ISOPA PRODUCT STEWARDSHIP PROGRAMMA Walk the Talk Methyleenchloride Herziening 2015 1
Etiketinformatie methyleenchloride CLP DSD Signaalwoord: Waarschuwing Gevaaraanduidingen H315 Veroorzaakt huidirritatie H319 Veroorzaakt ernstige oogirritatie H335 Kan irritatie van de luchtwegen veroorzaken H336 Kan slaperigheid of duizeligheid veroorzaken H351 Verdacht van het veroorzaken van kanker H373 Kan schade aan lever/bloed veroorzaken bij langdurige of herhaalde blootstelling Voorzorgsmaatregelen Volg de voorzorgsmaatregelen en productetikettering in het (e)sds van de leverancier. Signaalwoord: Schadelijk R-zinnen R40 Carcinogene effecten zijn niet uitgesloten R36/37/38 Irriterend voor de ogen, de luchtwegen en de huid R67 Dampen kunnen slaperigheid en duizeligheid veroorzaken S-zinnen Volg de voorzorgsmaatregelen en productetikettering in het (e)sds van de leverancier.
Methyleenchloride: Gevaarlijke Eigenschappen Voornaamste praktische gevolgen : Hoge concentraties van damp veroorzaken gevoelloosheid (anesthesie) en bewusteloosheid (narcose) Rechtstreekse aanraking met de huid veroorzaakt irritatie Andere waarschuwende eigenschappen: Zoete, etherische geur bij vrij hoge concentraties: Onvoldoende indicatie voor gevaarlijke blootstelling Densiteit als gas >>> lucht: Dampen hebben de nijging om lokaal te blijven en/of verspreiden zich traag in de ademhalingszone van de werknemers Ontvlambaar gebied: 14-22% (in lucht): Relatief klein gevaar 3
Methyleenchloride: Beschermende Maatregelen Blootstelling aan hoge concentraties methyleenchloride kan gebeuren wanneer methyleenchloride zelf, of een product dat methyleenchloride bevat, gebruikt wordt in een ruimte met onvoldoende ventilatie Wanneer methyleenchloride zodanig verhit wordt, dat het ontbindt, zelfs mogelijk met een brandende sigaret, kunnen fosgeen en carbonyl fluoride gevormd worden DUS Gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen tijdens het werken Controleer of het afzuigsysteem ingeschakeld is Niet eten, drinken, roken in de werkruimte Bij onwel worden : collega s verwittigen en de werkruimte verlaten 4
Methyleenchloride: Mogelijke blootstelling In ruimtes voor produktie van schuim voor verzagen van schuim voor stockage van schuim voor het uitharden/uitreageren Bij het reinigen met methyleenchloride als solvent Bij het morsen 5
ISOPA PRODUCT STEWARDSHIP PROGRAMMA Walk the Talk Pentaan 6
Etiketinformatie voor pentaan CLP Signaalwoord: Gevaar Gevarenaanduidingen: H224 Zeer licht ontvlambare vloeistof en damp H304 Kan dodelijk zijn als de stof bij inslikken in de luchtwegen terechtkomt. H336 Kan slaperigheid of duizeligheid veroorzaken. H411 Giftig voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen EUH066 Herhaalde blootstelling kan een droge of een gebarsten huid veroorzaken Voorzorgsmaatregelen Volg de voorzorgsmaatregelen en de productetikettering in het (e)sds van de leverancier DSD Signaalwoord: Schadelijk R-zinnen: R12 Zeer licht ontvlambaar R65 Schadelijk. Kan longschade veroorzaken na verslikken R66 Herhaalde blootstelling kan een droge of gebarsten huid veroorzaken R67 Dampen kunnen slaperigheid en duizeligheid veroorzaken R51/53 Giftig voor in het water levende organismen. Kan in het aquatisch milieu op lange termijn schadelijke effecten veroorzaken S-zinnen Volg de veiligheidsaanbevelingen en de productetikettering in het (e)sds van de leverancier. Aanvullende gevarenindicatie gerelateerd aan cyclopentaan en gemengde producten, zie het (e)sds van de leverancier 7
