ARBO PLAN VAN AANPAK. Toepassing ARBO wetgeving binnen de Landschapsbeheerploegen Landschap Erfgoed Utrecht. definitief

Transcriptie

1 ARBO PLAN VAN AANPAK Toepassing ARBO wetgeving binnen de Landschapsbeheerploegen Landschap Erfgoed Utrecht definitief Versie oktober 2014 Auteur: Marja Zandberg i.s.m. werkgroep ARBO Landschapsbeheerploegen Landschap Erfgoed Utrecht pagina 1 van 41

2 Inhoud Pagina 1. Inleiding 3 2. Risico s volgens de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) 6 3. Begeleiding en toezicht 7 4. Instructie, scholing en voorlichting 9 5. Onderhoud en keuring van gereedschappen Persoonlijke beschermingsmiddelen Omstandigheden op de werkplek Hulpverlening en registratie Verzekering 15 Bijlagen Bijlage 1 Risico Inventarisatie 16 Bijlage 2 Ladderbeleid en voorschriften gebruik ladders 25 Bijlage 3 Handgereedschap 28 Bijlage 4 Helmenbeleid 29 Bijlage 5 Veilig werken langs de weg 32 Bijlage 6 Protocol teken en tekenbeten 34 Bijlage 7 Protocol Veldhulpverlening Utrecht 35 Bijlage 8 EHBO lijst 38 Bijlage 9 Verzekering 39 pagina 2 van 41

3 1. Inleiding 1.1 Aanleiding voor dit plan Bij Landschap Erfgoed Utrecht zijn vier landschapsbeheerploegen actief in landschapsbeheer. Voor veilig werken door de ploegen is een risico-inventarisatie en plan van aanpak gemaakt in het verleden. In de handleiding vrijwilligerswerk in de landschapsbeheerploegen (van 2012) zit een overzicht van persoonlijke beschermingsmiddelen bij het werk in het landschap en protocol over hoe te handelen wanneer men bijvoorbeeld een tekenbeet bij zichzelf heeft geconstateerd. De informatie over veilig werken in de landschapsbeheerploegen is niet compleet, versnipperd en dient te worden geactualiseerd. In de Arbowet staat dat werkzaamheden op een zo veilig mogelijke manier moeten worden uitgevoerd. Dat geldt ook voor vrijwilligersgroepen. Het opstellen van een Arboplan voldoet aan de eisen die worden gesteld in de Arbowet. Verantwoordelijkheid betreft de gehele organisatie (top-down). 1.2 Doel van dit plan Dit plan is bedoeld om de risico s die door middel van de risico-inventarisatie in beeld zijn gebracht, beheersbaar te maken en daarmee ongevallen te voorkomen. Met dit plan wil Landschap Erfgoed Utrecht tevens voldoen aan de verplichtingen die de Arbowet stelt aan de uitvoering van het vrijwillig landschapsbeheer. Dit Arboplan is onder de aandacht gebracht van alle deelnemende vrijwilligers van de landschapsbeheerploegen. 1.3 Doel van de landschapsbeheerploegen Het doel van de landschapsbeheerploegen is samen met vrijwilligers het landschap en erfgoed in de provincie Utrecht behouden, beheren en ontwikkelen. Voor vrijwilligers is werken in het landschap natuurlijk genieten van het bezig zijn in een mooie omgeving, met het gevoel dat je met dat onderhoud iets nuttigs doet. En dit op een zo n veilig mogelijke manier. 1.4 Organisatie Landschap Erfgoed Utrecht heeft vier landschapsbeheerploegen, namelijk - Ploeg Noordwest, werkdagen maandag t/m donderdag, ploegbegeleider Nico Elderhorst - Ploeg Oost, werkdagen maandag t/m donderdag, ploegbegeleider Wim Vosman (Zuylestein, werkdag donderdag, detachering ploegbegeleider Wim Vosman) - Buitenplaatsenbeheerploeg, werkdag vrijdag, ploegbegeleider vrijdag Kees Reijne (tot 1 oktober 2014) - Ploeg Scherpenzeel/De Laan, werkdagen woensdag en donderdag, detachering ploegbegeleider Gerben Visser De ploegbegeleiders zijn in dienst van Landschap Erfgoed Utrecht of vanuit Landschap Erfgoed Utrecht gedetacheerd. De landschapsbeheerploegen vallen onder de eindverantwoording van de directeur van Landschap Erfgoed Utrecht. Veilig werken valt onder de verantwoording van Landschap Erfgoed Utrecht met de directeur als eindverantwoordelijke. In dit ARBO plan is omschreven hoe er in de ploegen veilig wordt gewerkt. Het ARBO plan is vastgesteld door het management team van LEU op 28 oktober Iedere landschapsbeheerploeg bestaat uit een ploegbegeleider en aantal vrijwilligers. Er zijn circa 100 vrijwilligers actief bij de landschapsbeheerploegen. In onderstaand organisatieschema is aangegeven wie welke taken heeft binnen Landschap Erfgoed Utrecht op het gebied van ARBO betreffende de landschapsbeheerploegen. pagina 3 van 41

4 Organisatieschema landschapsbeheerploegen Directeur eindverantwoordelijke ploegen Lid managementteam verantwoordelijke programma ploegen Ploegbegeleider Coördinator Ploegbegeleiders begeleidt vrijwilligers zorgt voor opleiding van vrijwilligers zorgt voor veilige werkomstandigheden binnen de ploeg verantwoordelijk voor overall ploegen: budgetten, uren regelt cursussen voor ploegen zorgt voor onderhoud van materiaal en materieel Medewerker materiaal onderhoudt contacten met opdrachtgevers verantwoordelijk voor budget ploeg: gereedschap geeft kleding en PBM's aan vrijwilligers (in bruikleen) zorgt voor onderhoud gereedschap werkschuur Oostbroek zorgt voor aanschaf en keuring gereedschap Steunpunt vrijwilligers zorgt voor overeenkomsten en introductiemap met ARBOplan Vrijwilliger ploeg zorgt voor onderhoud kleding en PBM's in eigen beheer ARBO coördinator ondersteuning bij ARBO, zoals opstellen ARBO plan, protocollen 1.5 Werkzaamheden Door de landschapsbeheerploegen worden voornamelijk de onderstaande werkzaamheden uitgevoerd. Deze lijst is niet volledig. Houtachtige opstanden 1. Vellen van bomen 2. Afzetten van bomen en struiken 3. Onderhoud van heggen en vormsnoei struiken 4. Knotten van knotbomen 5. Snoeien van hoogstamfruitbomen 6. Verwerken van takken en stammen 7. Planten van bomen en struiken 8. Verwijderen van opslag 9. Onderhoud laanbomen en leilinden Kruidachtige begroeiingen 10. Maaien 11. Verzamelen van maaisel 12. Wieden Waterbiotopen 13. Uitbaggeren van waterbiotopen Cultuurhistorisch / archeologisch of geologische elementen 14. Vrijmaken van archeologische objecten van begroeiing en aanvullen pagina 4 van 41

5 Overig 15. Plaatsen of verwijderen afrastering, boompalen en beschoeiing 16. Onderhoud parkeerplaats 17. Onderhoud moestuin pagina 5 van 41

