Life Science & Technology Bachelor of Science
Waarom Life Science & Technology? In de opleiding Life Science & Technology (LST) bestudeer je de werking en toepassing van de levende cel: de bouwsteen van plant, mens, dier en micro-organisme. Hoe kun je virussen als medicijn laten werken? Hoe kunnen bacteriën schadelijke stoffen in het milieu afbreken? Hoe worden algen omgevormd tot producenten van biobrandstof? Dit zijn typische vragen die je bij de opleiding LST behandeld. Daarvoor is kennis in de werking van de levende cel essentieel. Je leert doorgronden hoe de cel is opgebouwd en hoe processen die zich in de cel afspelen, leiden tot bijvoorbeeld gezondheid of ziekte. Op die manier kunnen toepassingen worden bedacht om de werking van cellen te beïnvloeden. Met kennis in deze processen én inzichten in het besturen en beïnvloeden ervan lever je met LST een belangrijke bijdrage aan een gezonde en schone wereld. LST in Leiden & Delft Profiel & Toelating 3 4 Lees meer over: Opbouw van de bachelor 5 Overzichtschema vakken LST 7 Bereid je voor op de arbeidsmarkt 8 Haal meer uit je studie 10 Voorlichtingsactiviteiten & Contact 11 Fotografie: UFB Photo & Digital, Marc Blommaert, Pim Rusch, Marc de Haan, Thomas Koopman en Guus Schoonewille. Aan deze brochure, die met zorg is samengesteld, kunnen geen rechten worden ontleend. De meest actuele informatie is te vinden op bachelors.universiteitleiden.nl en bsc.tudelft.nl. Augustus 2018
Life Science & Technology in Leiden & Delft LST combineert het beste van twee universiteiten om de kleinste bouwsteen van het leven te bestuderen: de cel. Maak kennis met een levenswetenschappelijke (fundamentele) benadering in Leiden en met toegepast onderzoek in Delft. Veelzijdige studie LST biedt een uniek onderwijsprogramma waar je bètavakken combineert om de cellen van mensen, planten, dieren en micro-organismen vanuit verschillende invalshoeken te bestuderen. Je leert alles over de biologie van de cel, hoe deze in elkaar zit en werkt. Daarnaast leer je hoe je de processen die plaatsvinden in de cel kunt sturen. Je doet kennis en vaardigheden op in de moleculaire en cellulaire biologie maar ook bètavakken als scheikunde, wiskunde en natuurkunde komen aan bod. Dat maakt LST een veelzijdige studie. De combinatie van kennis en vaardigheden uit de verschillende wetenschapsgebieden leer je inzetten in onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe medicijnen, betere voedingsmiddelen en een schonere industrie. Door het multidisciplinaire karakter van de opleiding ben je geschikt om in diverse functies bij verschillende organisaties aan de slag te gaan. Fundamenteel en toegepast LST is een gezamenlijke opleiding van de Universiteit Leiden en de TU Delft. Je profiteert van de gecombineerde kennis en faciliteiten van de twee universiteiten. In Leiden wordt de cel fundamenteel wetenschappelijk bestudeerd. In Delft wordt onderzoek gedaan naar de technologische toepassingen van de levende cel, als basis voor duurzame industriële processen. Voor het ontwikkelen van toepassingen is een grondige theoretische kennis nodig. Daarom vullen beide domeinen elkaar sterk aan. Je leert tijdens de opleiding zowel abstract als analytisch te denken om tot oplossingen te komen die zeer waardevol zijn in uiteenlopende gebieden. Peter-Leon Hagedoorn docent Life Science & Technology In de opleiding proberen we altijd de link te leggen met de actualiteit. Onderzoekers zijn bijvoorbeeld serieus bezig om eiwitten te gebruiken als aanpak om de huidige obesitas-epidemie te bestrijden. We discussiëren over hoe waarschijnlijk het is dat dit gaat werken. Het is leuk dat wat de studenten in de colleges leren, ook iets zegt over wat er nu gebeurt in de wetenschap en wat het betekent voor het oplossen van actuele problemen. Meer informatie: bachelors.universiteitleiden.nl/lst lst.bsc.tudelft.nl 3