Pentaan: Gevaarlijke Eigenschappen Vlampunt : -40 C to - 20 C (de laagste temperatuur waarbij vloeistof voldoende damp vrijlaat om te ontbranden) Zelfontbrandingstemperatuur : ca. 280 C (waarbij het damp-lucht mengsel ontbrandt op een heet oppervlak) Explosieve damp-lucht mengsels : Laagste explosiegrens : 1,4 Vol% = 41 g/m³ Hoogste explosiegrens : 7,8 Vol% = 240 g/m³ (Verdampingssnelheid bij 20 C - 30 C > 2,4 kg/h per m² oppervlakte) Damp heeft een hogere dichtheid dan lucht! Gemakkelijk opbouwen van elektrische lading Zeer licht ontvlambaar 8
Pentaan: Beschermende Maatregelen Voorkom een explosieve lucht (voornaamste maatregel) Niet hanteren in open lucht maar in gesloten ruimte. Gecontrolleerde ventilatie. Genereer een inerte lucht met stikstof. Vermijd bronnen van ontbranding (bijkomende maatregel) Machines beschermen tegen explosie (in cabine opsluiten, geen vonken, geen hete oppervlakten). Vermijd elektrische vonken (geen plastieke containers). 9
Pentaan: Bij een Voorval / Alarm In geval van gemorste stof of bij alarm Blijf kalm Stop gebruik van pentaan, vermijd bronnen van ontbranding Verhoog de ventilatie Stop de lekkage Bedek de gemorste stof met een absorberend middel Autonoom functionerend ademhalingsapparaat bij onvoldoende ventilatie Beschermende kleding Blusmateriaal : CO2, schuim, poeder; geen water! 10
Pentaan: Gebruik Pentaan is zeer licht ontvlambaar en kan explosieve mengsels met lucht veroorzaken Vermijd elke ontstekingsbron Zorg ervoor dat er zich geen statische elektriciteit kan opbouwen Controleer de hoeveelheid pentaan in de lucht; denk eraan dat pentaan zwaarder is dan lucht 11
ISOPA PRODUCT STEWARDSHIP PROGRAMMA Walk the Talk Katalysatoren 12
Katalysatoren Katalysatoren kunnen corrosief, irriterend en ontvlambaar zijn en kunnen overgevoeligheid veroorzaken Symptomen van blootstelling zijn o.a. brandwonden, zwelling, jeuk, roodheid en wazig zicht Gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen wanneer u werkt met katalysatoren en bestanddelen van polyol formulaties 13
ISOPA PRODUCT STEWARDSHIP PROGRAMMA Walk the Talk Methyl Isocyanaten 14
Monoisocyanaten en Diisocyanaten Monoisocyanaten worden voor verschillende toepassingen gebruikt maar niet voor polyurethanen Bv, methyl isocyanaat wordt gebruikt voor pesticiden en insecticiden Alle polyurethanen worden gemaakt met diisocyanaten zoals MDI of TDI 15
Monoisocyanaten en Diisocyanaten Monoisocyanaten worden voor verschillende toepassingen gebruikt maar niet voor polyurethanen Bv, methyl isocyanaat wordt gebruikt voor pesticiden en insecticiden Methyl isocyanaat wordt niet gebruikt voor Alle polyurethanen het worden maken van gemaakt polyurethanen met diisocyanaten zoals MDI of TDI 16
