STRUINROUTE 4 Versie: 15 Augustus 2017 Op de Stuwwallen tussen Nijmegen & Groesbeek Op de stuwwallen tussen Nijmegen en Groesbeek Over Duivelsberg en door Boswachterij Groesbeek Door: Frans Sijben - Nijmegen In het algemeen krijgt het Noorden van de provincie van Limburg te weinig aandacht. Dat geldt ook voor het natuurschoon dat daar te bewonderen is. Met deze wandelroute kom je door de natuur van de Gelderse buurgemeenten van Mook en Molenhoek. Het is een zwerftocht tussen Berg en Dal, Beek, Ubbergen en Groesbeek. Je trekt over de stuwwallen: een overblijfsel van de ijstijden. Dat betekent: paden op en af. Onderweg veel bos maar ook platteland. Beek laat zijn culturele rijkdommen zien. Groesbeek herinnert met de erebegraafplaats aan de tweede wereldoorlog. Neem de tijd voor dit Gelders avontuur en maak er een mooie dag van. Struinroute 4: Op de stuwwal tussen Nijmegen en Groesbeek 1
Het startpunt Berg en Dal - OUDE KLEEFSE BAAN - bij ingang pretpark Tivoli. Dit ligt tegenover pannenkoekenrestaurant De Heksendans. Openbaar Vervoer: Met trein naar Centraal Station Nijmegen. Dan met bus BRENG lijn 8 naar Berg- en Dal. Halte: de Hamert. Loop over rechter trottoir de Oude Kleefse Baan omhoog rechtdoor op rotonde tot bij de ingang van pretpark Tivoli. Met de auto: A73 tot einde: rechtsaf op knooppunt Neerbosch. Zo rij je Nijmegen in. Dan alsmaar rechtdoor: op rotonde 1 e afslag S100 verder rechtdoor ook op rotonde Heilig Landstichting. Linksaf op T-splitsing: richting Berg en Dal. Op rotonde 1 e rechts. Meteen daarna komt rechterkant pretpark Tivoli. Parkeer links van de weg. De samenstelling van de route De route is 19 kilometer lang. TIP: Controleer een dag voor uw vertrek op de website Struinbulletin of de routebeschrijving aangepast is vanwege obstakels. Dit voorkomt onnodige hindernissen tijdens uw wandeling. Startpunt: Tivoli - Berg en Dal: Struinroute 4: Op de stuwwal tussen Nijmegen en Groesbeek 2
Struinroute 4: Op de stuwwal tussen Nijmegen en Groesbeek 3
De Route HET STRUINBULLETIN Van Pretpark Tivoli naar Canadian Cemetery Zevenheuvelenweg (afstand: 6 kilometer) Berg en Dal was tot voor kort onderdeel van de gemeente Groesbeek. Door fusie is sinds 2016 de grote gemeente Berg en Dal ontstaan: Beek-Ubbergen, Groesbeek, Millingen, Ooij. Berg en Dal was eind 19 e en 20 e eeuw landelijk een bekende toeristische trekpleister. Deze dorpskern heeft nog hotels uit die tijd. Vroeger was er zelfs een bergspoor naar Nijmegen. geweest. Nu biedt de kern Berg en Dal naast prettig wonen recreatieve voorzieningen. Pretpark Tivoli is een overblijfsel uit dat verleden. Het park is open van Pasen tot de herfstvakantie. Met rug naar pretpark rechtsaf. Langs restaurant bergafwaarts gemeente Berg en Dal weer uit. Rechtsaf klinkerweg in: richting HOLTHURNSE HOF. Tussen wijngaard en velden bergafwaarts. De weg maakt een scherpe bocht naar links. Dan maakt u de rechte hoek naar rechts: langs de vakantieappartementen omlaag. Het pad gaat over in een graspaadje. Volg dit paadje tot aan de bocht van de asfaltweg. Rechtsaf over asfaltweg omhoog langs het oude huis- verder tussen parkeerplaatsen (linker zijde) en grasveld (rechterzijde). Op 3-sprong vóór witte huis linksaf: een verharde weg die al snel overgaat in een grindweg. Volgende 3-sprong rechtdoor: langs een heg (links) tussen 2 weilanden door. Tegenover 1 e huis (nummer 4 rechterkant) linksaf: achter het laatste schuurtje over bospad laan omlaag. Rechtdoor