6 2. Risico s volgens de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) De risico-inventarisatie wordt gebruikt om de risico s te wegen. Per risico is dit volgens de methode Fine en Kinny gedaan met de formule B(lootstelling) x W(aarschijnlijkheid) x E(ffect) = R(isico). De risico s zijn als volgt ingedeeld. 1 R > 320 zeer hoog risico, stopzetten activiteit, direct maatregelen nemen < R > 320 hoog risico, onmiddellijk maatregelen nemen 3 70 < R > 160 wezenlijk risico, aandacht vereist 4 20 < R > 70 mogelijk risico, aandacht 5 R < 20 licht risico, misschien aanvaardbaar Blootstelling 0,5 zeer zelden 1 zelden (jaarlijks 2 soms (maandelijks) 3 af en toe (wekelijks) 6 regelmatig (dagelijks) 10 voortdurend Waarschijnlijkheid 0,1 bijna niet denkbaar 0,2 praktisch onmogelijk 0,5 denkbaar, maar onwaarschijnlijk 1 onwaarschijnlijk, mogelijk in grensgeval 3 ongewoon 6 zeer wel mogelijk 10 te verwachten Effect 1 gering; letsel zonder verzuim of hinder 3 belangrijk; letsel en verzuim 7 ernstig; irreversibel effect (invaliditeit) 15 zeer ernstig; een dode (acuut of op termijn) 40 ramp; enkele doden (acuut of op termijn) 100 catastrofaal; vele doden Overeenkomstig de eisen van de ARBO is een risico-inventarisatie van de werkzaamheden uitgevoerd, zie bijlage 1. Ter voorkoming van de risico s zijn afspraken gemaakt over de handelswijzen in het ARBOplan. Risico 4 en 5 zijn aanvaardbaar. Bij risico 3 wordt gekeken of dit verkleind kan worden tot 4. Risico 1 t/m 2 mogen zeker niet voorkomen. Er moet dan bekeken worden of de risico s verkleind kunnen worden door bijvoorbeeld anders werken, opleiding en/of beschermingsmiddelen. Bij een te groot risico (1 en 2) worden de werkzaamheden niet uitgevoerd door de landschapsbeheerploeg. Tijdens het werk wordt gebruik gemaakt van ladders en valbeveiliging. In bijlage 2 staat het ladderbeleid en voorschriften gebruik ladders beschreven. pagina 6 van 41

7 3. Begeleiding en toezicht 3.1 Taakverdeling binnen de groep De ploegbegeleider is verantwoordelijk voor de begeleiding van de vrijwilligers en toezicht. De vrijwilligers houden elkaar ook in de gaten tijdens het werk. De ploegbegeleider is een ervaren medewerker van Landschap Erfgoed Utrecht die op de hoogte is van de werkzaamheden, risico s en voorzorgen. Deze organiseert de werkdag, bereidt deze voor en begeleidt de dag zelf. De ploegbegeleider heeft een BHV cursus gevolgd, die ieder jaar wordt opgefrist. Het komt voor dat de ploegbegeleider de vrijwilligers alleen laat werken, bijvoorbeeld omdat hij een afspraak heeft met een eigenaar om nieuw werk door te spreken. De begeleiding en toezicht moet dan over gedragen worden aan een ervaren vrijwilliger, die fungeert als plaatsvervangend ploegbegeleider. 3.2 Afspraken met de terreineigenaar De ploegbegeleider legt contact met de eigenaar van het terrein. Er worden afspraken gemaakt over de werkzaamheden, werkdagen en eventueel afvoer van materiaal. De ploegbegeleider bekijkt of de werkzaamheden door de vrijwilligers uitgevoerd kunnen worden, welk gereedschap en beschermingsmiddelen er nodig zijn. En ook hoe het werk zo veilig mogelijk kan worden uitgevoerd. De eigenaar werkt niet mee op de werkdagen. Indien de eigenaar op de werkdag komt kijken en het werk anders wil hebben uitgevoerd wordt door de ploegbegeleider een nieuwe risico inventarisatie gemaakt. Aan de hand van de nieuwe risico inventarisatie wordt bepaald of het werk anders wordt uitgevoerd en of er aanvullende maatregelen nodig zijn. 3.3 Afspraken met Landschap Erfgoed Utrecht De coördinator ploegbegeleiders krijgt ook werk voor de ploegen aangeboden. De coördinator ploegbegeleiders geeft het werk door aan een van de ploegbegeleiders. De ploegbegeleider beoordeelt het werk en geeft de benodigde gegevens voor de offerte door aan de coördinator ploegbegeleiders. Afhankelijk van het aangeboden werk bekijkt de ploegbegeleider vooraf het werk op de locatie. 3.4 Wie houdt toezicht op de werkzaamheden De ploegbegeleider beoordeelt op de werkdag de terrein- en weersomstandigheden, alsmede de algehele conditie van de vrijwilligers en past de werkzaamheden en planning van de werkdag daarop aan. Op de werkdag legt de ploegbegeleider de werkzaamheden uit. Onervaren deelnemers krijgen extra uitleg en begeleiding van de ploegbegeleider of een ervaren vrijwilliger. De ploegbegeleider legt uit hoe er wordt gewerkt, met welke gereedschap en behandelt de veiligheid. Algemene veiligheidsregels zijn : - Werkhandschoenen en veiligheidsschoeisel is verplicht; - Helm (met oordoppen bij motorgereedschap) is verplicht bij zaagwerkzaamheden; - Gereedschap met motor wordt alleen door vrijwilligers, die cursus hebben gevolgd uitgevoerd. De ploegbegeleider kijkt of iedereen op veilige afstand van elkaar werkt, op een veilige manier werkt en spreekt mensen daar zo nodig op aan. Hij/zij zorgt dat er voldoende pauze wordt gehouden. Bij incidenten of ongelukken onderneemt de (plaatsvervangend) ploegbegeleider actie en coördineert de hulverlening totdat professionele hulp aanwezig is. 3.5 Wat te doen als er wordt afgeweken van de instructies De ploegbegeleider wijst vrijwilligers op veiligheid en voorzorgsmaatregelen. Als iemand zich daar niet aan houdt en zichzelf, anderen of omstanders in gevaar brengt wordt hij gevraagd te stoppen met het werk. 3.6 Speciale aandacht voor specifieke groepen deelnemers (scholieren, hulpbehoevenden) Jongeren boven de 12 jaar, bijvoorbeeld maatschappelijke stagiaires, krijgen een begeleider die extra let op veiligheid. Er kunnen maximaal 2 jongeren op een dag meewerken. Bij de ploegbegeleider en vrijwilligers is bekend of een vrijwilliger medische bijzonderheden heeft zoals slechthorend, suikerziekte, zwak hart. Vrijwilligers met een handicap, bijvoorbeeld slecht horend krijgen extra aandacht. De instructie wordt aangepast op deze vrijwilliger en er worden aangepaste afspraken gemaakt om de veiligheid van de vrijwilligers te borgen. 3.7 Wie zijn bevoegd om specifieke werkzaamheden uit te voeren Gereedschap met motor (motorkettingzaag, bosmaaier, maaimachine e.d.) en zeis wordt alleen door vrijwilligers gebruikt die hiervoor een opleiding hebben gevolgd. Alleen vrijwilligers in het bezit van een certificaat mogen motorzagen. Voor het motorzagen in leilindes dient de vrijwilliger in het bezit te zijn van een apart certificaat. Vrijwilligers die net een opleiding hebben gevolgd worden begeleid door een ervaren vrijwilliger of ploegbegeleider. Daarnaast moet de vrijwilliger beschikken over de juiste beschermingsmiddelen. pagina 7 van 41

