Privaat wat moet, publiek wat onvermijdelijk is Vereniging BWT Nederland

Transcriptie

1 Privaat wat moet, publiek wat onvermijdelijk is Handhaversdag 9 oktober 2014 Wico Ankersmit directeur VBWTN 1

2 De positie van toezicht en handhaving Commissie fundamentele verkenning Bouw (commissie. Dekker) Privaat wat kan, publiek wat moet Laat gemeenten niet meer toetsen aan technische voorschriften 10/10/20

3 Privaat: kan moet Woningwet artikel 1a: wie iets laat (ver-)bouwen, het bouwwerk gebruikt of laat gebruiken, en het op enig moment laat slopen, is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het realisatieproces en het eindresultaat Private partijen moeten de verantwoordelijkheid serieus nemen die ze wettelijk (sinds 1992) al hebben Zij moeten zelf verantwoordelijkheid nemen voor de kwaliteitsborging van hun producten en productiewijzen met inbegrip van het voldoen aan de wettelijke eisen die daarbij gelden 3

4 Publiek: moet onvermijdelijk Bouwen heeft directe impact op de openbare ruimte. Het afwegen van belangen en het opkomen voor het algemeen belang zijn een taak van de lokale overheid. Men kan eenvoudigweg niet om de lokale overheid heen. Daarnaast duidelijk maken dat voor / in het nieuwe stelsel kennis, kunde en ervaring van BWT een onmisbare schakel is (actief gebruik van maken) Onvermijdelijk is natuurlijk ook moeten, maar dan in de zin van er is geen andere mogelijkheid 4

5 Zoektocht nieuwe balans Er is sprake van twee communicerende vaten: Private kwaliteitsborging Privatisering taken bouwtoezicht Vertrouwen en verantwoordelijkheid in het bouwproces 5

6 Niet of maar hoe

7 Ervaringen privatisering in het buitenland Engeland Wales - Aanvrager kan kiezen tussen gemeente en private toetser - Gemeente en markt concurreren hier om clientèle - Door deze concurrentie daalt het toetsniveau - Gemeente vangt de zwakkeren op. - Sanctioneren wordt zo lang mogelijk uitgesteld - Behoud voldoende werk gaat boven optimale kwaliteit Bron: De voor- en nadelen van privatisering van het bouwtoezicht dr. Ir. J van der Heijden 7

8 Ervaringen privatisering in het buitenland Nieuw Zeeland - Rond 1990 totale omslag in bouwregelgeving van prescriptieve eisen naar prestatie eisen met veel interpretatieruimte - Vanaf die tijd ook keuze tussen private en publieke toets en toezicht - Rond 2001 Leaky Building Crisis Doordat projectontwikkelaars massaal kozen voor minder strenge private toetsers i.p.v gemeente woningen en gebouwen moesten soms geheel worden vervangen. Bron: De voor- en nadelen van privatisering van het bouwtoezicht dr. Ir. J van der Heijden 8

9 Ervaringen privatisering in het buitenland Frankrijk - Verplichte verzekerde garantie (soort TIS met VGV). De verzekeraar kan inschatten wat het te verzekeren risico is. Dus verzekeraar toetst om premie te bepalen, en houdt toezicht om te voorkomen dat er moet worden uitgekeerd. - Kosten verzekering zijn aanzienlijk hoger dan de leges! - Gaat het uit te keren bedrag de premie en de kwaliteit bepalen? Bron: De voor- en nadelen van privatisering van het bouwtoezicht dr. Ir. J van der Heijden 9

10 Ervaringen privatisering in het buitenland Duitsland - Bouwtoezicht deels geprivatiseerd. Constructie dient te worden getoetst door private prüfingenieur die hoofdelijk aansprakelijk is voor de door hem of haar uitgevoerde werkzaamheden. - Voor deze vorm is gekozen omdat in Duitsland heel veel kleine gemeenten onmogelijk alle kennis en kunde in huis kunnen hebben. Bron: De voor- en nadelen van privatisering van het bouwtoezicht dr. Ir. J van der Heijden 10

11 Ervaringen privatisering in het buitenland België - België kent geen Bouw- en Woningtoezicht. - Je moet wel een bouwvergunning aanvragen, maar die wordt alleen getoetst aan planologische- en omgevingsregelgeving - Opdrachtnemers hebben 10-jarige aansprakelijkheid die niet beperkt kan worden. Maar er is geen verplichting om een verzekering tegen constructieve gebreken af te sluiten. - Opdrachtnemer is iedere bij bouw betrokkene (aannemer, onderaannemer, architect, raadgevend ingenieurs, ontwerpers) - Wettelijke verplichting een architect bij het bouwproces te betrekken. Bron: De voor- en nadelen van privatisering van het bouwtoezicht dr. Ir. J van der Heijden 11