Profiel & Toelating Past deze studie bij jou? De studie LST past bij jou wanneer: wwje nieuwsgierig bent naar de werking van levende cellen en hoe je die werking kunt beïnvloeden; w w(cel)biologie, scheikunde, natuurkunde en wiskunde je interesse hebben; wwje analytisch en abstract kunt denken; wwje graag praktische labvaardigheden wilt ontwikkelen; wwje wilt werken aan maatschappelijke vraagstukken op het gebied van gezondheid en milieu, gericht op een duurzame wereld. Matching Na inschrijving bij LST vul je een online vragenlijst in, de studiekeuzecheck. Zo kom je erachter of de focus en het niveau van de opleiding bij je past. Je krijgt een matchingsadvies zodat je een goede beslissing kunt nemen om wel of niet met de opleiding te starten. Toelating Je wordt direct toegelaten tot de bacheloropleiding LST als je in het bezit bent van een vwo-diploma met een van de volgende profielen: wwvwo-profiel Natuur & Techniek; wwvwo-profiel Natuur & Gezondheid met wiskunde B en natuurkunde; wween ander vwo-profiel met als aanvulling wiskunde B, natuurkunde en scheikunde. Heb je een propedeuse- of einddiploma van een hbo-instelling of een universitaire opleiding? Controleer dan bij de opleiding of je een toelatingsverzoek moet indienen. Kijk voor de precieze eisen en mogelijkheden op lst.bsc.tudelft.nl/toelatingseisen Uit de agenda van Martijn van der Zwet, eerstejaars 08:00 Opstaan, douchen en ontbijten met mijn huisgenoten. Daarna fietsen we samen naar de universiteit. 08:45 Start practicum voor het vak Life Sciences. Vandaag gaan we DNA isoleren. Hiervoor gebruiken we onder andere micro-pipetten en een fotospectrometer, om de intensiteit van het licht dat door een bepaalde stof heengaat, te bepalen. 12:30 Pauze. Met een aantal medestudenten ga ik naar de kantine, om wat te eten, kletsen en ontspannen. Als het goed weer is, zitten we lekker buiten. 13:30 We gaan verder met het practicum. We voeren onze bevindingen in de computer in en laten de data verwerken tot grafieken. Daarna werken we alles uit in een verslag. 17:00 Mijn vijf huisgenoten doen dezelfde studie. Vanavond koken en eten we samen. 19:30 Met een huisgenoot ga ik naar de sportschool om te fitnessen. 21:30 Ter voorbereiding van het college van morgen lees ik enkele artikelen. 22:30 Nog even een biertje drinken in de stad en daarna duik ik mijn bed in. 4
De opbouw van de bacheloropleiding In de eerste twee jaar volgt iedereen hetzelfde onderwijsprogramma, zodat je een sterke basis hebt. Daarna is het tijd voor keuzes in de richting van jouw favoriete vakgebied. Algemeen De bacheloropleiding LST is een driejarige opleiding. De voertaal is Nederlands, maar je studieboeken zijn Engelstalig. Bij practica kom je ook regelmatig Engelssprekende assistenten tegen en je schrijft een aantal verslagen in het Engels. Onderwijsvormen Tijdens de bacheloropleiding LST kom je verschillende onderwijsvormen tegen: wwhoorcolleges: een docent geeft uitleg over de stof die je van tevoren hebt voorbereid. wwwerkcolleges: onder begeleiding ga je dieper in op de stof en werk je opdrachten uit. wwpractica: in het laboratorium werk je aan je onderzoeksvaardigheden. wwprojecten/werkgroepen: alleen of in een groepje werk je aan de oplossing voor een probleem. wwzelfstudie: je bestudeert zelfstandig de collegestof en maakt opdrachten. Regelmatig zijn hier studentassistenten bij om je te helpen als je vastloopt. Life Sciences en Biotechnologie Bij LST worden de vakgebieden Life Sciences en Biotechnologie bestudeerd. In de Life Sciences bestudeer je hoe een cel in elkaar zit en welke scheikundige processen zich daarin afspelen. In de Biotechnologie richt je je op het sturen en beïnvloeden van processen in een cel. Door deze kennis te bundelen, kun je bijdragen aan o.a. betere medicijnen, betere voedingsmiddelen en zelfs een schoner milieu. Denk bijvoorbeeld aan het opsporen van kankergenen via DNA-chips of het produceren van insuline. In het eerste en tweede jaar volg je de helft van je vakken in Leiden en de andere helft in Delft. Je krijgt college van specialistische docenten van beide universiteiten en maakt kennis met alle aspecten van het vakgebied. Het eerste jaar In de propedeuse, het eerste jaar van de opleiding, werk je aan je fundament in de verschillende disciplines van LST. Je volgt typische LST-vakken als Celbiologie, Biochemie, Moleculaire Genetica en Biotechnologie. Zo krijg je het vak Life Sciences, waar je leert hoe de genetische informatie op het DNA