Pestprotocol Mariabasisschool Versie 1 07-02-2014 1
Doel van dit protocol: Alle kinderen mogen zich in hun basisschoolperiode veilig voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen. Deze zin staat in de visie van de Mariabasisschool. Door regels en afspraken zichtbaar te maken kunnen kinderen en volwassenen, als er zich ongewenste situaties voordoen, elkaar aanspreken op deze regels en afspraken maken. Door elkaar te steunen en wederzijds respect te tonen stellen we alle kinderen in de gelegenheid om met veel plezier naar school te gaan! Leerkrachten en ouders uit de medezeggenschapsraad onderschrijven gezamenlijk dit protocol. Het geldt voor kinderen, ouders en leerkrachten van de Mariabasisschool. Pesten komt helaas op iedere school voor, ook bij ons. Het is een probleem dat wij onder ogen zien en op onze school serieus aan pakken. Pesten moet als probleem worden gezien door alle direct betrokken partijen: leerlingen (gepeste kinderen, pesters en de toeschouwers), leerkrachten en de ouders/verzorgers (hierna genoemd: ouders) De school moet proberen pestproblemen te voorkomen. Los van het feit of pesten wel of niet aan de orde is, wordt het onderwerp pesten met de kinderen bespreekbaar gemaakt, waarna met hen regels worden vastgesteld. Als pesten optreedt, moeten leerkrachten (in samenwerking met de ouders) dat kunnen signaleren en duidelijk stelling nemen. Wanneer pesten ondanks alle inspanningen toch de kop opsteekt, moet de school beschikken over een directe aanpak. Wanneer het probleem niet op de juiste wijze wordt aangepakt of de aanpak niet het gewenste resultaat oplevert dan is de inschakeling van een vertrouwenspersoon (zie schoolgids) nodig. De vertrouwenspersoon kan het probleem onderzoeken, deskundigen raadplegen en het bevoegd gezag adviseren. Ingeval van een pestsituatie worden de ouders van betrokken leerling uitgenodigd voor een gezamenlijk overleg. Dit wordt bij voorkeur geleid door een extern persoon. De overige ouders van de groep worden geïnformeerd over de situatie en de wijze waarop hiermee wordt omgegaan, zodat ook zij betrokken worden in de situatie. Het probleem dat pesten heet: Pesten kan voorkomen in alle groepen. Een pestproject alleen is niet voldoende om een eind te maken aan het pest- probleem. Het onderwerp wordt in alle klassen regelmatig aan de orde gesteld, zodat het ook preventief werkt. Dit doen we met behulp van de methode Goed gedaan! We gebruiken deze methode in alle klassen een keer per twee weken. De volgende onderwerpen komen hierbij aan de orde: eerlijk zijn, veiligheid, omgaan met elkaar binnen de groep, plagen of pesten, zelfvertrouwen, zelfkennis, anders zijn, blij zijn met jezelf, samenwerken. Ouders krijgen geregeld een ouderbrief mee; hierin leest u welk onderwerp aan de orde is geweest en hoe we hier over gesproken hebben. De voorbeeldfunctie van de leerkrachten (en thuis de ouders) is van groot belang. Er zal minder gepest worden in een klimaat waar duidelijkheid heerst over de omgang met elkaar, waar verschillen worden aanvaard en waar ruzies niet met geweld worden opgelost maar worden uitgesproken. 2
Agressief gedrag van leerkrachten, ouders en de leerlingen wordt niet geaccepteerd. Leerkrachten nemen duidelijk stelling tegen dergelijke gedragingen. Elke klas spreekt elk jaar klassenregels af voor de dagelijkse omgang met elkaar. Deze klassenregels passen binnen de drie kapstokregels die wij op school hanteren: - Respectvol omgaan met jezelf - Respectvol omgaan met elkaar - Respectvol omgaan met materiaal Deze kapstokregels zijn in alle klassen zichtbaar aanwezig. Signalen van pesterijen kunnen o.a. zijn: *altijd een bijnaam, nooit bij de eigen naam genoemd worden *zogenaamde leuke opmerkingen maken over een klasgenoot *een klasgenoot voortdurend ergens de schuld van geven *briefjes doorgeven *beledigen; rechtstreeks of via social-media *opmerkingen maken over kleding *isoleren *buiten school opwachten, slaan of schoppen *op weg naar huis achterna rijden * naar het huis van het slachtoffer gaan * schelden of schreeuwen tegen het slachtoffer Deze lijst kan nog verder worden uitgebreid: je kunt het zo gek niet bedenken. Leerkrachten en ouders moeten daarom alert zijn op de manier waarop kinderen met elkaar omgaan en duidelijk stelling nemen wanneer bepaalde gedragingen hun norm overschrijden. Regel 1: Als je gepest wordt of je ziet dat het gebeurt, vertel het dan aan de leerkracht. Dit is geen klikken. Vanaf de kleutergroep brengen we kinderen dit al bij: Je mag niet klikken, maar als je wordt gepest of als je ruzie met een ander hebt en je komt er zelf niet uit, dan mag je hulp aan de leerkracht vragen. Dit wordt niet gezien als klikken. Ook een medeleerling is verantwoordelijk en kan een pestprobleem aankaarten bij de leerkracht. Regel 2: Samenwerken zonder bemoeienissen: School en gezin halen voordeel uit een goede samenwerking en communicatie. Dit neemt niet weg dat iedere partij moet waken over haar eigen grenzen. - Bij problemen op school (aangaande plagen of pesten) of bij incidenten die zich afspelen op school heeft de school als taak alle betrokken partijen in te lichten. In overleg met betrokken ouders zal de school handelend optreden. - Bij incidenten die zich voor hebben gedaan op speelafspraken/ verjaardagfeestjes/ logeerpartijtjes gaan we er van uit dat de ouders onderling contact met elkaar zoeken. (Soms is het goed als de school op de hoogte is van voorgevallen incidenten.) Wanneer leerlingen ruzie hebben en/of elkaar pesten proberen zij en wij: 1. Er eerst zelf (en samen) uit te komen. 3
2. Op het moment dat een van de leerlingen er niet uitkomt (in feite het onderspit delft en verliezer of zondebok wordt) heeft deze het recht en de plicht het probleem aan de meester of juf voor te leggen. (zie regel 1) 3. De leerkracht brengt de partijen bij elkaar voor een verhelderingsgesprek en probeert samen met hen de ruzie of pesterijen op te lossen en (nieuwe) afspraken te maken. Deze afspraken worden genoteerd in het leerlingvolgsysteem. Bij schending van de afspraken door dezelfde leerlingen volgen sancties en de ouders worden op de hoogte gesteld. De leerkracht meldt de namen van betreffende leerlingen in het teamoverleg, zodat ook andere leerkrachten extra alert op deze kinderen zijn. In het leerlingdossier beschrijft de leerkracht de situatie en de toedracht van de verschillende gebeurtenissen. Ook eventuele afspraken worden hierin genoteerd. De leerkracht biedt altijd hulp aan de gepeste en begeleidt de pester, indien nodig in overleg met de ouders en/of externe deskundigen. Sancties Fase 1:. Door gesprek: bewustwording van wat pesten voor gevolgen kan hebben.. Een of meerdere pauzes binnen blijven. De leerling krijgt een opdracht van de leerkracht.. Nablijven, waarna een gesprek met de leerkracht volgt.. Een schriftelijke opdracht zoals een stelopdracht over de toedracht en zijn of haar rol in het pestprobleem. Er worden afspraken gemaakt met de pester en soms ook met de gepeste over gedragsveranderingen. De naleving van deze afspraken kunnen aan het einde van iedere week (voor een periode) in een kort gesprek aan de orde komen. Als dit aan de orde is worden de ouders geïnformeerd, en we vragen hierin hen medewerking. In geval van een pestprobleem zal de leerkracht herhaaldelijk groepsgesprekken voeren vanuit de principes van goed gedaan en de opgestelde klassenregels. De leergang van goed gedaan moet daarom door alle leerkrachten worden gekend. Fase 2: Er volgt een periode van intensief contact met betrokken ouders, en er is geregeld een voortgangsevaluatie. Er wordt samen besproken hoelang deze periode