Het is duidelijk, dat in dit papier de vraag behandeld moet worden, of die teksten spreken over echte christenen die dan weer afvallen.

Transcriptie

1 Afval van heiligen door Dr. A. Dirkzwager Inleiding De kwestie waarover onder christenen verschillend gedacht wordt, betreft de vraag, of mensen die eenmaal wedergeboren zijn, nog van het geloof kunnen afvallen. In evangelische kring wordt meestal gesproken over de mogelijkheid tot "afval van heiligen". De reformatorische term voor niet-afvallen is de "volharding van heiligen". Het probleem ontstaat doordat er bijbelteksten zijn die de indruk wekken, dat christenen niet kunnen afvallen en andere die de indruk wekken, dat afval wel mogelijk is. In dergelijke gevallen is het geraden om na te gaan, of hier sprake is van een regel (afval is in het algemeen niet mogelijk) met uitzonderingen. Ik verwijs voor een hele reeks dergelijke gevallen naar mijn studie Regel en uitzondering, elders op deze website (Theologie, de leer). Dat er teksten zijn die afval van heiligen volledig lijken te ontkennen, is voor iedereen duidelijk. In dit kader behoeven deze niet de revue te passeren. Bekend is. en die Hij tevoren gekend heeft, heeft Hij ook tevoren bestemd tot gelijkvormigheid aan het beeld van zijn Zoon, opdat Hij de eerstgeborene zou zijn onder veel broeders. En degenen die Hij tevoren bestemd heeft, die heeft Hij ook geroepen. En degenen die Hij geroepen heeft, die heeft Hij ook gerechtvaardigd. En degenen die Hij gerechtvaardigd heeft, die heeft Hij ook verheerlijkt. Romeinen 8: 30 De conclusie lijkt duidelijk: wie God kiest, leidt Hij via alle stadia van bekering naar de heerlijkheid in de hemel. En dit zou de conclusie ook zijn, als er geen andere bijbelteksten waren die afval van heiligen wel leren. Het is duidelijk, dat in dit papier de vraag behandeld moet worden, of die teksten spreken over echte christenen die dan weer afvallen. Teksten over afval van heiligen 1 Allereerst Petrus Maar er zijn ook valse profeten onder het volk geweest. Zo zullen er ook onder u valse leraars zijn. Zij zullen verderfelijke ketterijen invoeren en de Heer, die hen gekocht had, ontkennen. Velen zullen zichzelf een snelle ondergang bezorgen door hun losbandigheid te imiteren. Door toedoen van hen zal over de weg van de waarheid kwaadgesproken worden. Ook zullen ze in hun trots

2 met verzonnen redeneringen u kopen. Tegenover hen is het oordeel al lang actief en hun ondergang slaapt niet. 2 Petrus 2: 1-2 Het is duidelijk, dat de zinsnede die hen gekocht heeft bewijst, dat degenen die hier uiteindelijk verloren gaan, christenen waren die door Christus gekocht waren. Afval van heiligen dus. 2 Dan Mattheus: Daarna kwam Petrus naar Hem toe en zei: "Heer, hoe vaak zal mijn broeder tegen mij zondigen en zal ik hem vergeven? Tot 7 keer?" Jezus zei tegen hem: "Ik zeg je niet tot 7 keer, maar tot 70 maal 7 keer! Daarom werd het koninkrijk van de hemelen gelijkgesteld aan een mens die koning was. Deze wilde met zijn slaven afrekening houden. Toen hij begonnen was met zijn afrekening, werd iemand bij hem gebracht die talenten schuldig was. Omdat hij niet kon betalen, beval zijn heer hem te verkopen evenals zijn vrouw, zijn kinderen en alles wat hij had, en zo te betalen. De slaaf liet zich voor hem neervallen, bracht hem eerbetoon en zei: 'Heb geduld met mij en ik zal u alles betalen!' De heer van die slaaf kreeg medelijden met hem, liet hem vrij en schold hem zijn schuld kwijt. "Die slaaf ging naar buiten, trof een van zijn medeslaven aan, die hem 100 denariën schuldig was. Hij greep hem, duwde zijn keel dicht en zei: 'Betaal wat je schuldig bent!' Zijn medeslaaf liet zich voor hem neervallen en verzocht hem: 'Heb geduld met mij en ik zal je betalen!' Maar hij wilde het niet, maar hij ging weg en wierp hem in de gevangenis, totdat hij het verschuldigde zou hebben betaald. Zijn medeslaven werden dus erg bedroefd, toen ze zagen wat er gebeurd was, en ze gingen al het gebeurde aan hun heer vertellen. Daarop riep zijn heer hem bij zich en zei tegen hem: 'Slechte slaaf, heel die schuld heb ik je kwijtgescholden, omdat je het mij gevraagd had. Moest jij dan ook geen medelijden hebben met je medeslaaf, zoals ook ik medelijden met je gehad heb?' Zijn heer werd boos en gaf hem over aan de folteraars, totdat hij al het verschuldigde zou betaald hebben. Zo zal mijn hemelse Vader ook met jullie doen, als je niet ieder zijn broeder van harte vergeeft." Mattheüs 18: Dit gedeelte bevat de bekende gelijkenis over de koning en de slaaf met wie hij afrekening hield. De slaaf die zijn schuld kwijtgescholden kreeg, eist vervolgens een veel kleiner bedrag van zijn medeslaaf. Het verhaal is bekend. Het loopt parallel met de zondevergeving en de goede daden van de christen. Opvallend is in dit verband, dat de eerstgenoemde slaaf niet alleen zijn enorme schuld kwijtgescholden krijgt, maar ook vrijgelaten wordt (vers 27), een extra bovenop de kwijtschelding waartoe de koning niet verplicht was. De parallel is duidelijk: de christen verliest niet alleen zijn zonden, maar krijgt evenals de slaaf ook een andere status: kind van God. Normaal dringt het verhaal alleen tot en met vers 33 tot het bewustzijn van de lezers door. Er zijn echter ook nog een 34 e en een 35 e vers:

