Je onderzoek voeden door filosofie
|
|
- Lien de Winter
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Diete Humblet * K.E. Howell, An introduction to the philosophy of methodology, London: Sage Publications, 2014, 248 pp., ISBN , 28,99 (pbk). Door in zijn plenaire redevoering tijdens het vijfde symposium Kwalitatief Sterk (2014) te stellen dat kwalitatieve onderzoeksmethoden verarmen als ze niet gevoed worden door filosofie, brak emeritus prof. dr. Etienne Vermeire een dubbele lans, enerzijds voor kwalitatief onderzoek an sich en anderzijds voor een grotere cohesie tussen wetenschappelijk onderzoek en filosofie. Wat dit laatste betreft blijkt het omzetten van dat idee in de praktijk vaak weerbarstiger dan aanvankelijk gedacht. Gebombardeerd met een veelheid aan obscure termen op de koop toe willekeurig door elkaar gebruikt dreigen we onszelf te verliezen en zoeken we ons heil eerder in het louter uitvoeren van technieken. Vragen zoals Waarom en hoe onderzoek ik iets?, Welke resultaten levert dit op? alsook Wat betekenen die resultaten nu precies? dreigen zo naar de achtergrond te verdwijnen. Vermits we allemaal geen meesters in de filosofie zijn, komen vragen als Hoe verhoudt filosofie zich tegenover methodologie? en Wat kan filosofie betekenen voor mijn onderzoek? steeds meer naar de oppervlakte. Kerry Howells Philosophy of methodology kan hierbij een helpende hand bieden. Zijn werk vormt een beknopte leidraad door de belangrijkste ontwikkelingen op het vlak van epistemologie en ontologie en lieert het filosofisch denken aan sociale theorie en paradigma s van onderzoek. Dit boek neemt de lezer mee op sleeptouw naar de intersectie tussen beide werelden en tracht een en ander aanschouwelijk te maken. Over de auteur zelf Het boek neemt naar goede gewoonte een aanvang met de achtergrond van de auteur. Zijn huidige affiliatie alsook loopbaan en expertise worden op een halve pagina besproken. Anders dan wat de titel van het boek wel eens zou kunnen doen vermoeden, wordt hier met geen woord gerept over een wijsgerige opleidingsachtergrond. Daarentegen vloeit des te meer inkt over de kennis en kundigheid die de schrijver verworven heeft doorheen zijn carrière op het vlak van filosofie van onderzoek, methodologische benaderingen en methoden van onderzoek. Dit boezemt een lezer vertrouwen in; dat het werk ook bevattelijk is voor mensen die (nog) niet of in beperktere mate vertrouwd zijn met wetenschapsleer. * Diete Humblet LLM, MSc is als doctoraatsstudente (FWO) verbonden aan de Vakgroep Criminologie, onderzoeksgroep Crime & Society onderzoekslijn Penalty & Society, HOA research group Human Rights in Situations of (Extreme) Dependency, van de Vrije Universiteit Brussel. diete.humblet@vub.ac.be. 78 KWALON 2015 (20) 1
2 Voorwoord Na het doornemen van het voorwoord blijft de lezer achter met een redelijke impressie van wat men mag verwachten. Howell beoogt hier eerst en vooral om de gelijkenissen en de verschillen tussen filosofische posities uit te spinnen. Zijn tweede betrachting is om het onderscheid tussen methodologie (vergelijk onderzoeksstrategie) vis-à-vis methoden (vergelijk datacollectie) uit de doeken te doen. De auteur voegt meteen de daad bij het woord en raakt in deze rubriek alvast een aantal termen aan waar menig onderzoeker mee te kampen heeft. Aansluitend raakt hij de cohesie tussen filosofie (vergelijk rationalisme tegenover empirisme, en bij uitbreiding: fenomenologie en positivisme) en paradigmata van onderzoek aan. Wat verderop komen ontologie en epistemologie, begrippen welbekend in de wetenschapsleer, om de hoek kijken. Welnu, voor wie werd dit boek geschreven? Hoewel het boek zich in hoofdorde richt tot (doctoraats)studenten die onderzoek voeren, meent het ook van belang te kunnen zijn voor meer ervaren vorsers die onderzoek willen ondernemen via gemengde methodologische benaderingen. Mijns inziens is het van belang voor eenieder die onderzoek wil voeren in het domein van de sociale wetenschappen én minstens een notie wil hebben van achterliggende filosofische posities, paradigma s, ontologie, epistemologie, methodologie en dataverzamelingsmethoden die gepaard gaan met zijn of haar project. Initiërende hoofdstukken Vanaf de introductie worden kaders ( boxes ) geïntroduceerd, die kenmerkend zijn voor de rest van het werk. Het boek spreekt respectievelijk van een Definition Box, Question Box en Reflection Box, die leiden tot een diepgaandere notie van de besproken materie doordat ze aanmoedigen tot discussie en/of overpeinzing. Wie honger heeft naar meer, vindt aan het eind van elk hoofdstuk aanvullende literatuurreferenties. Het eerste hoofdstuk vormt meteen ook een van de meest abstracte hoofdstukken, wat een hekel punt kan zijn. Hier plaatst Howell de vraag centraal of, en in hoeverre, er een externe werkelijkheid kan bestaan en gaat hij na wat de implicaties van het antwoord op deze vraag zijn voor