Jaargang 43 no 4 april 2018

Koninklijk goed gekeurd bij besluit nr.109 dd 17 juni 1975 Lid Nederlandse Bond AquaTerra Jaargang 43 no 4 april 2018 Postadres: Kalmoes 8, 1273AG Huizen 1

COLOFON Voorzitter Theo Hesp Kruin 25 1275 AZ Huizen 035-5262401 hesptgm@xs4all.nl Secretaris Dick Benkhard Kalmoes 8 1273 AG Huizen 0614212552 Dick321@gmail.com Penningmeester & ledenadministratie Patrick van Breukelen Sloep 76 1276CW Huizen 0616363942 2 de Penningmeester Nel Grolle van Roemburg Noorderweg 57 1271 VL Huizen 035-5260759 Techniek Frans van de Brug Kromme Englaan 9 1404 BV Bussum 035-6914385 Inkoper Alexander van den Berg Prinses Beatrixhof 103 1411 CH Naarden 0654286786 Redactie adres Kruin 25 1275 2 AZ Huizen 035-5262401 hesptgm@xs4all.nl Vivariumvereniging voor Huizen en Omstreken Opgericht 18 maart 1975 Koninklijk goedgekeurd bij besluit nr 109 dd 17 juni 1975 Lid van de Nederlandse Bond Aqua Terra Bank rek. NL 49 RABO 0383714974 t.n.v. de Penningmeester Aquarius VERENIGINGSRUIMTE: Trekkerweg 3 C 1276 XP Huizen tel: 06 16196732 (ingang Weideweg, rechterzijde van het gebouw De Koelemoes ) Toegankelijk voor leden en introducés op zaterdagmiddag van 14.00 tot 16.00 uur. Aquarius website: www.aquariushuizen.nl Het verenigingsblad AQUARIUS verschijnt 10 x per jaar en wordt gratis toegezonden aan de leden van de vereniging. Het lidmaatschap loopt van januari tot en met december en wordt stilzwijgend verlengd met telkens één jaar. Opzegging van het lidmaatschap dient voor oktober schriftelijk ingediend te worden bij de ledenadministratie. Inleveren kopij voor de 15 de van de maand. Overname van artikelen alleen met bronvermelding Postadres: Kalmoes 8, 1273AG Huizen

De secretaris aan het woord Verslag Algemene ledenvergadering 20 maart 2018 1 Opening: 20.05 Theo Hesp heeft een intro gegeven over de toekomst van de vereniging. Het is belangrijk dat we de boel bij elkaar houden maar dat het contact verloren gaat omdat we bijna geen gezamenlijke werkzaamheden meer hebben zoals Bakkendag of Givaudan Dit is de Laatste ALV zoals wij hem kennen omdat we eind van dit jaar ons pand gaan verlaten. We zullen opzoek moeten gaan naar activiteiten die wij gezamenlijk kunnen doen binnen de nieuwe budgetten en gebruikmakende van het resterende geld op de bank. Voorbeelden daarin zijn de afgelopen bakkentour die met minimaal budget is gedaan en grote belangstelling had. Harry en Marjan de Bruijn krijgen een vermelding op de Booij bokaal. Ook activiteiten zoals door Theo aangegaan bij b.v. de Rabo zijn erg welkom dit geeft extra mogelijkheden om leuke dingen te doen. Theo stelt zijn positie beschikbaar voor een jongere kandidaat voorzitter. 2 Mededelingen: Geen 3 Ingekomen stukken: Geen 4 Notulen ALV 21 maart 2017 zijn goedgekeurd 5 Jaarverslag 2017 van de secretaris is goedgekeurd 6 Financieel verslag van de Penningmeester Patrick heeft een duidelijk overzicht en uitleg gegeven over de financiële situatie. - Balans per 31 december 2017 - Resultatenrekening 2017 - Verslag kascontrolecommissie - Begroting 2018 Door de kascontrolecommissie is decharge verleend aan het bestuur. 7 Contributie voorstel voor 2019 ivm verhoging blad nbat is 45 euro dit is aangenomen. 8 Verkiezingen Geen veranderingen in het zittend bestuur. Theo stelt zijn positie beschikbaar 3