8 Voor werken op hoogte boven 2,5m dient de vrijwilliger een instructie te hebben gevolgd voor valbeveiliging en de juiste beschermingsmiddelen te hebben. Bij gebruik van een gemotoriseerde grondboor en gemotoriseerde heggenschaar bepaald de ploegbegeleider welke vrijwilligers deze kunnen bedienen en geeft de ploegbegeleider instructie over het gebruik. De ploegbegeleider begeleidt vrijwilligers die onervaren zijn met het gebruik van dit gereedschap. pagina 8 van 41

9 4. Instructie, scholing en voorlichting 4.1 Instructie De (plaatsvervangend) ploegbegeleider verzorgt de instructie aan de vrijwilligers. Tijdens de instructie komen de uit te voeren werkzaamheden aanbod, met welk gereedschap er wordt gewerkt, wordt gewezen op gevaren, de beschermingsmiddelen uitgedeeld en aangegeven hoe deze te gebruiken. Bij de start van iedere werkdag geeft de ploegbegeleider instructie aan de vrijwilligers. Hij demonstreert hoe gereedschap en beschermingsmiddelen gebruikt moeten worden. De protocollen van Landschap Erfgoed Utrecht en ARBObladen van het Bosschap dienen als leidraad bij de instructie. Tijdens het werk houdt de ploegbegeleider toezicht op het juist toepassen van de instructie door de vrijwilligers en stuurt waar nodig bij. 4.2 Scholing De ploegbegeleider heeft certificaten voor motorgereedschap of speciaal gereedschap zoals de zeis. Vrijwilligers die werken met motorgereedschap of speciaal gereedschap zoals de zeis hebben hiervoor een certificaat. Op het certificaat staat aangegeven uit welke onderdelen de gevolgde cursus bestond. De vrijwilligers en ploegbegeleiders (die een certificaat hebben) volgen minimaal 1 keer per vijf jaar een opfriscursus. EHBO/BHV of kennis van veldhulpverlening dient ieder jaar opgefrist te worden De ploegbegeleider zorgt op basis van behoefte in de ploeg dat de vrijwilligers, die hij capabel acht, cursussen kunnen volgen. Tevens zorgt hij ervoor dat de benodigde opfriscursussen op juiste moment worden georganiseerd. De coördinator ploegbegeleiders zorgt in overleg met de ploegbegeleiders dat er cursussen worden georganiseerd voor de vrijwilligers. Heeft een vrijwilliger ergens anders een cursus gevolgd dan wordt dit voorgelegd aan Landschap Erfgoed Utrecht. Deze beoordeeld of de cursus voldoet aan de eisen. De ploegbegeleider begeleidt onervaren vrijwilligers, die net een cursus hebben gevolgd. Werken met motorgereedschap of ander speciaal gereedschap wordt steeds gedaan in overleg met de ploegbegeleider. Deze laatste ziet toe op het behoud van voldoende ervaring van de vrijwilliger met het betreffende apparaat en tevens op gebruik van de juiste beschermingsmiddelen bij de uitvoering van het werk. De (plaatsvervangend) ploegbegeleider moet aan de vrijwilligers een goede werkinstructie met veiligheidsafspraken kunnen geven. Hij kan hiervoor een cursus didactiek of voorlichting volgen. Dit geldt ook voor de wijze van toezicht houden en het aanspreken op onveilig gedrag van de vrijwilligers. In een digitaal systeem wordt bijgehouden welke certificaten de vrijwilligers en ploegbegeleiders hebben en van welke datum. De ploegbegeleider is hiervoor verantwoordelijk. Dit kan ook worden toegewezen aan een vrijwilliger(de ploegbegeleider blijft wel verantwoordelijk). De coördinator ploegbegeleiders regelt budget voor scholing. 4.3 Voorlichting Voor de vrijwilligers en ploegbegeleiders wordt jaarlijks een informatiebijeenkomst georganiseerd over veilig werken. In 2014 zal deze in het teken staan van dit ARBO plan. In 2015 zal het plan worden geëvalueerd en aangepast indien nodig. Vrijwilligers krijgen het ARBO plan als bijlage bij de vrijwilligersovereenkomst en dienen aan te geven hiervan op de hoogte te zijn. De ploegbegeleider geeft eventueel toelichting op vragen van de vrijwilliger of stuurt deze door naar de coördinator ARBO van Landschap Erfgoed Utrecht. pagina 9 van 41

10 5. Onderhoud en keuring van gereedschappen en vervoermiddelen 5.1 Eigen gereedschap Ploeg Noordwest en buitenplaatsenploeg hebben gezamenlijk een bus met gereedschap. Ploeg Oost heeft een schuur en bus met gereedschap. Ploeg Oost gebruikt op landgoed Zuylestein gereedschap van dit landgoed. Ploeg Scherpenzeel gebruikt gereedschap van Landgoed Scherpenzeel en De Laan. De ploegbegeleider is verantwoordelijk voor het gereedschap. Deze houdt bij welk gereedschap er aanwezig is in de bus/schuur, zorgt dat kapot gereedschap wordt vervangen en zorgt dat het gereedschap onderhouden wordt. Motorzaag, bosmaaier, motorboor, motor heggenschaar en maaimachine worden voor (groot) onderhoud weggebracht naar een onderhoudsbedrijf door de ploegbegeleider. Landgoed Zuylestein, Scherpenzeel en De Laan zijn verantwoordelijk voor het onderhoud en aanschaf van hun eigen gereedschap. Bij slechte kwaliteit is ploegbegeleider verplicht dit te melden en niet meer met dit materiaal te werken. Indien de bus door meerdere ploegen wordt gebruikt is er in de bus een logboek aanwezig. In het logboek wordt bijgehouden wie de bus met gereedschap heeft gebruikt en of er gereedschap ontbreekt/kapot is. Om ervoor te zorgen dat ploegbegeleider en vrijwilligers veilig op de werkplek kunnen komen dienden de bus en aanhangers onderhouden en gekeurd worden. Daarnaast dient de bestuurder te beschikken over de benodigde geldige rijbewijzen(b en E en, aanhangerrijbewijs meer dan 60 kg). 5.2 Afspraken met Landschap Erfgoed Utrecht bij lenen gereedschap Op Landgoed Oostbroek is een werkschuur met gereedschap dat door de ploegen geleend kan worden. Aanvragen voor gereedschap lopen via de materiaalmedewerker, die het gereedschap klaar zet in de werkschuur. In een logboek in de werkschuur wordt bijgehouden wie gereedschap heeft geleend. Na gebruik en bij terugbrengen wordt in het logboek aangegeven of er gereedschap ontbreekt, kapot is. Het gereedschap wordt na terugbrengen gecheckt door de materiaalmedewerker voordat het weer wordt uitgeleend. Aanvragen voor nieuw gereedschap lopen via de materiaalmedewerker. De materiaalmedewerker heeft overleg over het aan te schaffen gereedschap met ploegbegeleider. De coördinator ploegbegeleiders regelt budget voor aanschaf gereedschap. 5.3 Welk gereedschap wordt gebruikt Er wordt voornamelijk handgereedschap (zie bijlage 3) gebruikt door de vrijwilligers. Door opgeleide vrijwilligers worden motorzaag, motormaaier en bosmaaier gebruikt. Verder worden ook motorgrondboor en motor heggenschaar gebruikt. 5.4 Keuring van gereedschappen en vervoermiddelen Het gereedschap in de schuur van ploeg Oost, de schuur op Oostbroek en de bus van de ploegen wordt jaarlijks gekeurd door de materiaalmedewerker van Landschap Erfgoed Utrecht. De gereedschappen van Landgoed Zuylestein, Landgoed Scherpenzeel en Landgoed De Laan dient de eigenaar van het landgoed ieder jaar te (laten) keuren. Dit is niet de verantwoording van Landschap Erfgoed Utrecht. Ladders en valbeveiliging wordt jaarlijks gekeurd door de materiaalmedewerker, die hiervoor een opleiding heeft gevolgd. Brandblussers worden minimaal een keer in de twee jaar gekeurd door een erkend bedrijf. Na gebruik wordt motorgereedschap gecontroleerd en onderhoud uitgevoerd. De aanhangwagens, motorzagen, motormaaiers, motorboren, motor heggenscharen en bosmaaiers gaan voor (groot) onderhoud naar een onderhoudsbedrijf. Periodiek wordt aan de bus en aanhangers onderhoud uitgevoerd. De materiaalmedewerker stemt met de ploegbegeleider af wanneer de bus en aanhangers voor onderhoud en keuring naar de garage moet. pagina 10 van 41