3 Zijn heer werd boos en gaf hem over aan de folteraars, totdat hij al het verschuldigde zou betaald hebben. Zo zal mijn hemelse Vader ook met jullie doen, als je niet ieder zijn broeder van harte vergeeft De kwijtgescholden som blijft niet kwijtgescholden. Het bedrag is echter zo hoog, dat aan afbetalen niet te denken is talenten komen immers overeen met jaar daglonen, zie het artikel De waarde van munten in de Bijbel, elders op deze website. De status van slaaf heeft de man ook terug: vers 35 spreekt van zijn meester en ook het feit, dat hij zomaar aan de folteraars wordt overgegeven wijst in dezelfde richting. God doet hetzelfde met de mens, zegt vers 35. Ook de mens verliest zijn kwijtschelding en zijn status. En wat folteraars in dit verband voorstellen, vergt niet veel fantasie. Eerst kwijtschelding en een nieuwe status, dan beide verliezen: afval van heiligen. 3 Nu Paulus: Ik maak u, broeders, de blijde boodschap bekend, die ik bij u gebracht heb, die gij ook aanvaard hebt, waarin gij ook staat, waardoor gij ook gered wordt, als gij het woord vasthoudt op de manier, waarop ik het u als blijde boodschap gebracht heb. Of het moet zijn, dat gij tevergeefs tot geloof zijt gekomen. 1 Corinthiërs 15: 1-2 In deze verzen wordt van de christenen gezegd, dat zij het evangelie aanvaard hebben en daarin staan, dus vaste grond hebben (vergelijk Romeinen 5: 2) kunnen rekenen op behoud. Het gaat dus echt over christenen. Dat behoud kan echter ongedaan gemaakt worden, als zij het niet zo vasthouden als Paulus het verkondigd heeft. Afval van heiligen dus. 4 Nog eens Paulus: Dan gaat er immers iemand, die zwak is, ten gevolge van uw kennis verloren, een broeder, om wiens wil Christus gestorven is. 1 Corinthiërs 8: 11 Als een broeder, om wiens wil Christus gestorven is geen christen is, wie dan wel? Toch kan hij verloren gaan. Afval van heiligen. 5 Ook de Hebreeënbriefschrijver: Want wij hébben deel gekregen aan Christus, mits wij het begin van onze verzekerdheid tot het einde onverwrikt vasthouden. Hebreeën 3: 14

4 Ik heb op hebben een accent geplaatst, omdat in het Grieks het perfectum staat. Deze tijd geeft een bereikte toestand aan. Het deel krijgen aan Christus is definitief geworden - lijkt het, want er volgt een mits. Overigens laat ook verzekerdheid zien, dat we met geredde christenen te doen hebben. Er is dus opnieuw sprake van afval van heiligen. 6 Opnieuw de Hebreeënbriefschrijver: Want het is onmogelijk mensen weer te vernieuwen tot bekering die eens verlicht geweest, het hemelse geschenk geproefd hebben, de Heilige Geest gekregen hebben, Gods goede woord en de krachten van het toekomende tijdperk geproefd hebben en gevallen zijn. Zulke mensen kruisigen voor zich Gods Zoon opnieuw en bespotten Hem. Hebreeën 6: 4 Ook hier is sprake van echte christenen: gekregen is echt bezitten, vgl. de vorige behandelde tekst proeven is niet oppervlakkig, maar persoonlijk weer vernieuwen tot bekering laat zien, dat ze bekeerd geweest zijn opnieuw kruisigen laat zien, dat zij de reikwijdte van Christus' offer volledig beseffen. Deze reeks teksten kan uitgebreid worden. Conclusie Mijns inziens volstaat bovenstaande collectie om aan te tonen, dat er teksten zijn, die afval van heiligen mogelijk achten. De toevoegsels ingeleid door mits of als laten zien, dat we inderdaad te doen hebben met uitzonderingen op de regel. Er bestaan dus van God uit garanties, dat wie Hij gekozen heeft, naar de heerlijkheid geleid wordt, maar tegelijkertijd behoudt ook de gelovige christen de mogelijkheid om zijn behoud en dus ook Gods garanties ongedaan te maken. Een vergelijkbare situatie lezen we in Jesaja 59: 21 En wat Mij aangaat, dit is mijn verbond met hen, zegt de HEER. Mijn Geest, die op u is, en mijn woorden, die Ik in uw mond gelegd heb, zullen niet wijken uit uw mond, noch uit de mond van uw kroost, noch uit de mond van het kroost van uw kroost, zegt de HEER, van nu aan tot in eeuwigheid. Het gaat over de situatie van het nieuwe verbond. Trouwens Petrus zinspeelt op deze tekst in Handelingen 2: 39. God geeft hier garanties van verkiezing en begeleiding tot het eind voor gelovigen, hun kinderen en kleinkinderen. Die garanties gelden ook de werking van de Heilige Geest. Dat kinderen en kleinkinderen van gelovigen, al bezitten ze beloftes van verkiezing, het geloof kunnen afwijzen, weten we allemaal. Dit vers maakt echter geen

5 onderscheid tussen zulke kinderen en kleinkinderen aan de ene kant en gelovigen aan de andere kant. Trouwens wat Mij aangaat zegt alles. Van God uit gezien gelden de garanties en beloftes. Wat Hem aangaat loopt alles goed af. Maar er is altijd nog de mens die beloftes van God ongedaan kan maken.