Verwijderen van de prostaat bij prostaatkanker U heeft een kwaadaardige prostaattumor (prostaatkanker) zonder uitzaaiingen. Uw uroloog heeft de verschillende behandelingen met u besproken. Met deze kennis heeft u besloten om de hele prostaat te laten verwijderen. Dit heet een radicale prostatectomie. Bij de operatie worden ook de zaadblaasjes verwijderd. In deze folder leest u informatie over de periode voor de operatie, de operatie en de periode na de operatie. Leest u alle informatie goed door en bewaar het zodat u het nog een keer kunt lezen. Deze informatie wordt toegevoegd aan de Behandelwijzer oncologie polikliniek Urologie. Neem de behandelwijzer altijd mee naar het ziekenhuis bij de polikliniek afspraken en als u wordt opgenomen. Het verwijderen van de prostaat met de Da Vinci robot Deze operatie wordt in het VU medisch centrum gedaan door de uroloog van het Spaarne ziekenhuis. Voor deze operatie wordt u dus opgenomen in het VU-medisch centrum. De operatie met de robot heeft voor u voordelen. De operatie gebeurt via een paar kleine gaatjes in de buik. Via deze gaatjes gaan buisjes met een camera en instrumenten de buik in. De uroloog opereert via een beeldscherm. Door te opereren met de robot kan de operatie heel precies worden gedaan. Bovendien heeft u een kleinere wond en minder bloedverlies. Daardoor herstelt u vaak sneller. De prostaat, de zaadblaasjes en soms ook de lymfeklieren in de omgeving worden verwijderd. Hierna wordt er een nieuwe verbinding gemaakt tussen de blaas en de plasbuis. Het weggenomen weefsel wordt onderzocht in het pathologisch laboratorium. De operatie duurt ongeveer 3 uur. De dag na de operatie kunt u meestal weer naar huis. afbeelding Radicale prostatectomie Welke voorbereiding is nodig De behandelend uroloog verwijst u eerst naar Dr. Mazel. Dat is de uroloog van het Spaarne Ziekenhuis die u gaat opereren. U krijgt twee afspraken op één dag in het Spaarne Ziekenhuis om u voor te bereiden op de operatie: afbeelding met de huidsnede bij de traditionele operatie en de gaatjes van de kijkoperatie S P E C I A L IS T E N IN M E N S E N W E R K
een afspraak met Dr. Mazel een afspraak met de urologisch oncologisch verpleegkundige Dr. Mazel zorgt ervoor dat u aangemeld wordt bij het VU-medisch centrum. Voor de operatie krijgt nog u een afspraak met de uroloog van het VU-medisch centrum. Polikliniek Anesthesiologie Ook krijgt u een gesprek met een anesthesioloog of een medewerker pre-operatieve screening van de polikliniek Anesthesiologie in het VU-medisch centrum. U krijgt een vragenlijst over uw gezondheid. Vragen over eerdere operaties, uw medicijnen en of u allergisch bent. En u krijgt een lichamelijk onderzoek. De medewerker vertelt u over de algehele verdoving. Ook krijgt u te horen of en wat u wel en niet mag eten en drinken vóór de operatie. Alle informatie krijgt u op papier mee. Lees de informatie goed door en volg de aanwijzingen goed op. Medicijnen Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen, dan moeten deze medicijnen een aantal dagen voor de operatie gestopt worden. De arts bespreekt met u, wanneer u met deze medicijnen stopt voor de operatie. Neem al uw medicijnen in originele verpakking en een recent overzicht van uw medicijnen mee naar het ziekenhuis. Een recent overzicht van uw medicijnen vraagt u aan uw apotheek. Op de dag van de operatie U wordt één dag voor de operatie opgenomen in het VU-medisch centrum. Op de dag van de operatie bent u nuchter vanaf het tijdstip dat de anesthesioloog met u heeft afgesproken. De verpleegkundige weet hoe laat u ongeveer aan de beurt bent. U krijgt operatiekleding aan. U krijgt medicijnen als voorbereiding op de operatie. Vlak voor de operatie wordt u naar de operatieafdeling gebracht. Daar stapt u over op een smalle operatietafel. U krijgt een infuus. Dit is een naald in een