zal zijn. Fase 3: Bij aanhoudend pestgedrag wordt deskundige hulp ingeschakeld zoals de schoolbegeleidingsdienst, het zorgteam, de jeugdverpleegkundige van de GGD of schoolmaatschappelijk werk. Bij aanhoudend pestgedrag kan er voor gekozen worden om een leerling tijdelijk in een andere groep, binnen de school, te plaatsen. Deze maatregel kan tijdens elke fase tijdelijk worden toegepast. Fase 4: In extreme gevallen kan een leerling geschorst of verwijderd worden. Het schorsingsbeleid van de Stichting Aves treedt in werking (voor meer informatie hierover zie www.aves.nl ) 4
Adviezen aan de ouders van school Ouders van gepeste kinderen: - Houd de communicatie met uw kind open, blijf in gesprek met uw kind. - Als pesten niet op school gebeurt, maar op straat, probeert u contact op te nemen met de ouders van de pester(s) om het probleem bespreekbaar te maken. - Pesten op school kunt u het beste direct met de leerkracht bespreken. - Door positieve stimulering en zgn. schouderklopjes kan het zelfrespect vergroot worden of weer terug komen. - Stimuleer uw kind tot het beoefenen van een sport. - Steun uw kind in het idee dat er een einde aan het pesten komt. Ouders van de pester: - Raak niet in paniek: elk kind loopt kans pester te worden. - Probeer achter de mogelijke oorzaak te komen. - Maak uw kind gevoelig voor wat het anderen aandoet. - Besteed extra aandacht aan uw kind. - Uw kind heeft een probleem; neem dit serieus. - Stimuleer uw kind tot het beoefenen van een teamsport. - Corrigeer ongewenst gedrag en benoem het goede gedrag van uw kind. - Maak uw kind duidelijk dat u achter de beslissing van school staat. Voor alle ouders: - Neem de ouders van een gepest kind serieus. - Stimuleer uw kind om op een goede manier met andere kinderen om te gaan. - Leer uw kind om op een goede manier voor zichzelf op te komen. - Corrigeer uw kind bij ongewenst gedrag en benoem goed gedrag. - Geef zelf het goede voorbeeld. - Kom naar school wanneer u hoort dat een kind uit de klas gepest wordt. Enkele adviezen voor begeleiding van de gepeste leerling. - Medeleven tonen, luisteren en vragen: hoe en door wie wordt er gepest. - Nagaan hoe de leerling zelf reageert, wat doet hij/zij voor tijdens en na het pesten - Huilen, afzonderen of heel boos worden is juist vaak een reactie die een pester wil uitlokken. - De leerling in laten zien dat je op een andere manier kunt reageren. - Zoeken en oefenen van een andere reactie, bijvoorbeeld je niet afzonderen. - Het gepeste kind in laten zien waarom een kind pest. - Nagaan welke oplossing het kind zelf wil - Sterke kanten van de leerling benadrukken - Belonen (schouderklopje) als de leerling zich anders/beter opstelt - Het gepeste kind niet over-beschermen door bijvoorbeeld naar school brengen of te dreigen met iets als: ik zal het de pesters wel eens gaan vertellen. Hiermee plaats je het gepeste kind juist in een uitzonderingspositie waardoor het pesten zelfs nog toe kan nemen. 5
Enkele adviezen voor het begeleiding van de pester - Praten, zoeken naar de reden van het ruzie maken/pesten. (de baas willen zijn, jaloezie, verveling, buitengesloten voelen) - Laten inzien wat het effect van zijn/ haar gedrag is voor de gepeste. - Excuses aan laten bieden. - In laten zien welke sterke (leuke) kanten het gepeste kind heeft. - Pesten is verboden in en om de school: wij houden ons aan deze regel; straffen als het kind wel pest belonen (schouderklopje) als kind zich aan de regels houdt. - Leren niet meteen kwaad te reageren, leren beheersen, de stop-eerstnadenken-houding of een andere manier van gedrag aanleren. - Contact tussen ouders en school. Elkaar informeren en overleggen. Inleven in het kind; wat is de oorzaak van het pesten? - Zoeken van een sport of club; waar het kind kan ervaren dat contact met andere kinderen wel leuk kan zijn. - Het inschakelen van hulp als: sociale vaardigheidstrainingen, Jeugdgezondheidzorg, huisarts, GGD etc... Oorzaken van pestgedrag kunnen zijn: - Een problematische thuissituatie - Voortdurend gevoel van anonimiteit (buitengesloten voelen) - Voortdurend in een niet-passende rol worden gedrukt - Voortdurend met elkaar de competitie aan gaan - Een voortdurende strijd om macht in de klas of in de buurt 6
