> Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Directie Financieel- Economische Zaken Turfmarkt 147 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj Ons kenmerk 746837 Bijlagen 2 Datum 21 maart 2016 Onderwerp PMJ-ramingen tot en met 2021 Bij beantwoording de datum en ons kenmerk vermelden. Wilt u slechts één zaak in uw brief behandelen. Ieder jaar stelt het Ministerie van VenJ voor de voorjaarsbesluitvorming de zogenaamde PMJ-ramingen op. Met het Prognosemodel Justitiële ketens (PMJ) wordt de ontwikkeling van de capaciteitsbehoefte in de strafrechtelijke, civielrechtelijke en bestuursrechtelijke keten geraamd. Tot nu toe zijn deze ramingen altijd gepubliceerd op Prinsjesdag als onderdeel van de ontwerpbegroting. Tijdens de behandeling van de VenJ-begroting 2016 in uw Kamer heb ik aan het Lid Voordewind toegezegd samen met het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC) te bezien of de PMJ-ramingen eerder aan u beschikbaar gesteld konden worden. Hierbij doe ik, mede namens de Staatssecretaris van VenJ, gestand aan deze toezegging. Reikwijdte en opzet van de PMJ-ramingen De PMJ-ramingen worden gedaan in aantallen producten, zoals gedefinieerd voor het PMJ-model. Voorbeelden daarvan zijn aantallen rechtszaken, aantallen toevoegingen rechtsbijstand en de behoefte aan celcapaciteit. De behoefte aan politie wordt niet geraamd met het PMJ. Dit komt voornamelijk doordat de politie ook andere taken heeft naast die in de strafrechtketen. Dit zijn bijvoorbeeld het verlenen van noodhulp en het bewaken van de openbare orde. Wel worden grootheden geraamd als aantallen geregistreerde misdrijven, ophelderingen en verdachten. De PMJ-ramingen bestaan uit twee delen. Ten eerste wordt door het WODC in samenwerking met de Raad voor de rechtspraak berekend wat de capaciteitsbehoefte in de ketens is bij ongewijzigd beleid, de zogeheten beleidsneutrale raming. Dit gebeurt middels een econometrisch model, waarbij gebruik gemaakt wordt van in het verleden gevonden verbanden tussen externe ontwikkelingen (demografische, economische en maatschappelijke) en ontwikkelingen in de verschillende justitieketens. Ten tweede worden effecten gekwantificeerd van nieuwe wet- en regelgeving evenals andere voorgestelde (beleids-)maatregelen die invloed hebben op de capaciteitsbehoefte, maar waarvan de effecten nog niet geheel zichtbaar zijn in de ervaringscijfers waarmee wordt gerekend voor de neutrale raming. Dit gebeurt door alle ketenpartners in afstemming met elkaar en het WODC. Het gaat Pagina 1 van 6
uitdrukkelijk om zaken die invloed hebben op de capaciteit, oftewel die zorgen dat de behoefte aan een product meer of minder wordt (de kwantiteit of Q ). De beleidsneutrale ramingen en de gekwantificeerde beleidsmaatregelen tezamen zijn de beleidsrijke ramingen. Uitkomsten PMJ-ramingen tot en met 2021 In de bijlagen zijn de geraamde capaciteitsbehoeftes in de drie ketens opgenomen. In bijlage 1 vindt u de beleidsrijke ramingen zoals u ze voorheen vond in het memorie van toelichting van de VenJ-begroting. Het cahier van WODC en de Raad voor de rechtspraak vindt u als bijlage 2 bij deze brief. Dit is dezelfde publicatie die tot vorig jaar steeds in september werd uitgebracht en ook te vinden zal zijn op de website van het WODC (www.wodc.nl). De door het CBS vastgestelde daling van criminaliteit en slachtofferschap die onder andere naar voren komt in de Veiligheidsmonitor 2015 1, ziet u terug in de ramingen van de capaciteitsbehoeftes in de toekomst. Het CBS ziet al meerdere jaren een daling in vier indicatoren op het terrein van criminaliteit en veiligheid (geregistreerde misdrijven, geregistreerde verdachten, slachtofferschap en het onveiligheidsgevoel). De aangiftebereidheid is vergelijkbaar met voorgaande jaren. De prognose is dat het aantal misdrijven en het aantal verdachten dat instroomt in de strafrechtketen daalt met gemiddeld 0,9% per jaar. Dit werkt door in de keten, vooral richting de executie bij de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Analyse