omlaag over bospad tot voor een weiland. Maak hier bocht naar rechts en verlaat na 10 meter tussen witte paaltjes het terrein van de Holthurnse Hof. Na 5 meter op T-splitsing rechtsaf: kronkelig pad door het dal. Negeer zijpad van rechts en ook 1e pad van links. Stijg met brede bospad bergopwaarts tot bij de volgende 3-sprong: linksaf dennenbos in. Volgende 3-sprong rechtsaf (=rechtdoor): een bospad tussen beuken (links) en eiken (rechts). Op T- splitsing rechtsaf: smal bospad tussen dennen en eiken. Volgende T-splitsing linksaf: brede beukenlaan omlaag tot beneden in het dal. Voordat het pad weer begint aan de klim: rechtsaf door vlakke beukenlaan. Maak de bocht naar links; volg het bospad omhoog. Op T-splitsing rechtsaf: heuvelopwaarts door laan. Maak hogerop de bocht naar links. Bovengekomen langs het weiland (linkerkant) rechtdoor verder. Eerste 3-sprong rechtdoor: langs weiland door eikenlaan. Volgende 3- sprong:met bocht rechtsaf. Langs huis met schuur (aan uw rechterkant) rechtdoor door bomenlaan tot aan kruisende asfaltweg: de Zevenheuvelenweg. Steek straat over. Aan overkant rechtsaf: over dalend fietspad. Eerste zijweg linksaf: asfaltweg. Bij eerste huis (wit; aan de linkerkant) rechtsaf: grindweg. Bij schuur zijweg linksaf: veldweg. Op T- splitsing linksaf: grindweg tussen weiland (linkerzijde) en gebouw van camping De But (rechterzijde). OVERSTAP 12 (naar STRUIN 12 Groesbeekse Bos en Landgoed Mokerheide). Volg in STRUIN 12 de route vanaf INSTAP 4. Vanaf de start van deze struinroute loop je op Groesbeekse grond. Groesbeek is rond 1000 na Christus ontstaan als een heerlijkheid van de Duitse Keizers. De Heren van Groesbeek hadden in het dorp hun eigen kasteel. Groesbeek heeft ongeveer 1000 ha bos. Op deze wandeling maak je kennis met gebieden van boswachterij Groesbeek. Natuurgenot, kamperen en wandelen: drie zaken die je in Groesbeek volop kunt doen. Er zijn veel campings; de But is er een van. Door al dat natuurschoon zijn er veel wandelroutes in de omgeving van Groesbeek.. Inmiddels zijn er zes wandelboekjes: 5 met de naam Wandelen in Groesbeek en het 6 e met de titel Groesbeek: wandelen door natuur en cultuur. De boekjes koop je bij VVV Nijmegen en in j de musea van Groesbeek. Achter weiland linksaf: zandweg langs bosrand. Meteen daarna op 3-sprong rechtsaf: een breed pad het bos in. Volg dit bospad - negeer alle zijwegen - langs de mini-camping (linkerzijde). Maak verderop met de brede bosweg de bocht naar rechts. Achter het sparrenbos (aan de linkerkant) scherp naar links: bosweg. Volg deze bosweg tot voorbij de bosrand. Dan verder over de zandweg tussen velden van de golfbaan. Tot aan de kruisende asfaltweg. Je bent weer aan de Zevenheuvelenweg. Struinroute 4: Op de stuwwal tussen Nijmegen en Groesbeek 4
TIP: Bezoek de Canadese Erebegraafplaats van Groesbeek. Ga daarvoor rechtsaf over het fietspad omhoog. Na 150 meter linksaf: oversteken naar parkeerplaats en ingang van de begraafplaats. De begraafplaats is een blijvende herinnering aan de Canadese soldaten die voor de bevrijding van Nederland in de winter van 1944 op 1945 hun leven hebben gelaten. Na je bezoek - aan overkant van de Zevenheuvelenweg - weer over fietspad omlaag terug tot bij de veldweg. Van de erebegraafplaats naar pannenkoekenrestaurant De Duivelsberg (Afstand: 4 kilometer) Steek Zevenheuvelenweg over. Aan overkant rechtdoor: over zandweg tussen weiland (links) en akkers (rechts). Aan je rechterkant zie