Hoofdluis protocol Informatie en adviezen, voorkomen, bestrijding en behandeling van hoofdluis de Wijnberg Onderwijsexpertise SO-VSO Versie 01-06-2018
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Hoofdstuk 2. Hoofdstuk 3. Hoofdstuk 4. Inleiding Achtergrondinformatie Acties na de constatering van hoofdluis De behandeling van hoofdluis 2
1. Inleiding Hoofdluis is een regelmatig terugkerend probleem. Op plaatsen waar veel mensen bij elkaar komen kan deze besmetting gemakkelijk van de een naar de ander worden overgebracht. De school is, ongewild, zo n plaats. Sommige mensen denken dat je alleen hoofdluis krijgt als je je niet wast. Maar dat is helemaal niet zo! Hoofdluizen vinden een schoon gewassen hoofd ook lekker. Iedereen kan hoofdluis krijgen en dat is geen schande. Hoofdluizen verplaatsen zich lopend, ze kunnen niet springen of vliegen. Ze lopen van het ene hoofd naar het andere. Als kinderen met elkaar spelen, komen ze vaak met hun hoofden dicht bij elkaar. De luizen kunnen dan overlopen. Vandaar dat vooral kleine kinderen gemakkelijk hoofdluis krijgen. De inhoud van dit protocol In dit protocol vind je achtergrondinformatie over hoofdluis en wordt beschreven hoe je hoofdluis kunt voorkomen, bestrijden en behandelen. 2. Achtergrondinformatie Wat zijn luizen en neten? De hoofdluis is een parasiet: het beestje leeft van mensenbloed. Hij zoekt graag behaarde en warme plekjes op zoals achter de oren, in de nek of onder een pony. Een volwassen hoofdluis is ongeveer 3 millimeter groot en grijsblauw of, nadat hij bloed opgezogen heeft, roodbruin van kleur. Mensen en alle diersoorten hebben een eigen luizensoort. Hondenluizen kunnen bijvoorbeeld niet op mensen overleven en andersom. De eitjes van de hoofdluis, de neten, zijn ongeveer 1 milliliter groot en grijswit. Ze lijken op roos. Het verschil is dat roos los zit terwijl neten juist aan het begin van de haren kleven. Hoofdluis kan kruipen en verspreidt zich in een hoog tempo. Een jonge luis is na 7-10 dagen volwassen en klaar om zelf weer eitjes te leggen. Hij leeft ongeveer één maand en legt in die tijd zo n 250 eitjes. Snel ingrijpen, zoals haren kammen, is bij hoofdluis dus erg belangrijk. De eitjes, neten, zien eruit als grijswitte puntjes en kleven aan de haren. Ze zijn lastig te verwijderen. Neten die dichtbij de hoofdhuid zitten, bevattten eitjes en daaruit komen weer nieuwe luizen. Als de neten een paar of meerdere centimeters van de hoofdhuid vandaan zitten, dan zijn de luizen uitgekomen en blijft er een lege neet achter. Als het haar groeit, komen de lege neten steeds verder van de hoofdhuid af te zitten. Hoe merk je dat een kind hoofdluis heeft? Als een kind een paar luizen heeft, merk je in het begin niets. Maar het aantal luizen neemt snel toe. Dan komt de jeuk. Een kind zal zichzelf steeds vaker gaan krabben op het hoofd. Dit is een signaal om een kind te (laten) controleren. Neten zitten vaak tussen de nekharen, onder de voorhoofdsharen of achter de oren. Indien de neten verder dan 1,5 tot 2 cm van de hoofdhuid verwijderd zijn, kun je spreken van oude neten. Dus hoe verder de neten van de hoofdhuid verwijderd zijn, hoe langer geleden de besmetting heeft plaatsgevonden. Regelmatig controleren op hoofdluis Hiervoor kun je het beste een luizenkam gebruiken. Kam het haar met de fijntandige kam uit boven een wit vel papier of boven de wasbak. Als je luizen vindt, spoel ze dan weg met water en zeep/afwasmiddel of druk ze dood. Vertel het door! Luizen krijgen is geen schande. Ze komen gewoon overlopen van de een op de ander en dat 3
kan overal gebeuren en iedereen overkomen. Maar vervelend zijn die luizen wel. Zorg daarom dat ze zo min mogelijk kans krijgen. Waarschuw de taxichauffeur, leefgroep en overige unitmedewerkers als je bij een kind luizen geconstateerd hebt. Zie ook hoofdstuk 3 welke acties er ondernomen worden na de constatering van hoofdluis. 3. Acties na de constatering van hoofdluis Indien er bij een kind luizen / neten worden geconstateerd, worden de volgende acties ondernomen: 1. De leraar neemt bij constatering van luizen/neten telefonisch contact op met de ouder/verzorger van de leerling. Indien de ouder/verzorger voor het einde van de schooldag telefonisch niet bereikbaar is, krijgt de leerling een briefje mee en zal er zo spoedig mogelijk alsnog telefonisch contact opgenomen worden. In dit telefonische gesprek wordt aangegeven dat er luizen/neten geconstateerd zijn bij het kind en wordt de standaardbrief en informatiefolder toegelicht. 2. De leraar geeft aan de contactpersoon behandeling en bestrijding van hoofdluis door dat er luizen of neten geconstateerd zijn. Zie taakbeschrijving voor de contactpersonen! 