Hart voor voor u uw Gids voor duurzaam en geldbesparend wonen Hart huis
colofon Concept en samenstelling Woonwijzer Media Teksten Heleen van Wieringen; Milieu Centraal; Woonwijzer Media Tekstcorrectie Maud van der Woude Tekstwerk Illustraties A3, Tekenteam Vormgeving www.flip.nl Woonwijzer Media Baankstraat 2 7205 AW Zutphen Telefoon (0575) 51 16 15 E-mail info@woonwijzermedia.nl Internet www.woonwijzermedia.nl juli 2008, Woonwijzer Media Woonwijzer Media presenteert praktische kennis over duurzaam wonen en leven; dit op een toegankelijke, inspirerende en waar mogelijk humorvolle wijze. Naast de gids Hart voor uw huis omvat het productpakket andere gidsen, folders, kalenders, posters, workshops en digitale producten en diensten. ISBN: 978 90 79621 01-9 NUR-code: 460 2 Hart voor uw huis Milieu Centraal heeft bijgedragen aan de redactionele samenstelling van deze uitgave. Medewerking en bronnen Aedes Vereniging van woningcorporaties; Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV); Consumentenbond; Consument en Veiligheid; Energie- Ned Federatie van Energiebedrijven; Milieu Centraal; ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM); Nationaal Brandweer Documentatie Centrum (NBDC); Nederlands Instituut voor Brandweer en Rampenbestrijding (NIBRA); Nederlands Politie Instituut (NPI); Nederlandse Woonbond; Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM); Stichting Viba Expo; Vereniging Eigen Huis; Vereniging van Exploitanten van Waterleidingbedrijven (VEWIN); Nederlandse Vereniging Verwijdering Metalektro Producten (NVMP). Woonwijzer Media Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en redactie hebben de inhoud van deze uitgave met grote zorgvuldigheid en naar beste weten samengesteld. Uitgever en redactie aanvaarden evenwel geen aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.
inhoud Inleiding 4 1 Elektriciteit 5 Elektriciteitsverbruik 6 Wassen en drogen 8 Koelen en Vriezen 10 Afwassen 12 2 Verlichting en Apparatuur 13 Verlichting 14 Apparatuur 16 3 Verwarmen 21 Verwarmen 22 Douchen en baden 26 Koken 28 4 Water 29 Leidingwater 30 Toilet 32 Kranen 34 Hemelwater 36 7 Klussen en verbouwen 53 Verven en behangen 54 Klein onderhoud 56 Verbouwen 58 8 Tuin en balkon 61 Tuininrichting 62 Schutting en bestrating 64 Verzorging tuin en plant 66 Balkon 68 9 Leefbaarheid en veiligheid 69 Leefbaarheid 70 Inbraakpreventie 72 Brandpreventie 74 Nuttige adressen 77 Keurmerken 79 5 Inrichting en meubilair 37 Inrichting 38 Meubels en kasten 40 Slaapkamer 42 Gordijnen 44 6 Schoonmaken en afval 45 Schoonmaken 46 Afval 48 Ongedierte 52 3
Inleiding Met de gids Hart voor uw huis heeft u waardevolle informatie in handen over hoe u comfortabel en duurzaam kunt wonen. Bovendien blijkt uit deze gids dat comfort en duurzaamheid vaak geld opleveren. Hart voor uw huis omvat belangrijke thema s zoals energie- en waterbesparing maar ook omgaan met afval en rekening houden met de omgeving waarin u leeft. De gids behandelt onderwerpen die nu en komende jaren zeer actueel zijn en blijven. De tips en adviezen in Hart voor uw huis kunt u direct toepassen in uw eigen woon- en leefomgeving. Duurzame ontwikkeling heeft de toekomst en blijkt meer en meer een absolute voorwaarde voor de toekomst van de wereld. Zo heeft Al Gore de afgelopen jaren extra de aandacht gevestigd op de gevolgen van het energieverbruik zoals de opwarming van de aarde en het stijgen van de zeespiegel. Ook is er door het groeiende energieverbruik in landen zoals China een toenemende energiekrapte en hierdoor stijgende energieprijzen. De uitgave Hart voor uw huis past in deze ontwikkeling. Met duurzaam wonen spaart u geld en milieu en bovendien heeft het een positief effect op uw wooncomfort en woonplezier. De gids dient als praktische en inspirerende informatiebron. Voor nu en in de toekomst. De redactie 4 Hart voor uw huis
