plat dak PUR/PIR 16 0,027 0,16 Ud-waarde (W/m²K) Andere Url-waarde (W/m²K) Ug (W/m²K) Uw-waarde (W/m²K) 6 Opake deuren & luiken <2,0 Wij vragen om een detailberekening van de ramen-schuiframen-deuren door de leverancier te laten berekenen conform met de vigerende wetgeving = transmissiereferentiedocument. Hierbij dient een eenduidige referentie gemaakt te worden naar het stavingsstuk dat bij de EPBaangifte gevoegd wordt. Het stavingsstuk is een document waarin de bepaling van de U-waarde volgens het transmissiereferentiedocument wordt uiteengezet. In de basisberekening werd rekening gehouden met vermelde informatie op de plannen en verkregen informatie van de bouwheer, aannemer en/of architect. De EPB-berekening en de samenvattende tabel hierboven zijn beiden gebaseerd op het gedetailleerde EPB-rapport. Gelieve u te baseren op het rapport om fouten en misverstanden te vermijden. Hierin is tevens de opbouw van de constructiedelen vermeld. Indien de toegepaste materialen afwijken van de basisberekening, dan dient de bouwheer ons hiervan schriftelijk op de hoogte te stellen. De EPBverslaggever is niet verantwoordelijk indien er wordt afgeweken van het EPB-rapport. 7/16

3D schetsen Nummering verwijst naar de tabel in 2.11 Schildelen. 1 2 3 4 5 6 8/16

Mogelijkheden voor schildelen 2.3.1 Vloer op volle grond De vloer dient te voldoen aan U max=0,24 W/m²K. Dit kan door het volgende te voorzien: Isolatie (type) Λ-waarde (W/mK) Minimale dikte (cm) R-waarde U/R-waarde (W/m²K m²k/w) gespoten PUR 0,027 9 3,22 0,23 gespoten PUR 0,055 17 3,00 0,24 XPS of EPS 0,035 10 3,00 0,24 isolerende chappe 0,100 30 3,14 0,23 2.3.2 Vloeren op buitenomgeving Indien er uitkragende vloeren (die grenzen aan buiten) worden vervangen dan dienen deze te voldoen aan de eis van U max=0,24 W/m²K. Voorbeeld van vloeropbouw: de niet-homogene laag is voorzien van 18 cm minerale wol met 10% houtfractie. 2.3.3 Plat dak Het plat dak dient te voldoen aan U max=0,24 W/m²K. Dit kan door het volgende te voorzien: Isolatie Λ-waarde Minimale U/R-waarde (type) (W/mK) dikte (cm) (W/m²K m²k/w) Draagstructuur Holle welfsels (dikte 12cm +3cm druklaag) MW 0,040 15 0,24 (minerale wol) PUR in harde plaat (polurethaan) 0,027 11 0,23 Draagstructuur Keperwerk met of zonder houtfractie MW zonder houtfractie (isolatie ligt vrij op OSBplaat) PUR zonder houtfractie (isolatie ligt vrij op OSBplaat) MW met 10% houtfractie (isolatie ligt tussen kepers) PUR met 10% houtfractie (isolatie ligt tussen keepers) 0,040 16 0,24 0,027 11 0,24 0,040 20 0,23 0,027 15 0,23 9/16