Kascontrolecommissie voor boekjaar 2018 Harry de Bruijn Joost Wennink Marjan de Bruijn reserve 9 Evenementen Ook dit jaar zullen er weer lezers worden uitgenodigd En het bestuur en de feest commissie staan open voor goede ideeën Door Rob de Graaf is aangegeven dat, gezien de nieuwe en toch krappe financieel situatie, het lidmaatschap met de NBAT misschien verandert of opgezegd moet worden moet worden. Theo is daarop tegen gezien het goede werk dat de NBAT voor ons doet. De meningen verschilden daarover maar de conclusie is dat het ieder lid vrij is om lid te zijn van de NBAT of niet. 10 Rondvraag Marjan de Bruijn gaf aan dat als er spullen naar de kringloop gaan dat dat dan bij hun is. Daar was iedereen het mee eens. 11 Sluiting vergadering ca 21.30 waarna een film getoond is over de afgelopen bakkentour. 21-03-2018 DT Benkhard Secretaris AV Aquarius Huizen 4

Naam Jaap Schipper Cobie Heldoorn Adri Grolle Theo Hesp Anneke Schipper Co Boog Tony Grolle Frans Boon Selma Alphenaar Leny de Booy Karin van Duin Foekje Verkerk Totaal 14.09 2017 Totaal 12.10 2017 Totaal 09.11 2017 Totaal 11.01 2018 Totaal 08.02 2018 Totaal 08.03 2018 5038 9227 14258 19404 24673 29786 4078 8509 13961 18318 23534 28705 4538 9145 13830 18521 23193 28560 3709 8898 13763 19287 23842 28183 4728 9373 14262 18361 23180 27863 4999 9372 14144 18676 23377 27558 4504 9765 14505 18575 23080 27371 4374 8921 12809 18706 22976 26801 4325 8258 12761 17502 21759 26658 4542 9833 13762 17973 21892 26429 4142 8875 12568 16643 21237 25382 4799 8476 12785 16978 21357 25040 Totaal 12.04 2018 Is de strijd gestreden? Jaap staat 1000 punten voor op nummer twee. Jaap zal toch wel één keer in dit toernooi slechte kaarten krijgen? 5

Voor U gelezen Stekelbaars, wie kent hem niet Voor velen onder ons is de aquariumhobby met deze visjes begonnen. Zittend op de knieën langs de slootkant en kleine beestjes vangen om ze vervolgens in een potje of een klein bakje te bewaren en te bestuderen. De kans was zeer groot, dat zich ook stekelbaarsjes onder de vangst bevonden. In Nederland komen twee soorten stekelbaarsjes voor. Driedoornige stekelbaars (Gastero aculeatus). Dit is de meest voorkomende soort. De benaming driedoornig slaat op het normale aantal rugstekels, maar exemplaren met meer of minder rugstekels worden regelmatig aangetroffen. Wie spreekt over stekelbaarsjes bedoelt hoogst waarschijnlijk dit visje. De tiendoornige stekelbaars (Pungitius pungitius) of het moddermannetje. Deze laatste soort is minder algemeen en ook minder bekend. In dit artikel zal ik me beperken tot de Gastero aculeatus, de driedoornige stekelbaars, omdat deze al een aantal jaren in mijn tuinvijver voorkomt. De driedoornige stekelbaars is een klein, maximaal acht centimeter groot roofvisje dat in de natuur buiten het paaiseizoen in grote groepen voorkomt. Zo n groep houdt zich graag in de bovenste waterlagen op, waar actief op prooidieren wordt gejaagd. Watervlooien, Mysis en Muggenlarven worden vaak en veel gegeten. Maar ook viskuit en zelfs kleinere visjes zijn niet veilig. Men kan de visjes o.a. herkennen aan het zijdelings afgeplatte lijf en staartwortel. Driedoornige stekelbaars. Een zeer geschikt visje voor uw tuinvijver en goedkoper kunt u niet aan uw vijvervis komen. De grondkleur is zilverachtig met onregelmatige dwarsstrepen op de bovenste, met beenplaatjes bepantserde lichaam, wat ze een tijgerachtige aanblik geeft. Aan de buikzijde zit een enkele 6