onderzoeker, waarheid en het vergaren van kennis. Een goed begrip van de kernconcepten werkelijkheid, waarheid, kennis en theorie is hier essentieel. Het leidt dan ook niet tot verbazing dat er voor elk van deze begrippen respectievelijk een bondige uitleg terug te vinden valt in de eerste Definition Box op pagina 2. In dit hoofdstuk komen enkele eminente filosofen aan het woord, onder wie Kant en Schopenhauer, die de relatie tussen interne en externe wereld hebben geïdentificeerd en alluderen op een synthese van de twee. Lastiger is het wanneer Howell enkele belangrijke posities introduceert in zijn conclusie, zij het dat deze nader vorm krijgen. Hoofdstuk 2 bouwt voort op het eerste, maar zoomt in op theorie. Vragen zoals Wat is theorie?, Welke types bestaan er? en Wat is de rol van theorie? komen aan bod. In dit hoofdstuk bespreekt Howell een aantal verschillende paradigmata van onder KWALON 2015 (20) 1 79
3 Diete Humblet zoek, waaronder het positivisme, post-positivisme, critical theory en constructivist/participatory research met inbegrip van hun ontologische, epistemologische en methodologische positie. Hiervan valt een aardig overzicht terug te vinden in de tabel op pagina 29. Het positivistische, post-positivistische en fenomenologische perspectief op theorie doen hun intrede, waarin elk van de bovengenoemde paradigma s ondergebracht wordt. Daarnaast wordt ook de samenhang met modernisme en postmodernisme aangeraakt; waarover in hoofdstuk 7 meer te lezen valt. Na het doornemen van hoofdstuk 2 heeft de lezer een vrij goede notie van de voornaamste paradigma s incluis specifieke methodologische benaderingen en theoretische perspectieven. Positivisme en fenomenologie Hoofdstuk 3 bespreekt het empirisme, het positivisme en het postpositivisme. Vooreerst komt men hier een aantal empiristen op het spoor (Bacon, Hobbes, Locke en Hume), vervolgd door de wijze waarop ieder van hen is omgegaan met de moeizame relatie tussen de ervaring van de externe wereld en de ratio of geest (vergelijk tabel 3.1 op p. 36). De historische context en evolutie van het empirisme naar het positivisme, en later het postpositivisme, worden geschetst. Aan zowel Comte (Howell spelt merkwaardigerwijs Comtè ), als Popper, Kuhn en Bhaskar worden afzonderlijke onderdelen gewijd. De auteur verwijst doorheen het hoofdstuk zo nu en dan naar de implicaties (onder meer op het vlak van methodologie en theorie) van een keuze voor een positivistische dan wel postpositivistische benadering. Hoofdstuk 4 is volledig gewijd aan de fenomenologische traditie. Hegel, Husserl, Heidegger, Sartre en Merleau-Ponty zijn enkele invloedrijke denkers die de revue passeren. Illustraties van kernbegrippen zijn: ervaring, intentionaliteit, bewustzijn, leefwereld, geleefde ervaring, bracketing en epoche. Noemenswaardig is het voorbeeld dat Howell bespreekt op pagina 72 bovenaan, aan de hand waarvan hij uitlegt hoe de epistemologische en ontologische uitgangspunten van fenomenologie werken. De tabel op pagina 73 geeft dan weer een overzicht van de besproken types van fenomenologie. De auteur koppelt sporadisch terug naar consequenties op het vlak van de relatie tussen de onderzoeker en het onderzochte. Kritische theorie en constructivistisch/participerend onderzoek Voortbouwend op een mengeling van zowel positivistische als fenomenologische uitgangspunten, richt hoofdstuk 5 zijn pijlen op het kritische-theorieparadigma, met als belangrijkste vertegenwoordigers die worden aangehaald: Marx, Weber, Adorno, Horkheimer en Habermas. De assumpties van kritische theorie worden opgelijst op pagina 80, wat zeer handig is voor de lezer. Bovendien kan de lezer met de kennis uit het onderhavige hoofdstuk worden terugverwezen naar de tabel uit hoofdstuk 2 op pagina 29. Hoofdstuk 6 voorziet in twee voorbeelden van paradigma s van onderzoek die gerelateerd zijn aan fenomenologische ontologische perspectieven, met name het constructivistisch en het participerend onderzoek. 80 KWALON 2015 (20) 1
4 Allereerst wordt er orde op zaken gesteld: zo wordt kort gewezen op hetgeen het sociaal constructivisme en het constructionalisme met elkaar verbindt en van elkaar onderscheidt. Verder wordt gewag gemaakt van het constructivisme, zijn ontologische en epistemologische uitgangspunten, en de verschillende types die hieronder ressorteren. De auteur vangt het tweede deel op pagina 94 aan met het participerend onderzoek, wat een soortgelijke structuur kent. Enkele methodologische benaderingen Hoofdstuk 8 neemt etnografie onder de loep. Bij het weergeven van de historische wortels gaat er bijzondere aandacht uit naar de rol van de onderzoeker. Verderop introduceert Howell drie verschillende types van de etnografische methodologie: een positivistisch, een kritisch en een constructivistisch type. Tabel 8.1 geeft in één oogopslag de belangrijkste uitgangspunten van deze drie types weer (p. 119), die elk op hun beurt op een wat meer