1 Elektriciteit Het elektriciteitsverbruik in huis neemt nog steeds toe, vooral door de opmars van computers en allerlei andere handige apparaten. Met een aantal simpele maatregelen kan fors op het elektriciteitsverbruik worden bespaard. Elektriciteit 5
Elektriciteitsverbruik Gemiddeld elektriciteitsverbruik Een gemiddeld Nederlands huishouden verbruikt per jaar ongeveer 3.400 kwh elektriciteit. De wasdroger is een echte energievreter. Ook koelkasten, vriezers en verlichting verbruiken bij elkaar veel elektriciteit. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste verbruikers. In veel gevallen kunt u nog flink op het huidige gebruik besparen. Verdeling gas- en elektriciteitsverbruik in een gemiddeld huishouden per jaar Elektriciteitsverbruik Verbruik (kwh) Eenvoudigste manier om op energie te besparen Koelen en vriezen 578 17% Koelkast niet in felle zon en niet tegen radiator of oven. Vriezer niet kouder dan -18 C. Wasdroger 578 17% Waar mogelijk waslijn of droogrek gebruiken. Verlichting 544 16% Spaarlampen gebruiken. Audio/tv/video/pc 408 12% Uitzetten i.p.v. stand-by laten staan. Vaatwasmachine 306 9% Volle machine, handafwas. Wasmachine 102 3% Volle trommel, geen kookwas. Overige elektrische apparaten 885 26% Totaal elektraverbruik per jaar 3401 Gloeien is er niet meer bij De tl-balk is de oudste spaarlamp. Inmiddels zijn er spaarlampen te koop in vele uitvoeringen en prijsklassen. Problemen met lichtkwaliteit, slijtage bij het aanen uitschakelen, dimmen en niet-passende fittingen behoren tot het verleden, mits u de juiste spaarlamp koopt. Een spaarlamp verbruikt minder elektriciteit bij dezelfde lichtopbrengst en gaat veel langer mee dan een gewone gloeilamp. De hogere aanschafkosten van een spaarlamp heeft u er binnen een jaar uit. Het vervangen van gloeilampen door spaarlampen is een eenvoudige manier om geld en elektriciteit te besparen. Mag het licht uit? Laat geen lampen branden in ruimtes waar niemand is, ook geen spaarlampen of tl-lampen. Hiermee kunt u 20 tot 40 procent besparen. Dat u een tl-buis beter kunt laten branden omdat die zo veel elektriciteit nodig heeft om te starten, is achterhaald. Het is goedkoper om hem uit te doen, ook bij kleine pauzes. 6 Hart voor uw huis
Uit is uit Dvd-spelers en andere beeld- en geluidsapparatuur gebruiken per stuk niet veel stroom. Maar als u nagaat hoeveel van deze apparaten u in huis heeft, begrijpt u meteen waarom ze gezamenlijk goed zijn voor ongeveer 12 procent van het totale elektriciteitsverbruik van een gemiddeld huishouden. Dit komt ook doordat ze vaak standby blijven staan en niet echt worden uitgezet. Vierentwintig uur per dag stand-by staan van alle apparaten kost al gauw 300 tot 500 kilowattuur per jaar. Zet apparatuur die u niet gebruikt daarom echt uit. Dat scheelt elektriciteit en verlaagt de kans op brand. Zet computer, tv, videorecorder, audio en dvd echt uit. Hiermee bespaart u aanzienlijk op sluipverbruik. Simpele bespaarcheck Vul de vragenlijst op www.energielastenverlager.nl in en u ziet direct hoeveel elektriciteit u in huis kunt besparen. Ook kunt u hier een persoonlijke brochure krijgen met alle bespaartips die voor u actueel zijn. Wat kost elektriciteit? De gemiddelde prijs voor elektriciteit in Nederland bedraagt 0,22 per kilowattuur (kwh). Dit per 1 januari 2008, inclusief energiebelasting en btw. Nachtstroom Bespaar elektriciteitskosten door de elektrische boiler te laten werken op nachtstroom. Gebruik hiervoor een tijdklok. Elektriciteit 7
