Spataderbehandeling met lasermethode (EVLT) Varices
Uw behandelend arts heeft u vanwege uw spataderklachten voor een onderzoek en/of behandeling naar de poli flebologie van CWZ verwezen. Deze folder geeft u informatie over wat de arts en/of verpleegkundig specialist in CWZ met u bespreekt, zodat u zich kunt voorbereiden op het gesprek of na het gesprek alles nog eens rustig kan nalezen. Ook zijn de gebruikelijke behandelingsmogelijkheden voor u op een rij gezet. Wat zijn spataderen? Met spataderen, in medische termen varices geheten, worden abnormale verwijdingen van aders bedoeld. Aders zijn bloedvaten die als functie hebben dat ze het bloed vanuit de weefsels weer laten terugstromen naar het hart. Spataderproblemen doen zich voornamelijk in de benen voor. Hier moet het bloed van de tenen via de aderen weer helemaal terug kunnen stromen naar het hart. Om te voorkomen dat het bloed daarbij naar beneden zakt, zijn er kleppen in deze aderen. Bij spataderen sluiten de klepjes niet goed. In de oppervlakkige ader, die vrij dicht onder de huid loopt, doen zich de meeste spataderproblemen voor. Bij het ouder worden krijgen veel mensen last van spataderen. Wanneer er sprake is van klachten, is het van belang om verder onderzoek naar de spataderen te laten doen. Wie krijgt spataderen? Eigenlijk kan iedereen spataderen krijgen, maar er zijn mensen die een verhoogde kans hebben op het ontstaan van spataderen: Mensen, bij wie het in de familie voorkomt. Zwangere vrouwen. Mensen die veel en lang moeten (stil) staan tijdens hun werk of bezigheden. Mensen die in het verleden trombose in een been hebben gehad. Door de trombose kunnen de kleppen beschadigd zijn. Wat zijn de klachten? In veel gevallen geven spataderen geen klachten. Wel ervaren veel mensen de aanwezigheid van spataderen als storend of lelijk. Wanneer er wel klachten zijn, dan zijn dat doorgaans de volgende: Een moe, loom en zwaar gevoel in de benen. Wisselende pijn, steken, krampen of jeuk in het been. Trillingen in de benen, de benen niet goed stil kunnen houden in bed. Meer vocht in het onderhuids weefsel van enkel en voet waardoor deze gezwollen en pijnlijk zijn. Een gevoel alsof er iets over de benen kruipt. Er gaat een spatader bloeden (komt zelden voor). 2
Soms ontstaat er een stolsel in de spatader waarddor deze gaat ontsteken. De verschijnselen zijn dan warm, rood,gezwollen en pijnlijk. In een latere fase kunnen wonden in het been ontstaan die slecht genezen, het zogenoemde ulcus cruris of open been. Moeten spataderen worden behandeld? Spataderen hoeven vanuit medisch oogpunt lang niet altijd behandeld te worden. Behandeling is alleen nodig als de bloedsomloop in het been zodanig is gestoord, dat hierdoor ook andere aandoeningen kunnen ontstaan of al zijn ontstaan. Of dit bij u het geval is, kan alleen worden bepaald door aanvullend onderzoek. Dan kan de arts op verantwoorde wijze vast stellen of uw spataderen kunnen en moeten worden behandeld. Onderzoek Naast lichamelijk onderzoek door de arts, is vaak aanvullend onderzoek gewenst. Dit is meestal een Doppler-onderzoek of een Kleurendoppler echografie/duplex. Het is een onderzoek met ultrageluidsgolven, waarbij een indruk kan worden verkregen over de doorgankelijkheid van de bloedvaten, de stroomrichting van het bloed en de functie van de kleppen. Het onderzoek is volstrekt pijnloos, onschadelijk (geen stralen) en wordt poliklinisch uitgevoerd. De behandeling Lasermethode Deze methode is vooral geschikt voor het uitschakelen van de grote ader aan de binnenzijde van het been. Hierbij volstaat een klein prikgaatje ter hoogte van de knie, waarna de chirurg een glasvezeldraad in de ader schuift. De draad wordt verhit zodat de vaatwand versmelt en de ader zich sluit. Hierna moet nog gedurende korte tijd een elastische kous worden gedragen. Bijkomstige