Keel-, Neus- en Oorheelkunde Allergie (allergische rhinitis) www.catharinaziekenhuis.nl
Inhoud Wat is allergie?... 3 Hooikoorts... 3 De belangrijkste allergenen... 3 Wat gebeurt er bij een allergieaanval?... 4 Kan allergische rhinitis de oorzaak van andere problemen zijn?... 4 Worden alle neusklachten veroorzaakt door allergie?... 4 De onderzoeken... 5 Huidtesten... 5 Bloedonderzoek... 5 Wat kunt u zelf doen?... 5 Welke medicijnen schrijft uw arts voor?... 6 Middelen die de klachten onderdrukken... 6 Middelen die de oorzaak van de allergie aanpakken... 7 Vragen... 7 Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KNO002 / Allergie (allergische rhinitis) / 01-03-2013 2
Allergie (allergische rhinitis) Deze folder heeft als doel u informatie te geven over allergie en de daarbij behorende klachten. Ook vindt u informatie over wat de KNO-arts in het Catharina Ziekenhuis met u bespreekt, zodat u zich kunt voorbereiden op het gesprek of na het gesprek alles nog eens kunt nalezen. Wat is allergie? Allergie is een overgevoeligheidsreactie van het afweersysteem van het lichaam op onschadelijke stoffen zoals; stuifmeel, huidschilfers van dieren, huisstofmijt en schimmels. Deze stoffen, die altijd een soort eiwit bevatten, worden allergenen genoemd. Allergie voor deze stoffen geeft klachten als; neusverstopping, niezen, snotteren, tranende ogen en jeuk aan de ogen, in de neus en in de keel. Neusklachten als gevolg van irriterende (chemische) stoffen, zoals tabaksrook of verflucht, worden niet veroorzaakt door allergie. Iedereen kan in meer of mindere mate last hebben van deze stoffen. Hooikoorts Aan het eind van de vorige eeuw werd ontdekt dat de klachten van allergie voornamelijk voorkwamen aan het einde van de zomer, tijdens het hooien. De ziekte werd daarom hooikoorts genoemd. Maar hooikoorts wordt niet veroorzaakt door hooi, maar door stuifmeel van bloeiend gras of bomen (pollen). Omdat allergie ook veroorzaakt kan worden door allerlei andere stoffen, kunnen we beter spreken over allergische rhinitis, dat allergische reactie van de neus betekent. De belangrijkste allergenen Gras- en boompollen en huisstofmijt zijn de belangrijkste allergenen. Huisstofmijt is een net niet voor het blote oog zichtbaar spinnetje dat in alle Nederlandse huizen voorkomt. Het beestje leeft vooral in huisstof en voedt zich voornamelijk met huidschilfers. Het beestje leeft het prettigst in een warme, vochtige omgeving, waar veel huidschilfers zijn, 3
bijvoorbeeld in matrassen, kussens en vloerbedekking. Vooral het bed is een favoriete plaats. Huisstofmijten komen het hele jaar voor, maar hun aantal neemt in de herfst toe. Andere allergieën ontstaan door pollen van bloeiende bomen, vooral wilgen en elzen, en diverse grassoorten. Dierlijke producten kunnen ook allergische klachten veroorzaken zoals; huidschilfers van katten, honden, paarden en knaagdieren. Allergie voor katten komt binnen deze groep het meeste voor. Wat gebeurt er bij een allergieaanval? Als een allergeen (bijvoorbeeld stuifmeelkorrels van gras) in de neus terechtkomt, ontstaat een reactie van het neusslijmvlies. Het afweersysteem van de neus reageert abnormaal op het allergeen waarvoor men overgevoelig is. Het allergeen bindt zich aan antistoffen, die aan cellen in het neusslijmvlies gebonden zijn. De binding van allergeen aan deze antistoffen stimuleert de cel, waardoor bepaalde stoffen vrijkomen, zoals histamine. Deze stoffen verwijden kleine bloedvaatjes in het neusslijmvlies. Dit veroorzaakt weer de loopneus met niesbuien, jeukklachten en de neusverstopping. Men noemt dit allergische rhinitis. Astmatische patiënten kunnen naast deze klachten van de neus ook last hebben van benauwdheid en een piepende ademhaling. Kan allergische rhinitis de oorzaak van andere problemen zijn? Verscheidene ziekten en klachten kunnen mede veroorzaakt worden door een allergische rhinitis. Dit zijn onder andere oorontstekingen, neusbijholteontstekingen, hoesten, hoofdpijn en vermoeidheid. Vaak verminderen deze klachten als de allergie goed behandeld wordt. Worden alle neusklachten veroorzaakt door allergie? Niet alle neusklachten worden veroorzaakt door allergie. Neusklachten kunnen ook veroorzaakt worden door infecties, irriterende stoffen en afwijkingen in de bouw van de neus. De bekendste infectie van de neus is een verkoudheid. Een gewone verkoudheid is na ongeveer een week weer over. Sommige mensen reageren sterk op nietallergische prikkelende stoffen zoals tabaksrook, (verf)luchtjes, mist 4