Wassen en drogen Wasdroger is grootverbruiker Waaraan besteedt de Nederlander de meeste elektriciteit? Aan de televisie? Aan de computer? Mis! De wasmachine en de wasdroger gebruiken samen 20 procent van de elektriciteit in onze huishoudens. Hier valt dus veel te besparen. Was daarom zoveel mogelijk op 40 graden en zorg dat de trommel van de wasmachine vol zit. Gebruik de wasdroger niet standaard. De kosten per wasbeurt en per jaar Katoenwas (5 kg) met A-label machine*) Elektriciteits-verbruik / wasbeurt 40 graden 94 kwh 21 60 graden 188 kwh 41 90 graden 281 kwh 62 * De meeste nieuwe wasmachines hebben een A-label ** Elektriciteitsprijs 0,22 (prijspeil 2008) Was op lagere temperatuur U kunt prima op 40 graden wassen in plaats van op 60 graden. Dat scheelt de helft aan elektriciteit! De huidige wasmiddelen wassen normaal vervuild wasgoed goed schoon op 40 graden. Katoenen luiers kunnen om hygiënische redenen beter niet met de hand gewassen worden. In geval van ziekte of allergie is het verstandig om op 60 graden te wassen met een totaalwasmiddel. Zo worden ziekteverwekkers en huisstofmijt voldoende onschadelijk gemaakt. Ook beddengoed kunt u om deze reden het beste op 60 graden wassen. Was niet te warm. Op 40 graden wordt de meeste was ook goed schoon. Elektriciteits-verbruik / jaar, bij 4x per week (kosten**) Luchten in plaats van wassen Er wordt steeds meer gewassen. Door handdoeken na gebruik te laten drogen en kleding tussendoor uit te hangen kunt u per week al gauw één of twee trommels minder wassen. Uw kleding slijt bovendien minder snel, u heeft minder werk en u bespaart per jaar met gemak enkele tientallen euro s. 8 Hart voor uw huis
Wasdroger Wasdrogers verschillen onderling in elektriciteitsverbruik, maar het zijn allemaal grote gebruikers. Een wasdroger vraagt 17 procent van het elektriciteitsgebruik in een huishouden. Elektrische wasdrogers met een Energielabel-A (warmtepompdrogers) en gasverwarmde luchtafvoerdrogers verbruiken de minste elektriciteit. Ze zijn duurder in aanschaf, maar verdienen zichzelf in 7 tot 8 jaar terug. Centrifugeer het wasgoed goed vóór het de droger ingaat. Kies energiezuinige programma s: strijkdroog kost bijvoorbeeld minder elektriciteit dan kastdroog. Zet lucht- of condensdrogers in een warme ruimte, dan verbruiken ze minder elektriciteit. Buiten de was drogen is nog steeds het allervoordeligst. Wasdrogers gebruiken veel elektriciteit. Apparaten met Energielabel A zijn duurder, maar verdienen zichzelf in 7 tot 8 jaar terug. Buiten drogen blijft het goedkoopst. Droog aan de waslijn Hang uw was ook eens aan de waslijn. Heeft u geen waslijn of wasrekje? Koop er dan één. Niet duur en zo terugverdiend. Was met volle trommel Als u altijd met volle trommel wast, bespaart u per jaar bij een gemiddelde was-machine 30 kwh. Goed ventileren bij waslijn binnen Binnen de was aan de waslijn drogen vraagt om goed ventileren. Door het verdampende water uit de was koelt de binnenlucht af en moet u bij onvoldoende ventilatie extra verwarmen. Te vochtige lucht kan ook schimmels of gezondheidsklachten geven. Elektriciteit 9