van reden dat het voornamelijk effect heeft bij DJI laat zien dat de daling van het aantal verdachten in de keten in de afgelopen jaren (tussen 2012 en 2015) deels gecompenseerd werd, voornamelijk door meer beslissingen tot dagvaarding door het OM. Hierdoor was de daling bij de producten voor OM en Raad voor de rechtspraak niet zo groot. Dat er bij de tenuitvoerlegging in die periode toch een forse afname te zien is, komt ten eerste door een verschuiving in de gehele strafrechtsketen van zwaardere naar lichtere delicten. Ten tweede is een daling in de lengte van opgelegde gevangenisstraffen door rechters waarneembaar. Beide factoren zijn onafhankelijk van elkaar, de kortere straffen doen zich voor bij alle soorten delicten. Al geruime tijd heeft DJI te maken met een substantiële daling van de celbezetting. Ook uit de bijgevoegde ramingen blijkt een verdere daling in de behoefte aan celcapaciteit. Momenteel is sprake van een substantiële leegstand bij DJI in het gevangeniswezen, de justitiële jeugdinrichtingen en bij de vreemdelingenbewaring. Uit de ramingen volgt dat er bij ongewijzigd beleid een capaciteitsoverschot zal ontstaan in 2021 van ongeveer 3.000 plaatsen in het gevangeniswezen/vreemdelingenbewaring en bijna 300 in de jeugdinrichtingen. Het is van belang om er op een verantwoorde wijze voor te zorgen dat de operationele celcapaciteit aansluit bij de geraamde behoefte voor de periode tot en met 2021 en bij de gerechtelijke kaart. Om te voorkomen dat over een lange periode leegstand moet worden gefinancierd wordt door mij bezien welke consequenties de uitkomsten van de PMJ-ramingen zullen hebben en welke maatregelen worden genomen. De Staatssecretaris van VenJ heeft DJI de opdracht gegeven om, indachtig de teruglopende behoefte aan celcapaciteit, een conceptplan te ontwikkelen. 1 http://download.cbs.nl/pdf/veiligheidsmonitor-2015.pdf Pagina 2 van 6
Het is mijn ambitie om een conceptplan met maatregelen voor DJI voor de zomer gereed te hebben. Ik zal het plan ter raadpleging ook voorleggen aan betrokken bestuurders en ketenpartners. Het doel van deze consultatie is om op een zorgvuldige wijze een robuust plan te realiseren en uit te voeren. PMJ en begroting De PMJ-ramingen dienen als input voor de reguliere begrotingsbesluitvorming zoals dat ieder voorjaar plaatsvindt. De vertaling van de ramingen naar de VenJbegroting 2017 komt derhalve aan de orde in de ontwerpbegroting die op Prinsjesdag door de minister van Financiën wordt aangeboden. Uw Kamer zal dan ook uiterlijk op Prinsjesdag worden geïnformeerd over de concrete maatregelen die naar aanleiding van de huidige PMJ-ramingen genomen worden. De Minister van Veiligheid en Justitie, G.A. van der Steur Pagina 3 van 6
Bijlage 1: Beleidsrijke ramingen PMJ tot en met 2021 Strafrechtketen Openbaar Ministerie 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Kantonzaken 116.197 117.018 117.867 118.698 119.024 118.895 Rechtbankzaken 203.049 202.255 195.418 194.536 193.564 192.694 WAHV-zaken: beroep Officier van justitie 357.292 355.681 354.404 356.074 360.971 366.815 Tweede lijn kantonzaken 2.746 2.760 2.770 2.782 2.795 2.803 Tweede lijn rechtbankzaken 17.387 17.359 17.323 17.287 17.253 17.223 Tweede lijn WAHV-zaken 933 933 934 935 936 937 Raad voor de rechtspraak 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Kantonzaken strafrecht 239.773 240.425 240.392 240.466 240.916 241.698 Rechtbankzaken strafrecht 178.235 178.164 177.711 177.248 176.754 176.344 Gerechtshofzaken strafrecht 36.723 36.623 36.551 36.517 36.547 36.644 Hoge Raad 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Cassaties strafzaken 4.131 4.144 4.140 4.135 4.129 4.121 Raad voor rechtsbijstand 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Reguliere straftoevoegingen 79.177 88.541 88.484 88.416 88.335 88.258 Ambtshalve straftoevoegingen 45.191 35.527 35.447 35.352 35.258 35.187 Inverzekeringstellingen 117.451 187.167 186.860 186.627 186.463 186.353 DJI 