en temperatuurwisselingen met een neusverstopping, niezen en loopneus. Dit wordt niet-allergische of vasomotore rhinitis genoemd. De neusklachten van allergische en niet-allergische rhinitis kunnen op elkaar lijken. Bij veel mensen worden klachten zowel door allergenen als door irriterende stoffen veroorzaakt. De onderzoeken De KNO-arts stelt u vragen om aanwijzingen te vinden of en waarvoor u allergisch bent. Onderzoek naar een allergie kan gebeuren op twee manieren: 1. Huidtesten 2. Bloedonderzoek Huidtesten Om precies uit te zoeken op welke stoffen u reageert, wordt een huidtest gedaan waarbij we u een aantal prikjes met allergenen in de huid geven. Op de plaats van de prik kan roodheid en zwelling optreden. Bloedonderzoek Via een bloedmonster kan bepaald worden of u allergisch bent, en zo ja, voor welke stoffen. Het duurt meestal enige tijd voor de uitslag van dit onderzoek bekend is. Wat kunt u zelf doen? Bij de behandeling van allergie is het zeer belangrijk dat u contact met het allergeen zo veel mogelijk vermijdt. Dit is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Uw KNO-arts kan u adviseren welke maatregelen voor u noodzakelijk en zinvol zijn. De huisstofmijt leeft in stof bij voorkeur op warme, vochtige plekken. De belangrijkste ruimte in huis waar de huisstofmijt bestreden moet worden, is de slaapkamer. Zorg voor een droge slaapkamer door in het najaar op tijd de CV aan te zetten. Om huisstofmijten te doden, moeten beddengoed en gordijnen op 60 graden gewassen worden. Eventueel kunt u het matras en hoofdkussen beschermen met een voor 5
huisstofmijt dichte hoes. Gladde vloeren en het schoonmaken van de vloeren met plakstofdoekjes en/of natte dweil voorkomt dat er stof ontstaat waar huisstofmijten in kunnen leven. Er zijn folders bij de KNOarts beschikbaar met uitgebreide adviezen over saneringsmaatregelen tegen huisstofmijt. Vraag uw KNO-arts om advies. Luchtfilterapparaten hebben geen aangetoond effect op klachten die veroorzaakt worden door allergie. Het aanschaffen van zo'n apparaat wordt daarom niet aangeraden. In geval van graspollenallergie kunt u luisteren naar de hooikoortsberichten op Radio 1. Deze worden dagelijks uitgezonden in de maanden mei en juni na het nieuws van 17.30 uur. In deze periode wordt op pagina 709 van Teletekst De verwachte weersituatie voor hooikoortspatiënten weergegeven. Houdt in perioden dat er veel pollen in de lucht zijn, ramen en deuren zoveel mogelijk dicht. Ga als u veel last heeft van hooikoorts niet te veel naar buiten. Vooral s ochtends vroeg, op warme zonnige dagen zijn er veel pollen in de lucht. Als u allergisch bent voor een huisdier is de beste oplossing het dier het huis uit te doen. Als u besluit dit niet te doen, houdt het dier dan in ieder geval uit de slaapkamer. Welke medicijnen schrijft uw arts voor? Medicijnen tegen allergie bestaan uit: 1. Middelen die de klachten onderdrukken. 2. Middelen die de oorzaak van de allergie aanpakken. Middelen die de klachten onderdrukken Deze medicijnen tegen allergie worden weer verdeeld in: Beschermende middelen, die continu gebruikt moeten worden. Meestal zijn dit neussprays die corticosteroïden bevatten. Vooral bij klachten van neusverstopping helpen deze medicijnen het best. Bij minder heftige klachten kunnen ook neussprays of oogdruppels met cromoglicaat worden gebruikt. Medicijnen die gebruikt worden als er al klachten van allergie zijn: Antihistaminica helpen snel als er al klachten zijn van een loopneus 6
en jeuk. Deze medicijnen kunnen gegeven worden als tablet, als neusspray of als oogdruppels/zalf. Middelen die de oorzaak van de allergie aanpakken Medicijnen die de oorzaak van de allergie aanpakken zijn kuren voor hyposensibilisatie (hypo=minder, sensibel=gevoelig). Deze kuren kunnen bestaan uit druppels met verzwakt allergeen, die onder de tong worden ingenomen. Of uit een prikkuur met verzwakt allergeen, die vooral toegepast worden bij allergie voor pollen. Soms ook bij allergie voor huisstofmijt en katten. Omdat het allergeen waar u overgevoelig voor bent in verzwakte vorm in uw lichaam komt, reageert het afweersysteem niet zo heftig en went het lichaam geleidelijk aan het allergeen. Een hyposensibilisatiekuur duurt drie tot vijf jaar. Hierbij neemt u meestal één keer per week druppels onder de tong in of krijgt u één keer per vier tot zes weken een prik. Bij ongeveer de helft van de patiënten is hyposensibilisatie succesvol. Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Neem dan contact op met de polikliniek KNO. Contactgegevens Catharina Ziekenhuis 040-239 91 11 www.catharinaziekenhuis.nl Polikliniek KNO 040-239 71 30 Routenummer(s) en overige informatie over de polikliniek KNO kunt u terugvinden op www.catharinaziekenhuis.nl/keel-neus-en-oorheelkunde 7
Michelangelolaan 2 5623 EJ Eindhoven Postbus 1350 5602 ZA Eindhoven