12 Duidelijkheid belangrijk Scherp stellen van verantwoordelijkheden prima zaak Maar dan niet halfslachtig in de vorm van een duaal stelsel met keuzevrijheid voor aanvrager of er als overheid nog een beetje van zijn Pleidooi voor volledig privaat stelsel 12

13 Privaat: markt niet gereed Onderzoek calamiteiten bouw Te weinig bewustzijn opdrachtgevers Regie- en communicatieproblemen Versnippering Bezuinigingen Uitvoeringsproblemen Onvoldoende controle Onvoldoende risicoanalyses Onvoldoende verantwoordelijkheid nemen. Dagelijkse praktijk Veel niet ontvankelijke aanvragen Fouten in plannen Veel improvisatie tijdens uitvoering (Te)late aanlevering van nader in te dienen bescheiden Laks met aandragen bewijsmateriaal.. 13

14 Het unieke van de bouw PROJECT 14

15 Voorbeeld uit de praktijk Toch is het onbevredigend dat wanneer de Onderzoeksraad een onderzoek uitvoert uitdrukkelijk en uitsluitend met de intentie om er van te leren, de ondernemingen zich kennelijk geheel richten op de schuldvraag en niet op het leren. 15

16 Privaat: markt aan zet Kwaliteitsborging is nog geen vanzelfsprekendheid in groot deel van markt; sprake van zeer laag naleefgedrag Private sector zit gezien economische situatie niet te wachten op stappen erbij Er moet nog een hele kwaliteitsslag worden gemaakt om vertrouwen te winnen; dit is voor een zeer belangrijk deel een cultuuromslag Is geen kwestie van enkele jaren, maar van een veel langere termijn Wordt de verzekeraar het nieuwe BWT? 16

17 Volledig privaat stelsel 1. Geen escapemogelijkheid om je als bouwer aan eigen verantwoordelijkheid te onttrekken 2. Private kwaliteitsborging vraagt cultuuromslag; lukt alleen als men ook daadwerkelijk ertoe wordt aangezet 3. Maatschappelijk meest verantwoord: niet investeren in twee onzekere stelsels met min of meer dezelfde doelstelling, verspilling schaarse kennis en financiën 4. Minder risico dat negatieve aspecten zoals in buitenland gaan spelen (concurrentie van stelsels, verlaging kwaliteitsniveau) 17

18 Een tweeledig stelsel Het bouwwerk Landelijk stelsel van toegelaten private toets- en toezichtinstrumenten De locatie en omgeving Ruimtelijke vergunning Ook van toepassing op vergunningvrije bouwwerken 18

19 Toekomst BWT organisatie Landelijk stelsel Inspectiedienst: Systeem(gericht) toezicht op bouwplanniveau Ruimtelijke vergunning Lokale overheid: Vergunningverlening, toezicht en handhaving 19

20 Ruimtelijke vergunning Lijkt zeer veel op oude bouwvergunning fase 1: vergunning, die de ruimtelijke voorwaarden bepaalt Tussenkomst private toetser niet relevant. Opdrachtgever vrij om moment van indiening te kiezen Mogelijkheden van lokale supervisie private organisatie m.b.t. toetsing en toezicht voor het stellen van aanvullende eisen o.g.v. maatschappelijke risico s: Risicovolle locatie Omvang en gebruik bouwwerk Veel publiek om bouwproject 20

21 10 oktober

22 Nieuw stelsel in een notedop 10 Omgevingsvergunning door bevoegd gezag op grond van: Bestemmingsplan Welstandsnota (tenzij welstandsvrij ) Omgevingsveiligheid Toepassing proportioneel toegelaten instrument Voldoen aan Bouwbesluit = private verantwoordelijkheid

23 11 Voldoen aan het Bouwbesluit: Vergunninghouder en bevoegd gezag Kwaliteitsborging: Opdrachtgever en private partijen Hallo, ik ben uw toezichthouder

24 Nieuw stelsel in een notedop Bouwer verklaart bij oplevering dat bouwwerk voldoet aan Bouwbesluit + contract + goed en degelijk werk (garantie! <> aansprakelijk) Toetsing en toezicht door een kwaliteitsborger die gerechtigd is het proportioneel toegelaten instrument toe te passen. Deze verklaart dat verklaring bouwer aannemelijk is. Vergunninghouder verklaart dat bouwwerk is gebouwd conform Bouwbesluit Bouwer biedt vergunninghouder vooraf verzekering aan. Instrumentbeheerder ziet toe op juiste werkwijze van de kwaliteitsborgers.

