Naar de haaien in de Maldiven, de tijgers van Fuvahmulah Peter Verhoog wordt ook wel eens de Hollandse Haaienfluisteraar genoemd. Hij doet niets liever dan met haaien duiken en ze fotograferen. Hoe vaker, hoe beter. Hoe meer, hoe liever. Al jaren maakt hij reizen, die vooral draaien om haaien, roggen en het onderzoek ernaar. Dit keer trok hij naar de Maldiven, waar hij een prachtige ontmoeting had met schitterende tijgerhaaien. Georgina Wiersma, Peters vrouw, stelt hem de vraag "Waarom eigenlijk haaien?", waarop Peter zijn verhaal brengt. Voor ik mijn reisbestemmingen bepaal, check ik uitgebreid of mijn reisdoel wel een 14 Hippocampus sept./okt. 2018 flinke haaienpopulatie heeft. Ik duik graag met haaien. Overal en altijd. Meer dan dertig jaar geleden hing ik eens in een zware stroming. Iedereen om me heen had enorme moeite om zich vast te houden of om vooruit te komen. Opeens zag ik links van mij een schaduw: een grijze rifhaai. Met minieme bewegingen haalde hij me gracieus in. Zijn glanzende huid schoot voorbij, borstvinnen vrijwel horizontaal, alleen de staart was nodig om de stroming te bedwingen. Hoewel ik haaien altijd al mooi vond, is toen, denk ik, mijn fascinatie begonnen.
Het voeren of het lokken heeft de migratie van haaien, hun jacht of gedrag hoe dan ook niet veranderd. altijd veilig Bijna al die mooie foto's die je ziet van haaien zijn gemaakt in een situatie waar voer aan te pas komt. Ik heb daar zelf niet veel moeite mee, mits dat veilig en verantwoord gebeurt: nooit uit de hand, de duikers komen pas ter plaatse als het voer al is neergelegd en het voer is niet bedoeld als voedsel; er mogen alleen haaien worden gelokt. Een haai is niet de hele dag aan het jagen, dat doet hij meestal 's ochtends en 's avonds. Daartussen is er gelegenheid om haaien te bekijken, omdat ze gelokt kunnen worden met voer. Haaien voeren is al jaren een controversiëel onderwerp, maar er is nog nooit uit onderzoek gebleken dat het de haaien schaadt, als het gebeurt zoals ik hierboven aangeef. Sommigen zeggen dat het het biologisch gedrag van haaien verandert en dat het schadelijk is voor het mariene ecosysteem. Anderen zeggen dat haaien de neiging hebben om mensen aan te vallen tijdens deze activiteit of dat ze het zien van duikers met voedsel relateren. Dat laatste zou kunnen, wanneer er uit de hand wordt gevoerd iets dat ik nooit goedkeur of aan mee heb gedaan. Dr. Neil Hammerschlag heeft twee controlegroepen getagd, haaien in Florida waar haaien voeren illegaal is en haaien in en rond Tiger Beach, Bahama's, waar tijgerhaaien vaak worden gevoerd. Hij gebruikte akoestische telemetrie-tags. Zijn bevindingen waren op zijn zachtst gezegd verrassend. Het gedrag van 'Tiger Beach-haaien' komt vrijwel overeen met de controlegroep van haaien in Florida. Waar het op neerkomt, is dat voeren of lokken de migratie van haaien, jacht of gedrag hoe dan ook niet heeft veranderd. Selfie met een tijgerhaai (Galeocerdo cuvier). Hippocampus sept./okt. 2018 15
Flitsers mogen niet gebruikt worden, maar dat blijkt ook niet nodig te zijn dankzij het zonlicht. Maar terug naar Fuvahmulah! Via een lokale vriend kom ik erachter dat 'Fuvahmulah Dive School' het enige centrum in de Maldiven is dat 'netjes' voert. De tijgerhaaien zwemmen hier al heel lang rond en komen vooral af op het afval van de commerciële vissershaven. Na een lange reis neem ik mijn intrek in een simpel, maar gezellig hotel en meld me de volgende dag bij de duikshop voor de eerste tijgerduik. Ik word niet teleurgesteld Nadat het visafval is gedumpt op de zandplaat in het midden van de vaargeul, vaart de boot naar het rif zo'n 100 meter verwijderd van de plaats waar het afval werd gestort. Daar gaan we te water en zwemmen we terug naar de rifrand waar iedereen Walvishaai (Rhincodon typus). 16 Hippocampus sept./okt. 2018