je de Canadese begraafplaats. Op T-splitsing rechtsaf: brede zandweg tussen bosrand (aan de linkerkant) en velden (aan de rechterkant). Sla 1 e bospad in naar links. Volg deze zandweg door bos en daarna tussen bosrand (rechterkant) en velden (links). Op T- splitsing linksaf: brede veldweg bergafwaarts. Maak rechte hoek naar rechts en dan een naar links. Verder over zandweg omlaag. Negeer 1 e zijweg van links. Op T-splitsing (Hogewald) linksaf: zandweg met de naam Voermansdaol (met aan uw rechterkant weiland). Hogerop gaat de brede veldweg over in een omhooggaand smal paadje langs een bosschage (rechterkant). Op 4-sprong in bos rechtsaf: over een stijgend bospad. Maak de bocht naar links. U heeft nog even velden aan uw rechterkant. Iets verder naar rechts ligt de Holdeurn. Tussen 75 en 150 na Christus was dit gebied in Europa bekend door zijn pottenbakkerij. In de Holdeurn had het Romeinse leger een oven voor stenen, pannen maar ook voor uiterst fijne en luxe potten. Het meest bekend zijn de producten van het tiende legioen Gemina. De koopwaar ging naar alle uithoeken van het Romeinse Rijk. Het vervoer ging over Waal en Rijn. Op 4-sprong achter weiland rechtsaf: dalende veldweg tussen de bosrand (linkerkant) en akkers (rechterkant). Vóór het begin van een bomenlaan linksaf: pad dat omhoog gaat langs akkers met een bocht naar links. Tussen bos (linkerkant) en akkers (rechterkant) omhoog tot op een splitsing: hier rechtsaf. Meteen daarna rechts aanhouden. Maak de bocht naar links en daal en stijg met het pad door beukenbos.... INSTAP 12... Op T-splitsing rechtsaf: een bospad. Na de akker (aan rechterkant) op 3-sprong linksaf: een smal bospaadje dat al snel daalt. Op T-splitsing in het bos rechtsaf. Vervolgens op 3-sprong linksaf: een bospaadje omlaag. Steek de drukke asfaltweg over. Aan overkant rechtsaf over de parkeerstrook. Bij het einde daarvan - voor het infobord N70 langs bord Duivelsberg het bos weer in. Het natuurbeschermingsjaar 1970 heeft een bijzonder resultaat opgeleverd: een wandelroute over de stuwwal tussen Ubbergen en Berg en Dal. De wandeling is 20 kilometer lang; aangegeven door groene paaltjes met het logo N70. Voor Nederland een bijzondere wandeling omdat je 8 heuvels beklimt met hoogteverschillen tot 70 meter. Vanaf deze bergen heb je fraai uitzicht op de polders Ooij en Duffelt. De wandelroute is te koop bij VVV-kantoren in de regio. Daar krijg je ook informatie over bezienswaardigheden onderweg. Na de slagboom rechtsaf op twee 3-sprongen achter elkaar: het pad van de groene N70 paaltjes. Tussen houten hekken het stijgend pad door het bos. ingaand. Boven op de heuvel een bocht naar links. Het pad daalt iets. Vóór de Duitse akker de bocht naar links: langs grenspaal 634 door het bos en daarna tussen weiland en akker. Op T-splitsing bij grenspaal 635 linksaf: een geleidelijk stijgend pad langs de bosrand. Hou boven op 3-sprong links aan en maak de bocht naar links. Op T-splitsing met brede boomlaan rechtsaf: de brede zandweg door laan omhoog tot bij Pannenkoekenrestaurant De Duivelsberg. Aan rechterkant staat het informatiebord LINGEPAD bij de parkeerplaatsen in bos. De Lingeroute is een Lange Afstand Wandeling (LAW) waarvan de route aangeven wordt met roodwitte paaltjes. Het Lingepad loopt van Leerdam naar de Duitse grens en is 98 kilometer lang. Struinroute 4: Op de stuwwal tussen Nijmegen en Groesbeek 5