omstandige wijze worden uiteengezet. Hoofdstuk 9 handelt over de grounded theory (GT) en vangt aan met een filosofische onderbouwing. De selectie van de onderzoekspopulatie, het coderen van de data, theoretische sensitiviteit, het gebruik van vragenlijsten in de GT-benadering en, tot slot, het gebruik van theorie zijn onderwerpen die een plaats toebedeeld krijgen. Ook hier weer spoort Howell aan om na te denken over wat een gefundeerdetheoriebenadering wel of niet te bieden heeft. Ter afsluiting bespreekt hij enkele belangrijke discussies en verschillende invloeden waaraan deze benadering onderhevig is geweest. In hoofdstuk 10 vindt een introductie plaats van hermeneutiek, die zich buigt over de interpretatie en het interpreteren. De auteur bespreekt drie disparate hermeneutische benaderingen: de objectivistische, alethische en fenomenologische variant. In tabel 10.1 wordt inmiddels naar goede gewoonte het onderscheid tussen de drie schematisch weergegeven. Foucaultiaans perspectief Hoofdstuk 11 is een buitenbeentje. Hier worden de grondslagen van de filosofie van M. Foucault besproken, met als belangrijkste themata de relatie tussen macht en kennis alsmede het delven naar het a priori, dat de basis vormt voor de kennisopvattingen en haar discoursen binnen een bepaalde periode ( epistemés, volgens de vreemde spelling van Howell). De conclusie raakt nog even aan hoe de filosofie van Foucault mogelijk kan inwerken op een onderzoeksproject. Kwaliteitscriteria en dataverzamelingsmethoden Hoofdstuk 12 is gewijd aan de eisen waaraan wetenschappelijk onderzoek moet voldoen en de ontwikkeling van kwaliteitscriteria voor fenomenologische en andere meer kwalitatieve benaderingen. In tabel 12.1 worden de kwaliteitseisen volgens een positivistische dan wel een fenomenologische benadering tegenover elkaar geplaatst. KWALON 2015 (20) 1 81
5 Diete Humblet De auteur beperkt zich in hoofdstuk 13 tot het bespreken van de beginselen van vragenlijsten of enquêtes, interviews, focusgroepen en observaties, maar doet dit wel op een heldere en overzichtelijke manier. De auteur weet methodologieën en methoden duidelijk van elkaar te onderscheiden, zonder de relatie tussen beide te verwaarlozen. De sterkte ligt in het gegeven dat de auteur hier veelal terugkoppelt naar wat reeds gezien is in het voorgaande, waardoor het geheel meer is dan de som van de delen. Tot slot Hoofdstuk 14 bevat een algemene conclusie en behoeft derhalve weinig uitleg. Het boek bevat naast de lijst van referenties, een glossarium en een index, wat bijdraagt tot de gebruiksvriendelijkheid. In een notendop Hoewel het boek zeker niet alomvattend is, zet het aan tot doordenken en maakt het aan de hand van definities, voorbeelden, discussies en vraagstukken een aantal belangrijke begrippen en klassieke thema s vanuit de wetenschapsleer inzichtelijker waar de meeste literatuur aan voorbijgaat. Het belicht de relatie tussen algemene filosofische kwesties en de impact die ze via hun methodologische aanpak hebben op vorsers, participanten en procedures van dataverzameling, waardoor het zich in belangrijke mate onderscheidt van andere boeken over dit onderwerp. Een kanttekening is dat het van studenten een stevige dosis kennis van het Engels vereist. Laat je onderzoek derhalve niet verarmen en tracht het te voeden met de inzichten die je hebt opgedaan aan de hand van het boek van Kerry E. Howell. 82 KWALON 2015 (20) 1
Minor Filosofie en Wetenschap Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014
Minor Filosofie en Wetenschap Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 I Inhoudsopgave Vak: Filosofische
Nadere informatie1. Waarom wetenschapsleer... 2
INHOUDSOPGAVE 1. Waarom wetenschapsleer... 2 1.1. Introductie... 2 1.2. De vijf eigenschappen van wetenschappelijk kennis... 2 1.3. Misopvattingen met betrekking tot managementwetenschappen... 2 1.4. Het
Nadere informatieKritisch Realisme: de basics
Kritisch Realisme: de basics Onderzoekersforum Centrum voor Migratie en Interculturele Studies Universiteit Antwerpen Antwerpen, 19 oktober 2007 Pagina 1 Kritisch Realisme wat? Kritisch Realisme In essentie
Nadere informatieINLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13
INHOUD VOORWOORD 11 INLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13 HOOFDSTUK 1. Op zoek naar een stabiele werkelijkheid. De Oudheid (6 de eeuw v.c. 6 de eeuw n.c.) 25 1. Het ontstaan
Nadere informatieInhoudsopgave. Deel I Kritische discoursanalyse. Overzicht van tabellen en figuren Tabellen Figuren Voorwoord Inleiding en verantwoording Inleiding
Inhoudsopgave Overzicht van tabellen en figuren Tabellen Figuren Voorwoord en verantwoording Verantwoording Dankbetuiging Over de auteurs Summary 13 13 13 15 19 19 21 27 28 29 Deel I Kritische discoursanalyse
Nadere informatieMethodologie voor de sociale wetenschappen. Voorwoord. Deel 1 Algemeen: basisbegrippen 1. H1 Waarom sociaalwetenschappelijk onderzoek?
