Doeietswat bijjepast. Hetpodium maaktmij rustiger

Transcriptie

1 levenslessen 32

2 Ooit zou ze in Carré willen staan. Maar cabaretière Dorine Wiersma maakt zich geen illusies. Wat ik maak is voor de liefhebbers van mooie muziek en ambachtelijke teksten, niet voor een heel groot publiek. TEKST NOOR HELLMANN FOTO S MERLIJN DOOMERNIK Ikbenerniet opuitom teprovoceren Les1 Doeietswat bijjepast Laatsttradikmetmijnprogramma D&A opintilburg.hetwaseenbijnamagische avond zoals je zelden hebt. De interactie tussenmijenhetpubliek,mijntiming alleswasperfect.maarerzijnookavonden dathetnietlekkerloopt.tweevanmijndrie try-outsinbellevueinamsterdamgingen bestaardig,maardederdeavondleekhet alsofikvooreenzaalschijndodenstonden danwordjejeheelbewustvanjezelf. Vooreengrotezaaloptredenismakkelijker. Jehebtveelmeerrespons, hetpubliek zit verder weg.het lijkt me geweldig een keer incarré te staan,maar ik heb niet de illusiedatwatikdoevooreenheelgrootpubliekis;hetisvoorliefhebbersvanmooie muziekenambachtelijketeksten.ikvind hetfijnalshetergensovergaat.welzouik graag een wat groter publiek bereiken. Maar om meernaamsbekendheidte krijgen,heb je televisie nodig en eigenlijk vind ik cabaret en kleinkunst daarvoor niet erg geschikt, dusdatiseendilemma. Destijds veroorzaakte mijn lied Stoute Heleen (eenanti-odeaanschrijfsterheleen vanroyenuit2008,red.)eenrel.daarmee hadikdeaandachttepakken.ikschreefhet toenikzwangerwasvanmijnzoon.meteen slaperighormonenhoofdliepikoverstraat enoveralzagikbladenenpostersmeteen halfontbloteheleenvanroyen.ikergerde me zoaandatmensdatikbeslootereen grappig liedjeover te maken. Ikdrijfgraagdespot,dathoortookeen beetje bijmijn vak,toch heb ikme toen bij het schrijven afgevraagd of ik niet te ver ging.ikben er niet speciaalopuit omte provocerenof media-aandachtte trekken.dat hetdirectzozouaanslaanhadiknietverwacht,kennelijkhadikeenopenzenuwgeraakt. De reacties waren enthousiast, ik werd uitgenodigd bij DWDD en een jaar laterkreegikerdeanniem.g.schmidtprijs voor.datwaseengroteverrassing. Les2 Hetpodium maaktmij rustiger Ikhebeenklassiekemuziekopleidinggevolgd.Datikalscabaretièrezougaanoptreden en in mijn eentje op het toneel zou staan, had ik indertijd nooit kunnen bedenken. Ik wilde gitarist worden. Op mijn negentiendebeniknaarhetconservatoriumgegaan.ikwashandigopdegitaaren had een goed muzikaal gehoor, maar ik moest heel hard werken want technisch kon iknogniks. Maar ikvond het heerlijk om vijf uurper dagtestuderen.voorheteerstwistikwatik wilde,al had ikgeen degelijk toekomstplan. Opdemiddelbareschoolprobeerdeikaltijd overal onderuitte komen.zevenjaar hebik over de havo gedaan. Mijn oudershebben meerdoorheenmoetenslepen. Trouw TIJD33

3 levenslessen Tweekeerbenikvanschoolgestuurd,dan hadikweereenstinkbommetjeindeklas gegooid of een brutale opmerking gemaakt. Ik wilde vooral lol maken, leven in de brouwerij. Ik zocht naar spanning: als er een hogeboomstondwaarniemandindurfdete klimmen deed ik het juist wel. Nog altijd benikvrijextravertaanwezig,tochbenik eenstukrustigerdantwintigjaargeleden. Ikkannuveelkwijtophetpodium. Aan mijn jeugd heb ik goede herinneringen.alwaser,vooralindeeerstejaren, nietveelrust.omdatmijnvaderalsgeoloog opbooreilandenwerkte,leiddenwijalsexpatseen zwervend bestaan enmaaktenwe mooiereizen.opmijnachtstegingenwein Maastricht wonen, daarvoorwoonden we in Taiwan, Indonesië en Engeland. Ik zat op Engelstaligescholen,inTaiwangingiknaar eennonnenschoolwaarzenogsloegenmet een liniaal. Les3 