11 6. Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM s) 6.1 Welke PBM s voor welke werkzaamheden Bij alle werkzaamheden zijn werkhandschoenen en veiligheidsschoeisel verplicht. Bij vallend hout is een helm verplicht, zie bijlage 4. In de bijlage Risico Inventarisatie staat welke PBM s bij welke werkzaamheden worden gebruikt. 6.2 Gebruik van PBM s bespreken bij instructie vooraf Vrijwilligers krijgen persoonlijke beschermingsmiddelen van Landschap Erfgoed Utrecht, zie tabel hieronder. In sommige gevallen liggen de PBM s in de bus. Vrijwilligers worden gewezen op het juiste gebruik van PBM s tijdens de werkinstructie. Kleding en PBM s LEU - Parca + Fleece X Veiligheidslaarzen X¹ Veiligheidsschoeisel X Werkhandschoenen X 2 Veiligheidsbril X 2 Helm X of X 2 Gehoorbescherming X 2 Gelaatscherm X 2 Tekentang X Motorzaagbroek X 2 Verkeershesje met LEU-logo X 2 Klim/zitgordel X 2 Werkbroek X¹ Regenjas X 2 X X 1 X 2 : persoonlijk : persoonlijk, als vrijwilliger minimaal 2 dagen per week werkt in de landschapsbeheerploeg : In de bus of kar, iemand aanwijzen die verantwoordelijk is. Drie soorten werkhandschoenen (zomer, winter, regen). 6.3 Wie is verantwoordelijk voor aanschaf / lenen De ploegbegeleider zorgt voor voldoende PBM s voor de vrijwilligers van de ploeg. Deze zorgt ook voor vervanging van PBM s en aanvulling. Via de materiaalmedewerker kunnen nieuwe PBM s worden aangeschaft. 6.4 Periodieke vervanging De helmen mogen niet langer dan 5 jaar worden gebruikt. In de helm staat de productiedatum vermeld. In de handleiding van de helmen staat wanneer de helmen moeten worden vervangen. Als ze donker worden opgeborgen zijn ze langer houdbaar. Landschap Erfgoed Utrecht zorgt voor vervanging van PBM s als de houdbaarheidsdatum is verlopen. In een digitaal systeem bij Landschap Erfgoed Utrecht wordt de houdbaarheidsdatum van PBM s bijgehouden door de materiaalmedewerker. pagina 11 van 41

12 7. Omstandigheden op de werkplek 7.1 Locatie Er wordt niet gewerkt op gevaarlijke plekken. Bij het selecteren van een werkplek moet gekeken worden naar de risico s. Risico s kunnen te maken hebben met de terreingesteldheid, zoals hoogte en hellingen, onoverzichtelijkheid, gevaar op struikelen, vee, hout op spanning. Dood hout in bomen kan uitbreken bij het uitvoeren van werk. Een helling kan onbegaanbaar worden tijdens het werk. Dit is de verantwoordelijkheid van de ploegbegeleider. 7.2 Werken langs de weg Werken in de buurt van de (openbare) weg neemt altijd extra risico s met zich mee. Daarbij komt ook nog eens dat de gevolgen van een verkeersongeval erg groot kunnen zijn. Er wordt niet aan de openbare weg gewerkt, tenzij aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: Er dient voor de werkdag overleg plaats te vinden met de wegbeheerder en afspraken te worden gemaakt hoe de veiligheid van de ploeg en weggebruikers kan worden geoptimaliseerd. Het infoblad Veilig werken langs de weg van het Bosschap (zie bijlage 5) dient als uitgangspunt. In het Handboek wegafzetting 96b van CROW staat aangegeven welke maatregelen moeten worden genomen. 7.3 Gevaarlijkse stoffen Tijdens een terreinbezoek kan blijken dat er injectiespuiten of asbest in een object liggen. Gestort afval kan gevaarlijke stoffen bevatten. Er wordt niet gewerkt op locaties waar asbest of gevaarlijke stoffen liggen. Als niet duidelijk is of er gevaarlijke stoffen aanwezig zijn wordt dit voor de werkdag onderzocht. 7.4 Werkplek Werkplekken waar met groepen gewerkt wordt zijn bij voorkeur makkelijk bereikbaar en makkelijk aan te duiden voor derden (ambulance). Als er geen schuilgelegenheid in de omgeving is kan door middel van tarp s (zeil, zie afbeelding) een onderkomen worden gemaakt. Tarp 7.5 Teken Vrijwilligers lopen kans op teken. Iedere vrijwilliger krijgt van Landschap Erfgoed Utrecht een tekenset. Vrijwilligers worden gewezen op teken en voor meer informatie verwezen naar het protocol teken en tekenbeten (zie bijlage 6) en Een tekentest kan op eigen initiatief en op eigen kosten van de vrijwilliger worden uitgevoerd. 7.6 Wespennesten Vooral in het vroege najaar controleert de ploegbegeleider vooraf op wespennesten. Met een lint kan aangegeven worden wat de veilige afstand is. Voor het uitvoeren van werk moet minstens vijf meter aangehouden worden. 7.7 Processierups Processierupsen rukken steeds meer op. Vooral in voorjaar en zomer leveren ze overlast op. Werklocaties waar processierupsnesten in worden gevonden zijn in deze periode dan ook ongeschikt als werklocatie voor de ploeg. Via links op kan vooraf bekeken worden of er sprake is van een verhoogd risico. De aanwezigheid van enkele eiken met processierupsen echter kan een werklocatie al ongeschikt maken. 7.8 Reuzenberenklauw en waterscheerling Reuzenberenklauw en waterscheerling kan tot ernstige reacties leiden. Werklocaties waarin deze soorten voorkomen zijn daarom ongeschikt voor vrijwilligers. pagina 12 van 41