Koelen en vriezen Koelkast en diepvries In bijna ieder huishouden in Nederland staat koel- en vriesapparatuur. Gemiddeld nemen deze apparaten ongeveer 17 procent van het elektriciteitsgebruik voor hun rekening. Let bij de aanschaf op het energielabel en kies een energiezuinig type. Extra zuinige koel- en vriesapparaten hebben een A++- of een A+-label. Zet een koelkast of vriezer op een koele plaats, dus niet tegen een radiator of oven en niet op een zonnige plek. Plaats het apparaat minstens 10 cm van de muur voor een goede afvoer van koelwarmte. Energiezuinige koel- en vriesapparaten schelen in elektriciteitskosten tientallen euro s per jaar. Kast of kist? Over het algemeen verbruiken vrieskisten met een deksel aan de bovenkant ongeveer 24 procent minder energie dan vrieskasten van dezelfde grootte en dezelfde energieklasse. Bij het openen van een kast komt namelijk meer warme lucht naar binnen dan bij een kist, waardoor meer gekoeld moet worden. Vrieskisten genieten dus de voorkeur boven vrieskasten. Steeds meer diepvriezers maken gebruik van no-frost-techniek (ook wel all-frost). Het systeem gaat ijs- en rijpvorming tegen, maakt ontdooien overbodig en bespaart bovendien energie Schaf bij voorkeur een vrieskist in plaats van een vrieskast aan. Als de vrieskist ook nog is voorzien van een no-frostinstallatie, is dat mooi meegenomen. Ontdooi en bespaar Ontdooi het vriesvak in uw koelkast regelmatig, zeker als zich een dikke ijslaag heeft gevormd. 2 mm ijs verwijderen uit het vriesvak scheelt 10 procent koelenergie! Kou en warmte bijten elkaar Zet een koelkast bij voorkeur minimaal 50 cm uit de buurt van verwarming, fornuis en oven. Met minder warmte in de buurt slaat de motor van de koelkast minder vaak aan en dat scheelt elektriciteit. 10 Hart voor uw huis
Houd de koelkastdeur dicht Laat de deur van de koelkast of vriezer niet langer openstaan dan nodig is. Zo voorkomt u dat koude lucht ontsnapt en nieuwe warmere lucht gekoeld moet worden. Dat kost extra energie, evenals een slecht sluitende deur. U spoort het lek op door een stukje papier tussen de deur en de koelkast te steken. Voelt u weerstand? Dan sluit de deur nog goed. Houd het rubberen randje langs de deur soepel door het regelmatig te reinigen met een vochtige doek. In de meeste gevallen kan de koelkast vóór de vakantie worden leeggemaakt en uitgezet. Zet de deur op een kier tegen schimmels. Houd de deur van de koelkast zo veel mogelijk dicht. Controleer ook af en toe of de deur nog goed sluit en niet lekt via kieren. Ideale temperatuur De ideale temperatuur in de koelkast is 4 graden Celcius. Een lagere temperatuur kost onnodig veel elektriciteit en bij een hogere temperatuur zal voedsel te snel bederven. Meet de temperatuur door een thermometer in een bakje water in het midden van de koelkast te leggen. Stof afnemen is zuinig De condensor, het leidingwerk achter aan de koelkast, voert warmte af. Onder het stof werkt dit systeem minder goed en verbruikt de koelkast meer energie. Eens per jaar stof afnemen houdt het apparaat zuinig. Niet alles koelen Bewaar geen producten in de koelkast die u ook buiten de kast kunt bewaren, zoals ongeopende potjes en flessen. Ook vruchtgroenten als tomaat, komkommer en paprika hoeven niet in de koelkast. Erbuiten blijven ze bovendien beter van smaak. Elektriciteit 11