Disclaimer Disclaimer voor extern document Hoewel ISOPA en haar leden elke inspanning verrichten om nauwkeurige en betrouwbare informatie in goed vertrouwen op basis van de beste momenteel beschikbare informatie te verstrekken, dient de gebruiker er op zijn eigen risico op te vertrouwen. Er worden geen voorstellingen of garanties gegeven ten aanzien van de volledigheid, nauwkeurigheid of betrouwbaarheid ervan. Noch ISOPA, noch enig bedrijf dat aan ISOPA deelneemt, aanvaardt aansprakelijkheid voor schade van welke aard dan ook die voortkomt uit het gebruik van en het vertrouwen op de informatie. 17
ISOPA PRODUCT STEWARDSHIP PROGRAMMA WALK THE TALK RICHTLIJNEN VOOR SPREKERS BIJKOMENDE MODULE Leg uit dat deze korte modules bedoeld zijn om milieu-, gezondheids- en veiligheidspunten en het veilig gebruik van andere chemicaliën in de fabriek te bespreken. Wij bieden geen volledige training aan i.v.m. het gebruik van deze chemicaliën. Indien dit nog niet gebeurd is stel Uzelf voor vooraleer de presentatie/dialoog aanvangt en leg uit dat U getraind bent om deze presentatie te doen. Vraag daarna aan alle aanwezigen om zichzelf voor te stellen naam en wat hun funktie is in de fabriek. Ter herinnering er zal meer geleerd en opgepikt worden als er een dialoog onstaat, met andere woorden, het is niet de bedoeling dat de spreker altijd aan het woord is. We leren allen bij door ervaringen te delen met elkaar. Gelieve ook naar de disclaimer te verwijzen op de laatste dia. DEEL 1 Methyleenchloride DIA #1 Methyleenchloride is een nuttig blaasmiddel voor zacht schuim en heeft het voordeel van een laag ozon-aantastend vermogen (ODP MeCl2 = 0.02; ter vergelijking ODP 141B = 0.11; ODP R11 = 1) en van een zeer laag broeikaspotentieel (GWP MeCl2 = 9; ter vergelijking: GWP CO2 = 1; GWP 141B = 630; GWP R11 = 4000). Het is een kleurloze vluchtige vloeistof met een zachte, etherische geur. Het is enkel ontvlambaar bij hoge concentraties van damp in lucht. Alhoewel methyleenchloride niet geklasseerd is als giftig, dient men het steeds met zorg en onder geschikte condities te gebruiken. (zie later in de presentatie) 1
DIA #2 Het doel van deze slide is om mensen bewust te maken van de classificatie van methyleenchloride, niet om mensen af te schrikken. Methyleenchloride kan carcinogeen zijn, daar het gelinkt wordt met long-, lever- en alvleesklierkanker bij proefdieren. 2
DIA #3 Methyleenchloride is de minst toxische van alle eenvoudige chloorkoolwaterstoffen, maar zeker niet zonder gezondheidsrisico s, want door zijn hoge vluchtigheid is er een acuut gevaar bij inademing. Daarenboven kan methyleenchloride door ons lichaam worden omgezet tot koolstofmonoxide. Een persoon die kleinere hoeveelheden methyleenchloride inademt, kan minder aandachtig worden en minder precies in handelingen die oog- en hand coördinatie vereisen, waardoor ongelukken kunnen gebeuren. Langdurige aanraking met de huid kan er toe leiden dat methyleenchloride het vetweefsel in de huid begint op te lossen, wat leidt tot irritatie en chemische brandwonden. Geur is geen goede indicatie voor blootstelling aan methyleenchloride. De geurdrempel bedraagt 250 ppm, wat tien keer hoger is als de OSHA PEL (25 ppm). 3
DIA #4 De belangrijkste maatregelen voor een veilig gebruik zijn: Het vermijden van overmatig contact en het voorkomen van elk vorm van ontbinding van methyleenchloride. Verwijs naar het veilig werken met isocyanaten (TDI) 4