Methodologie voor de sociale wetenschappen Voorwoord XI Deel 1 Algemeen: basisbegrippen 1 H1 Waarom sociaalwetenschappelijk onderzoek? 3 1.1. Inleiding 4 1.2. Enkele voorbeelden 6 1.2.1. De opwarming van
Nadere informatieRefereerbijeenkomst Onderzoeksvoorstellen
Refereerbijeenkomst Onderzoeksvoorstellen Lectoraten Autonomie en Participatie van mensen met een chronische ziekte Zorginnovaties voor kwetsbare ouderen Technologie in de Zorg Programma 12.00 12.05 uur
Nadere informatieProeftentamen 2010-2011 deel Wetenschapsfilosofie. 20102011proef_deel_Wetenschapsfilosofie.pdf
Proeftentamen 2010-2011 deel Wetenschapsfilosofie 20102011proef_deel_Wetenschapsfilosofie.pdf Tilburg University Sociale Filosofie en Wetenschapsfilosofie Proeftentamen Sociale Filosofie en wetenschapsfilosofie
Nadere informatieOverzicht van tabellen en figuren
Overzicht van tabellen en figuren Tabellen Tabel 1: Drie abstractieniveaus in de sociologie en in de taalkunde 117 Tabel 2: Uitkomsten van de inhoudsanalyse van de narratieven van Salinas de Gortari en
Nadere informatieKWALON Conferentie 13 december 2012. Methodenleer aan de universiteit: ontwerpen, uitvoeren en reflecteren. Inge Bleijenbergh
KWALON Conferentie 13 december 2012 Methodenleer aan de universiteit: ontwerpen, uitvoeren en reflecteren Inge Bleijenbergh Bijdrage Het bieden van inzicht in en reflecteren op de plaats en organisatie
Nadere informatieWat is de mens? - Context. De opkomst van de filosofische antropologie
De menselijke natuur, week 9 De opkomst van de filosofische antropologie Overzicht van reeds behandelde mensbeelden en de mechanistische visie uit de late 19e eeuw Wat is de mens? - Context Plato / Descartes
Nadere informatieMinor Ethiek en sociale filosofie Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren
Minor Ethiek en sociale filosofie Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 I Inhoudsopgave Vak:
Nadere informatieMinor Ethiek en sociale filosofie Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013
Minor Ethiek en sociale filosofie Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 I Inhoudsopgave Vak:
Nadere informatienaar: Jed McKenna, Jed McKenna s theorie van alles, Samsara, 2014
Opgave 2 Spiritueel scepticisme tekst 6 Jed McKenna is de schrijver van verschillende boeken over spiritualiteit. In zijn boeken speelt hij de hoofdrol als leraar van een leefgemeenschap. McKenna is spiritueel
Nadere informatiecultuur & media hoorcollege moderniteit en postmoderniteit theo ploeg
cultuur & media hoorcollege moderniteit en postmoderniteit theo ploeg 1 Wat ga ik behandelen? moderniteit versus postmoderniteit korte geschiedenis verlichting en romantiek modernisme postmodernisme postmoderniteit
Nadere informatieBachelorproject (15 EC), BSK. Docent: MSc, Drs. C. Nagtegaal
Vakbeschrijvingen derde jaar EBM: In het derde jaar volg je enkele verdiepende vakken, schrijf je de bachelorscriptie en heb je een vrije keuzeruimte. Je kunt deze ruimte invullen met keuzevakken (o.a.
Nadere informatieSeminarie kwalitatieve onderzoeksmethoden
Seminarie kwalitatieve onderzoeksmethoden Tineke Cappellen 17 november 2006 Onderzoeksproces Probleemstelling Onderzoeksvra(a)g(en) Onderzoeksmethode Bepaling van de steekproef Uitvoering van het onderzoek
Nadere informatieEmpirisch fenomenologisch onderzoek
Stromingen In deze rubriek wordt het palet aan theoretische stromingen en methodische oriëntaties in kwalitatieve onderzoeksbenaderingen belicht. Redacteur voor deze rubriek is Fijgje de Boer. E-mail:
Nadere informatieZelfstudiefiches M&T: Deel 1 (H1-3)
Zelfstudiefiches M&T: Deel 1 (H1-3) Lees eerst het document Toelichting fiches Hoofdstuk 1 1. Noteer/markeer de vier doelstellingen van dit boek De verschillende doelstellingen zeggen niet alleen iets
Nadere informatieWoord vooraf Opbouw van deze studie
Woord vooraf Opbouw van deze studie XIII XVI DEEL I: PROBLEEMSTELLING 1 HOOFDSTUK I ONTWIKKELING EN STAGNATIE IN DE PSYCHIATRIE 2 Inleiding 2 1. 1 Psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg - stand van
Nadere informatieHoofdstuk 1 Het soort onderzoek waar dit boek op gericht is 15
Inhoud Voorwoord 11 Hoofdstuk 1 Het soort onderzoek waar dit boek op gericht is 15 1.1 Inleiding 15 1.2 Voorbeelden 16 1.2.1 Leiden problemen in welbevinden tot voortijdig schoolverlaten? 16 1.2.2 Beter
Nadere informatieBijlagen ( ) Eisen aan het onderzoeksvoorstel
Bijlagen (2008-2009) Eisen aan het onderzoeksvoorstel Het onderzoeksvoorstel dat na vier weken bij de begeleider moet worden ingediend omvat een (werk)titel, een uitgewerkte probleemstelling (die een belangrijke
Nadere informatieFilosofische temperamenten
Peter Sloterdijk Filosofische temperamenten Van Plato tot Foucault Vertaald door Mark Wildschut boom amsterdam inhoud Woord vooraf [7] Plato [13] Aristoteles [37] Augustinus [43] Bruno [53] Descartes [57]
Nadere informatieFilosofie voor de Wetenschappen
Date 15-10-2013 1 Filosofie voor de Wetenschappen Presentatie voor de Honours-studenten van de Rijksuniversiteit Gent Jan-Willem Romeijn Faculteit Wijsbegeerte Rijksuniversiteit Groningen Date 15-10-2013
Nadere informatiePRESTUDY TASKS: DOING WHAT IS GOOD FOR YOU
