Disentis Voor het ware Zwitserleven gevoel tekst: timo hermeler beeld: edoart.nl Daar waar de Rijn ontspringt en de poedervelden je toelachen, ligt Disentis. Een klein dorpje in de Zwitserse Alpen dat mooi is door zijn eenvoud. Hier zijn de lallende toeristen nog niet binnengevallen en als het aan reisredacteur Timo Hermeler ligt, mag dat nog wel even zo blijven. Het is midden januari als fotograaf Edo Jungerius me vraagt of ik het derde weekend van januari naar Disentis wil komen voor een driedaagse perstrip. We worden namelijk uitgenodigd door het verkeersbureau van Graubünden, Zwitserland, om de skifabriek van het exclusieve skimerk Zaï te bezoeken en hun ski s te testen. Op dag twee van de trip zullen we gaan heliskiën en daarna mogen we nog een dag op eigen houtje in Disentis freeriden. O ja, of ik wel snel wil beslissen, er is namelijk haast bij. Na twee seconden goed te hebben nagedacht besluit ik om mee te gaan. Twee dagen later vertrek ik vanuit mijn huis in Flirsch, Oostenrijk, naar Disentis/Mustér in het Zwitserse kanton Graubünden. Door de afwisselende landschappen van bergen en meren is de drie uur reistijd zo voorbij. Het centraal in Zwitserland gelegen Disentis ligt op 1.133 meter hoogte en is s winters het snelst te bereiken via Chur. Het geïsoleerde stadje ligt niet ver van de oorsprong van de Rijn, die 1.300 kilometer verder de Noordzee in stroomt. In dit gebied wordt nog het onverstaanbare Rheto-Romaans gesproken, een erkende taal die is ontstaan uit een aantal Zwitserse dialecten met wat Italiaanse invloeden. >> Boven: Hoezo Canada? Ook in Disentis kan je, mits je de nodige Franken neertelt, met een heli de bergen in. Rechts: Timo Hermeler zet een mooie spray, terwijl hij zijn spoor trekt over de steile flanken van de bergen boven Disentis. XX/Snow
Snow/ XX
Edo en ik worden aan het eind van de middag verwacht in de skifabriek van Zaï, die op een steenworp afstand van ons hotel in het centrum van Disentis ligt. Met kaas en wijn uit de streek worden we enthousiast ontvangen door de oprichter en mede-eigenaar van Zaï: Simon Jacomet. Hij ziet het merk als een jongensdroom die in vervulling is gegaan. Perfecte ski s maken zonder grenzen in materiaal en design met als resultaat een nieuwe skidimensie. Aan zo n droomski mag volgens Jacomet best een stevig prijskaartje hangen. Naast de gewone collectie ski s heeft Zaï in samenwerking met het automerk Bentley een nog exclusievere lijn ski s uitgebracht waarbij oog voor detail, originaliteit en de individuele wens van de klant centraal staan. Ik kan niet wachten om ze te testen. Boven: Vakmanschap is meesterschap. In de werkplaats van skifabriek Zaï wordt hard gewerkt aan een nieuw paar exclusieve, handgemaakte ski s. Rechts: Alleen op de wereld moet Timo gedacht hebben toen hij afdaalde vanaf de Péz Gendusas. Na een - dankzij hysterisch feestende Zwitsers en zwaar op de maag liggende kaas - onrustige nacht in Hotel Cucagna, staan we de volgende ochtend om kwart voor negen met kleine oogjes te knutselen aan de perfecte ski. Net als Zaï bouwen we deze ski op met een sandwichconstructie, waarbij alle lagen op elkaar worden geplakt. De meest hoogwaardige natuurlijke materialen zoals cederhout en steen worden gebruikt in combinatie met de meest hoogwaardige synthetische materialen, zoals kevlar en carbon. Al deze lagen zijn voorgesneden om niet duur overbodig materiaal te verliezen en het ons weer wat makkelijker te maken. Al met al leer ik heel wat over skimaterialen. Er volgen allerlei verhalen over innovaties met prehistorische stenen, carbon en een door het Nederlandse DSM ontwikkelde materiaal Dyneema, dat vijftien keer sterker is dan staal en lichter is dan water. Het resultaat is schokbestendigheid, duurzaamheid en gewichtsbesparing in combinatie met een bijzondere torsiestijfheid van de ski. Ontzettend interessant allemaal natuurlijk, maar ik ben eigenlijk vooral benieuwd of deze ski echt zo anders skiet dan een topski van een willekeurig ander bekend merk. Ik kan niet wachten tot we klaar zijn met de productie! Zo nu en dan dwaalt mijn blik af naar de Oberalpstock - 3.328 meter - en het Gotthardmassief, waarop ik vanuit de fabriek een indrukwekkend uitzicht heb. Het is maar goed dat ik hier niet werk, want ik zou onmiddellijk die ski s verknallen, als ik zou zien dat het helemaal losgaat op de berg! Dan is het eindelijk zover! Om één uur s middags staan we bij de S. Catrina gondel, die ons naar het plateau brengt vanwaar we uitzicht hebben op de vele, ruim 3.000 meter hoge, toppen en gletsjers. We mogen de juweeltjes eindelijk aan de tand voelen. Na een aantal afdalingen >> XX/Snow
Na 3 dagen Disentis weet ik het zeker: dit gebied smaakt naar meer! Snow/ XX
XX/Snow Dit gebied is voor de fanatieke poederjager een echte aanrader.