2.3.4 Hellend dak (informatief) Het vernieuwen of verbouwen van een dak omvat het vervangen van de houten draagconstructie van de dakconstructie (kepers en/of gordingen). Indien deze wijzigingen worden doorgevoerd dan dient het hellend dak te voldoen aan U max=0,24 W/m²K. Uitvoering met een minerale wol van minimum 20cm geplaatst tussen de kepers voldoet aan de eisen met U=0,24 W/m²K. De houtfractie bedraagt maximum 12%. (vb. Rockwool 214 of gelijkwaardige isolatie met lambda 0,040 W/mK) 2.3.5 Zoldervloer (informatief) Indien wordt geopteerd om de zoldervloer i.p.v. het hellend dak te isoleren: Minimale dikte minerale wol geplaatst op de zoldervloer = 15cm zonder houtfractie. D.w.z. de isolatie ligt VRIJ OP DE ZOLDERVLOER. Minimale dikte minerale wol geplaatst tussen keperwerk = 20cm (de houtfractie is 12%) D.w.z. de isolatie ligt TUSSEN HET KEPERWERK. Isolatie met lambda 0,040W/mK of betere isolatiewaarde. 2.3.6 Muren Eisen van toepassing wanneer er wordt geïsoleerd. 2.3.6.1 Nieuwbouw of uitbreiding De buitenmuren dienen te voldoen aan U max=0,24 W/m²K. dit kan door volgende mogelijkheden; Isolatie Λ-waarde Minimale dikte U/R-waarde (type) (W/mK) (cm) (W/m²K m²k/w) PUR (Recticel 0,023 9 0,23 Eurowall) Minerale Wol 0,036 13 0,24 (Rockwool Rockfit 431) XPS (Dow 0,035 13 0,24 Wallmate CW A) EPS (Isomo EPS CE) 0,038 14 0,24 Isolatie is steeds in combinatie met een isolerende snelbouwsteen van 14cm dikte en 2cm luchtspouw. 10/16

2.3.7 Muren grenzend aan trap naar de kelder. * Indien de betroffen muren worden vervangen/nieuw geplaatst of of geïsoleerd. * Indien de kelder niet bij het beschermd volume hoort De eis voor deze verliesoppervlakten zijn Umax=0,24W/m²K Vb. Ytong lambda 0,125W/mK gelijmd - dikte 25 cm, U=0,35 W/m²K - voldoet niet Vb. Ytong λd=0,125w/mk gelijmd - dikte 15 cm en XPS 7cm met λd=0,125w/mk, U=0,24 W/m²K VOLDOET 2.3.8 Ramen en lichtkoepels & deuren en poorten. De eis is 1,50 W/m²K voor de ramen/lichtkoepels De eis is 2,00 W/m²K voor de deuren en poorten. Het glas heeft een maximale waarde van Ug=1,10 W/m²K. 11/16

Technische installatie eisen 2.4.1 Installatie rendement verwarming De installatie eis voor het totaal systeem voor verwarming bedraagt minimum 84%. Met de installatie geconfigureerd zoals hieronder in de tabel opgegeven wordt deze 84% behaald. Deze gegevens dienen aan de installateur te worden overhandigd. Indien er gebruikt wordt gemaakt van de bestaande ketel dienen wij hiervan de gegevens te ontvangen. Condenserende gasketel Verwarming Rendement 108% Ketelinlaattemperatuur 30 C Retourtemperatuur WBO (waarde bij ontstentenis) Nominaal Vermogen 30kW Geplaatst in Kelder Keteltemperatuur Modulerend: niet op temperatuur gehouden Afgiftesysteem andere (radiatoren, combinatie verwarming en radiatoren) Regeling temperatuur per ruimte geregeld d.m.v. thermostatische kranen Energiedrager aardgas Leidingisoalaties WBO (waarde bij ontstentenis) 2.4.2 Mogelijke afwijkingen/vrijstellingen op het installatierendement 2.4.2.1 Ketels niet ouder dan 10 jaar Algemene vrijstelling van toepassing voor ketels van 10 jaar oud of jonger als aan onderstaande voorwaarden is voldaan: - Het gaat om een renovatie of functiewijziging waarbij de bestaande ketel wordt behouden - De ketel is op het moment van aanvraag van stedenbouwkundige vergunning niet ouder dan 10 jaar - De vloeroppervlakte die verwarmd wordt door de nieuwe/vernieuwde afgifte-elementen bedraagt minder dan 25% van de totale vloeroppervlakte Bovenstaande afwijking is van toepassing voor dossiers met vergunning aangevraagd vanaf 16 april 2016. 2.4.2.2 Ketels ouder dan 10 jaar en niet ouder dan 20 jaar Voor ketels tussen 10 en 20 jaar oud kunt u een individuele afwijking aanvragen, via de aanvraagprocedure. Deze moet voldoen aan 2 voorwaarden: - De werken aan de verwarmingsinstallatie zijn beperkt ( <25% van de totale vloeroppervlakte verwarmd met nieuwe/vernieuwde afgifte-elementen) - De terugverdientijd van een nieuwe ketel is voor het project groter dan 15 jaar (richtlijnen en aanames voor de berekening hiervan zijn bepaald door het VEA) 2.4.2.3 Ketels ouder dan 20 jaar Geen afwijkingen of vrijstellingen mogelijk. Het is niet aangewezen om een ketel van meer dan 20 jaar oud te behouden. 12/16