Van pannenkoekrestaurant via Duivelsberg omlaag naar Beek (Afstand: 1 kilometer) Steek bij de ingang van het restaurant de bosweg over naar de parkeerplaats in het bos. Loop even verder tot bij het einde van de parkeerplaats. Voorbij de houten slagboom op de 3-sprong linksaf: iets omhoog (rode paaltjesroute). Meteen daarna op volgende 3-sprong rechtdoor. Loop verder tot bij 4- sprong vóór de trappen bij de heuvel. Ga trappen omhoog. Boven geniet je van het uitzicht. Dan aan de overkant weer de trappen omlaag. Op de Duivelsberg sta je op een oude motte: een kunstmatig opgeworpen heuvel uit de vroege middeleeuwen. In 1117 was sprake van een torenburcht Mergelpe. Tussen 700 tot 1200 na Christus beschermt de motte omwonenden tegen aanvallers. Bij onraad trokken mensen zich terug op de motte. De voet van de heuvel had ter bescherming een ring van ondoordringbare houten palen en struiken (een palissade). In 2001 heeft Staatsbosbeheer op de heuvel alle bomen en struiken weggehaald. Daardoor kun je de grote en kleine motte weer goed zien. Op de Duivelsberg heb je een prachtig uitzicht: links de bossen richting Berg en Dal (ons eindpunt); rechts het Duitse Zyfflich en Kranenburg. Beneden linksaf: bospad om de Duivelsberg heen. Op 3-sprong scherp rechtsaf: een sterk dalend pad. Maak helemaal beneden de bocht naar links. Via een bruggetje over een beekje. Dan daarachter op 3-sprong rechtsaf: via trappetjes naar een asfaltweg. U bent nu in Beek. Steek de rijkstraatweg recht over. Aan overkant over het fietspad rechtdoor tot aan de drukke rijksweg van Nijmegen naar Kleef. Via Duitsland een rondje langs het Wylerbergmeer (Afstand: 2,5 kilometer) Steek rijksweg over. Aan overkant verder over fietspad met een bocht naar rechts. Bij het einde van het hek linksaf: door klaphekje. Volg het paadje daarachter tussen grote waterplas (rechterkant en bos (links). Halverwege de plas komt grenspaal 640. Maak met het pad de bocht naar rechts en dan verder tussen twee waterplassen door. Steek met de witte brug de waterplas over. Aan de overkant linksaf: paadje langs de waterplas (linkerkant). Rechtdoor tot vóór een talud. Dan rechtsaf: over zandweg tussen talud (links) en weiland (rechts). Langs een zitbank. Op T-splitsing linksaf: veldweg langs grenspaal 641A. Maak verderop bocht naar rechts. Dan verder langs de sloot (linkerkant). Op T-splitsing linksaf : over asfaltweg. Meteen daarna bruggetje over. Maak bocht naar rechts. Vóór volgende brug linksaf: tussen ijzeren hekken Recreatiegebied Wylerbergmeer in. Vóór het Wylermeer linksaf: over het gras langs het water (rechterkant. Loop over een smal pad verder: door het bos. Na een bocht naar rechts verder over het brede pad met een sloot aan de linkerkant. Verderop tussen twee waterplassen door. Bij het einde van het pad linksaf: door een opening in het ijzeren hek. Dan rechtsaf: door een klapdeurtje het recreatiegebied uit. Dan rechtsaf over het fietspad tot aan de drukke rijksweg. Steek deze weer over; ga verder over het fietspad en steek ook de volgende asfaltweg over. Aan overkant de houten trappen omhoog. Daarachter op 3-sprong rechtsaf (=rechtdoor) via de rode paaltjesroute. Naar het bronrijke plaatsje Beek (Afstand: 2,5 kilometer) Ga op T-splitsing linksaf: brede grindweg. Meteen rechtsaf: het bospad schuin omhoog (groene N70 paaltjes). Voorbij de houten hekken verder omhoog door een soort holle weg. Boven verder over zandweg tussen bosrand (links) en akkers (rechts). Volg deze brede zandweg verder met een bocht naar rechts en