25 De Toelatingsorganisatie ZBO Autoriteit Bouwkwaliteit Met als taak: Toelating van instrumenten voor private kwaliteitsborging (aan de hand van wettelijk vastgestelde criteria, geoperationaliseerd door TO zelf) Toezicht op de werking van de instrumenten (door beoordeling rapportages IB, audits IB en reality checks ) Register instrumenten en kwaliteitsborgers

26 Onpartijdig-/onafhankelijkheid Er moet sprake zijn van een duidelijke definitie Onafhankelijkheid / onpartijdigheid is een must, slager moet niet zijn eigen vlees keuren, tenzij onder controle van de keurmerkorganisatie (APK, BNA, Register Constructeurs) Vertrouwen is goed, maar ik heb meer vertrouwen na controle 26

27 Geen duaal stelsel Geen escapemogelijkheid om zich aan eigen verantwoordelijkheid te onttrekken Private kwaliteitsborging vraagt cultuuromslag; lukt alleen als iedereen er ook daadwerkelijk toe wordt aangezet. Maatschappelijk meest verantwoord: niet investeren in twee onzekere stelsels met min of meer dezelfde doelstelling, waardoor verspilling schaarse kennis en financiën. Minder risico dat negatieve aspecten zoals in buitenland gaan spelen (concurrentie tussen publiek en privaat, verlaging kwaliteitsniveau) 27

28 Tijdens de bouw Wanneer KB constateert dat niet conform de bouwtechnische voorschriften wordt gebouwd, kan hij de VH vragen de bouw stil te (laten) leggen totdat aan die voorschriften wordt voldaan. 28

29 Tijdens de bouw Het is mogelijk dat tijdens de bouw de instrumentbeheerder zijn toestemming aan de KB intrekt, of de toelating van dat instrument intrekt. BG moet hiervan in kennis worden gesteld. In dat geval wordt niet meer gebouwd volgens vergunning en kan/moet BG de bouw stilleggen. 29

30 Gereedmelding Als aan Bouwbesluit is voldaan, verstrekt KB aan VH bij oplevering een verklaring dat aan alle voorwaarden en voorschriften is voldaan. VH overlegt deze verklaring inclusief opleverdossier aan BG Als VH binnen 2 weken na overleggen verklaring niets heeft gehoord van BG mag bouwwerk in gebruik worden genomen. 30

31 Een beetje zwanger Als BG bij gereedmelding het vermoeden heeft dat er iets mis is omdat hij hierop door iemand is gewezen, meldt hij dit binnen twee weken na het indienen van de gereedmelding aan VH. Als de VH niet of onvoldoende reageert, Meldt BG aan toelatingsorganisatie en instrumenthouder dat er niet gereageerd is op vermoeden dat er iets mis is.?????? 31

32 7 Globale planning BZK 22 Eind juni 14: start internet consultatie; IPO+VNG voorontwerp, MvT, artikelsgewijze toelichting September: Oktober: December: verwerking inbreng door ministerie(s) toevoeging ontwerp AMvB ministerraad > Raad van State advies RvS > ministerraad > Kamer Ca : invoering voor risicoklasse 1 Ca : gefaseerde invoering voor risicoklassen 2 en 3 Na : evaluatie

33 een oprechte zorg! Wordt het een snelweg zonder vangrail? 33

34 De financiering nieuwe stelsel Afgelopen vrijdag onderzoek naar nieuw financieringsstelsel aangeboden aan Tweede Kamer door minister(vbwtn, VNG, BZK) Huidig stelsel is niet meer houdbaar. Kruissubsidiering wordt niet meer geaccepteerd Dekking staat zwaar onder druk Nieuw stelsel (bij private kwaliteitsborging minder individueel belang, meer algemeen belang) Oplossingsrichting Uurtje factuurtje Oplossingsrichting Gebiedsheffing Oplossingsrichting OZB/Algemene middelen

35 Aantal aanvragen 35

36 Uren per aanvraag CC1 CC2 CC3 36

37 Uren per categorie CC1 CC2 CC3 37

38 Kosten/opbrengsten per categorie 38