Durfjegrenzen teverkennen Aljongbleekikmuzikaleaanleg te hebben, maarpasopmijnvijftiendegingikopgitaarles.eerderluktenietomdatwesteedsaan het verhuizen waren. Vier jaar later wilde ik naar hetconservatorium.daar begon ikmet eenjongeneengitaarduodatlateruitgroeidetoteeninstrumentaalbandje.weschrevenstukjes waarinwe stijlen als flamenco, tangoenbraziliaansemuziekverwerkten. Nogsteedsgebruikikdieverschillendestijlengraag,zelenenzichgoedvoorcabaretteksten. Op het conservatorium ontwikkelde ik megaandewegalseenmakerdieopverzoek liedteksten van anderen op muziek zette. Ik herschreefweleenswatregeltjesenvanlieverlede werd ik ook gevraagd teksten te schrijven.cabarettekstenwarentoennog helemaalnietaandeorde,welbenikopeen gegeven moment komische liedjes gaan makenvooreenmeidenbanddieikwildeoprichten.toenikeenrepertoirevanvijftien nummersbijelkaarhadgeschreven,bracht }Mijn moeder verteldealtijd beeldend over haar verleden,deoorlog maakte veel kapot ikdieliedjessamenmeteenvriendinvan hetconservatoriumtengehoreinwoonkamersenopfeestjes.iedereenvondzeheel grappigenraaddeonsaannieteenmeidenband te beginnen,maar als cabaretduo verdertegaan. Datwaseenheelnieuwperspectief,het leek me wel wat.vrij impulsief heb ik ons toen voor allerlei cabaretfestivals ingeschreven. Ook voor het Cameretten-festival in 1999.Wekwamendoordeauditiesenstonden, na misschien vier keer tussen de schuifdeurentehebbenopgetreden,ineens in het nieuwe Luxor voor twaalfhonderd man.ikdeedhetinmijnbroek,maarhet waseenongelofelijkeervaring.wehaalden 34

4 Dorine Wiersma Dorine Wiersma (Harderwijk, 1967) studeerde klassiek gitaar aan het Hilversums Conservatorium. Ze speelde in verschillende ensembles en bands en schreef daarnaast liedjes (muziek en tekst). Ze profileerde zich aanvankelijk niet als zangeres, totdat ze zich met Barbara Tiggeler ging richten op kleinkunst. Als het duo De Doos traden ze tot 2002 op. Daarna ging Dorine Wiersma als soliste verder. Ze schreef twee seizoenen het wekelijkse themalied voor de radiorubriek AndermansVeren. In 2009 won ze met haar lied Stoute Heleen de Annie M.G. Schmidtprijs. Ze heeft inmiddels vier cabaretprogramma s gemaakt waarin ze met zang en gitaar een rijk repertoire aan muziekstijlen laat horen. Haar voorstelling D&A is vanaf 26/9 op tournee. Ze bouwt daarnaast lithofoons, dat deed ze onder andere in opdracht van het Radio Filharmonisch Orkest en het AskoEnsemble. Recent verschenen een door haar ontworpen notenkwartetspel en het boekje Stoute Heleen en meer liederen met de beste liedteksten uit vier theaterprogramma s. definaleniet,wantindatjaardeedmarc- MarieHuijbregtsmee.Hijgingerlachend met alle prijzen vandoor. Een jaar later haalden we wel de finale op hetamsterdams kleinkunstfestival,waarnawewerdenuitgenodigd voor een tournee op Curaçao. Wehebbenalsduotweejaarsamenopgetreden.Indieperiodewerdmijnvriendin zwanger. Ik heb weleens gekscherend gezegddatzedeheletijdkinderenkreegterwijlernetietsopderitstond.cabaretieren goedevriendkeestornzeitoentegenmij: jijmaaktenschrijftalleszelf,laathetniet door anderen zingen,doehet zelf. Hoewelikhetdoodengvond,zagikook devoordelenalsjeonafhankelijkbent.en zobeslootikdegoktewagen.ikschreefme solo in voor het Leids cabaretfestival in 2003 en eindigde uiteindelijk in de finale. Ik heblastvangêne,ikkannietnaarmezelf luisteren en kijken; tegelijkertijd zoek ik graaggrenzenopenkijkikofhetmelukt. Het wasdan ook eensleutelmomenttoen ik met mijn eigen maaksels het podium op