een naar links. Na klapdeurtje op T-splitsing rechtsaf: door volgende klapdeurtje. Dan omlaag over de brede grindweg langs de ingang (rechterkant) van stichting Nederlands Cultuurlandschappen waar ook SOVON, stichting waarde en Stichting DAS en BOOM zijn gevestigd. De stichting waarde werkt aan het herstellen van traditionele natuurlijke elementen in het landschap. In de omgeving van Beek worden bijvoorbeeld de traditionele vlechtheggen weer gemaakt. De stichting werkt landelijk. Meer informatie vindt u op www.heggen.nl Struinroute 4: Op de stuwwal tussen Nijmegen en Groesbeek 6
Das & Boom is bekend als de vereniging die gestreden heeft voor de bescherming van de Korenwolf (veldhamster) bij de aanleg van het grensoverschrijdende bedrijvenpark AVANTIS HEERLEN-AKEN. Het informatiecentrum heeft een madurodas : een nagebouwde ondergrondse dassenburcht waar je het onzichtbare leven van de das kunt ontdekken. Ook is er op het terrein een opvang voor echte dassen. Deze kun je ook bekijken. Daarnaast zie je in de tuin een voorbeeld van het typische cultuurlandschap van elke provincie. Voorzitter Jaap Dirkmaat houdt de vereniging Das & Boom zeer actief. Samen met Geert van Moll schreef hij de roman Greven, de lotgenoten van een dassenvolk : een boek over het leven van de das met verhalen over verschillende bewoners van dassenburchten in de omgeving van Nijmegen tussen 1840 en 1990. Het Informatiecentrum is open elke woensdag en zondag. Daal verder af. Sla linksaf: veldweg met (rechterzijde) informatiebord Duivelsberg. Na 20 meter links aanhouden: dus niet omhoog naar bordje Duivelsberg. Volg deze veldweg tussen bos (linkerzijde) en vlechtheg vóór weiland (rechterkant). Maak bij het bankje met het pad de haakse bocht naar rechts. Dan weer klimmen: het bos in. Ga op eind tussen houten hekken door. Op 4-sprong verder via het middelste pad (= 2 e pad van rechts): nog steeds de N70 route. Op volgende 4-sprong rechtsaf: bospad omlaag naar een huis beneden. Na een bocht naar links trappen af. Op T-splitsing rechtsaf: asfaltweg omlaag langs huisnummer 13. Volg deze weg tussen huizen tot in het plaatsje Beek. U bent in de vroegere Rijksheerlijkheid Ubbergen-Beek. Een dorp aan en deels op een stuwwal. Deze stuwwal is gevormd tijdens de voorlaatste ijstijd: 200.000 jaar geleden. Deze ligt tussen Nijmegen en Duitse Wyler en gaat via Groesbeek, Mook en Plasmolen naar Gennep. Steek beneden de Rijksstraatweg over. Aan overkant linksaf verder via het trottoir. Verder langs (aan linkerkant) de afslag Berg en Dal en Groesbeek. Op die hoek ligt ook het historische gebouw van de Gemeentelijke Elektriciteitswerken. Nu zit daar het VVV-kantoor van Beek. Loop verder Rijksstraat af. Ook nog (aan rechterkant) langs Hotel Restaurant SPIJKER. Loop - na een eventueel bezoek aan het terras - nog even verder tot aan de 1 e zijstraat van links. Zegt u Beek dan zegt u water. Dit komt volop uit de stuwwal. De naam ontleent Beek aan de vele beken die in de stuwwal ontspringen. Daarvan hebben de Beekenaren al vroeg dankbaar gebruik gemaakt door er in 19 e en 20 e eeuw wasserijen te vestigen. Beek heeft dus zijn brood verdiend met de was van rijke families uit Nijmegen. Nu is Beek een beetje vergane glorie. Vanuit Beek door de bossen terug naar Tivoli (Afstand: 3 kilometer) Beek heeft twee kerken. De grote Rooms Katholieke kerk (St. Bartholomeus) in 1891 in neoclassicistische en neorenaissancestijl verbouwd. De kerk is bekend vanwege