CHIPS light versus naturel 1
Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Voedingswaarden van chips volgens de etiketten op de verpakking... 4 3. Experimenten... 5 Experiment 1: Vetgehalte van chips bepalen... 5 Experiment 2: Glucose in chips bepalen... 8 Experiment 3: Zetmeel in chips aantonen.... 10 4. Algemeen besluit... 11 5. Bibliografie 12 2
1. Inleiding De laatste jaren is er meer en meer aandacht voor gezonde voeding. Producenten van voedingsmiddelen die we traditioneel als ongezond bestempelen, zijn mee op de kar gesprongen om een gezonder alternatief aan te bieden. Een bekend voorbeeld is light chips, waarvan wordt beweerd dat er minder vetten in zitten dan traditionele chips. Volgens 'Lays' zit er in hun light chips 33% minder vet dan in hun traditionele chips. Maar is dit ook wel degelijk zo? Via een experiment trachten we het vetgehalte in light chips en gewone chips bepalen. Ook gaan we eens kijken of er tevens koolhydraten en eiwitten aanwezig zijn in de chips. 3
2. Voedingswaarden van chips volgens de etiketten op de verpakking voedingswaarden van light chips: Volgens 'Lays' zitten er 22g vetten per 100g in hun light chips. Hiervan zijn 20,5g onverzadigde vetzuren en 2,2g verzadigde vetzuren. Ook zitten er 64g koolhydraten per 100g light chips, waarvan slechts 0,3g suikers. voedingswaarden van naturel chips: Volgens 'lays' zitten er 34g vetten per 100g in hun naturel chips. Hiervan zijn 30,5g onverzadigde vetzuren en 3,5g verzadigde vetzuren. Ook zitten er 54g koolhydraten per 100g naturel chips, waarvan slechts 0,3g suikers. Opmerkelijk bevat naturel chips dus minder koolhydraten dan light chips (64g). 4
3. Experimenten Experiment 1: Vetgehalte van chips bepalen ORIENTEREN Onderzoeksvragen: Hoe kunnen we kwantitatief aantonen dat light chips minder vet bevat dan gewone chips? Hypothese: Door het vet te extraheren uit de chips en te wegen VOORBEREIDEN We kunnen vetten halen uit chips door middel van de scheidingstechniek extractie. We voegen een apolair oplosmiddel (bijvoorbeeld n-pentaan) toe waarin enkel de vetten van de chips in oplossen. Aangezien vet een apolaire stof is moeten we een apolair oplosmiddel kiezen: pentaan. Nadien filtreren we deze vloeistof en laten we de oplossing verdampen totdat enkel de vetten overblijven. (n-pentaan heeft een lager kookpunt dan vetten en verdampt dus sneller). Benodigdheden: producten: - chips naturel - chips light - n-pentaan materiaal: - stamper - bekerglas - erlenmeyer - weegschaal - trechter - filtreerpapier - waterbad - pipet - roerstaaf Veiligheidsetiketten n-pentaan CH 3(CH 2) 3CH 3 CAS 109-66-0 Gevaar H 225-304-336-411-EUH066 Licht ontvlambare vloeistof en damp. Kan dodelijk zijn als de stof bij inslikken in de luchtwegen terechtkomt. Kan slaperigheid of duizeligheid veroorzaken. Giftig voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen. Herhaalde blootstelling kan een droge of een gebarsten huid veroorzaken. P 273-301+310-331-403+235 Voorkom lozing in het milieu. NA INSLIKKEN: onmiddellijk een ANTIGIFCENTRUM of een arts raadplegen. GEEN braken opwekken. Op een goed geventileerde plaats bewaren. Koel bewaren. WGK 1 Mr: 72,15 KHLim 5
Proefopstelling: LIGHT CHIPS CHIPS NATUREL UITVOEREN EN WAARNEMEN Werkwijze: 1) Weeg ongeveer 10 gram chips naturel af. Noteer de correcte massa. 2) Verbrijzel deze chips in een bekerglas met een stamper. 3) Giet 10ml pentaan over de massa en roer goed. 4) Weeg een lege maatcilinder. 5) Filtreer het pentaan-chips mengsel in de maatcilinder 6) Herhaal de extractie en filtratie terug. 7) Laat het n-pentaan verdampen (onder de zuurkast!) 8) Zodra het pentaan verdampt is, weeg je de maatcilinder met de vetstoffen opnieuw. Herhaal deze stappen voor de light-chips. Resultaten: massa lege cilinder (g) massa cilinder + vet (g) vetgehalte (g) Gewone chips 80,76g 83,48 2,72g Light chips 80,76g 82,55g 1,79g 6