Afwassen Kies de juiste afwasmachine De ene afwasmachine verbruikt meer water en elektriciteit dan de andere. Een apparaat met Energielabel A gebruikt minder water en bespaart 27 procent aan elektriciteit in vergelijking met een Energielabel C-machine. Afwasmachines met Energielabel A zijn duurder in aanschaf, maar goedkoper in gebruik. Kies een apparaat waarbij u zelf kunt bepalen op welke temperatuur u de vaat wilt laten wassen. Een afwasmachine met meerdere programma s, waaronder een eco-programma, is hiervoor het meest geschikt. Een kleine machine verbruikt per keer minder elektriciteit dan een grote. Kies een afwasmachine op maat en zet de machine pas aan als de rekken vol zijn. Voorspoelen overbodig Als u een afwasmachine gebruikt, is voorspoelen overbodig. Niet voorspoelen scheelt water en energie. Vet is prima te verwijderen met een stukje oud papier of keukenrol. Probeer ook het spaarprogramma van uw vaatwasser eens, bij voorkeur in combinatie met een volle afwasmachine. Volladen voordeliger Bent u de gelukkige bezitter van een vaatwasser en gebruikt u hem dagelijks? Dat kost dan ruim 400 kwh per jaar. Het apparaat helemaal volladen kan wel twee vaatwassen per week schelen. Hiermee bespaart u zo n 100 kwh per jaar. 12 Hart voor uw huis
7 Klussen en verbouwen Onderhoud is nodig, of u nu een huis huurt of in eigendom heeft. En of het nu gaat om voorkomen, herstellen of verbeteren: een goede voorbereiding en juiste materiaalkeuze beperken verspilling en dragen bij aan het comfort. Klussen en verbouwen 53
Verven en behangen Schilderwerk binnen De keuze van de verfsoort is afhankelijk van het materiaal dat u wilt gaan schilderen. Soms kan schilderen over behang een goed idee zijn, soms laat het behang los als u erop schildert. Of het is mooier om het eerst te verwijderen. Voor het witten van plafonds en muren is witkalk een milieuvriendelijk alternatief voor latex muurverf. Hout in huis hoeft niet per se geverfd te worden. Op plaatsen waar het vaak wordt aangeraakt, is behandeling met een was- of lijnolieproduct raadzaam. Wilt u houtwerk met een kleurtje? Neem dan verf met geen of heel weinig oplosmiddel. Het gehalte oplosmiddelen staat op elke bus verf. Verf voor binnen herkent u aan de aanduiding Geen/ zeer weinig oplosmiddel op het etiket. Bijna alle verfsoorten zijn tegenwoordig over elkaar aan te brengen, mits de eerste verflaag goed vastzit en goed wordt opgeschuurd. Alleen het overschilderen van (oude) acrylverven met alkyd-, high solid- of natuurverf kan in sommige gevallen problemen geven Gebruik bij voorkeur oplosmiddelvrije verf of verf op waterbasis. Daarmee spaart u uw gezondheid. Goedkoop = duurkoop In warenhuizen en bij bouwmarkten zijn regelmatig heel goedkope muurverven te koop. Maar vaak dekken deze verven niet in één keer, waardoor u meer verf nodig heeft en langer bezig bent. Vakspecialisten verkopen meestal alleen de betere verfsoorten. Zij kunnen u bovendien adviseren over de toepassing ervan. Gebruik van oplosmiddelen beperken Het grootste milieu-nadeel van verf komt van de oplosmiddelen op basis van vluchtige organische stoffen (VOS). Ze zijn soms schadelijk voor de gezondheid. Als u er te veel van inademt, kunt u last krijgen van duizeligheid en een dronken gevoel. Bij langdurig inademen kan het zenuwstelsel worden aangetast. Gebruik daarom verf met zo weinig mogelijk oplosmiddelen. Het gehalte aan oplosmiddelen staat op elke bus verf en varieert van geen/zeer weinig oplosmiddel en oplosmiddelarm tot oplosmiddelrijk. 54 Hart voor uw huis