zijn interieur en gerestaureerd Lindsenorgel, waarmee regelmatig concerten gegeven worden. Tegenover staat het kleine Nederlands hervormde kerkje; pas gerestaureerd. Met een éénbeukig schip is het rond 1650 gebouwd. De toren is Romaans en dus veel ouder: uit ongeveer 1100-1200 na Christus. Maak hier even een pauze. Er is genoeg uit het verleden te zien in het oude centrum van Beek. Even eten en of drinken kan volop rondom de kerkheuvel. Bijvoorbeeld bij Spijker. Ga zijweg in naar links: de Kerkberg omhoog tussen oude kerkje (links) en huizen (rechts). Vóór de grote kerk rechtsaf : Kerkberg omhoog. Dan weg naar links: De Geest. Maak met De Geest de haakse bocht naar rechts. Dan rechtdoor - langs vroegere patronaatgebouw Sint Antonius (linkerkant) en verder door pas nieuwe straat met huizen. Op T-splitsing vóór bordje Heerlijkheid Beek linksaf: bospaadje. Na een bocht naar rechts trappen af bruggetje over dan weer trappen omhoog. Volg het bospaadje met trappen. Boven op T-splitsing linksaf: brede bosweg. Maak bocht naar links (vóór de trappen) en loop langs de Kabouterboom (rechterkant). Aan de N70 staat deze reusachtige bejaarde kastanjeboom. Hij is bijna 450 jaar oud en heeft een omtrek van 8,5 meter. Romeinen zouden de tamme kastanjeboom in Limburg en Gelderland hebben ingevoerd. Struinroute 4: Op de stuwwal tussen Nijmegen en Groesbeek 7
Op T-splitsing linksaf: bospad dat uitkomt aan de bocht van een asfaltweg (Oude Holleweg). Linksaf asfaltweg omlaag. Op de kruising linksaf: even Nieuwe Holleweg af. Meteen rechtsaf: Elzenweg. In de bocht naar links paadje RECHTSaf. Trappen omhoog. Boven asfaltweg schuin oversteken naar rechts. Aan overkant linksaf: trappenpad op. Maak de bocht naar rechts en ga verder omhoog: parallel aan de weg. Volg dit pad tot boven. Loop tussen houten hekken door. Op asfaltweg linksaf: de Oosterbergweg. Maak verderop de bocht naar rechts. Tegenover het einde van een houten tuinafscheiding (rechterkant) linksaf: een trappen omlaag.. Maak de bocht naar rechts en volg het pad langs het groene metalen hek. Met een bocht naar links verder omlaag. Steek asfaltweg bij oversteekplaats over. Aan overkant linksaf over de stoep. Vóór het tuinhek van het 1e huis rechtsaf: trappen omlaag. Beneden bij de houten wegwijzer op T-splitsing rechtsaf: tussen weiland en bosrand. Verderop achter het weiland op 4-sprong linksaf: pad tussen weiland (links) en bos(rechts). Maak bij het einde van het weiland de bocht naar rechts. Door het bos stijgt het pad geleidelijk. Negeer alle zijwegen alsmaar omhoog. Vóórafgaande aan de finish van deze struinroute éérst nog een steile klim: met enkele bochten de boshelling omhoog. Boven op T-splitsing rechtsaf: over brede bosweg. Na de slagboom verder over de grindweg langs huizen. Zo komt u weer terug bij de Oude Kleefse Weg met aan de overkant Tivoli. Dit is het eindpunt van deze struinroute. Vragen of reacties? Open hier het contactformulier Op zoek naar meer struinroutes? http://home.kpn.nl/ms30ms10 Meld routeveranderingen voor lezers Opsteller aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor (de gevolgen van) opgetreden routewijzigingen of voor schade van welke aard dan ook ten gevolge van handelingen of beslissingen gebaseerd op bovenstaande informatie BEFCO 2017 Struinroute 4: Op de stuwwal tussen Nijmegen en Groesbeek 8
Struinroute 4: Op de stuwwal tussen Nijmegen en Groesbeek 9
Struinroute 4: Op de stuwwal tussen Nijmegen en Groesbeek 10