durfde. Les4 Dingenmoeten uitplezier ontstaan Sindsikin2009voormezelfbegonhebik ongeveeriederetweejaareennieuwcabaretprogramma gemaakt. Dat is behoorlijk zwaar. Ik ben nog met de reprise vanhet vorigeprogrammabezigalsikaaneennieuwe begin.hetluktaltijdwel,maarhetgaatin de laatste fase met veel stress gepaard. Het is mijn eigen schuld, omdat ik overal induik.ik wil weer dat iets uit plezier ontstaat, dan raakikgeïnspireerd. Nu ik ouder word leer ik mezelf beter kennenalsmaker.ikbengeensnelleschrijver; tekstenmuziekmoetenpreciessamenvallen,ikbennietgauwtevreden.somsmaak ikmijneigenliedjeszomoeilijkdatikzepas nazesofzevenwekenoefenenkanspelen. In D&A komt zo n lastig lied voor over grootoudersdieallesoptijddoen.ikhebhet oprenaissance-achtigemuziekgezet,geïnspireerd op muziek van John Dowland. Les5 Eenbeschadigde jeugdhoefjeniet door te geven Alsikdeliedjeseneenthemaheb,komt watmijbetreftdegrootsteopgave:hetvindenvaneenrodedraad.in D&A verbindik de geschiedenis van mijn vaders familie ik presenteerzealsgekketypetjes aandie van mijn moeder en haar dramatische verledeninnederlands-indiëendejappenkampen.mijnouderszijnallebeiin1940inbandoeng geboren,maarhebben totaal verschillendelevensgehad.vijfentwintigjaarlater komen ze elkaar in Nederland tegen. Dat vond ik een mooi gegeven,maar hoe breng je het samen in een programma?ikheb vaak de verkeerde afslaggenomen voordatikwist hoeikereengeheelvanmoestmaken. Mijnmoeder vertelde altijd beeldend over haarverleden.deoorlogheeftveelkapotgemaakt.hetgezinisindietijdtotaalonthecht geraakt en uit elkaar gevallen. Het contact met de twee oudere zussen van mijnmoederisverlorengegaan.voormijn zusenmijwasdatonbegrijpelijk,wewaren altijdgeïntrigeerddoordietweeonbekende tantes. Mijn moeder moest hard voor zichzelf vechten, maar ondanks haar beschadigde jeugdiszeersterkuitgekomen.methumor heeftzehetgered.heelbijzondervindik dat.zeheefteentheatrale,extravertekant, daarinlijkikophaar. Les6 Ineengrafzerkzit eenprachtigetoon Vanmijnvaderhebikhetvermogenme te focussenopsteedsweereennieuwdoel.ik stortmegraagergensin,netalshij.zoben ik bijvoorbeeld gaan uitvogelen hoe je steeninstrumentenmaakt.ikhadeenopdrachtommuziekteschrijvenbijeenserie foto soverrotsenenstenen.alsgeologendochter sprak me dat aan en het leek me grappigstenente latenhoren.mijnvader verteldetoendatjeinhetcentraalmassief in Frankrijk een steensoort kunt vinden die fonolietheet,watletterlijkklanksteenbetekent. Afhankelijk van vorm en grootte hebbendestenentoonhoogteverschil. Ikbenernaartoegeredenenhebhonderd kilosteenuitgehakt.diebenikmethulp vansteenzagerijengaanzagenenstemmen enmeteenhaakseslijpergaanbewerken. Trouw TIJD35

5 laatstewensmickellehaest De kinderen vervelen zich Alsjeereenstukjeafhaalt,wordtdetoon hoger, door de steen uit te hollen kun je hem lager stemmen. Het werd een soort Fred-Flintstone-xylofoon.Toenikontdekte datookinbepaaldemarmersoortenengrafzerkeneenprachtigetoonzit,raakteikzo geïnspireerddatikmeerinstrumentenben gaanmaken.alsorkestennueenheelenkelekeereenlithofoonnodighebben,komen zebijmij,ikbendeenigeinnederlanddie datmaakt. Les7 Ganietmeteen indezevende versnelling Opdenduurhoopikweeralsschrijveraan het werk te gaan.liedjesmaken.ik zou bijvoorbeeldgraageenmusicalmakenofeen boekvoorkinderenmetkomischegedichten,indegeestvananniem.g.schmidt.ik geefnogafentoegitaarlesaankinderen om zeop eenspeelse manierte helpen met noten leren lezen heb ik een notenkwartetspel ontworpen. Maarvoorlopiggaikdoormetmijnprogramma