voordelen: minder blauwe plekken, minder pijnklachten en minder kans op huidbeschadiging en zenuwletsel. Deze ingreep wordt poliklinisch onder plaatselijke verdoving uitgevoerd. Te grote of te kronkelige aderen blijven soms aangewezen op het strippen van de spataders. U kunt zich voor de behandeling melden op het afgesproken tijdstip bij meldpunt 3C. Gevolgen en risico s van de behandeling Soms ontstaat in het gebied waar de spatader gezeten heeft een bloeduitstorting of is er sprake van een voelbare streng. Een streng is een aderontsteking. Dit kan pijnlijk zijn maar is niet ernstig en trekt meestal na een paar weken weg. Meestal is paracetamol voldoende. 3
Soms krijgt u een iets sterkere pijnstiller voorgeschreven. De doorbloeding van de benen verandert niet door de laserbehandeling, aangezien andere aderen de functie overnemen. Na de behandeling Na een laserbehandeling wordt een elastische steunkous om het been aangelegd. Die moet ervoor zorgen, dat de vorming van bloeduitstortingen beperkt blijft en dat de spataderen worden dichtgedrukt. Wondverzorging De pleisters op de wondjes (-prikgaatjes) mogen zeven dagen blijven zitten (zolang u de kous dus dag en nacht aan heeft). Als de pleisters eerder los raken is dit geen bezwaar. Het is vooral om eventueel vocht/bloed op te vangen van de eerste dag. Er wordt geen gebruik gemaakt van hechtingen. U mag de eerste week niet zwemmen of baden. Steunkousen Om een goed resultaat van de behandeling te bereiken, moet u op een juiste wijze elastische steunkousen dragen. De kous wordt op de behandelkamer al aan gedaan. Daarom moet u de kous (juiste maat) meenemen bij de opname voor de laserbehandeling. Het is belangrijk om de gelaserde ader gedurende de eerste week goed dicht te drukken doormiddel van de kous, zodat er geen bloed (druk) meer in kan komen. De kous moet dus die week dag en nacht gedragen worden! Douchen mag wel, maar dan met de kous aan. U moet er dus voor zorgen dat de kous niet nat wordt. Dit doet u met een plastic hoes/ zak (hetzelfde als met gips). Als u twee kousen heeft kunt u met de kous douchen, na afloop liggend de kous uitdoen, het been afdrogen (liggend) en de droge kous weer aandoen(liggend). Na de zeven dagen hoeft u geen kous meer te dragen en is de spatader voldoende afgedrukt. Eventueel mag u de kous langer dragen (bijvoorbeeld alleen overdag) als u dit prettig vindt. Pijnbestrijding Een goede pijnbestrijding is belangrijk voor het genezingsproces. Ook de laserbehandeling kan pijnklachten geven, zelfs in de tweede week na de behandeling. Goed in beweging blijven, bijvoorbeeld wandelen, helpt. Paracetamol Daarna kunt u zo nodig paracetamol gebruiken. Dit doet u als volgt: De eerste twee dagen vier maal daags - om de zes uur - twee tabletten paracetamol van 500 mg. Dan twee dagen vier maal daags - om de zes uur - één tablet paracetamol van 500 mg. Daarna stopt u en gebruikt u alleen zonodig bij pijn twee tabletten paracetamol van 500 mg (maximaal 4 maal daags). Werkhervatting Voorkom zoveel mogelijk langdurig staan of zitten. Het is belangrijk om vanaf het moment van de laserbehandeling dagelijks te wandelen of te fietsen. 4
Vraagt u zich af of uw aandoening of behandeling consequenties heeft voor het uitoefenen van uw werk? Overleg dan met uw specialist en bedrijfsarts. De specialist kan informatie over de ingreep uitwisselen met uw bedrijfsarts. Zo wordt duidelijk of u (tijdelijk) beperkingen heeft en zo ja, welke. Om uw privacy te beschermen, is uw toestemming nodig voor overleg tussen uw specialist en uw bedrijfsarts. De bedrijfsarts begeleidt de terugkeer naar uw werk. Daarom is het belangrijk dat uw bedrijfsarts op de hoogte is van uw aandoening of behandeling. Afspraken over uw werk zullen vaak soepeler verlopen als u de bedrijfsarts al vóór de ingreep informeert of