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Gevangeniswezen 9.259 8.978 8.921 8.766 8.685 8.613 Tbs 1.500 1.379 1.301 1.245 1.204 1.177 Vreemdelingenbewaring 386 377 376 435 563 688 Capaciteit minderjarigen (JJI s) 465 399 358 336 328 320 Gedragsinterventies 1.669 1.651 1.635 1.620 1.604 1.604 CJIB 2016 2017 2018 2019 2020 2021 WAHV-zaken 7.894.023 7.824.566 7.783.639 7.791.046 7.886.442 8.040.171 Landelijk Coördinatiepunt arrestatiebevelen 20.919 20.871 20.826 20.778 20.721 20.664 Ontnemingsmaatregelen 1.556 1.617 1.677 1.736 1.792 1.846 Schadevergoedingsmaatregelen 13.528 13.809 14.086 14.355 14.617 14.874 Geldboetevonnissen (strabis) 67.555 65.067 63.233 61.391 59.529 57.643 Taakstraffen 38.653 38.627 38.601 38.590 38.581 38.569 Strafbeschikking OM en transacties 317.858 314.947 312.109 310.465 311.792 316.183 Pagina 4 van 6
Reclassering (3RO) 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Toezichten (3 niveaus) 18.141 18.176 18.208 18.239 18.276 18.319 Instroom werkstraffen 36.433 36.415 36.398 36.390 36.383 36.375 Uitstroom werkstraffen 39.670 39.644 39.619 39.608 39.599 39.588 Advies totaal 62.094 62.242 62.404 62.575 62.768 62.946 Slachtofferhulp 2016 2017 2018 2019 2020 2021 SHN Verrichte intakes 221.004 221.171 221.364 221.502 221.678 221.829 SHN Verhalen schade 17.009 17.217 17.334 17.364 17.354 17.351 SHN Begeleiding strafproces 9.725 9.843 9.911 9.928 9.922 9.920 Slachtoffer in beeld 1.906 1.911 1.913 1.914 1.914 1.914 Schadefonds Geweldsmisdrijven 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Beslissingen op verzoeken 5.975 5.547 5.260 5.032 4.824 4.619 Behandelde bezwaren 458 458 458 458 458 458 Raad voor de Kinderbescherming (straf) 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Coördinatie taakstraffen 8.058 7.219 7.168 7.317 7.461 7.596 Strafonderzoek LIJ 8.898 8.835 8.789 8.718 8.644 8.583 Strafonderzoek LIJ + aanvulling 3.375 3.340 3.315 3.276 3.237 3.203 Actualisatie straf 1.640 1.654 1.664 1.680 1.697 1.711 Onderzoeken schoolverzuim 3.531 3.654 3.760 3.840 3.893 3.908 Strafonderzoek GBM 125 125 125 125 125 125 Beschermingszaken 14.646 14.139 14.200 14.288 14.373 14.453 Adoptiegerelateerde zaken 1.998 2.051 2.094 2.142 2.189 2.238 Gezag- en omgangszaken 4.960 4.916 4.876 4.818 4.748 4.691 Toetsende taak 11.244 11.244 11.244 11.244 11.244 11.244 Bureau Halt 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Te starten Halt-afdoeningen 16.630 16.693 16.671 16.562 16.438 16.296 Raad voor de strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Instroom beroepszaken 3.902 3.902 3.902 3.901 3.900 3.899 Instroom doorzendingen 306 307 308 308 309 309 Instroom overige zaken 272 273 273 274 274 275 Pagina 5 van 6
Civielrechtelijke keten Raad voor de rechtspraak 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Kantonzaken civiel 868.634 893.201 927.637 970.480 1.016.346 1.067.013 Rechtbankzaken civiel 286.167 284.027 282.785 281.546 279.620 276.985 Gerechtshofzaken civiel 14.007 15.220 15.845 15.949 16.077 16.216 Hoge Raad 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Cassaties in civiele zaken 421 420 418 417 418 420 Raad voor rechtsbijstand 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Toevoegingen civiel recht 233.456 174.756 178.475 182.590 186.540 190.356 Lichte adviestoevoegingen 10.732 5.205 5.585 5.978 6.384 6.805 Bestuursrechtelijke keten Raad voor de rechtspraak 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Rechtbankzaken bestuur 50.581 50.523 48.761 48.615 48.852 49.336 Rechtbankzaken belasting 25.878 23.506 23.770 24.070 24.377 24.692 Gerechtshofzaken belasting 5.235 4.755 4.736 4.754 4.771 4.789 Zaken Centrale Raad van Beroep 8.231 8.350 8.113 8.018 8.084 8.132 Hoge Raad 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Cassaties in bestuurszaken 952 865 861 865 868 871 Raad voor rechtsbijstand 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Toevoegingen bestuursrecht 67.078 55.282 53.622 51.681 52.675 53.473 Toevoegingen asiel 35.327 35.327 25.979 25.979 25.979 25.979 Pagina 6 van 6