bloedvat van uw arm met hieraan een systeem waardoor u medicijnen, vocht en het narcosemiddel krijgt. De anesthesioloog geeft u de algehele verdoving. Ook krijgt u bewakingsapparatuur aangesloten om uw bloeddruk, hartfunctie en ademhaling tijdens de operatie goed te controle ren. Na de operatie Na de operatie wordt u wakker in de uitslaapkamer (verkoeverkamer). Zodra u voldoende wakker bent en uw toestand het toelaat, komt de verpleegkundige u weer ophalen en brengt u terug naar de afdeling. De verpleegkundige controleert regelmatig uw pols en bloeddruk. Wanneer u de pijn voelt opkomen, is het belangrijk om op tijd medicijnen tegen de pijn te vragen. Dit kunnen tabletten of een injectie zijn. Na de operatie heeft u verschillende slangetjes in uw lichaam: Een slangetje in de wond (wonddrain) om het wondvocht af te voeren. Een infuus, dit is een slangetje in een bloedvat van uw hand of arm. Hierdoor krijgt u vocht en zo nodig medicijnen. Soms een slangetje via uw neus naar uw maag (maagsonde). Dit zorgt ervoor dat u minder misselijk bent na de operatie. In de dagen na de operatie worden deze slangetjes verwijderd. Verwijderen van de pr os taat p agina 2
Blaaskatheter Tijdens de operatie heeft u ook een slangetje in de blaas gekregen (blaaskatheter). Hierdoor kan de nieuwe verbinding tussen de blaas en de plasbuis goed genezen. U houdt deze blaaskatheter ongeveer 1 tot 2 weken. Omdat uw opname in het ziekenhuis meestal korter is dan een week, gaat u met de katheter in de blaas naar huis. Voor het verwijderen van de katheter komt u terug op de poli Urologie in het Spaarne ziekenhuis. Laxeermiddel In het ziekenhuis start u met een medicijn om uw ontlasting soepel te houden. U heeft dan na de operatie minder last van harde ontlasting. U hoeft dan niet te hard te persen. Weer naar huis Als u naar huis gaat, krijgt u: Een startpakket om de katheter te verzorgen. Uitleg over hoe u de wond thuis verzorgt. Per post ontvangt u een afspraak voor controle op de polikliniek Urologie in het Spaarne Ziekenhuis. De afspraak is ongeveer 1 tot 2 weken na de operatie. Thuis U mag autorijden als de katheter verwijderd is. Leefregels na de operatie Na de operatie moet u het thuis rustig aan doen. De wond en de nieuwe verbinding tussen de blaas en de plasbuis hebben tijd nodig om te genezen. Volg daarom de leefregels goed op. De leefregels gelden voor de eerste 6 weken na de operatie: U mag niet fietsen of sporten. U mag niet zwaar tillen. Til niet meer dan 2 kilo. U mag geen gemeenschap hebben. Voorkom zoveel mogelijk persen. Zorg dat de ontlasting soepel blijft. Vraag zo nodig medicijnen of een laxeermiddel aan uw uroloog. Door de operatie en de narcose kunt u moe zijn. Het kan soms wel een jaar duren voordat uw conditie van voor de operatie weer terug is. 6 weken na de operatie mag u uw activiteiten weer langzaam opstarten. Pijn Heeft u pijn, dan mag u een paracetamol nemen. Per dag mag u maximaal 4 maal per dag 1 of 2 tabletten van 500 mg gebruiken. Paracetamol is zonder recept verkrijgbaar bij apotheek of drogist. Bloed bij de urine Tot 2 maanden na de operatie is het mogelijk dat er af en toe wat bloed bij de urine zit. Dit is niet erg. Goed drinken is hierbij het advies. Wanneer neemt u contact op met het ziekenhuis: als u koorts krijgt (boven de 38.5 C) als de pijn met paracetamol niet verdwijnt als er problemen zijn met de katheter als u bloed in de urine heeft en dit met veel drinken niet verdwijnt als u klachten heeft die u niet vertrouwt Verwijderen van de pr os taat p agina 3