zo spoedig mogelijk na de ingreep op de hoogte brengt. U kunt een gesprek voeren met uw bedrijfsarts op het arbeidsomstandighedenspreekuur van de arbodienst van het bedrijf of de organisatie waar u werkt. Bij de arbodienst kan men u vertellen hoe u dit spreekuur kunt bezoeken. Dit spreekuur kunt u ook bezoeken als u niet verzuimt. Zo komt u te weten of er gevolgen zijn voor uw werk en wat deze zijn. Wat mag u van de behandeling verwachten? Afhankelijk van de omvang en de oorzaak van de spataderen zal een behandeling meer of minder succesvol zijn. Bij de ene patiënt zijn de spataderen snel terug, bij de andere blijven ze tien jaar of langer weg. De neiging om spataderen te ontwikkelen wordt door de behandeling niet weggenomen. Tips bij de hervatting van diverse activiteiten thuis? Gouden regel is dat u geleidelijk aan weer van alles mag gaan doen en uitproberen, zolang dit geen aanhoudende toename van klachten geeft. U mag gewoon uw been(en) normaal bewegen. Hoe meer u beweegt hoe beter de behandelde spatader zal genezen, bovendien is de kans op trombose dan ook minder. Na een week mag u weer al uw normale lichamelijke inspanning leveren, ook sporten. Wandelen Lopen is goed om uw conditie weer wat te verbeteren en u mag dit doen naar kunnen. En onthoud: (spier)pijn mag, mits dit na een nachtrust weer verminderd is. Fietsen Zodra u zich probleemloos kunt bewegen, mag u het fietsen, mits u dat tevoren ook deed, weer gaan uitproberen. Autorijden Als u zich probleemloos kunt bewegen, kunt u ook weer gaan autorijden. Sporten Als u gewend was om te sporten, kunt u dat (meestal) na een week weer gewoon uitoefenen. Wanneer de dagelijkse dingen en wandelen weer probleemloos gaan kunt u, als u dat gewend was, weer rustig beginnen met joggen. Draag goede schokabsorberende sportschoenen. 5
Voer de afstand en het tempo geleidelijk op naar kunnen, waarbij u goed let op de reacties van uw lijf. Zorg steeds dat u volledig hersteld bent voordat u wéér gaat joggen. Als u gewend was om te zwemmen of te fitnessen en u hebt het gevoel dit weer te kunnen, probeer het dan rustig uit. Begin met ontspannen bewegen en bouw dit uit naar het niveau van voor de behandeling. Seks Vrijen hoeft geen probleem te zijn mits u hierbij de gouden regel in acht neemt. Dus dat u geleidelijk aan weer van alles mag gaan doen en uitproberen, zolang dit geen aanhoudende toename van klachten geeft. Wanneer contact opnemen? Neemt u de eerste week na ontslag uit het ziekenhuis contact op bij hevige pijnklachten die niet verdwijnen als u pijnstillers gebruikt; Infectie: de wond is gezwollen, rood en warm, gaat open en/of er komt wondvocht uit; temperatuur hoger dan 38,5 graden kort na de behandeling. Tijdens kantooruren belt u de polikliniek heelkunde (024) 365 82 60. Buiten kantooruren belt u CWZ (024) 365 76 57 en vraagt naar de dienstdoende chirurg. Vragen Mocht u na het lezen van deze folder nog vragen hebben, stel ze dan gerust aan uw behandelend arts of aan een verpleegkundige. Zij zullen uw vragen graag beantwoorden. Voor aanvullende algemene informatie kunt u zich ook wenden tot de Huidfederatie/Nationaal Huidfonds, tijdens kantooruren te bereiken via de huid-infolijn, telefoon (026) 351 41 60. Verhindering Bent u op de dag van de behandeling onverhoopt verhinderd, laat dit dan zo snel mogelijk weten. U belt dan naar de afdeling opname- en patiëntenplanning, tijdens kantooruren bereikbaar op telefoonnummer (024) 365 88 97. Kunt u een afspraak op de polikliniek of voor een onderzoek niet nakomen, bel dan zo spoedig mogelijk de betreffende afdeling. 6
G480-O / 01-18 Adres en telefoonnummer Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Polikliniek chirurgie-heelkunde (B58) Melden bij Meldpunt 2B Telefoon (024) 365 82 60 (bereikbaar van 8.30 tot 17.00 uur) Website: www.chirurgie.cwz.nl 7