Gedragsregels en gedragscodes Binnen onze school gelden de volgende basisgedragsregels (kapstokregels): - Respectvol omgaan met jezelf - Respectvol omgaan met de ander - Respectvol omgaan met het materiaal Elke klas bespreekt zelf klassenregels die binnen de grenzen van deze kapstokregels vallen. Hoe wij plagen/pesten tussen leerlingen proberen te voorkomen leest u in het pestproctocol. Ook leest u hoe wij omgaan hiermee als wij als dit wel gebeurt. Hieronder zijn voor een drietal aspecten gedragscodes nader uitgewerkt, te weten: 1. voorkomen ongewenst seksueel gedrag 2. Voorkomen pesten van leerkracht 3. Voorkomen discriminatie 1. Gedragscode voorkomen ongewenst seksueel gedrag Schoolcultuur/pedagogisch klimaat - Het personeel, leerlingen en ouders onthouden zich van seksistisch taalgebruik, seksueel getinte grappen, seksistisch getinte gedragingen, of gedragingen die door een andere als zodanig kunnen worden ervaren. - Het personeel ziet er op toe dat dergelijke gedragingen niet voorkomen tussen leerlingen onderling. - Het personeel zorgt er voor dat binnen de school geen seksueel getinte affiches, tekeningen, artikelen op website/nieuwsbrief, e.d. worden gebruikt of opgehangen die kwetsend kunnen zijn voor een bepaalde groep of individu. Contacten leerkrachten leerlingen - Leerlingen worden buiten schooltijd niet op school gehouden. Wanneer een leerling na schooltijd op school wordt gehouden, worden de ouders en een collega op de hoogte gebracht; de deur van het lokaal blijft open staan. - Uit de aard van het docentschap vloeit de norm voort dat een leraar terughoudendheid betracht ten aanzien van het mee naar huis nemen van leerlingen. Indien dit wel gebeurt, dan dient dit alleen met de nodige waarborgen van toezicht te geschieden. Zonder medeweten van de ouders, worden leerlingen daarom niet bij een personeelslid thuis uitgenodigd. Troosten/belonen/feliciteren e.d. in de schoolsituatie - De wensen en gevoelens van zowel kinderen en ouders met betrekking tot troosten, belonen en feliciteren worden gerespecteerd. Kinderen hebben het recht aan te geven wat ze prettig of niet prettig vinden (kussen, omhelzen, hand geven of geen fysiek contact). - Het is mogelijk kinderen op schoot te nemen. Ook hier dienen de wensen en gevoelens van de kinderen te worden gerespecteerd. Spontane reacties, ook in hogere groepen, zijn mogelijk, mits het hier bovengenoemde recht van de kinderen wordt gerespecteerd; - Felicitaties moeten een spontaan gebeuren blijven. Het personeel houdt hierbij rekening met het bovenvermelde. In alle groepen volgt de 7
groepsleerkracht in principe zijn eigen gewoonten in deze, rekening houdend met wat de kinderen hier als normaal ervaren. - Soms is het noodzakelijk om bij het verlenen van eerste hulp een kind te vragen een deel van het lichaam te ontbloten. Hulp bij aan-uit-omkleden - Bij de kleuters komt het regelmatig voor, dat er geholpen moet worden bij het aan- en uitkleden. Bijvoorbeeld bij het naar het toilet gaan, omkleden bij gym. Ook in hogere groepen kan dit nog een enkele keer voorkomen. Deze hulp behoort tot de normale taken van de betrokken groepsleerkracht. De leerkrachten houden hierbij rekening met de wensen en gevoelens van de leerlingen. Een vraag als: Wil je het zelf doen of heb je liever dat de juffrouw/meester je helpt? wordt door de oudere leerlingen als heel normaal ervaren en meestal ook eerlijk beantwoord. Buitenschoolse activiteiten - Tijdens het schoolkamp of andere meerdaagse schoolreizen slaapt de begeleiding, indien mogelijk, op een andere plaats dan de leerlingen. Is dit laatste niet mogelijk dan slaapt de mannelijke begeleiding bij de jongens en de vrouwelijke begeleiding bij de meisjes. 