verharde vinstraal. Tot een aantal jaren geleden waren grote aantallen stekeltjes een normale verschijning in de sloten en grachten in mijn woonplaats Heerhugowaard. Mede door het dempen van veel sloten en de toegenomen vervuiling zijn stekelbaarsjes niet langer algemeen, maar moet ik nu flink mijn best doen om ze nog te vinden. Driedoornige stekelbaars Tiendoornige stekelbaars.. De voortplanting In het paaiseizoen verandert er veel voor de stekelbaarzen. Het mannetje krijgt een vuurrode buik en keel en de ogen worden fel blauwgroen van kleur. Ook wordt een klein territorium gevormd en fanatiek verdedigd tegen andere mannetjes. In het midden van het territorium wordt op de bodem met behulp van spiggine (een stof die in de nieren wordt geproduceerd) een buisvormig nest gefabriceerd van kleine plantendelen. Het kuitrijpe vrouwtje, herkenbaar aan de opgezwollen buikpartij, wordt met behulp van een heuse balts naar het nest gelokt. Als het vrouwtje eenmaal in het nest ligt, dwingt het mannetje haar om enkele tientallen eieren af te zetten, die vervolgens door het mannetje worden bevrucht. Na de paring wordt het vrouwtje verjaagd. Het mannetje verzorgt de eieren door er regelmatig met de borstvinnen zuurstofrijk water overheen te waaieren. Gedurende de tijd dat de larven zich in de eitjes ontwikkelen (dat is in normale omstandigheden 8 tot 10 dagen) worde bevruchte en beschimmelde eitjes consequent verwijderd. Ook bewaakt hij het nest tot de larven zichzelf enkele dagen na de geboorte kunnen redden. Stekelbaarsjes zijn productief. Per paaiseizoen worden meerdere broedsels gelegd. De voornaamste reden hiervoor is het feit dat deze visjes gewilde prooien zijn voor veel soorten vissen en vogels. Wellicht is deze intensieve manier van voortplanting de voornaamste reden, dat de meeste stekelbaarzen niet ouder worden dan twee jaar, terwijl een leeftijd van vier jaar haalbaar is. De grote productie van nakomelingen kan ook zorgen voor overbevolking, vooral bij gebrek aan predatoren. In dat geval zullen de stekelbaarzen bij gebrek aan voedsel minder groot worden en in veel gevallen overgaan tot kannibalisme en verzwakt de winter ingaan, die vervolgens door de meeste niet wordt overleefd. Stekelbaarzen in mijn tuinvijver Vrijwel vanaf het moment dat ik een tuinvijver bezit (in mijn geval zo'n 20 jaar) houd ik hierin stekelbaarsjes. De stelling dat stekelbaarzen niet 7

samen zijn te houden met amfibieën sluit dan ook aan met mijn ervaringen. De vraatzucht van stekeltjes geven de larven van kikkers, padden enz. vrijwel geen overlevingskansen. Hetzelfde lot verging ook een schooltje goudelritsen die door een ongelukkige samenloop van omstandigheden tussen een groepje volwassen stekelbaarzen werd losgelaten. Binnen enkele uren waren de goudelritsen gereduceerd tot visvoer. Veel jongen De vele honderden jonge stekelbaarsjes die jaarlijks in mijn vijver worden geboren vormen op hun beurt weer een dankbare prooi voor de aanwezige goudwindes en de zonnebaars. Ook halfwas exemplaren zijn niet veilig voor de grotere vissen. Meerdere keren ben ik getuige geweest van een succesvolle aanval op een stekelbaars. Ik heb nooit gemerkt dat windes last hadden van de stekels op de rug- en buikzijde. Met een aantal uit de kluiten gewassen goudwindes, een uitgegroeide zonnebaars en een flinke school met stekelbaarsjes aanwezig, ligt het voor de hand, dat het insectenleven in mijn vijver van 10.000 liter op een laag peil wordt gehouden. Voedering Om vooral de stekelbaarzen voor verhongering te behoeden vang ik wekelijks een emmer vol met watervlooien, die na een grondige controle op karperluizen en bloedzuigers in de vijver wordt omgekeerd. Doe zo n controle altijd zorgvuldig, want stekelbaarzen zijn vanwege de geringe snelheid een gewilde en gemakkelijke prooi voor karperluizen. Stekelbaarzen die zijn geïnfecteerd door meerdere karperluizen worden leeggezogen en sterven jammerlijk. Henk Sieraad Natuurvrienden-Zwolle - februari 2018 8