13 7.9 Dood hout In allerlei bomen komt dood hout voor. Naarmate dit hout zwaarder is, is de kans op verwondingen bij uitbreken groter. Bovendien kunnen door de werkzaamheden stukken hout ook sneller uitbreken. Bij elke beoordeling of een locatie geschikt is als werklocatie dient er dus naar het dode hout gekeken te worden. Dit kan een van de omgevingsfactoren zijn waardoor een werklocatie niet geschikt is voor uitvoering door vrijwilligers. Dit ondanks het gebruik van helmen Weersomstandigheden Omdat met vrijwilligers buiten gewerkt wordt is het weer een extra factor om rekening mee te houden. De ploegbegeleider checkt vooraf de weersvoorspelling en waarschuwt indien nodig de vrijwilligers voor hitte, regen, wind of kou. Hierop wordt ook het kledingadvies aangepast. Indien regen, vooral buien voorspeld worden, wordt vooraf al een of meer tarp s (zeil) gespannen als de bus niet op de werkplek staat waardoor deelnemers altijd een droge schuilplek hebben. Bij onweer en/of zware wind wordt niet gewerkt dan wel direct gestopt met werken. Bij onweer wordt zo mogelijk in auto s of gebouwen geschuild. Indien dit niet mogelijk is wordt er niet onder hoge bomen geschuild (minstens vijf meter van stam) en niet in de buurt van metalen hekken, afrasteringen. Het vasthouden van een fiets levert ook extra risico op. Bij hoge temperaturen is het extra belangrijk om de vrijwilligers voldoende te laten drinken en tijdig te laten rusten. Ook hier kunnen tarps gebruikt worden om schaduwplekken te maken. Als er een weeralarm (code rood) is afgegeven wordt er door de ploegbegeleider beoordeeld of het werk door kan gaan. Het blijft natuurlijk maatwerk. Bij extreme temperaturen kan bijvoorbeeld ook besloten worden niet te gaan werken of te stoppen met werk. pagina 13 van 41

14 8. Hulpverlening en registratie 8.1 Hulpverlening bij ongevallen De ploegbegeleider heeft een opleiding BHV gevolgd en volgt ieder jaar een opfriscursus. In de bus is een lijst met adressen van spoedeisende hulp aanwezig. Bij afwezigheid van de ploegleider wordt van te voren bekeken of er vrijwilligers zijn met EHBO/BHV of kennis van veldhulpverlening. Deze nemen de taak van de ploegbegeleider over. 8.2 Veldhulpverlening In het geval van een ongeval wordt gehandeld volgens het protocol veldhulpverlening Utrecht, zie bijlage 7. De EHBOmaterialen (van de EHBO lijst, zie bijlage 8) zijn aanwezig op de werkplek. Deze worden jaarlijks gecontroleerd door de materiaalmedewerker. Worden er materialen gebruikt dan worden deze weer aangevuld direct na de werkdag door de ploegbegeleider. Deze kunnen worden opgevraagd bij de materiaalmedewerker. Een EHBO app voor de telefoon kan een hulpmiddel zijn bij niet-levensbedreigende situaties. Voor hulpverlening bij levensbedreigende situaties is dit echter niet betrouwbaar, omdat niet gegarandeerd is dat gegevens (bv. van dichtstbijzijnde ziekenhuis) up-to- date zijn. Ook zijn apps niet in alle omstandigheden te gebruiken, bv. wanneer er geen bereik is op de locatie of het gps signaal wordt verstoord door bepaalde weersomstandigheden. Daarom is het essentieel dat veldhulpverlening van tevoren en ter plekke goed is georganiseerd en beschikbaar is op papier. 8.3 Melden arbeidsongevallen Meldingsplichtige arbeidsongevallen (ook bij vrijwilligerswerk) moeten doorgegeven worden via telefoon Arbeidsongevallen kunnen hier ook buiten kantooruren worden gemeld. Werkgevers (is ook begeleiders vrijwilligers) zijn verplicht om arbeidsongevallen die tot overlijden, blijvend letsel of ziekenhuisopname leiden, direct te melden. De ploegbeleider (of assistent ploegbegeleider) doet de melding. Daarna wordt de melding ook z.s.m. doorgegeven aan de coördinator ARBO en/of management van Landschap Erfgoed Utrecht (Tel / ). Dodelijke arbeidsongevallen dienen direct door de ploegbegeleider telefonisch door gegeven te worden aan de Arbeidsinspectie. Andere meldingen kunnen ook via een digitaal formulier worden ingediend. Dit formulier is te downloaden via de site van de arbeidsinspectie: Digitale meldingen worden gedaan door de ploegbegeleider in overleg met de coördinator ARBO en/of management van Landschap Erfgoed Utrecht (Tel / ). Schema melden ongevallen Ploegbegeleider Arbeidsinspectie ongevallen die tot overlijden, blijvend letsel of ziekenhuisopname leiden ARBO coördinator en/of managementteam ongevallen die tot overlijden, blijvend letsel of ziekenhuisopname leiden ongevallen met letsel, bezoek huisarts, schade 8.4 Meldingen (bijna) ongevallen (Bijna) ongevallen worden gemeld bij de ARBO coördinator van Landschap Erfgoed Utrecht. We kunnen daar allemaal van leren! Samen met de ploeg wordt geanalyseerd of het ongeval voorkomen had kunnen worden door bijvoorbeeld betere voorzorgen, begeleiding en/of opleiding. pagina 14 van 41

15 9. Verzekering 9.1 Vrijwilligersverzekering De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft in samenwerking met Centraal Beheer Achmea twee verzekeringspakketten (een Basispolis en een Pluspolis) ontwikkeld, waarbij de risico s die gepaard gaan met vrijwilligerswerk zo goed mogelijk wordt afgedekt. Zo kunnen gemeenten met deze vrijwilligerspolis al haar vrijwilligers collectief verzekeren. Alle gemeenten in de provincie Utrecht hebben voor 2014 een Pluspolis verzekeringspakket afgesloten, behalve de gemeente Amersfoort en de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Deze twee gemeenten hebben een andere collectieve vrijwilligersverzekering afgesloten. Kijk hiervoor op de website van de betreffende gemeente. De BasisPolis bestaat uit een: - Ongevallen en Persoonlijke Eigendommenverzekering voor Vrijwilligers - Aansprakelijkheidsverzekering voor Vrijwilligers De PlusPolis bestaat uit een: - Verkeersaansprakelijkheidsverzekering voor Rechtspersonen - Aansprakelijkheidsverzekering voor Rechtspersonen - Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering voor Vrijwilligers - Rechtsbijstandverzekering voor Vrijwilligers Meer informatie is te vinden in bijlage 9. Jaarlijks checkt het steunpunt vrijwilligers van Landschap Erfgoed Utrecht of alle gemeenten in de provincie Utrecht nog een vrijwilligersverzekering hebben en onderneemt eventueel actie. De vrijwilligers van de landschapsbeheerploegen vallen onder de verzekering van de gemeente De Bilt. 9.2 Registratie Registratie of aanmelding is niet nodig. Alle vrijwilligers die in enig organisatorisch verband, onverplicht en onbetaald werkzaamheden verrichten ten behoeve van anderen en/of de samenleving waarbij een maatschappelijk belang wordt gediend zijn verzekerd. Ook bij eenmalige activiteiten. Het is wel van belang dat de vrijwilliger zelf een eigen WA-verzekering heeft. pagina 15 van 41