PRESTUDY TASKS: DOING WHAT IS GOOD FOR YOU Aan het voorstel werken helpt om na te denken over onderzoeksvragen en de focus van de studie. Onderzoeker maken verschillende beslissingen voor ze aan het veldwerk
Nadere informatieMODULE Evidence Based Midwifery
VZW Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen vzw MODULE Evidence Based Midwifery Van Schoonbekestraat 143 Sint-Jacobsmarkt 84 2018 Antwerpen 2000 Antwerpen Programma Overzicht Dag 1: maandag 8 november 2010
Nadere informatien filosofie n wetenschapsfilosofie n soorten wetenschap n filosofie van de informatica n inhoud college n werkwijze college
Filosofie van de Informatica FILOSOFIE VAN DE INFORMATICA Prof. Dr. John-Jules Meyer Dr. R. Starmans Dr. J. Broersen n n wetenschaps n soorten wetenschap n van de informatica n inhoud college n werkwijze
Nadere informatieDeel III B. Cursusaanbod Deeltijd
Deel III B Cursusaanbod Deeltijd 1. Verplichte vakken 05/06 2. Keuzevakken majortraject 05/06 3. Keuzevakken Academische context en Profileringsruimte 05/06 4. Verplichte vakken 06/07* 5. Keuzevakken majortraject
Nadere informatieI nleiding. Type 2 weerspannigen
I nleiding Type 2 weerspannigen Onder de LTS-leerlingen komen leerlingen voor met opstandig of rebels gedrag. Het gaat om drie van totaal twintig onderzochte leerlingen; of meer precies gezegd drie op
Nadere informatieINLEIDING Plato's grot Filosofie en ideologie De hermeneutische cirkel DEEL 1. DE LOTGEVALLEN VAN DE FILOSOFISCHE RATIONALITEIT
INLEIDING Plato's grot Filosofie en ideologie De hermeneutische cirkel DEEL 1. DE LOTGEVALLEN VAN DE FILOSOFISCHE RATIONALITEIT HOOFDSTUK 1. Wijsbegeerte binnen de antieke bestaanshorizon: zijn en worden
Nadere informatieFilosofie van de wiskundige praktijk (naturalisme) Bart Van Kerkhove
Filosofie van de wiskundige praktijk (naturalisme) Bart Van Kerkhove Agenda Wat na de grondslagencrisis? Aandacht voor praktijk Epistemologisch naturalisme (2e h 20e eeuw) - W.V.O. Quine - Thomas Kuhn
Nadere informatieLeren Filosoferen. Tweede avond
Leren Filosoferen Tweede avond Website Alle presentaties zijn te vinden op mijn website: www.wijsgeer.nl Daar vind je ook mededelingen over de cursussen. Hou het in de gaten! Vragen n.a.v. vorige keer
Nadere informatieProfessionaliseringstraject onderzoeksvaardigheden voor docenten. prof. dr. Saskia Brand-Gruwel
Professionaliseringstraject onderzoeksvaardigheden voor docenten prof. dr. Saskia Brand-Gruwel Leerdoelen Na het volgen van dit professionaliseringtraject: heeft u kennis en inzicht in de gehele onderzoekscyclus;
Nadere informatieVoor wat betreft het multiple choice gedeelte heeft elke vraag altijd 3 mogelijke antwoorden, waarvan er slechts één het juiste is!
KLEIN PROEFTENTAMEN WETENSCHAPSLEER Let op: Het tentamen bestaat straks uit 20 multiple choice vragen en 2 open vragen. In totaal zijn dus 100 punten te verdienen (= cijfer: 10). In het multiple choice
Nadere informatieVerlies jezelf niet in de data: het handboek Qualitative content analysis van Margrit Schreier
RECENSIES, REPLIEKEN EN DUPLIEKEN In deze rubriek worden zowel methodologieboeken besproken als onderzoeksrapportages, bij voorkeur van Nederlandstalige auteurs. Auteurs krijgen de gelegenheid om op de
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18607 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dijs, Judith Title: Hervaeus Natalis, De secundis intentionibus, Distinctiones
Nadere informatieHoofdstuk 2: Kritisch reflecteren 2.1. Kritisch reflecteren: definitie Definitie: Kritisch reflecteren verwijst naar een geheel van activiteiten die
Hoofdstuk 2: Kritisch reflecteren 2.1. Kritisch reflecteren: definitie Definitie: Kritisch reflecteren verwijst naar een geheel van activiteiten die worden uitgevoerd om uit het gevonden bronnenmateriaal
Nadere informatieCulture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management -
Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - - P Culture Organization and Management - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Culture Organization and Management - 2013-2014
Nadere informatieOPROEP VOOR BIJDRAGE
OPROEP VOOR BIJDRAGE 29 mei tot 31 mei 2013 Met groot genoegen nodigen we je uit om een voorstel tot bijdrage in te dienen voor de Onderwijs Research Dagen 2013 (ORD 2013) met als thema Over-Waarderen.
Nadere informatieDE CULTUS VAN HET GELIJK DEEL 0 VOORWOORD EN LEESWIJZER
DE CULTUS VAN HET GELIJK DEEL 0 VOORWOORD EN LEESWIJZER Colofon: - Titel: voorwoord en leeswijzer - Uitgave stichting Dubitatio liberat, Antwerpen/Utrecht,2017 - Emailadres: Info@dubitatioliberat.org -
Nadere informatieVraag Antwoord Scores
Opgave 2 Spiritueel scepticisme 6 maximumscore 4 een uitleg dat McKenna in tekst 6 vanuit epistemologisch perspectief over solipsisme spreekt: hij stelt dat de kennisclaim over het bestaan van andere mensen
Nadere informatieCulture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management -
Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management - 2014-2015 Vrije Universiteit Amsterdam - der Sociale Wetenschappen
Nadere informatieNaam student. Examennummer. Handtekening