Behangen Let bij de aanschaf van behang niet alleen op kleur en dessin, maar ook op het materiaal. Voor uw gezondheid is ongekleurd rauhfaserbehang het beste, mede omdat dit vocht kan opnemen en afstaan. Gebruik in vochtige ruimtes liever geen vinylbehang: dit sluit te veel af. Bovendien is het statisch oplaadbaar, waardoor het stof aantrekt. Gaat u zelf behangen? Zorg dan dat de muur glad is. Het verwijderen van behang gaat het beste met een stoomapparaat. Dat kunt u huren bij veel behangwinkels, gereedschapszaken en bouwmarkten. Gaat het om een klein oppervlak, dan kunt u het oude behang ook natmaken met een spons en warm water. De oude lijm lost zo op. Met een plamuurmes steekt u vervolgens het natte behang voorzichtig van de muur. Als het oude behang er nog strak op zit, kunt u hier overheen behangen. Kies voor elke ruimte de juiste behangsoort en zorg voor een gladde muur als u zelf gaat behangen. Klaar? Verfresten in de chemobox Natte resten van verf (ook op waterbasis), terpentine, thinner en kwasten- of verfreiniger horen bij het chemisch afval. Opgedroogd materiaal, zoals lege blikken en droge kwasten, kunnen bij het gewone afval. Altijd ontvetten Voor een goed schilderresultaat is het zaak om muur of houtwerk van tevoren grondig te ontvetten. Bewaar restjes Bewaar altijd wat verfresten en stukken behang. Die komen van pas als u eventuele beschadigingen wilt bijwerken. Goed ventileren bij het klussen Of u nu schildert, behangt, schuurt of lijmt, ventileren is van groot belang. Oplosmiddelen kunnen in grote concentraties of bij veelvuldig gebruik schadelijke gevolgen hebben voor uw gezondheid. Komt er veel stof vrij bij de werkzaamheden? Zet dan een stofkapje op. Klussen en verbouwen 55
Klein onderhoud Afvoer ontstoppen Voorkom een verstopte afvoer door zo min mogelijk afval door de gootsteen te spoelen. Ook zijn er goedkope en doeltreffende zeefjes te koop die groenteresten, koffieprut en theebladeren tegenhouden. Mocht de afvoer toch verstopt raken, zet dan een bak onder de zwanenhals van de waterafvoer en schroef deze los. Als u alles schoonmaakt waar u zelf bij kunt, is de verstopping meestal verholpen. Zo niet, dan kunt u met een ontstopper (een rubberen zuignap op een houten steel) proberen de leiding vacuüm te trekken. Vaak komt dan weer allerlei rommel naar boven. Als dit niet helpt, kan een loodgieter of onderhoudsman uitkomst bieden. Zelf proberen met een ontstoppingsveer (lange metaaldraad met handvat) kan ook nog. Ontstoppingsveren zijn te koop bij gereedschapswinkels. In grotere steden zijn ze ook te leen of te huur. Laatste redmiddel zijn korrels die rommel in de afvoer chemisch afbreken. Als u deze milieuschadelijke middelen gebruikt, geef ze dan de tijd om hun werk te doen. Wacht na toepassing minstens een kwartier voordat u weer met water doorspoelt. Voorkom verstopping door voorzorgsmaatregelen te nemen. Reinig bij verstopping eerst de zwanenhals en gebruik zo nodig een rubberen ontstopper of een ontstoppingsveer. Klussende huurder In een huurcontract staat welke werkzaamheden huurders móeten en mógen doen. Zoals het binnenschilder- en behangwerk, het ontstoppen van afvoeren, kleine reparaties aan hang- en sluitwerk, de stortbak van de wc en schakelaars. plat dak: schadegevoelig Beschadigingen aan een plat dak ontstaan bijvoorbeeld door zonlicht en lopen op het dak. Controleer heel regelmatig op scheuren in de dakbedekking, want hierdoor kunnen lekkages ontstaan. 56 Hart voor uw huis