wordt vertaald naar RNA, en het vak Biotechnologie waar je kennis van microorganismen gaat gebruiken voor het ontwerpen van biotechnologische processen zoals waterzuivering of geneesmiddelenproductie. Daarnaast volg je basisvakken in de scheikunde, natuurkunde en wiskunde. Zo leer bij het vak Calculus hoe je differentiaalvergelijkingen oplost, modellen opstelt en functies met meerdere variabelen analyseert. Ook komt de maatschappelijke kant van het wetenschapsgebied aan de orde. Facts & Figures wwinstroom 1e jaars studenten (2017): 173 wwgemiddelde studiebelasting eerste jaar (uur per week): 40 wwcolleges/werkcolleges: 12 wwproject-uren en practicum: 16 wwzelfstudie: 12 wwverhouding man-vrouw: 50-50 5
Het tweede jaar Het tweede jaar is een verdieping en uitbreiding van de propedeuse. Je krijgt zowel vervolgvakken uit de propedeuse als nieuwe vakken waarbij je kennismaakt met vakgebieden als de gentechnologie en de chemische biologie. Het derde jaar Het derde jaar vul je grotendeels zelf in. Je volgt twee verplichte vakken maar kiest daarnaast zelf een minor: een vakkenpakket rondom een bepaald thema, al dan niet verwant aan LST. Een minor kun je volgen in Leiden, Delft of aan een andere universiteit in binnen- of buitenland. Een zorgvuldig gekozen minor kan je helpen je carrière de gewenste richting te geven, of erachter te komen welke masteropleiding je na je bachelor zou willen volgen. Aan het einde van het derde jaar komen alle kennis en vaardigheden die je hebt geleerd samen in een eigen onderzoek: het bachelor eindproject. Je doet drie maanden onderzoek in jouw favoriete richting bij een onderzoeksgroep van Universiteit Leiden of de TU Delft. Je kunt bijvoorbeeld meewerken aan onderzoek naar het labelen van pathogene degradatie in fagocyten of naar nieuwe genetischemodificatietechnieken in bacteriën. Over je bevindingen schrijf je een scriptie en geef je een mondelinge presentatie. Na afronding ben je Bachelor of Science (BSc). Studievoortgang In het overzichtsschema is te zien welke vakken je binnen de bachelor volgt. Als je vakken succesvol afrondt, krijg je studiepunten (EC). Een studiejaar bestaat uit 60 studiepunten (1 EC = 28 studie-uren). In het eerste jaar geldt een bindend studieadvies. Als je minder dan 45 van de 60 studiepunten haalt, dan mag je de studie niet voortzetten. Uiteraard kun je rekenen op goede studiebegeleiding en wordt er rekening gehouden met persoonlijke omstandigheden. Nikki Blankerts ouderejaars Mijn favoriete vak is Moleculaire Genetica en Gentechnologie, waarbij we genen uit DNA combineren tijdens de practica. Laatst maakten we bijvoorbeeld bacteriën resistent tegen een bepaald antibioticum, door er een specifiek gen in te zetten. Dat was heel leuk om te zien, omdat je echt je kennis kunt toepassen. Ook krijgen we soms inspirerende colleges van mensen uit het bedrijfsleven. Laatst hadden we een vak waarvoor je moest presenteren voor topmannen van bedrijven. Ik vind het heel leuk dat de bedrijfskant erbij wordt gehaald op die manier. Zo zie je waar je ook terecht kunt komen. 6
Overzichtsschema vakken LST Propedeuse 60 EC Jaar 2 60 EC Jaar 3 60 EC Life Science & Biotechnologische 22 EC vakken > > Celbiologie & Biochemie: een introductie > > Life Sciences incl. practicum > > Biotechnologie > > Biochemie 2 Schrijfvaardigheid (onderdeel van meerdere vakken) Life Science & Biotechnologische 30 EC vakken > > Moleculaire Celbiologie en Immunologie incl. practicum > > Biotechnologische Basistechnieken 2 incl. practicum > > Microbiële Fysiologie > > Moleculaire Genetica en Gentechnologie incl. practicum > > Metabolic Engineering Bètavakken > > Bio Informatica 8 EC Minor 30 EC > > Bijvoorbeeld minor Advanced LST of een minor van één van de andere opleidingen Bètavakken 26 EC > > Calculus > > Organische Chemie 1 incl. practicum > > Kwantitatieve Moleculaire Biologie > > Thermodynamica van Levensprocessen Bètavakken 26 EC > > Statistiek > > Organische Chemie 2 > > Chemische Biologie > > Statische Thermodynamica > > Moleculaire Fysica > > Transportverschijnselen in Life Science Practica 12 EC > > Biotechnologische basistechnieken 1 > > Bio(farmaceutische) Technologie en Maatschappij Presenteren (onderdeel van meerdere vakken) Practica 4 EC > > Geïntegreerd Practicum Biotechnologie Projecten 22 EC > > Bachelor Onderzoeksproject inclusief scriptie > > Ontwerpen van Duurzame Biotechnologische Processen Bekijk de studiegids via: https://studiegids.leidenuniv.nl/ 7