Business Administration / Bedrijfskunde Naam student Examennummer : : Handtekening : Schriftelijk Tentamen Algemeen Vak: Wetenschapsleer Groep: 1 Vakcode: BKB0016 Soort tentamen Gesloten boek (open of
Nadere informatie11-10- 12. Don t be fooled by your own wisdom. (Witold Gombrowicz) Inhoud van deze presentatie
Inhoud van deze presentatie Don t be fooled by your own wisdom (Witold Gombrowicz) Aan wat voor soort onderzoek zijn we gewend geraakt? Wat voor soort onderzoek wordt van ons gevraagd? Wat is praktijkgericht
Nadere informatieTer inleiding (tot een inleiding)
Inhoud Voorwoord 3 Aanvullende lectuur 4 Ter inleiding (tot een inleiding) 1. Wijsbegeerte, haar begin(sel) en doelstelling 5 2. Waarom filosofie altijd een inleiding blijft 7 3. Waarom een historische
Nadere informatieKEUZEVAKKEN. 3 de GRAAD ASO DUITS
In heel wat studierichtingen vult je je studiekeuze aan met een keuzevak. Tijdens deze twee wekelijkse lestijden verken je andere wetenschappelijke disciplines. Deze keuzevakken vormen een waardevolle
Nadere informatiePre-Academisch Onderwijs. Ontwikkelingslijnen en leerdoelen
Pre-Academisch Onderwijs Ontwikkelingslijnen en leerdoelen LEERDOELEN PER ONTWIKKELINGSLIJN Ontwikkelingslijn 1: De leerling ontwikkelt een wetenschappelijke houding 1.1 De leerling ontwikkelt een kritische
Nadere informatieInhoudsopgave. Deel i Oriëntatie 19. Voorwoord 13
Voorwoord 13 Deel i Oriëntatie 19 1 Competent blijven werken in latere loopbaanfasen: een introductie op het thema 21 1.1 Vergrijzing en ontgroening van de bevolking in Nederland 22 1.1.1 Ontgroening en
Nadere informatieEvaluatie Odysseusinitiatief. Volledige naam
Naam evaluatie Volledige naam Aanleiding evaluatie Evaluatie Odysseusinitiatief Evaluatie Odysseusinitiatief Het Odysseusinitiatief is bedoeld als een startfinanciering om uitstekende Vlaamse onderzoekers
Nadere informatieafgelopen jaren beweren vele professionele organisaties specifieke human resource (HR)
Nederlandse Samenvatting Welke mensen bekleden de top posities van professionele organisaties? In Nederland, net zoals in veel andere westerse landen, klinkt waarschijnlijk het antwoord op deze vraag ongeveer
Nadere informatieInleiding 15 Waarom deze methode? 15 Voor de student 16 Legenda gebruikte icoontjes 18 Personages: wie is wie? 18. In de startblokken 19
Inleiding 15 Waarom deze methode? 15 Voor de student 16 Legenda gebruikte icoontjes 18 Personages: wie is wie? 18 In de startblokken 19 STAP 1 Van interesse tot brainstormen over het onderwerp 29 Beschrijvende
Nadere informatieMoreel beraad en veiligheid: is er een connectie? Swanny Kremer
Moreel beraad en veiligheid: is er een connectie? Swanny Kremer Forensisch Psychiatrisch Centrum Dr. S. van Mesdag 1 Wie is Swanny Kremer? MW en filosoof / ethicus Phd-student VUmc & Rug Implementatie
Nadere informatieOnderzoek de spreekkamer!
Onderzoek de spreekkamer! Lennard Voogt Inleiding Het wetenschappelijk fundament van de manuele therapie wordt sterker. Manueel therapeuten krijgen steeds meer inzicht in de effectiviteit van hun inspanningen
Nadere informatieGeloven en redeneren. Samenvatting
Geloven en redeneren Samenvatting Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Ontwikkelingen
Nadere informatieInhoud. Wanneer is wetenschap ontstaan?
De wetenschappelijke wereld College Onderzoeksmethoden 21 september 2006 Wolter Pieters waar m oet je zelf op letten? waar moet je zelf op letten? Wat is wetenschap? Wanneer is wetenschap ontstaan? De
Nadere informatiePraktijktafel OPTIMALE LEEROMGEVING
Praktijktafel OPTIMALE LEEROMGEVING De Ambrassade zet de jeugd, het jeugdwerk, jeugdinformatie en het jeugdbeleid op de kaart. We versterken de positie van kinderen en jongeren in de samenleving en ondersteunen
Nadere informatieNo part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.
Bedankt voor het downloaden van dit artikel. De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding)
Nadere informatieVer naast het doel trappen
Commentaar op het artikel van Harrie Jansen Fijgje de Boer * Harrie Jansen stelt in bovengenoemde bijdrage twee kwesties aan de orde over kwalitatief onderzoek. Ten eerste de gewoonte om kwalitatief onderzoek
Nadere informatieDE BACHELORPROEF: 40 VRAGEN EN ANTWOORDEN
DE BACHELORPROEF: 40 VRAGEN EN ANTWOORDEN DE BACHELORPROEF: 40 VRAGEN EN ANTWOORDEN Bart Henssen Stefanie Beghein Antwerpen Cambridge De bachelorproef: 40 vragen en antwoorden Bart Henssen en Stefanie
Nadere informatieMethoden van het Wetenschappelijk Onderzoek: Deel II Vertaling pagina 83 97
Wanneer gebruiken we kwalitatieve interviews? Kwalitatief interview = mogelijke methode om gegevens te verzamelen voor een reeks soorten van kwalitatief onderzoek Kwalitatief interview versus natuurlijk
Nadere informatieMethoden van het Wetenschappelijk Onderzoek: Deel II Vertaling pagina 13 25
De beginselen van de moderne psychologie: de introspectiepsychologie 2 verschillende beginjaren van de psychologie Wundt (1876) Eerste psychologische laboratorium voor onderzoek William James (1879) Eerste
Nadere informatieBijeenkomst afstudeerbegeleiders. 13 januari 2009 Bespreking opzet scriptie