geëxtraheerd vet uit chips naturel geëxtraheerd vet uit light chips REFLECTEREN RESULTATEN 10 gram chips naturel bevat 2,72 g vet. 100 gram chips naturel bevat 27,2 g vet. 10 gram light chips bevat 1,79 g vet. 100 gram light chips bevat 17,9 g vet. Light chips bevat meer/minder vetten dan chips naturel. Light chips bevatten wel degelijk minder vetten dan chips naturel. Het aantal gram komt niet overeen met wat op de verpakking staat. Bij light chips zitten er volgens de verpakking 22g vetten per 100g in. Volgens ons experiment waren dit slechts 17,9g vetten per 100g. REFLECTEREN METHODE Bij chips naturel zitten er volgens de verpakking 34 g vetten per 100 g in. Volgens ons experiment waren dit slechts 27,2 g per 100 g chips. Deze afwijking kan te wijten zijn aan het onnauwkeurig uitvoeren van de proef. 1. Er blijft al een deel van de vetten in de verpakking achter en ook in het bekerglas. Oplossen: verpakking een aantal keer naspoelen met n-pentaan. 2. Een deel van de vetten bleef misschien achter op het filtreerpapier. Oplossen: filtreerpapier een aantal keer naspoelen met n-pentaan. 3. Een andere verklaring is de beperkte nauwkeurigheid van de balans tot 0,1 g. Oplossen: De extractie doen op meer chips, bijvoorbeeld 50 g i.p.v. 10 g. 4. De proef een aantal keer herhalen. 7
Experiment 2: Glucose in chips bepalen ORIENTEREN Onderzoeksvragen: Hoe kunnen we glucose aantonen in light chips en chips naturel? Hypothese: Met clinistix VOORBEREIDEN Clinistix is een indicator voor glucose. Het kleurt van geel naar groen indien er glucose aanwezig is. Benodigdheden: stoffen: -light chips -naturel chips -gedestilleerd water -clinistix materiaal: -twee bekerglazen -stamper proefopstelling: UITVOEREN EN WAARNEMEN Werkwijze: - verbrijzel een beetje naturel chips met een stamper in een bekerglas - Leg de verbrijzelde naturel chips in een bekerglas. 8
- Giet er een beetje gedestilleerd water over en roer goed. - Test de oplossing met een clinistix. Doe hetzelfde voor de light chips. Resultaten waarneming naturel chips Het stickje blijft geel gekleurd. waarneming light chips Het stickje blijft geel gekleurd. REFLECTEREN RESULTATEN Er is geen glucose aanwezig in light chips en in naturel chips. 9
Experiment 3: Zetmeel in chips aantonen. ORIENTEREN Onderzoeksvraag: Hoe kunnen we zetmeel in gewone en in light chips aantonen? Hypothese: Door een identificatiereactie uit te voeren met een lugoloplossing. VOORBEREIDEN Lugol is een indicator voor zetmeel. Het kleurt donkerpaars als het in contact komt met zetmeel. Benodigdheden: producten: -chips naturel -chips light -lugol materiaal: -2 petrischaaltjes Veiligheidsetiketten Lugol H EUH210 Veiligheidsinformatieblad op verzoek verkrijgbaar. WGK 1 KHLim Proefopstelling 10
UITVOEREN EN WAARNEMEN - Verbrijzel een beetje chips met een stamper in een mortier. - Leg de verbrijzelde chips in een horlogeglas. - Breng er 2 druppels lugol over. Resultaten naturel chips light chips De naturel chips kleurt zwart. De light chips kleurt zwart. REFLECTEREN RESULTATEN Naturel chips en light chips bevatten beide zetmeel. 4. Algemeen besluit Light chips bevat minder vetten dan naturel chips. Light chips en naturel chips bevatten (bijna) geen glucose. Light chips en naturel chips bevatten beide zetmeel. 5. Bibliografie 11
Interdisciplinair zelfstudieproject voeding. (sd). Opgeroepen op april 5, 2014, van Uhasselt: http://www.uhasselt.be/documents/uhasselt@school/lesmateriaal/chemie/module5.pdf Verhaeghe, M. (2013). Databank gevaarlijke stoffen. Opgeroepen op april 15, 2014, van www.gevaarlijkestoffen.be Van de Weerdt J.,T. Mortier & N. Chiaverini Wat eten we?, Garant 2014 Grob,P. Einfache Schulversuche zur Lebensmittelchemie, Aulis Verlag Deubner (2000) 12