Bereid je voor op de arbeidsmarkt Geef richting aan je carrière LST is een veelzijdige opleiding, waar je veel verschillende richtingen mee op kunt. Welke richting dat wordt, bepaal je al tijdens je studie door de vakken die je kiest, waar je je onderzoeksproject doet en welke masteropleiding je gaat volgen. Maar ook tijdens relevante bijbaantjes en commissie- en bestuurswerk bij een vereniging, ontwikkel je vaardigheden die later van pas komen. Masters in Leiden & Delft Je academische opleiding is pas compleet na het volgen van een tweejarige masteropleiding. Zowel Leiden als Delft bieden een masteropleiding LST aan. In Leiden is de masteropleiding gericht op het fundamentele onderzoek in bijvoorbeeld de chemische biologie en de biochemie. De masteropleiding in Delft is gericht op toegepast onderzoek in onder meer de industriële biotechnologie en de enzymologie. Ook andere masteropleidingen, in binnen- en buitenland, staan voor je open. Het succesvol afronden van de masteropleiding LST is een goed vertrekpunt voor je carrière op de arbeidsmarkt. Met je diploma laat je zien dat je zowel technologisch als biologisch deskundig bent. Je verstaat vaktermen en bent in staat snel de kern van een probleem te ontdekken en te benoemen. Daarbij ben je gewend om multidisciplinair te werken en heb je geleerd te communiceren over je vak. Dat maakt jou geliefd bij tal van werkgevers. Je kunt aan de slag als onderzoeker binnen bedrijven of starten met een promotieonderzoek aan een universiteit of onderzoeksinstituut. Ook vinden afgestudeerde LST-studenten een baan als adviseur, beleidsmedewerker of voorlichter bij de overheid of in biotech- en farmaceutische bedrijven. Daarnaast zijn er ruime mogelijkheden binnen het onderwijs en de wetenschapscommunicatie. Meer informatie: bachelors.universiteitleiden.nl/lst lst.bsc.tudelft.nl Oriënteren op je eerste baan Om erachter te komen welke baan bij jou past, kun je je tijdens je studie al oriënteren op je toekomst. Zowel in Leiden als in Delft kun je deelnemen aan workshops over onder andere loopbaanoriëntatie en zijn er regelmatig bijeenkomsten waar afgestudeerde LST ers komen vertellen over hun carrière. Ieder jaar vinden in Leiden de Bètabanenmarkt en in Delft de Delftse Bedrijvendagen plaats. Dan kun je in gesprek gaan met werkgevers. Je krijgt daar een goed beeld van de mogelijkheden na je studie en je kunt er een stageplaats of misschien zelfs je eerste baan vinden. Daarnaast helpt de Science Career Service jou bij jouw loopbaankeuzes en kun je het advies inwinnen van alumni via het Alumni Mentornetwerk. Tip: In de brochure Jouw toekomst na Life Science and Technology lees je meer over mogelijke banen in onderzoek, bedrijfsleven en overheid te vinden op bachelors.universiteitleiden.nl/lst. Waar komen LST'ers terecht? In de grote cirkels zijn meer alumni werkzaam. Toegepast onderzoek/ Bio-engineering Wetenschapscommunicatie Wetenschappelijk onderzoek Onderwijs... Overig Management, beleid of advisering 8
Een toekomst in de life sciences Francis Blokzijl Promovendus UMC Utrecht Mijn onderzoek gaat over mutatieprocessen in gezonde, menselijke stamcellen. Voor de geneeskunde is het belangrijk om te weten wat voor mutatieprocessen in gezonde cellen actief zijn, zodat je het ook kunt begrijpen als er iets mis gaat en ziektes als kanker ontstaan. De vele data die vrijkomen bij onderzoek in het lab, analyseer en verwerk ik door te programmeren. Het leukste aan deze baan is de creatieve vrijheid die ik heb. Als ik een leuk idee heb, kan ik het gaan onderzoeken en mag ik het uitwerken. Het is fijn dat ik dankzij LST veel basiskennis heb en interdisciplinair kan werken. Een toekomst in de biotechnologie Vincent Das Process Engineer bij DSM Op mijn afdeling laten we melkzuurbacteriën groeien voor de kaas- en yoghurtproductie: van een kleine reageerbuis naar een grote tank van wel 20 kubieke meter. De kennis die ik opdeed bij de studie, gebruik ik nog steeds. Hoe werken microorganismen? En als de bacteriën niet goed groeien, waar kan dat aan liggen? Als er bijvoorbeeld een terugkerend probleem zit in de productie, probeer ik te begrijpen wat er aan de hand is. Ik ben de spin in het web, de persoon die de technische inhoud begrijpt en dat moet overbrengen. 9