2. Gedragscode voorkomen pesten van leerkrachten Pesten komt niet alleen voor tussen leerlingen. Ook personeelsleden kunnen onderling hiermee worden geconfronteerd. Om pesten tegen te gaan worden de volgende regels gegeven: - Maak de pester duidelijk dat hij te ver gaat, dat zijn grapjes niet meer leuk zijn. - Zoek steun bij de contactpersoon van de school of de vertrouwenspersoon. Vergeet niet de rol van de directie/leidinggevende te bespreken. Een goede leidinggevende kan het pesten in de kiem smoren. - Houd zelf een logboek bij. Zo weet u wanneer er ongewenste zaken plaats vonden en wie erbij aanwezig waren. Het logboek kan dienen als bewijs, maar ook om uw hart te luchten. - Bedenk dat u niet alleen het slachtoffer bent, maar ook de organisatie. Uiteindelijk heeft ook het bestuur belang bij goede onderlinge verhoudingen. - Vraag u af wat de motieven zijn van de pester. Dan weet u beter hoe u moet optreden. Sommige mensen pesten simpelweg omdat ze er voordeel mee verwachten te behalen. - Praat met mensen die getuige zijn van het pestgedrag. Vaak vormen zij de zwijgende meerderheid. Ze zien het pesten wel, maar treden niet op, misschien om te voorkomen dat ze het volgende slachtoffer worden. - Lees over het onderwerp. Verhalen van anderen kunnen u het gevoel geven dat u niet alleen staat. U kunt leren van hun ervaringen. - Neem contact op met uw bestuur. Het bestuur is op grond van de Arbowet verplicht maatregelen te nemen. 8
3. Gedragscode voorkomen discriminatie Discriminatie kan op verschillende zaken betrekking hebben. Te denken valt aan: huidskleur, levensovertuiging, seksuele voorkeur, volksgewoonten zoals kleding en voedsel, op grond van ziekten enzovoort. We leven in een multiculturele samenleving. Dit houdt in dat verschillende groepen uit onze samenleving hun eigen cultuur hebben. De schoolbevolking is een afspiegeling hiervan en dit wordt binnen het onderwijs als een verrijking ervaren. Het vraagt wel extra inzet en aandacht/alertheid om tot een goed (pedagogisch) klimaat voor alle leerlingen te komen. Het volgende wordt van iedereen binnen de school verwacht: - Het personeel, de leerlingen en hun ouders worden gelijkwaardig behandeld. - Er wordt geen discriminerende taal gebruikt. - Er wordt voor gezorgd dat er in school geen discriminerende teksten en/of afbeeldingen voorkomen op posters, website, nieuwsbrief e.d. - Het personeel gaat zodanig met e-mail en internet om dat zij voorkomen dat kinderen in contact komen met discriminerende teksten of afbeeldingen. - Er wordt op toegezien dat leerlingen en ouders ten opzichte van medeleerlingen en hun ouders geen discriminerende houding aannemen in taal en gedrag. - De leerkracht, leerling en ouders nemen duidelijk afstand van discriminerend gedrag en maken dit ook kenbaar. - Bij discriminatie door personeel wordt het personeelslid door de directie uitgenodigd voor een gesprek. Bij het herhaaldelijk overtreden van de gedragsregels wordt melding gedaan bij het bestuur, dat vervolgens bepaalt of en zo ja welke disciplinaire maatregelen er worden genomen. - Bij discriminatie door vrijwilligers, stagiaires, ouders en/of leerlingen worden deze door de directie uitgenodigd voor een gesprek. Bij herhaaldelijk overtreding van de gedragsregels wordt melding gedaan bij het bestuur, dat vervolgens bepaalt of en zo ja welke maatregelen er worden genomen. In het uiterste geval kan hierbij gedacht worden aan schorsing of verwijdering/ontzegging van betrokkene tot de school en het schoolterrein. 9