s.metvallenenopstaanhebikhet vak geleerd; je moet vlieguren maken. Ik ben heel intuïtief en begin steeds ergens andersaanomdatikdenk:ditisleuk,datdoe ikweleven.datbrengtmeaandeenekant heelver, aandeanderekantbenikopdie manier vaak op mijn bek gegaan. Tegenwoordighandelikmetmeerbeleid,ikprobeernietmeteennaardezevendeversnellingoverte schakelen.ik merk dat dingen daardoor veel beter gaan. Aandewaslijnindeachtertuinhangen vierslaapzakkenteluchten. Komend weekend begint de bouwvak. Bij grensoverganghazeldonkstaanstraks langerijen,dea2doormaastrichtloopt vast.deanwb verwacht door de massale vakantie-uittocht extreme drukte op de Europese autowegen en voorspelt een zwartezaterdag.vandefamiliedieikbezoek,isdemoederoverleden.deafgelopenjarenbrachtzedoorineen verzorgingshuis.aljarenherkendeze haarkinderennietmeer. Vanochtendis zeoverleden. Hoekunnenwedithetsnelstedoen?, isdeopeningsvraagvanhaarzoon.viade achterdeur word ikhet huis binnengelaten. De man heeft gespierde bovenarmen eneeltopzijnhanden. Zullen we eerst even gaan zitten? vraagikterwijlikommeheenkijk. Mijn broer vindt het prima dat ik het regel,zegthij.weschuivenonzestoel aan.opdekeukentafelstaateenkop meteen bodempjekoude koffie bovenop de krant van gisteren. Twee pubers hangen voor de tv. Onbeduidende beelden schitterendekamerin.degordijnen zijn dicht om het zonlicht tegen te houden. Zijnvrouwschuiftbijonsaan. Wewillen dit zo snel mogelijk regelen, zegt ze. Wanneerkanzeopzijnvroegstbegraven worden? Aan haar voeten bungelen Birkenstocks. We moeten kaarten laten drukken en vervolgens versturen,daar gaaneenpaardagenoverheen. Er hoeft wat ons betreft niemand uitgenodigdteworden. Ikkijkdemanaan. Zewastochaljarenweg. Weetudatheelzeker? Hetechtpaarknikt. Oké,zegiklicht aarzelend. Zalikbellenomtehoren wanneerzeplaatshebben? Opnieuw een hoofdknik. De begraafplaats heeft twee dagen later plek. Datisgeregeld,zegtdevrouw. Ikgaweer verder. Ikkrijgditweekendvakantie,zegtde man. Dekinderenhebben al vakantie, zevervelenzich.wewillenweg. Hij staat op. Ik heb u nog wel even nodig, zeg ik. Wemoetennogeenkistkiezenenandere zaken regelen. Hij zakt weer neer opzijnstoel.eenhalfuurlaterloopik naardeauto.dezonbrandt,deaircogaat aan, op de radio zingt Madonna Holiday. Tweedagenlaterrijdikdeparkeerplaats van de begraafplaats op. Een auto met vouwwagen neemt twee plekken in beslag.ikvermoeddatdewagenisneergezet omdat de eigenaar het gevaarte nietvoorzijneigendeurkwijtkon.parkeerplaatsen in de grote stad bieden geen plekaaneenvouwwagen.alsderouwauto met moeder het terrein op rijdt, komterbewegingindeautodievoorde vouwwagenzit.nupaszieikdathet voertuig tot aan de nok toe volgepaktzit. Vader, moeder en pubers stappen er in kortebroekenenopslippersuit.debroer blijkt metzijn gezin in de ernaast geparkeerde auto te zitten, ook zij stappen uit. De dragers halen moeder met ingetogen bewegingen uit de rouwauto. Directlopenweachterdekistaannaar het graf.niemand wil nog een laatste woord zeggen. De knop van het systeem dat de kist laat dalen wordt ingedrukt. Traagzaktdekisthetgrafin.Zodradat gebeurdis,wensendebroerselkaareen prettige vakantie. Veel plezier in Spanje. Met schouderkloppen nemen ze afscheidvanelkaar. }Somsmaakikmijn liedjes zo lastig dat ikzepasnaweken oefenen kan spelen Vader,moederenpubers stappen in korte broeken en op slippers uit de vouwwagen Achter elke rouwadvertentie schuilt een verhaal. Mickelle Haest tekent de ervaringen op van een uitvaartverzorger. 36