van bijna 1.000 hoogtemeters heb ik een goed oordeel over de verschillende ski s van Zaï. Het zijn enorm stabiele ski s die heel speels aanvoelen. De geslipte bochten voelen bijna als gesneden bochten. De ski s sturen makkelijk in en uit de bocht en dat geeft snel vertrouwen. Een waar genot voor skiërs die niet te veel van zichzelf eisen, weinig kracht willen verliezen tijdens de afdaling en daarvoor een bedrag van 2.500.- à 3.000.- per set over hebben. Het kost een paar centen, maar dan behoor je wel tot de elite groep skiërs als Antonio Banderas en vele andere bekende miljonairs. Zelf zoek ik liever iets meer spanning op de berg en heb ik graag wat meer actie tijdens de afdaling. Ik kan niet wachten op de volgende dag, waarop ik mijn eigen brede bakken mee mag nemen tijdens de helidrop. De avond valt snel en terwijl de rode gloed van de ondergaande zon zich uitstort over het dal, kopen we voor het avondeten nog snel onze zonden af in het Benedictijnerklooster van Disentis. Wie weet hebben we er nog wat aan. Na een lange rondleiding van vader overste krijgen we last van knorrende magen en sluiten we de dag af in een traditioneel restaurant met als dagspecialiteit spinazieknödel met bergen Zwitserse kaas en veel lekkere witte wijn. Slalommend door het stadje lopen we terug naar het hotel en vallen we uitgeput in slaap. Helemaal V.I.P.: de volgende dag staat er voor de ingang van de Zaï fabriek een helikopter voor ons klaar. Met een gids en mijn eigen vertrouwde Salomon ski s vliegen we even later richting de onverspoorde bergwereld. We hebben geluk, want het is strakblauw en het lijkt erop dat de sneeuw nog poederig is en niet aangetast is door de wind. Het is niet mijn eerste keer, maar het vliegen met een helikopter tussen de bergen blijft spectaculair, met als hoogtepunt het landen op een bergkam, wat met al die opstijgende sneeuw gegarandeerd voor veel actie zorgt. Helaas is de eerste afdaling iets minder spannend, doordat er op de steile stukken weinig sneeuw ligt, waardoor we met de gids moeten uitwijken naar de minder steile flanken. Gelukkig krijgen we een herkansing. Tijdens de tweede drop vinden we steile flanken met meer sneeuw en mooie variatie in het terrein. Aan het eind van de lange uitloop van het dal staat de heli klaar met de lunch. Het blijkt voor Edo niet zo makkelijk te zijn om de heli te bereiken. Hij moet bijna twee kilometer door de zachte sneeuw steppen om het dal uit te komen en dat is een uitputtende opgave met zo n zware fototas. Ook ik begin me af te vragen waarom ze die heli niet een stukje dichterbij hadden kunnen zetten. Gelukkig krijgt Edo een lift terug van de heli, want ik vrees dat de >> Links: Buiten de piste zoekt Timo zijn eigen spoor, met dank aan de helicopter. Boven met de klok mee: Uitleg in skifabriek Zaï, het Benedictijnerklooster van Disentis, authentiek restaurant Veglia Stiva Grischuna, lunchpauze in the middle of nowhere. Snow/ XX
In Disentis geen massale skikermis, maar vooral rust en ongerepte bergnatuur. terugweg echt te veel voor hem zou zijn geweest. Ondanks de energieverspilling van het prikken om het lange dal uit te komen had ik deze dag niet willen missen. Een biertje hebben we wel ver diend en dus ploffen we aan het eind van de middag moe maar voldaan neer in Nangijala, de coolste, Zweedse (!) kroeg van Disentis. De volgende dag gaan we op eigen houtje het terrein van Disentis ver kennen. Het valt me op dat er overal groepjes Zweedse ski bums op poeder sneeuw jagen. Omdat die jongens meestal de hele winter niets anders doen dan freeriden, weten ze vaak beter de weg dan de meeste lokale skiërs. Het is overduidelijk dat ze haast hebben en de laatste restjes naast de liften voor onze neus willen wegkapen. Zo vlak bij de 2.980 meter hoge Péz Gendusas zie ik niet ver van de lift een dikke flank liggen, die vol geblazen is met droge poeder sneeuw. Na een halfuur klimmen sta ik op de graat en zie ik het immense gebied liggen. Overal gaan traversen of sporen omhoog, achter me liggen namelijk bekende skitour-routes die via Val Strem naar Sedrun leiden. Ik maak me klaar voor de afdaling en als Edo via de radio het sein geeft dat ik kan komen, trek ik een paar lange bochten op hoog tempo naar beneden. Voor me staat een grijnzende fotograaf, blijkbaar heb je voor dit soort lijnen en foto s helemaal geen helikopter nodig, al is een beetje hulp van iemand met kennis van het gebied wel handig. De gidsen van Alpventura zijn de experts van het gebied en weten precies op welk tijdstip je in Disentis of Sedrun moet zijn om de beste sneeuw te vinden. Dit gebied is voor zowel de poeder jager als fanatieke pisteskiër een echte aanrader. Ik heb drie dagen mogen proeven aan dit voor mij onbekende skigebied en het smaakt zeker naar meer. Alleen even geen Zwitserse kaas meer alsjeblieft. Gebiedsinfo Skigebied In Disentis kun je van half decem ber tot eind april terecht om je bochtjes te draaien. De pistes en hellingen liggen op een hoogte tussen 1.150 meter en 2.850 meter. Je kunt gebruik maken van 1 gondel baan, 3 stoeltjesliften en 5 sleep liften. Het aantal piste kilometers is ongeveer zestig. Logistiek De afstand vanaf Utrecht is 902 kilo meter. Het dichtstbijzijnde vlieg veld is Zürich (160 km). Verschillende reisorganisaties bieden een transfer aan naar Disentis. Informatie www.disentis-sedrun.ch, www.graubuenden.ch XX/Snow