16 Bijlage 1 Risico Inventarisatie 1. Vellen van bomen Omschrijving werkzaamheden Vrijwilligers vellen bomen tot een dikte tot ongeveer maximaal 30 cm. De hoogte van de bomen is niet zozeer maatgevend als wel andere factoren zoals de standplaats en of het hout op spanning staat. Doorgaans is er meer dan voldoende ruimte om de boom te laten vallen. Er wordt ook met touw of handlier gewerkt om de valrichting te beïnvloeden. Gevaarlijke bomen (hout op spanning) of bomen met dood hout bovenin worden niet door vrijwilligers geveld. Bij bomen met geringe spanning dient de ploegbegeleider toezicht te houden op het goed toepassen van valkerf. Vrijwilligers die met motorkettingzagen werken kunnen middels een certificaat hun vaardigheid aantonen. Iedereen draagt een helm Met handlieren kunnen bomen worden uitgelierd. De bevestiging aan de ankerboom is laag. De uit te lieren boom wordt op ongeveer één meter of zoveel hoger de boom dit toestaat vastgemaakt. Lieren worden jaarlijks gekeurd. Gereedschappen Kettingzaag* Beugelzaag Jirizaag Lier, hefboom Touw Pbm s Veiligheidsschoeisel Handschoenen Helm Valbeveiliging Zaagschoeisel, broek en helm met gelaats- en gehoorbescherming (bij gebruik motorkettingzaag) Risico s B W E R Uitscheuren stammen Vallend hout Snijden met zaag Struikelen Beklemming door kabel of last 3 0, * Vrijwilligers die met motorkettingzagen werken moeten middels een certificaat hun vaardigheid aantonen. 2. Afzetten van bomen en struiken Omschrijving werkzaamheden Het afzetten van bomen en struiken tot een dikte van maximaal 30 cm. Als bomen en struiken worden afgezet, kunnen stammen tegelijk vallen. Stammen waarin spanning te verwachten is door een scheve stand worden met voldoende valkerf geveld. Iedereen draagt een helm. Gereedschappen Kettingzaag* Beugelzaag Jirizaag Handzaag Takkenschaar Touw Pbm s Veiligheidsschoeisel Handschoenen Helm Veiligheidsbril Zaagschoeisel, broek en gelaats- en gehoorbescherming (bij gebruik motorkettingzaag) Risico s B W E R Opscheurende stammen Vallende stammen Snijden met zaag Struikelen * Vrijwilligers die met motorkettingzagen werken moeten middels een certificaat hun vaardigheid pagina 16 van 41

17 aantonen. 3. Onderhoud heggen en vormsnoei van struiken Omschrijving werkzaamheden Vrijwilligers voeren vormsnoei uit aan struiken, bijvoorbeeld buxus en regulier onderhoud aan heggen. Dit gebeurt met handgereedschap en motor heggenschaar. Achterstallig werk aan heggen lijkt sterk op het afzetten van struiken. Gereedschappen Snoeischaar Hand heggenschaar Snoeizaag Jirizaag Beugelzaag Pbm s Motor heggenschaar Handschoenen Veiligheidsbril Veiligheidsschoeisel Gehoorbescherming Risico s B W E R Steken met schaar Struikelen Snijwonden door schaar of zaag Wonden doorstekels Knotten van knotbomen Omschrijving werkzaamheden Knotbomen worden met handgereedschap geknot. De werkhoogte (stahoogte) is < 2,5 m. Er wordt eerst gewerkt vanaf de grond, daarna pas met korte ladders en vanuit de knot. Vanwege de positie en meestal ook de lengte van de takken is er vrijwel altijd sprake van zagen onder spanning. De overgebleven stompen worden met de kettingzaag verwijderd. Iedereen draagt een helm. In de knot wordt gebruik gemaakt van valbeveiliging. Indien nodig de takken met een touw in de goede richting laten vallen. De takken worden versleept naar een verzamelplek. De ladder kan worden gefixeerd met een spanband Gereedschappen Kettingzaag* Beugelzaag Jirizaag Touw Ladder Opsteekhaak Pbm s Helm Veiligheidsschoeisel Handschoenen Veiligheidsbril Gehoorbescherming Veiligheidsbroek, helm met gehoorbescherming en gelaatscherm (kettingzaag) Valbeveiliging Risico s B W E R Vallen dikke takken Verwonden aan zaag Zwiepende takken in het gezicht Omvallende ladder met persoon Zaagsel in de ogen Vallend gereedschap Opmerking: pagina 17 van 41

18 Bij het knotwerk komen een aantal risico s bij elkaar die los én in combinatie met elkaar bekeken moeten worden. Begeleiders van werkdagen in knotbomen moeten daarom altijd ervaring hebben in knotwerk. Zaken die daarbij van belang zijn: Ondergrond (in hoeverre verzacht of verergert de ondergrond een val) Manier waarop de ladder in de boom gezet kan worden (onder en boven gefixeerd) Omgeving (meestal ongelijke bodem, vaak met sloten, rasters of andere begroeiing) Mogelijke vluchtwegen (belemmering door bijvoorbeeld valbeveiliging) Mogelijkheid om omstandigheden veiliger te maken (werken vanuit de knot of grond) Spanning in overhangende takken Vallend hout Onderlinge afstand tussen werkgroepjes * Vrijwilligers die met motorkettingzagen werken moeten middels een certificaat hun vaardigheid aantonen. 5. Snoeien van Hoogstamfruitbomen Omschrijving werkzaamheden Het werk wordt door volwassenen uitgevoerd die een instructie hebben gehad van iemand (bijvoorbeeld ploegbegeleider) die een cursus heeft gevolgd. Iedereen draagt een helm en veiligheidsbril. De bomen worden met behulp van handgereedschap gesnoeid. Bij voorkeur wordt vanaf de grond gewerkt met stokgereedschap. Doordat deze uitschuifbaar is kan tot enkele meters in de boom gesnoeid worden. Bij het werken vanaf de ladder zekeren vrijwilligers zich zodra ze gaan zagen. De werkzaamheden vinden niet hoger dan 10 meter plaats. Er wordt gewerkt volgens de voorschriften gebruik ladders. Alvorens de ladder geplaatst wordt dient hiervoor eerst de juiste plaats in de boom uitgekozen te worden. De meest ideale positie is de plaatsing in een V-vorm. Na plaatsing wordt vanaf de ladder gesnoeid. Dit werk vindt altijd in duo s plaats. De tweede persoon heeft als taak het werk kwalitatief en veiligheidshalve te bewaken. Naast het snoeiwerk dienen de afgezaagde takken onder de boom opgeruimd te worden. Onderling dient er gecommuniceerd te worden wanneer en wie dit gaat opruimen. Vooraf wordt er een centrale plek bepaald waar het verzamelde snoeihout neergelegd kan worden. Gereedschappen - Beugel zaag - Driehoek zaag - Punt zaag - Stok zaag - Snoeischaren groot en klein - Ladders - Touw Pbm s - Valbeveiliging - Veiligheidsbril - Helm - Werkhandschoenen - Veiligheidsschoeisel Risico s B W E R Opscheurend / afscheurende tak (vallend hout) Uit boom of ladder vallen, ladder valt om Verwonding door vallend gereedschap Wind Zaagsel Opmerkingen: Geadviseerd wordt het gereedschap in holsters te stoppen 6. Verwerken van takken en stammen Het tak en stamhout wordt op allerlei manieren be- en verwerkt. Dit gebeurt doorgaans met handzagen en motorkettingzaag*. Het hout wordt in rillen verwerkt of verzamelt op stapels langs het pad. De rillen worden met motorkettingzaag kleiner gemaakt. De ril mag niet breder dan 1,5m zijn, er wordt van beide zijden van de ril gewerkt en niet met gestrekte armen. Gereedschappen Beugelzaag Jiri Handzaag pagina 18 van 41