3. Alle kinderen van de betreffende unit, leefgroep en taxi krijgen de standaardbrief mee dat er luizen geconstateerd zijn bij de Wijnberg. Ook krijgen deze kinderen de informatiefolder mee over de bestrijding en behandeling van hoofdluis. 4. De leraar van de betreffende klas informeert de unitleden van de Wijnberg van de desbetreffende locatie, de Mutsaersstichting (leefgroep) en de taxichauffeur dat er luizen geconstateerd zijn bij het desbetreffende kind. In de klas/school Vanuit de GGD en RiVM is aangegeven dat wassen, stofzuigen, in de diepvries leggen van knuffels en plastic zakken overbodig zijn. De nadruk ligt op de behandeling van de besmette persoon en de controle van personen die mogelijk haar op haar contact hebben gehad met de besmette persoon. Luizen worden overgebracht door haar op haar contact. Omdat luizen nauwelijks kunnen overleven zonder contact met een mens is de besmettingskans via kleding, beddengoed en meubels te verwaarlozen. Daarom vervalt het advies om kleding, beddengoed, meubels, tapijten, verkleedkleren en dergelijke luizenvrij te maken door te wassen. Ook vervalt het advies om jassen, sjaals en handschoenen te verpakken in luizencapes of plastic zakken. Kapstok Plastic zakken zijn niet meer nodig om hoofdluis te bestrijden. Het is wetenschappelijk niet bewezen dat deze maatregelen helpen. 4. De behandeling van hoofdluis Hoe behandel je een besmet persoon? Hoofdluis verspreidt zich in een hoog tempo, vooral onder kinderen. Advies is: controleer vaak en grijp meteen in als je hoofdluis bij een leerling ontdekt. Kammen met een speciale kam (fijntandige) is de beste remedie. Er zijn twee manieren om hoofdluis te behandelen: - Kammen dagelijks twee weken achter elkaar; - Kammen in combinatie met gebruik van een crèmespoeling; 4
Bovendien geldt een drietal aanvullende maatregelen: - Controle van gezinsleden en zo nodig behandelen; - Informeren van (ouders van) klasgenoten en leefgroepgenoten en verzoeken om hun kind te controleren op de aanwezigheid van hoofdluis; - Het is belangrijk dat alle kinderen met hoofdluis uit de klas/unit gelijktijdig worden behandeld. De uitkambehandeling Kam gedurende twee weken elke dag het haar met een fijntandige kam, eventueel in combinatie met crèmespoeling (voor het gemakkelijker kammen). Maak het haar door en door nat. Verdeel crèmespoeling door het haar; Bescherm de ogen met een washandje en kam dan met een gewone kam de klitten weg. Spoel dit niet uit; Houd het hoofd voorover boven een wasbak of een stuk wit papier. Pak de speciale fijntandige kam en kam het haar van achter naar voren, tegen de hoofdhuid aan; start bij het ene oor en schuif, plukje voor plukje, na elke kambeweging op naar het ander oor. Vastgeplakte neten kun je eventueel losweken door te deppen met azijn. Veeg tijdens de kambeurt de kam regelmatig af aan een witte papieren servet of zakdoek en kijk of je luizen ziet. Spoel gevonden luizen door de wc of wasbak; Spoel vervolgens de crèmespoeling uit het haar; Na gebruik de kam goed reinigen met water en zeep en de luizen en neten verwijderen. Als de uitkambehandeling niet heeft gewerkt dan kun je dit herhalen in combinatie met een antihoofdluismiddel. Behandeling met bestrijdingsmiddelen Er zijn in Nederland verschillende antihoofdluismiddelen verkrijgbaar in de vorm van een lotion of shampoo. Deze middelen kunnen eventueel, naast het kammen van het haar, ingezet worden. Het gebruik van, een als geneesmiddel geregistreerd, antihoofdluismiddel op basis van dimeticon heeft dan de voorkeur. XTluis is een antihoofdluistmiddel op basis van dimeticon, maar ook andere producten op basis van dimeticon kunnen gebruikt worden. Vraag hoe en hoe vaak je het middel moet gebruiken; Lees de gebruiksaanwijzing en volg precies de aanwijzingen op; Bedek de ogen en oren van het kind tijdens de behandeling; Na de behandeling kun je het haar uitkammen met de fijntandige kam; Nadat het kind behandeld is, 14 dagen lang iedere dag met de fijntandige kam nakijken of de hoofdluis echt weg is (periodiek nakijken); Volgens de instructie van de fabrikant na 7-9 dagen de behandeling herhalen. Mocht een kind na een maand nog niet luisvrij zijn, informeer dan de plaatselijke GGD. De verpleegkundige van de GGD kan de ouders/verzorgers in de thuissituatie helpen bij het bestrijden van hoofdluis. Informeer de betreffende ouders/verzorgers voordat je de GGD inlicht. Telefoonnummer GGD Noord-Limburg: 088-119 12 00. 5. Informatieve sites Meer informatie is te krijgen via internet: Voorlichtingsvideo: http://www.rivm.nl/documenten_en_publicaties/algemeen_actueel/multimedia/infectieziekten/ RIVM_Hoofdluisvideo/Download/RIVM_Hoofdluisvideo Informatieve website: http://www.rivm.nl/onderwerpen/h/hoofdluis 5