Lezers aan de schrijftafel BAKKENTOER 2018 16 Maart trotseerde een tiental leden van Aquarius de bitter koude om hartverwarmende verhalen van 9 aquarianen in woord en beeld te ervaren. Anders dan andere jaren lag het accent niet op het keuren van de aquaria maar vooral om te zien hoe anderen met aquaria omgaan. Het gebodene was zeer divers. Heel mooi aangelegde onderwatertuinen tot ruige chicliden aquaria. Opvallend, althans voor mij, was dat er in geen van de aquaria TL buizen meer worden gebruikt maar dat allen waren overgegaan op LED verlichting. Soms met ingenieuze constructies om de opkomst en ondergang van de zon na te bootsen. Het grootste aquarium troffen we aan bij Jan Gastel. Zijn aquarium heeft een inhoud van 1200(!!) liter. Daaronder nog een biologisch filter met een overloop installatie waardoor overstroming niet meer voor kan komen (ingegeven door ervaring!). Hij liet een illustratief filmpje zien waaruit bleek dat je zo n aquarium niet zomaar neerzet. In de kruipruimte moest heel wat stutwerk worden verricht om een veilige constructie te verkrijgen. Als specialiteit geldt bij hem nog dat hij Zuid Amerikaanse chicliden verzorgt die speciaal (osmose) water behoeven dat zacht is met een lage Ph. Ook bij Dick Sparnaay troffen we een zeer groot aquarium. 3(!) meter en dan 60*60 cm. Speciaal bij hem waren de 6 uit de kluiten gewassen meervallen. Bij hem staat het aquarium niet in de huiskamer maar er naast. Alleen de voorruit is in de kamer te zien, de rest staat in de garage. Eigenlijk heeft hij het huis gekocht omdat deze mogelijkheid er was! Verder zagen we fraai aangelegde onderwatertuinen. De accenten lagen verschillend maar wat duidelijk was, was dat de eigenaren, maar ook de andere gezinsleden, genieten van het aquarium. Het was een gezellige en informatieve dag waarvoor we dank zeggen aan de deelnemers maar vooral ook aan de initiatiefnemer Rob de Graaf die (natuurlijk), samen met Greet, ook een belangrijk deel van de catering had verzorgd. Aan het eind van de dag dankte Theo, onder het genot van een glaasje, allen voor hun deelname. Hoewel deze dag niet om het keuren van aquaria ging, wilde Rob, samen met Frans, in een andere context toch een winnaar uitroepen in het teken van de Peter de Booij Bokaal. Theo maakte bekend dat wegens uitzonderlijk doorzettingsvermogen de bokaal dit jaar 9

gaat naar Harry en Marjan de Bruijn. Na heel veel jaren van teleurstelling, omdat er toch weer veel alg was of de planten maar niet wilden groeien en na het steeds blijven verzorgen van het aquarium met veel acrobatische toeren, stond daar een aquarium, waar degenen die het aquarium van voorgaande jaren kennen versteld van stonden. Harry en Marjan, gefeliciteerd!! Bert van Roosmalen Frans Joost Jan Rob Dick Maran 10

Gijs Jeroen Theo 11

CITAAT UT DE BESCHRIJVIGBRIEF NBAT ALGEMENE LEDEN VERGADERING APRIL 2018 Jaarverslag 2017 secretariaat/ledenadministratie Er zijn een vijftal bijeenkomsten geweest van het bestuur. Alle bijeenkomst werden voltrokken in Veenendaal. Ten alle tijden is er constructief samengewerkt door het bestuur. Wederom is de NBAT dag gehouden in samenwerking met Vivarium. Deze samenwerking wordt als prettig ervaren en we krijgen alle ruimte en medewerking om ons goed te presenteren. Speciale aandacht vergde de ontwikkelingen m.b.t. de redactie. We hebben gezocht naar uitbreiding en deze ook gevonden waardoor de kwetsbaarheid minder wordt. Tijdens de bestuur bijeenkomsten is er een aanvang gemaakt om hierbij ook met name de redactie- en financiële commissie uit te nodigen om gedurende het jaar voeling te houden met deze commissies. Ook voor komend jaar staan de bijeenkomsten reeds vast en worden hierbij de commissies uitgenodigd. Leden bestand: Helaas moeten we constateren dat ook dit jaar het verlies aan NBAT leden aanzienlijk is. Ledenadministratie (per 1 jan.) 2016: 2017: 2018: Verloop NBAT leden 1888 1658 1519 -/- 139 NBAT abon. HA 1545 1367 1256 -/- 111 Losse abon. Buitenl. HA 80 13 10 -/- 3 Losse abon. Binnenl. HA 368 302 272 -/- 30 Speciale abonnementen 62 65 + 3 Digitale abonnementen (App) 55 76 + 22 Proefabonnementen 20 44 BBAT abonnementen 49 47 -/- 2 Proefabonnementen worden sinds medio 2017 niet meer geregistreerd als zodanig. Deze worden direct voorzien van de twee laatste bladen en vervolgens door de Abonnementenservice (Jan v.d. Tuin) benaderd. Aantallen 2016 zijn nog onderhevig aan vervuiling en opgeschoond in de loop van 2017 Een aantal verenigingen hebben hun activiteiten per 1 januari beëindigd. AV Natuur in Huis, Brunssum AV Aqua Terra Noord AV Barbus Conchonius AV Ticto, Hardinxveld - Giessendam Door dit stopzetten van deze verenigingen is het verloop ongeveer 80 leden Aantal verenigingen per 1 januari: 80 12

13

14