19 Kettingzaag * Pbm s Handschoenen Veiligheidsschoeisel Helm Zaagschoeisel, broek en helm met gelaats- en gehoorbescherming (bij gebruik motorkettingzaag) Risico s B W E R Snijden aan zaag Struikelen * Vrijwilligers die met motorkettingzagen werken moeten middels een certificaat hun vaardigheid aantonen. 7. Planten van bomen en struiken Omschrijving werkzaamheden Planten van bomen en struiken met (hand)gereedschap. Bomen eventueel plaatsen met ondersteunende palen. Daarnaast mogelijk extra groeimiddelen (kalk) toevoegen. Na afloop harken. Er wordt soms ook samengewerkt met een loonwerker (graafmachine), risico s bestaan dan uit het draaien van de machine en het in de grond drukken van palen. Gereedschappen - Harken - Grondboor/Motorboor - Kruiwagens - Paalhamer - Nijptang - Hamer - Spa Pbm s - Werkhandschoenen - Veiligheidsschoeisel Risico s B W E R Steken met de spa Hark ligt op verkeerde kant Grondboor kan lichamelijk zeer belastend werk voortbrengen Kruiwagen te zwaar beladen Paalhamer kan uitzwaaien Motorboor terugslag/vastlopen Verwijderen van opslag Omschrijving werkzaamheden Met handgereedschap wordt opslag verwijderd door middel van uit de grond trekken of uitspitten of afzagen van de opslag. Dit werk kan in duo s worden uitgevoerd waarbij een persoon steekt en de ander trekt. De opslag wordt uit de grond gehaald, schoon geschud en aan de kant gelegd. Gereedschappen - Puntzaag - Spade Pbm s - Werkhandschoenen - Veiligheidsschoeisel pagina 19 van 41

20 Risico s B W E R Verwonden aan zaag Met schop in voeten steken Onderhoud laanbomen en leilinden Omschrijving werkzaamheden Laanbomen worden gesnoeid/opgekroond. De takken worden op rillen op korte afstand in het bos gelegd of langs het pad op hopen neergelegd. Vrijwilligers houden 5 meter afstand tot motor(stok)zaag Leilindes worden takken afgezaagd of gesnoeid. Hierbij wordt gebruik gemaakt van driehoeksladders en bestaat het gevaar van doorbuigen van de takken. Gereedschappen - Handzaag - Beugelzaag - (Motor)stokzaag - Snoeischaar groot + klein - Motorkettingzaag* - Touw +opsteekhaak - Ladder Pbm s - Helm - Veiligheidsschoeisel - Werkhandschoenen - Veiligheidsbril - Gehoorbescherming - Veiligheidsbroek, helm met gehoorbescherming en gelaatscherm (kettingzaag) - Valbeveiliging Risico s B W E R Verwonding door gereedschap Van ladder vallen, ladder valt om Opmerkingen: * Bij laanbomen en leilindes wordt met een aparte motorzaag gewerkt. Vrijwilligers die met dit soort motorkettingzagen werken moeten middels een certificaat hun vaardigheid aantonen. 10. Maaien Omschrijving werkzaamheden Maaien gebeurt met zeis of bosmaaier met slagmes, draadsnijkop of motormaaier. Vrijwilligers die met bosmaaier/zeis/motormaaier werken hebben hiervoor een cursus gevolgd. Vrijwilligers houden 5 meter afstand tot bosmaaier/zeis/motormaaier Gereedschappen - Bosmaaier met slagmes - Bosmaaier met draadsnijkop - Motormaaier - Zeis Pbm s - Werkhandschoenen - Veiligheidsschoeisel - Gelaatsscherm* - Gehoorbescherming - Veiligheidsbroek Risico s B W E R pagina 20 van 41

21 Tijdens maaien in sloot / greppel terecht komen balans verliezen Tijdens maaien stuiten op paaltjes / draden etc, opspattend materiaal Opmerking: * bij gebruik van een gelaatsscherm vervalt de verplichting van oogbescherming. Indien het gevaar bestaat dat zeer fijn materiaal door de gelaatsbescherming heen dringt is een veiligheidsbril verplicht. 11. Verzamelen van maaisel Omschrijving werkzaamheden Maaisel wordt in handkracht verzameld met harken en rieken. Het maaisel wordt in hopen verwerkt. Gereedschappen - Harken - Rieken - Kruiwagen Pbm s - Werkhandschoenen - Veiligheidsschoeisel Risico s B W E R Met hark, riek steken in lichaam Hark/riek verkeerd op grond leggen Wieden Omschrijving werkzaamheden Hoofdzakelijk met behulp van handgereedschap wordt het onkruid gewied en onkruid afgevoerd. Sporadisch is er ook machinale inzet van de bosmaaier. Er zal in 2014 een proef worden gedaan met het branden van onkruid in grindpaden. Hierbij wordt een onkruidbrander ingezet. Gereedschappen - Schoffel - Harken - Kruiwagens - Bosmaaier Pbm s - Werkhandschoenen - Veiligheidsschoeisel - Gelaatsscherm of veiligheidsbril* - Gehoorbescherming - Onkruidbrander Risico s B W E R Schoffels hebben scherpe kant Hark ligt verkeerd op de grond ( tanden omhoog) Kruiwagens te zwaar belast Bij machinaal maaien: afstand houden van apparaat Aanraking met irriterende plantensoort Brandwonden Opmerking: * Bij gebruik van een gelaatsscherm vervalt de verplichting voor oogbescherming. Indien het gevaar bestaat dat zeer fijn materiaal door de gelaatsbescherming heen dringt, is een veiligheidsbril verplicht. 13. Uitbaggeren van waterbiotopen Omschrijving werkzaamheden pagina 21 van 41