Asbest in oude woningen Asbest werd vroeger binnenshuis veel gebruikt rondom kachels, als brandwerend materiaal op de vloer en tegen de muur. Bij het klussen in oude woningen kunt u asbest tegenkomen. Zolang u het laat zitten, kan het weinig kwaad. Maar als u asbest zaagt of breekt, komen fijne stofdeeltjes vrij. Inademen van deze asbeststof kan jaren later kanker tot gevolg hebben. Tot 1980 werd er nog zeil gemaakt met een onderlaag van asbest. Deze laag ziet er uit als vezelig karton dat barst als het gevouwen wordt. Neem bij een vermoeden van asbest contact op met uw gemeente of milieudienst. Ga niet zelf aan de slag met het verwijderen van asbest vóór u meer weet over de juiste aanpak! In sommige gevallen mag u het zelf doen, maar in andere gevallen zijn de risico s zo hoog dat u de klus moet laten uitvoeren door professionals. Twijfelt u of er asbest in uw woning zit? Neem dan contact op met gemeente of milieudienst voor nader onderzoek. Houtkeuze Minst milieubelastend: hout uit duurzaam beheerde bossen (natuurlijk bos of plantage), herkenbaar aan FSC- of Keurhout-logo. Tweede keus: hout zonder keurmerk van plantages, zoals vuren, Europees grenen, robinia, tamme kastanje, berk, beuk, eik, esdoorn, es, hickory, iep, Javateak, kers, noot, populier, radiatapine, rubberwood, weymouth. Meest milieubelastend: hout zonder keurmerk uit natuurlijk bos. Onderhoud van hellend dak Bij een schuin of hellend dak is het onderhoud meestal een kwestie van regelmatig controleren en af en toe een dakpan vervangen. Lucht in de kruipruimte Ventilatie van de kruipruimte is nodig om de vloer gezond te houden. Ventileren is zelfs verplicht voor kruipruimtes waar een gasleiding doorheen loopt. Kieren in de voor- en achtergevel (open stootvoegen) zijn meestal voldoende. Isolatiemateriaal mag de ventilatie van een kruipruimte niet blokkeren. Klussen en verbouwen 57
Verbouwen Verbouwen en regels Vanaf 1 januari 2003 is er een nieuwe Woningwet van kracht. Dit betekent dat voor een aantal bouwwerken geen vergunning meer is vereist. Er wordt onderscheid gemaakt tussen bouwvergunningvrije bouwwerken (zoals een schuurtje aan de achterkant van uw huis) en lichtvergunningplichtige bouwwerken (bijvoorbeeld een dakkapel aan de voorkant van uw huis). Voor alle andere bouwwerken is een vergunning nodig. Informeer bij uw gemeente naar de regels of kijk op de website van het Ministerie van VROM, www.vrom.nl/bouwvergunningen_online. Ga voor een verbouwing na of hiervoor een vergunning nodig is, of u kunt volstaan met een melding of dat u helemaal niets hoeft te doen. Een extra kamer Voor het maken van een extra kamer is een houten frame met platen van berkentriplex heel geschikt voor de wanden. Door de fijne nervenstructuur is deze Europese houtsoort eenvoudig af te werken. Ook rogips-vezelplaat en rogips-kartonplaat zijn goed bruikbaar als beplating. Geluidsisolatie kan veel ergernis voorkomen. Hiervoor kan in het frame geluiddempend materiaal worden aangebracht. Houd bij het maken van een extra kamer rekening met geluidsisolatie. Vraag toestemming! Huurders moeten voor ingrijpende veranderingen in huis toestemming hebben van de verhuurder. Bijvoorbeeld voor het doorbreken van een muur, het inbouwen van een open keuken of een badkamer, of het leggen van een plavuizenvloer. Zonder schriftelijke toestemming kan de verhuurder u na opzegging van de huur vragen ingrijpende veranderingen weer ongedaan te maken. 58 Hart voor uw huis