Bijeenkomst afstudeerbegeleiders 13 januari 2009 Bespreking opzet scriptie Doel deel II bijeenkomst vandaag Afstudeerbegeleiders zijn geinformeerd over inhoud Medmec jaar vier (scriptievaardigheden) Afstudeerbegeleiders
Nadere informatieGids bij het opstellen van een masterproef Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen
1 Gids bij het opstellen van een masterproef Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen 1. Inleiding Deze gids heeft als doel richtlijnen mee te geven die als leidraad kunnen dienen voor iedereen die een masterproef
Nadere informatieDe essentie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek
De essentie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek Commentaar op het artikel van Harrie Jansen Reinoud Bosch * In zijn essay onderzoekt Jansen de betekenis van de term kwalitatief en hij doet dit voornamelijk
Nadere informatieSessie 5: Methodes voor dataverzameling
Sessie 5: Methodes voor dataverzameling en -analyse Overzicht van de presentatie Deel I: Fien Depaepe Vragenlijsten Interviews Observaties Deel II: Kristof De Witte Methodologische heterogeniteit Voor-
Nadere informatieJan Bransen Het Schrijven van een Filosofisch Essay
Jan Bransen Het Schrijven van een Filosofisch Essay Onderstaande tekst schreef ik jaren geleden om studenten wat richtlijnen te geven bij het ontwikkelen van een voor filosofen cruciale vaardigheid: het
Nadere informatieNederlandse Organisatie voor Sociaal-Wetenschappelijk Methodologisch Onderzoek Nosmo.nl
Nederlandse Organisatie voor Sociaal-Wetenschappelijk Methodologisch Onderzoek Nosmo.nl 1 maart 2013 13.00-18.00 uur NOSMO Studiemiddag: De Methodologie van Praktijkonderzoek LOCATIE Universiteit voor
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) In dit proefschrift staat de vraag centraal of het mogelijk is om existentiële angst (EA) te meten met behulp van een vragenlijst en of een dergelijke vragenlijst kan onderscheiden
Nadere informatieStrategische keuzes voor het tijdschrift KWALON
ESSAY, DEBAT EN DIALOOG Deze rubriek is een forum voor debat over kwesties die betrekking hebben op kwalitatieve methodologie. Wie een idee heeft voor een thema of een reactie wil leveren op een eerder
Nadere informatieDit artikel uit Netherlands Journal of Legal Philosophy is gepubliceerd door Boom juridisch en is bestemd voor anonieme bezoeker
Sanne Taekema (Tilburg) Sanne Taekema, The concept of ideals in legal theory (diss. Tilburg), Tilburg: Schoordijk Instituut 2000, vii + 226 p.; Den Haag: Kluwer Law International 2002, ix + 249 p. Idealen
Nadere informatieHet is met een immens plezier dat wij vanavond, namens de Vereniging voor
Jury rapport Daniel Heinsius scriptie prijs 2016 Het is met een immens plezier dat wij vanavond, namens de Vereniging voor Politieke Wetenschappen en de Nederlandse Kring voor de Wetenschap der Politiek,
Nadere informatie1. Soorten wetenschappelijke informatiebronnen
1. Soorten wetenschappelijke informatiebronnen Wanneer je als student in het hoger onderwijs de opdracht krijgt om te zoeken naar wetenschappelijke informatie heb je de keuze uit verschillende informatiebronnen.
Nadere informatieEen Artikel Schrijven. Prof. dr. Paul A. Kirschner Coördinator Onderzoek
Een Artikel Schrijven Prof. dr. Paul A. Kirschner Coördinator Onderzoek Met dank aan 1. Writing Scientific Manuscripts (Journal of Young Investigators) 2. S. Downes: How to publish a scientific paper 3.
Nadere informatieTAAK 1. Laboratorium-assistent
TAAK 1 Laboratorium-assistent U studeert chemie aan de Vrije Universiteit Brussel. Dit is een zware studie die u veel tijd kost. De vakgroep wil de functie van laboratorium-assistent afschaffen. Dit betekent
Nadere informatieInhoudsopgave. Hoofdstuk 1 Inleiding 15. Hoofdstuk 2 Theoretisch kader 23. Voorwoord 13
Inhoudsopgave 5 Voorwoord 13 Hoofdstuk 1 Inleiding 15 1.1 Aanleiding tot deze studie 15 1.2 Een fundamentele oorzaak? 17 1.3 Een wezenlijk alternatief? 18 1.4 Onderzoeksvragen 19 1.5 Opbouw van de studie
Nadere informatieOntmoetingsdag eerstejaarsstudenten & ervaringsdeskundigen
Ontmoetingsdag eerstejaarsstudenten & ervaringsdeskundigen Elena Cabiati, Onderzoeksgroep Relationeel Sociaal Werk, Departement Sociologie, Katholieke Universiteit van Milaan (Italië) 1. Wat? 2. Doel?
Nadere informatieALGEMENE INLEIDING: ONDERZOEKSOPZET DEEL 1 VERBLIJFSILLEGALITEIT ALS SOCIALE CONSTRUCTIE... 25
VOORWOORD... 3 INHOUDSOPGAVE... 5 LIJST VAN TABELLEN... 11 LIJST VAN FIGUREN... 13 ALGEMENE INLEIDING: ONDERZOEKSOPZET... 15 1. Opzet en structuur... 15 2. Terminologie en gehanteerde definities van de
Nadere informatieDrie tradities in één boek
Recensies, replieken en duplieken In deze rubriek worden zowel boeken over kwalitatieve methoden besproken als verslagen van onderzoek waarbij kwalitatieve methoden (al dan niet in combinatie met kwantificerende
Nadere informatieONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen
ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2016-2017 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Master Filosofie () Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt in werking op 1 september 2016.