Een school horsmakreel. wordt neergezet. Veiligheidsduikers houden de haaien in het oog. Intussen is het spektakel al begonnen en kan iedere duiker genieten van de rondzwemmende tijgerhaaien die alleen maar oog hebben voor het aas. Het mooie van deze duikplek is de diepte van 8 meter, wat voor het maken van video en foto's geweldig is. Flitsers mogen niet gebruikt worden. Dat blijkt ook niet nodig, want we hebben volop zon: Fuvahmulah ligt op de evenaar. Voor goede scherpe foto's gebruik ik hier een hoge ISO, diafragma en sluitertijd. De meeste foto's zijn gemaakt bij ISO 800, f11 en minimale sluitertijd van 1/250 sec. Die 1/250 sec. heb je nodig om bewegingsonscherpte te voorkomen. We zien bij de eerste duik gelijk al zes tijgerhaaien rondzwemmen: twee jonge dieren, drie mannetjes en een groot vrouwtje dat hier duidelijk de dienst uitmaakt. Een uur lang blijven we hier en gaan met een gelukkig hart weer naar de oppervlakte, in afwachting van de volgende duik. Witpuntrifhaaien (Triaenodon obesus). Voshaai (Alopias pelagicus). Hippocampus sept./okt. 2018 17
Stijle wanden met prachtige gorgonen. Onderweg naar de duikstek krijgen we van een visser te horen dat er een walvishaai gespot is. Het blijkt een jong exemplaar te zijn dat hier al een tijdje rond het eiland vertoeft. Er wordt duidelijk aangegeven wat we vooral niet moeten doen om het dier te verstoren, dus 'zo gezegd, zo gedaan'. We krijgen allemaal de mogelijkheid om de walvishaai goed te bewonderen en natuurlijk te fotograferen. Het voordeel van Fuhvamulah is dat het midden in de oceaan ligt en begrensd wordt door steile wanden. In het juiste jaargetij is er dus grote kans op bezoek uit open water zoals de walvishaai, maar ook manta's zijn er soms volop aanwezig. blik in het blauw De volgende duik is naar een grot met wittiphaaien die daar slapen of zoals wij konden ervaren rondzwemmen. Deze plek is namelijk ook een poetsstation voor de voshaai die eind maart begin april daar met regelmaat te zien is langs de riffen. Kijk dus niet alleen naar het rif waar mooie Zeeanemonen met speelse anemoonvisjes. 18 Hippocampus sept./okt. 2018
Het kuisen van tonijn. Verse mango's. De duikboot van 'Fuvahmulah Dive School'. koralen en anemonen met de welbekende anemoonvisjes in zwemmen, maar ook vooral het open water in voor dat bijzondere moment, dat er iets moois op je af kan komen. Ik doe dat regelmatig en kwam dan ook een hele grote school met bonito's (tonijn) tegen die ik volop kon fotograferen en waar ik ook een mooie video van kon maken. Zo had ik ook het ongelooflijke voorrecht een schitterende voshaai te kunnen fotograferen en filmen, en zag er zelfs twee bij elkaar! Hoewel ik over de hele wereld haaien heb gefotografeerd, was me dat nog nooit gelukt! De kans dat je deze bijzondere soort met meterslange staart ziet, is het grootst in april. Aan grote scholen vis is er geen gebrek op de Maldiven. bewegend beeld Op mijn onderwaterhuis heb ik een actiecamera zitten. Die laat ik lopen terwijl ik fotografeer. Daarbij heb ik een selfiestick met actiecamera die ik ook aanzet om het geheel te laten zien van wat ik aan het doen ben. Mooi voor presentaties en natuurlijk om mezelf te promoten. dagelijkse kost Ik kan elke dag naar de duikplaats Tiger Zoo, een geweldige plek. Het enige nadeel is dat dat er wel eens 'live-aboards' komen, waarbij uit de hand wordt gevoerd. Ik ben daar pertinent tegen en wil daar ook niet bij betrokken raken. Hippocampus sept./okt. 2018 19
Er zijn mensen die het vreemd vinden dat er tijgerhaaien honderd meter van het dorp te vinden zijn. Deze dieren hebben een heel gevarieerd leefgebied: van grote diepte tot zó ondiep dat ze gerust op hun buik over het strand schuiven om bijvoorbeeld een vogel te vangen. Al 15 jaar gooien de vissers van de visafslag hun visafval direct in het water waardoor de tijgerhaaien gelokt worden en rond het eiland blijven. Je kunt ze dan ook tijdens een gewone rifduik tegenkomen. De laatste dag sluit ik af met een brommertocht onder leiding van een gids. Hoewel ik hier kwam om te duiken, vind ik dat toch ook heel erg leuk! Kortom: ik kom hier zeker nog eens terug. GEORGINA WIERSMA & PETER VERHOOG Info: www.peterverhoog.com www.fuvahmulahdive.com Video van de tijgerhaaien: https://vimeo.com/268378829 Een ontmoeting met een zeeschildpad is geen zeldzaamheid. Advertentie 20 Hippocampus sept./okt. 2018