22 Poelen, beken en sprengen worden opgeschoond met zowel hand- als machinaal gereedschappen. Het materiaal wordt op de kant gelegd en daarna in hopen verwerkt. Het materiaal wordt soms afgevoerd met de kruiwagen. Vrijwilligers die met bosmaaier/zeis werken hebben hiervoor een cursus gevolgd. Vrijwilligers houden 5 meter afstand tot bosmaaier/zeis. Gereedschappen - Sloothaak - Harken - Rieken - Kruiwagens - HandzaagBeugelzaag - Zeis (met kort blad) - Bosmaaier met slagmes of onderwater bosmaaier Pbm s - Werkhandschoenen - Veiligheidsschoeisel - Gelaatsbescherming of veiligheidsbril* - Gehoorbescherming - Lieslaarzen - Waadpak Risico s B W E R Tijdens maaien in sloot / beken / sprengen terecht komen balans verliezen Tijdens maaien stuiten op paaltjes / draden etc opspattend materiaal Riek / steekgevaar Hark verkeerd op grond Sloothaak / steekgevaar Opmerking: * bij gebruik van een gelaatsscherm vervalt de verplichting van oogbescherming. Indien het gevaar bestaat dat zeer fijn materiaal door de gelaatsbescherming heen dringt is een veiligheidsbril verplicht. 14. Vrijmaken van archeologische objecten van begroeiing en aanvullen Omschrijving werkzaamheden Verwijderen van opslag op de grafheuvel, zoals gras, bramen, struiken en kleine bomen. Aanvullen van de grafheuvel: blad verwijderen, plaggen steken, zand aanbrengen met kruiwagens, plaggen en blad aanbrengen Opslag verwijderen in Celtic Field. Takkenrillen maken op wallen Celtic Field. Vrijwilligers die met bosmaaier werken hebben hiervoor een cursus gevolgd. Vrijwilligers houden 5 meter afstand tot bosmaaier Gereedschappen - Bosmaaier* - Hark - Riek - Beugelzaag - Jirizaag - Takkenschaar - Kruiwagen - Spade - Bats Pbm s - Veiligheidsschoeisel - Handschoenen - Veiligheidsbril - Gehoorbescherming Risico s B W E R pagina 22 van 41

23 Verwonden aan zaag Opspattende takken / stenen van bosmaaier Oplopen schrammen Zwiepende takken Hark verkeerd op de grond Riek, steekgevaar Vallen of struikelen Plaatsen of verwijderen afrasteringen, boompalen en beschoeiing Omschrijving werkzaamheden Het handmatig verwijderen en plaatsen van afrasteringen, boompalen en beschoeiingen. Gereedschappen - Grondboor - Sleg - Nijptang - Hamer - Kruiwagens - Palentrekker - Palenmuts - Kettingzaag* - Motorboor - Pbm s - Werkhandschoenen - Veiligheidsschoeissel - Veiligheidsbril - Lieslaarzen Risico s B W E R Grondboor kan lichamelijk zwaar belastend werk voortbrengen Kruiwagen te zwaar beladen Paalhamer / Sleg kan uitzwaaien Bij beschoeiing aan slootkant: vlechtwerk steekt uit Terugslaan of vastlopen motorboor Opmerking: Materiaal - Wartel - Draad - Spijkers / schroeven * Vrijwilligers die met motorkettingzagen werken moeten middels een certificaat hun vaardigheid aantonen. 16. Onderhoud parkeerplaats Omschrijving werkzaamheden De parkeerplaats is bedekt met een grindlaag. De grindlaag egaliseren, onkruid verwijderen en grindlaag aanvullen. Er zal in 2014 een proef worden gedaan met het branden van onkruid in grindpaden. Hierbij wordt een onkruidbrander ingezet. Gereedschappen Hark Spade Schoffel pagina 23 van 41

24 Kruiwagen Pbm s Handschoenen Veiligheidsschoeisel Onkruidbrander Risico s B W E R Hark verkeerd op de grond Verwonden aan schoffel / spade Brandwonden Onderhoud moestuin Omschrijving werkzaamheden Spitten, onkruid afvoeren en grond vervoeren met kruiwagen Gereedschappen - Spade - Bats - Kruiwagen - Schoffel - Hark Pbm s - Handschoenen - Werkschoeissel Risico s B W E R Rugklachten agv zwaar spitwerk en/of te volle kruiwagens Steken met spade Hark ligt verkeerd op de grond (tanden omhoog) pagina 24 van 41

25 Bijlage 2 Ladderbeleid en richtlijnen gebruik ladders Ladderbeleid Vastgesteld in MT 19 augustus 2014 Beleid ladders Vanaf het werkseizoen worden voor activiteiten onder begeleiding of in opdracht van Landschap Erfgoed Utrecht (LEU) alleen goedgekeurde ladders gebruikt in het landschapsbeheer. LEU adviseert de plaatselijke vrijwilligersgroepen landschap om alleen met goedgekeurde ladders te werken. Het wel of niet werken met goedgekeurde ladders is echter voor verantwoording van de zelfstandige groepen. Om deze groepen te stimuleren biedt Landschap Erfgoed Utrecht een ladderservice aan. Uitvoering beleid Voor de ladderservice wordt in 2014 eerst geïnventariseerd hoeveel ladders er bij de groepen aanwezig zijn en bepaald hoe ze gekeurd kunnen worden. De ladders van Landschap Erfgoed Utrecht worden jaarlijks gekeurd. Voor keuring van de ladders zijn een medewerker en vrijwilliger materiaal van Landschap Erfgoed Utrecht opgeleid. Voor ladders, die uitgeleend worden door Landschap Erfgoed Utrecht, aan andere partijen wordt een overeenkomst opgesteld. Bij de overeenkomst wordt een handleiding voor het gebruik verstrekt. De gebruiker dient schade aan de ladder direct te melden bij LEU. Na terugkomst checkt de medewerker materiaal de ladders op beschadigingen. Vanuit Groen en Doen 2 is in 2014 eenmalig geld beschikbaar voor aanschaf van nieuwe ladders voor de ploegen, JSKB en zelfstandige groepen. Afgekeurde ladders van Landschap Erfgoed Utrecht (ook ladders in bruikleen gegeven door Landschap Erfgoed Utrecht en afgekeurde ladders die door LEU aan plaatselijke groepen zijn geschonken) worden vervangen. Voor ladders in eigendom van zelfstandige plaatselijk vrijwilligersgroepen moet nog een kostenverdeling worden gemaakt. Dit hangt samen met de ladderkeuring in najaar Na 1 jaar evalueert LEU de ervaringen en past waar nodig het beleid of de instructie aan. Jaarlijks wordt door de materialenmedewerker i.s.m. de projectleiders van de betreffende projecten die ladders gebruiken bekeken hoeveel nieuwe ladders LEU moet aanschaffen en uit welk budget. Ladderkeuring Het keuren van klimmaterieel als ladders, trappen en rolsteigers is een wettelijke verplichting sinds De keuringen kunnen in eigen beheer maar ook uitbesteed worden. Valbeveiligingsmiddelen vallen onder de persoonlijke beschermingsmiddelen en arbeidsmiddelen. Een periodieke keuring van valbeveiliging is verplicht sinds Professionele klimmaterialen als ladders en trappen dienen periodiek te worden geïnspecteerd. In de toelichting van het ARBObesluit (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) is minimaal een keuring per jaar als richtlijn gegeven. Landschap Erfgoed Utrecht keurt een keer per jaar. De kosten van keuring bij uitbesteden: Keuring service Limburg hanteert de volgende bedragen voor keuring - Voorrijkosten per dag/locatie 35,- - Ladders 9,- Incl. goedkeurstickers, nummering en keuringscertificaten voor elk goed gekeurd arbeidsmiddel. Landschap Erfgoed Utrecht gaat ladderkeuringen verzorgen vanaf najaar 2014 voor ladders in eigendom van Landschap Erfgoed Utrecht en de zelfstandige plaatselijke vrijwilligersgroepen. De medewerker en vrijwilliger materiaal hebben een cursus keuring ladders en valbeveiliging gevolgd. pagina 25 van 41