Nadere informatieIMPRESSIE WORKSHOP 4. praktijkgericht juridisch onderzoek. G.A.F.M. van Schaaijk
IMPRESSIE WORKSHOP 4 praktijkgericht juridisch onderzoek G.A.F.M. van Schaaijk AANKONDIGING VAN EEN NIEUW BOEK: PRAKTIJKGERICHT JURIDISCH ONDERZOEK DOOR GEERTJE VAN SCHAAIJK Verwachte verschijningsdatum:
Nadere informatieperspectief voor professionele ontwikkeling
Actie-onderzoek als perspectief voor professionele ontwikkeling Workshop ALTHUS-Seminar 6 maart 2012 Geert Kelchtermans (KU Leuven) 1. What s in a name? 1. Term: veelgebruikt; uitgehold? In literatuur:
Nadere informatieDeel ; Conclusie. Handleiding scripties
Deel ; Conclusie Als je klaar bent met het analyseren van de onderzoeksresultaten, kun je beginnen met het opstellen van de conclusie(s), de eventuele discussie en het eventuele advies. In dit deel ga
Nadere informatieHogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School Beoordeling Afstudeeronderzoek eindfase 2014-2015 VT-DT ONDERZOEKSVERSLAG 1 Bijlage 5c Beoordelingsformulier onderzoeksverslag
Nadere informatieZin in filosofie. Ludo Abicht en Hendrik Opdebeeck. Acco Leuven / Den Haag
Zin in filosofie Ludo Abicht en Hendrik Opdebeeck Acco Leuven / Den Haag Inhoud Inleiding 11 1 Zin, in- en uitzicht 13 1.1 De filosofische vragen 15 1.2 Filosofie en mythologie 16 1.3 Filosofie en godsdienst
Nadere informatiePreview. Voorwoord. Gilbert Silvius Voorzitter normcommissie Projectmanagement
Voorwoord De internationale richtlijn voor projectmanagement, ISO 21500, is er! Het resultaat van vier en een half jaar werk door bijna honderd experts op het gebied van projectmanagement. Vier en een
Nadere informatieFILOSOFIE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V
FILOSOFIE VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2018 V17.03.3 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de
Nadere informatieGeaccepteerd voorstel Onderwijs Research Dagen 28, 29 en 30 juni 2017 te Antwerpen
Geaccepteerd voorstel Onderwijs Research Dagen 8, 9 en 0 juni 017 te Antwerpen Melline Huiskamp (Iselinge Hogeschool), Emmy Vrieling (Open Universiteit) en Iwan Wopereis (Open Universiteit) Titel: Waardevol
Nadere informatieDenkgereedschap 2.0 EEN P R A K T I S C H E M A N I E R VA N K R I T I S C H D E N K E N A L C E D O C O E N E N, S O LV E N TA
Denkgereedschap 2.0 EEN P R A K T I S C H E M A N I E R VA N K R I T I S C H D E N K E N A L C E D O C O E N E N, S O LV E N TA 1 Paul Wouters (1950) Filosoof Consultant Spreker https://www.paulwouters.be/
Nadere informatieAdvies van de Wetenschappelijke Commissie Wijkaanpak
Advies van de Wetenschappelijke Commissie Wijkaanpak De Wetenschappelijke Commissie Wijkaanpak is in 2010 ingesteld door de Minister van Wonen, Wijken en Integratie met als opdracht de Minister te adviseren
Nadere informatie10 Masteropleiding Filosofie & Maatschappij
10 Masteropleiding Filosofie & Maatschappij 10.1 Inleiding Dit hoofdstuk bevat gedetailleerde informatie over de doelstellingen, eindkwalificaties en opbouw van de Masteropleiding Filosofie & Maatschappij.
Nadere informatieWIE? WAT? WAAROM? HUMANE. wetenschappen. Infodocument voor ouders en leerlingen, door het GO! Atheneum Vilvoorde.
WIE? WAT? WAAROM? HUMANE wetenschappen Infodocument voor ouders en leerlingen, door het GO! Atheneum Vilvoorde. HUM WET IS HET IETS VOOR MIJ? HUMANE WETENSCHAPPEN VISIE Van leerlingen Humane wetenschappen
Nadere informatieHet brein geeft te denken
Het brein geeft te denken Eerste druk, oktober 2012 2012 G.D.J. Dingemans Cover: afbeelding van het werk Uitleg van de wereld (3) van SAGE www.sage-art.nl isbn: 978-90-484-2653-9 nur: 770 Uitgever: Free
Nadere informatieOpgave 1: Vrije wil als zelfverwerkelijking
* PTA code: ED/st/05 * Docent: MLR * Toetsduur: 100 minuten. * Deze toets bestaat uit 11 vragen. Het totaal aantal punten dat je kunt behalen is: 32. * Kijk voor je begint telkens eerst de vraag kort door,
Nadere informatieDe Grounded Theory Approach: een update *
ARTIKELEN STROMINGEN In deze rubriek wordt het palet aan theoretische stromingen en theoretische oriëntaties in kwalitatieve onderzoeksbenaderingen belicht. Redacteur voor deze rubriek is Fijgje de Boer:
Nadere informatiefilosofie vwo 2016-II
Opgave 2 Theoriegeladenheid van de waarneming 5 maximumscore 3 Een goed antwoord bevat een uitleg met de afbeelding van het eend-konijn van: Kuhns Aristoteles-ervaring: plotselinge perspectiefverandering
Nadere informatieDialogisch verstaan tussen mensen uit verschillende culturen
9 Inleiding Hoe creëren wij een sfeer in onze steden waar iedereen zich thuis voelt? Hoe gaan we om met verschillende culturele feesten en bijbehorende rituelen? Hoe gaan we om met ons gemeenschappelijk
Nadere informatieStudiehadleiding. Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging
Studiehadleiding Opleiding: hbo-masteropleiding Islamitische Geestelijke Verzorging Naam onderwijseenheid: Methoden en vaardigheden voor praktijkonderzoek Code onderwijseenheid: HBOMIGV015MV Jaar: Onderwijsperiode:
Nadere informatieExamenprograma filosofie havo/vwo
Examenprograma filosofie havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein
Nadere informatieTRIPLE-LOOP LEARNING: HBO, OPLEIDER EN STUDENT IN ONTWIKKELING INNOVATIE VAN HET ONDERZOEKSCURRICULUM IN DE LERARENOPLEIDINGEN
TRIPLE-LOOP LEARNING: HBO, OPLEIDER EN STUDENT IN ONTWIKKELING INNOVATIE VAN HET ONDERZOEKSCURRICULUM IN DE LERARENOPLEIDINGEN Dr. Mascha Enthoven, Prof. dr. Ron Oostdam, dr. Bert van Veldhuizen, Kenniscentrum
Nadere informatie