Haal meer uit je studie Studievereniging LIFE Als student LST kun je lid worden van Studievereniging LIFE. De vereniging organiseert het hele jaar door studiegerelateerde activiteiten als workshops, bedrijfsbezoeken, tutoraten en studiereizen. Ook wordt er iedere twee jaar een symposium georganiseerd met interessante sprekers uit binnen- en buitenland. Naast deze leerzame activiteiten worden er borrels, feesten en filmavonden gehouden. Hierdoor leer je je studiegenoten beter kennen en ben je op een andere manier met je studie bezig. Meer informatie: svlife.nl Extra uitdaging Ben je een goede student en wil je meer uitdaging? Dan kun je deelnemen aan een Honours programma in Leiden of Delft, bijvoorbeeld het Honours College Bèta en Life Sciences. Dit is een interdisciplinair programma gericht op extra inhoudelijke en persoonlijke ontwikkeling. Werken naast je studie Als LST-student heb je volop keuze uit nuttige bijbanen. Als je iets verder in je studie bent, kun je binnen de opleiding werken als onderwijsassistent. Je helpt dan eerstejaarsstudenten bij practica of werkcolleges die je zelf als student ook hebt gevolgd. Vind je het leuk om scholieren enthousiast te maken en wil je graag meewerken aan voorlichting over LST? Dan kun je mogelijk ook aan de slag gaan als student-assistent, studentambassadeur of als assistent bij het reizend DNA-lab, waar je practica op middelbare scholen verzorgt. 10
Voorlichtingsactiviteiten Wil je meer weten over de opleiding LST en ervaren hoe het is om in Leiden en Delft te studeren? Kom dan langs op onze voorlichtingsactiviteiten! Open Dag Op de Open Dag in Leiden of Delft ontdek je alle opleidingen van de Universiteit Leiden en de TU Delft. Orienteer je op de informatiemarkt, bezoek opleidingspresentaties en beleef je toekomstige studentenstad. Een goed begin van je studiekeuze! Proefstuderen Samen met andere studiekiezers volg je colleges bij de opleiding op locatie en bespreek je opdrachten die je van te voren voorbereidt. Ook is er veel ruimte om vragen te stellen aan studenten en docenten. Zo krijg je een diepgaand beeld van de studie én het onderwijs aan de universiteit. Meeloopdag Proef de sfeer tijdens een reguliere dag op de universiteit! Je loopt mee met een student en schuift aan bij echte hoor- en werkcolleges. Zo kun je beslissen of de studie én universiteit goed bij je passen. Online Proefstuderen Tijdens het Online Proefstuderen neem je deel aan online onderwijs met opdrachten en filmpjes die je thuis of op school zelfstandig uitwerkt. Heb je vragen over de opleiding of de voorlichtingsactiviteiten? We helpen je graag! bachelors.universiteitleiden.nl/lst lst.bsc.tudelft.nl ambaslst@science.leidenuniv.nl Kijk voor de datums en meer informatie op: bachelors.universiteitleiden.nl/ voorlichtingsactiviteiten opendagen.tudelft.nl 071 527 1111 (Leiden) 015 278 2413 (Delft) 11
Universiteit Leiden & Technische Universiteit Delft Aantrekkelijk onderwijs, internationale contacten en persoonlijke begeleiding in sfeervolle studentensteden. Dat is wat de Universiteit Leiden en de TU Delft je bieden. Je krijgt onderwijs van docenten die zich laten inspireren door baanbrekend onderzoek en maatschappelijke kwesties. Zo leer je zelf om complexe vraagstukken te ontrafelen en oplossingen te bedenken. De universiteiten dagen je uit om je talent verder te ontwikkelen. Aan het eind van je studie beschik je over de kennis die je nodig hebt om in Nederland of in het buitenland aan het werk te gaan. ww10.10-6 : de grootte van een typische cel ww1-2 meter: de lengte van de grootste menselijke cel ww20 minuten met de trein van Leiden naar Delft (en vice versa) ww40 aminozuren/seconde: snelheid waarmee eiwitten worden gemaakt in een cel ww2000x: maximale vergroting zichtbaar met een lichtmicroscoop