2.4.3 Sanitair warm water Wanneer er een elektrische weerstand gebruikt wordt voor het Sanitair Warm Water (SWW) dan mag deze slechts een bepaald maximaal vermogen hebben. Indien deze boven dit maximaal vermogen uitkomt zal deze afgestraft worden doormiddel van een boete. Deze bedraagt 75 eurocent per 1W afwijking van het toegestaan vermogen. Elektrische weerstand boiler SWW Max. vermogen 14.000 W 2.4.4 Ventilatie C Renson EVO II Ventilatie Ventilator Reductiefactor Uitvoeringskwaliteit gelijkstroom Fdc verwarming 0,90 Fdc koeling 1,00 Fdc oververhitting 1,00 m-factor 1,22 roosters klasse P3 of P4 roosters Opmerking EPB-conform meetrapport afleveren alle ruimten voorzien van het minimale ventilatiedebiet 2.4.5 Koeling Koeling is niet voorzien. Indien dit gewenst is dan zijn er enkel eisen wanneer er gekoeld wordt d.m.v. een ijswaterinstallatie. Indien gewenst dient dit doorgegeven te worden aan de EPB-verslaggever. 13/16

Ventilatie In dit hoofdstuk wordt advies gegeven betreffende ventilatiedebieten. 2.5.1 Debieten ventilatie De debieten per ruimte dienen aangehouden te worden volgens de ventilatieberekening op het ventilatieplan in bijlage. Na installatie van de Regelbare Toevoer Opening (RTO) dient hiervan de technische fiche en factuur aan ons bezorgd te worden anders kunnen wij deze niet inrekenen. 2.5.2 Vigerende Wetgeving Bij de toevoer- en afvoervoorzieningen (zowel van roosters als van de ventilatoren/extractoren) moet het nominale debiet bij 2 Pa (en in sommige gevallen bij 10 Pa) gekend zijn. Deze debieten volgens NBN EN 13141-1:2004. Bij natuurlijke toevoeropeningen (RTO en RAO) moet de vrije doorsnede van de opening manueel of automatisch regelbaar zijn hetzij continu, hetzij in minstens 3 standen tussen gesloten en volledig open (dus in totaal minstens 5 standen). De bijdrage van afvoerlucht uit andere ruimten van kwaliteit ETA 1 of ETA 2, in het ontwerpdebiet van een ruimte hangt af van het ontwerpdebiet van de ruimte(n) waaruit deze lucht betrokken wordt. De som van de ontwerpdebieten vanuit een ruimte naar andere ruimten, kan niet groter zijn dan het eigen ontwerpdebiet van die ruimte. 2.5.3 Boetes Als de toevoer, afvoer of de doorstroomopening niet worden voorzien van het minimale debiet, dan legt het VEA een boete op van 4 euro per m³/h tekort debiet. Ook zal het EPB-certificaat vermelden dat de ventilatie niet in orde is. Dit is ook geldig voor een verkeerde ventilatievoorziening. Lichtstudie De maximale wattage voor de verlichtingselementen worden weergegeven in het verlichtingsplan. 14/16

EPB-resultaten basisberekening Eindresultaten die voortvloeien uit de basisberekening: Norm U/Rwaarde Te voldoen Eenheid Ventilatie E tech Huisartsenpraktijk 15/16

Bijlagen Ventilatieplannen EPB-rapport Verlichtingsplannen 16/16