DIA #5 Blootstelling is het meest waarschijnlijk als methyleenchloride gebruikt wordt als solvent (bij reiniging) of als blaasmiddel voor zacht schuim in de werkruimte. Wanneer het schuim hogere percentage methyleenchloride bevat, kan in de opslagruimte de TLV bereikt worden zonder de geurdrempel te overschrijden, net als bij TDI. 5
ISOPA PRODUCT STEWARDSHIP PROGRAMMA Walk the Talk Pentaan 6 DEEL 2 PENTAAN DIA #6 Pentaan is een zeer nuttig blaasmiddel en heeft als voordeel dat het geen ozonvernietigende eigenschappen heeft en een zeer laag opwarmingspotentieel heeft. Pentaan is echter zeer ontvlambaar. 6
Etiketinformatie voor pentaan CLP Signaalwoord: Gevaar Gevarenaanduidingen: H224 Zeer licht ontvlambare vloeistof en damp H304 Kan dodelijk zijn als de stof bij inslikken in de luchtwegen terechtkomt. H336 Kan slaperigheid of duizeligheid veroorzaken. H411 Giftig voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen EUH066 Herhaalde blootstelling kan een droge of een gebarsten huid veroorzaken Voorzorgsmaatregelen Volg de voorzorgsmaatregelen en de productetikettering in het (e)sds van de leverancier DSD Signaalwoord: Schadelijk R-zinnen: R12 Zeer licht ontvlambaar R65 Schadelijk. Kan longschade veroorzaken na verslikken R66 Herhaalde blootstelling kan een droge of gebarsten huid veroorzaken R67 Dampen kunnen slaperigheid en duizeligheid veroorzaken R51/53 Giftig voor in het water levende organismen. Kan in het aquatisch milieu op lange termijn schadelijke effecten veroorzaken S-zinnen Volg de veiligheidsaanbevelingen en de productetikettering in het (e)sds van de leverancier. Aanvullende gevarenindicatie gerelateerd aan cyclopentaan en gemengde producten, zie het (e)sds van de leverancier 7
Pentaan: Gevaarlijke Eigenschappen Vlampunt : -40 C to - 20 C (de laagste temperatuur waarbij vloeistof voldoende damp vrijlaat om te ontbranden) Zelfontbrandingstemperatuur : ca. 280 C (waarbij het damp-lucht mengsel ontbrandt op een heet oppervlak) Explosieve damp-lucht mengsels : Laagste explosiegrens : 1,4 Vol% = 41 g/m³ Hoogste explosiegrens : 7,8 Vol% = 240 g/m³ (Verdampingssnelheid bij 20 C - 30 C > 2,4 kg/h per m² oppervlakte) Damp heeft een hogere dichtheid dan lucht! Gemakkelijk opbouwen van elektrische lading Zeer licht ontvlambaar 8 DIA #7 Pentaan is zeer ontvlambaar vanwege : Laag vlampunt en Wanneer gemengd met lucht zal het gemakkelijk explosieve mengsels vormen. 8
Pentaan: Beschermende Maatregelen Voorkom een explosieve lucht (voornaamste maatregel) Niet hanteren in open lucht maar in gesloten ruimte. Gecontrolleerde ventilatie. Genereer een inerte lucht met stikstof. Vermijd bronnen van ontbranding (bijkomende maatregel) Machines beschermen tegen explosie (in cabine opsluiten, geen vonken, geen hete oppervlakten). Vermijd elektrische vonken (geen plastieke containers). 9 DIA #8 Hoofdzaak voor een veilig gebruik is het vermijden van explosieve mengsels met lucht EN bronnen van ontbranding. 9
Pentaan: Bij een Voorval / Alarm In geval van gemorste stof of bij alarm Blijf kalm Stop gebruik van pentaan, vermijd bronnen van ontbranding Verhoog de ventilatie Stop de lekkage Bedek de gemorste stof met een absorberend middel Autonoom functionerend ademhalingsapparaat bij onvoldoende ventilatie Beschermende kleding Blusmateriaal : CO2, schuim, poeder; geen water! 10 DIA #9 Blijf altijd kalm en volg de getoonde maatregelen indien veiligheidslimieten van pentaan overschreden worden of bij het morsen. Verschillende van deze maatregelen/stappen zijn hetzelfde als bij het morsen van MDI, maar pentaan is veel vlugger ontvlambaar. GEBRUIK GEEN WATER als brandblussend materiaal. 10