Eerste controle na de operatie op de polikliniek Urologie De afspraak hiervoor heeft u per post gekregen. Tijdens deze controle krijgt u van de uroloog de definitieve uitslag van het weefsel onderzoek. Ook bespreekt hij met u het vervolg van de behandeling. Tijdens deze eerste controle wordt de katheter verwijderd door de verpleegkundige. De verpleegkundige vult via de katheter uw blaas met verwarmd water. Als u aandrang voelt om te plassen, wordt de katheter eruit gehaald en gaat u naar het toilet om uit te plassen. De eerste weken tot maanden na het verwijderen van de katheter kunt u ongewild urine verliezen. U krijgt hiervoor een recept en materiaal mee voor incontinentiemateriaal. De verpleegkundige bespreekt met u wat ongewild urineverlies voor u betekent en hoe u het incontinentiemateriaal gebruikt. Toekomst na het verwijderen van de prostaat Na het verwijderen van de prostaat kan soms urine verlies (incontinentie) optreden. In meer dan 90% van de gevallen is deze incontinentie tijdelijk. Als u na een jaar nog steeds regelmatig urine verliest, kan het zijn dat het niet vanzelf over gaat. Bespreek dit dan met uw arts. De operatie kan ook gevolgen hebben voor uw seksueel functioneren. Er is een kans van meer dan 50% op impotentieklachten. Dit hangt ook af van uw leeftijd. Maar ook of er tijdens de operatie de zenuwen gespaard zijn. Met medicijnen kan geprobeerd worden de erecties te verbeteren. Als de prostaat en zaadblaasjes zijn verwijderd, is het niet meer mogelijk een zaadlozing te krijgen. U bent dan onvruchtbaar. Het orgasme blijft wel mogelijk, u heeft dan een zogenaamd droog orgasme. Is er een nabehandeling nodig, als de prostaat succesvol is verwijderd Op de polikliniek wordt de waarde van het Prostaat Specifiek Antigeen (PSA-waarde) in uw bloed gecontroleerd. Als dit naar niet meetbare waarden daalt, is een nabehandeling niet nodig. U wordt wel regelmatig gecontroleerd. Als de PSA-waarde stijgt of hoog blijft, kan aanvullende behandeling nodig zijn. Vragen Het is belangrijk dat u juiste en duidelijke informatie krijgt. Met deze informatie beslist u, samen met uw arts, of u de behandeling laat doen. Heeft u na het gesprek met uw arts en na het lezen van de folder nog vragen, stel deze dan gerust. Schrijf uw vragen van tevoren op, zodat u niets vergeet. Maakt u zich ongerust of heeft u vragen over de diagnose, onderzoek of behandeling? Neem dan contact op met de oncologisch urologisch verpleegkundige. Via de polikliniek Urologie kunt met haar u een belafspraak maken voor dezelfde dag. Heeft u vragen, of wilt u een afspraak maken of verzetten belt u dan op werkdagen naar de polikliniek Urologie (023) 890 76 50 Bij spoed kunt u het ziekenhuis bereiken: binnen kantooruren, via de polikliniek Urologie op nummer (023) 890 76 50 buiten deze tijden kunt u het algemene nummer van het ziekenhuis bellen en vragen naar de dienstdoende uroloog (023) 890 89 00 Verwijderen van de pr os taat p agina 4
Bezoek ook onze website www.spaarneziekenhuis.nl en dan doorklikken naar Urologie. Aanvullende informatie De Nederlandse Kankerbestrijding / Koningin Wilhelmina Fonds (KWF) U kunt uw vragen stellen via de hulp- en informatielijn. Geopend: maandag t/m vrijdag van 9.00 17.00 uur (0800) 0 22 66 22 (gratis) www.kankerbestrijding.nl ProstaatKankerStichting www.prostaatkankerstichting.nl Postadres: Postbus 8152, 3505 RD Utrecht Email: secretariaat@prostaatkankerstichting.nl (voor vragen aan de organisatie) lotgenoot@prostaatkankerstichting.nl (voor vragen aan een lotgenoot) Telefoon informatie en lotgenotencontact: (gratis) 0800 9992222 op maandag, woensdag, vrijdag van 10.00 12.30 uur dinsdag, donderdag van 19.00 21.00 uur Algemene adresgegevens Spaarne Ziekenhuis: Algemeen nummer: (023) 890 89 00 Postadres: Postbus 770, 2130 AT Hoofddorp Internet: www.spaarneziekenhuis.nl E-mail: info@spaarneziekenhuis.nl Locatie Hoofddorp Spaarnepoort 1, 2134 TM Hoofddorp Alle voorzieningen Locatie Heemstede Händellaan 2A, 2102 CW Heemstede Dagbehandeling en poliklinieken Spaarne Ziekenhuis eindredactie: Patiëntenvoorlichting Foldernummer 190.564W/381716 juli 2014 Verwijderen van de pr os taat p agina 5