Serre of aanbouw? Met een serre krijgt u meer ruimte, meer zon en meer licht in huis. Een serre kan energie besparen, maar ook een hogere energierekening tot gevolg hebben. Dit hangt af van de manier waarop de serre is gemaakt en hoe die wordt gebruikt. Als extra buitenruimte, waar je vooral in het voor- en najaar lekker in de zon kunt zitten en waar bijvoorbeeld buitenplanten kunnen overwinteren, kan de serre energie besparen. Als extra deel aan de woonkamer, waar u ook in de winter wilt zitten, kunt u beter een goed geïsoleerde aanbouw maken dan een serre. Een energiezuinige serre kan u jaarlijks 100 tot 250 kubieke meter aardgas besparen! Kenmerken van een energiezuinige serre zijn: De oude buitengevel blijft bestaan. De serre wordt niet verwarmd. Het bouwwerk functioneert als extra buitenruimte in voor- en najaar (niet als extra woonruimte voor de winter). De serre kan worden voorzien van enkel glas. Scheid bouw- en sloopafval Ga zorgvuldig om met afval. Bouw- en sloopafval bestaat vaak uit diverse afvalstoffen: hout, kunststof, steen, keramiek (dakpannen, bakstenen), beton, zand, metaal en chemisch afval. Houd deze stoffen zo veel mogelijk gescheiden en breng ze naar de gemeentelijke milieustraat. Bij grotere hoeveelheden is het vaak handig om een afvalzak of een container te huren. Informeer bij uw gemeente hoe u zorgvuldig kunt omgaan met afval. Laat uw keus voor een serre of aanbouw afhangen van de functie die de ruimte krijgt. Materiaalverspilling kost geld Voorkom verspilling van bouwmaterialen. Dat scheelt milieubelasting en extra kosten. Bereken vooraf hoeveel materiaal u werkelijk nodig heeft. Koop verpakkingen op maat, zodat u na de klus niet met grote restpartijen zit. Voorkom waar mogelijk meetfouten en beschadiging van materialen. Klussen en verbouwen 59
Vloer- en dakisolatie Welk isolatiemateriaal u ook kiest, het levert altijd energiewinst op! Vloeren moeten met isolatiemateriaal zonder dampremmende laag worden geïsoleerd. Een houten vloer kunt u het eenvoudigst van onderaf (laten) isoleren door de ruimte tussen de balken op te vullen met isolatiemateriaal. Breng het isolatiemateriaal direct tegen de planken aan of met een luchtkamer tussen planken en isolatiemateriaal. Een betonvloer met een kruipruimte eronder kan ook het beste van onderaf worden geïsoleerd. Als er onder de betonvloer geen kruipruimte zit, is alleen isolatie vanaf de bovenkant mogelijk. Dit geeft meestal problemen met deuren en trappen, want de hele vloer komt met isolatiemateriaal ongeveer 8 cm hoger te liggen. Op een betonvloer kan alleen isolatiemateriaal met een hoge drukvastheid worden gebruikt. Isolatie levert altijd energievoordeel op. Isoleer de vloer zo mogelijk van onderaf. Dakkapel of dakraam Een dakkapel is zinvol wanneer u bijvoorbeeld een extra kamer wilt maken op zolder of als u meer staruimte nodig heeft. In andere gevallen volstaat een simpel dakraam vaak al. In de meeste doe-het-zelfzaken zijn prefab-dakkapellen te koop. Deze zijn meestal niet milieuvriendelijk. U kunt ook zelf een dakkapel maken. Op welke manier en met welke materialen dit het beste kan, kunt u nakijken op de website van Milieu Centraal. Zolderkamer isoleren Maakt u een extra kamer op zolder? Denk er dan aan het zolderdak voldoende te isoleren. Het isoleren van een schuin dak kan bij verwarming ongeveer 5 kubieke meter gas per vierkante meter dak per jaar besparen. Loze leidingen Beslis al in een vroeg stadium van de bouw waar stopcontacten en lichtpunten moeten komen. Laat ook een paar loze leidingen leggen. Die kunnen in de toekomst van pas komen bij eventuele aanpassingen van de aanbouw. 60 Hart voor uw huis