Pentaan: Gebruik Pentaan is zeer licht ontvlambaar en kan explosieve mengsels met lucht veroorzaken Vermijd elke ontstekingsbron Zorg ervoor dat er zich geen statische elektriciteit kan opbouwen Controleer de hoeveelheid pentaan in de lucht; denk eraan dat pentaan zwaarder is dan lucht 11 DIA #10 Samenvatting van voorzorgsmaatregelen te volgen bij het gebruik van pentaan : Veilig gebruik van pentaan hangt af van de beschikbaarheid van machines ter plaatse EN het juiste gebruik ervan Het is ook belangrijk te weten hoeveel pentaan er aanwezig is in de lucht. 11
ISOPA PRODUCT STEWARDSHIP PROGRAMMA Walk the Talk Katalysatoren 12 DEEL 3 KATALYSATOREN DIA #11 Katalysatoren worden gebruikt in polyol formulaties om de snelheid van de polyurethaan reactie te controleren. Zoals bij andere chemicaliën, moeten er maatregelen gevolgd worden zodat deze op een veilige manier kunnen gebruikt worden. 12
Katalysatoren Katalysatoren kunnen corrosief, irriterend en ontvlambaar zijn en kunnen overgevoeligheid veroorzaken Symptomen van blootstelling zijn o.a. brandwonden, zwelling, jeuk, roodheid en wazig zicht Gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen wanneer u werkt met katalysatoren en bestanddelen van polyol formulaties 13 DIA #12 Er zijn verschillende katalysatoren types en U moet altijd voorzorgsmaatregelen nemen, vooral bij het maken van formulaties. Gebruik altijd de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen wanneer u werkt met katalysatoren. 13
ISOPA PRODUCT STEWARDSHIP PROGRAMMA Walk the Talk Methyl Isocyanaten 14 DEEL 4 METHYL ISOCYANATEN (Gebruik vergelijkingen tussen MDI of TDI zoals nodig) DIA #13 Er worden heel veel vragen gesteld aan ons over methyl isocyanaat (MIC) en of dit hetzelfde is als MDI of TDI. 14
Monoisocyanaten en Diisocyanaten Monoisocyanaten worden voor verschillende toepassingen gebruikt maar niet voor polyurethanen Bv, methyl isocyanaat wordt gebruikt voor pesticiden en insecticiden Alle polyurethanen worden gemaakt met diisocyanaten zoals MDI of TDI 15 DIA #14 15
Monoisocyanaten en Diisocyanaten Monoisocyanaten worden voor verschillende toepassingen gebruikt maar niet voor polyurethanen Bv, methyl isocyanaat wordt gebruikt voor pesticiden en insecticiden Methyl isocyanaat wordt niet gebruikt voor Alle polyurethanen het worden maken van gemaakt polyurethanen met diisocyanaten zoals MDI of TDI 16 DIA #16 16
Disclaimer Disclaimer voor extern document Hoewel ISOPA en haar leden elke inspanning verrichten om nauwkeurige en betrouwbare informatie in goed vertrouwen op basis van de beste momenteel beschikbare informatie te verstrekken, dient de gebruiker er op zijn eigen risico op te vertrouwen. Er worden geen voorstellingen of garanties gegeven ten aanzien van de volledigheid, nauwkeurigheid of betrouwbaarheid ervan. Noch ISOPA, noch enig bedrijf dat aan ISOPA deelneemt, aanvaardt aansprakelijkheid voor schade van welke aard dan ook die voortkomt uit het gebruik van en het vertrouwen op de informatie. 17 DIA #16 Disclaimer 17