Samenvatting hoorcolleges wetenschapsfilosofie. Samenvatting_hoorcolleges_Wetenschapsfilosofie.pdf

Transcriptie

1 Samenvatting hoorcolleges wetenschapsfilosofie Samenvatting_hoorcolleges_Wetenschapsfilosofie.pdf Tilburg University Sociale Filosofie en Wetenschapsfilosofie

2 Samenvatting hoorcolleges Wetenschapsfilosofie Hoorcollege 1 Kennis Waarom wetenschapsfilosofie? Beter: kennisfilosofie? Kennis is het hoogste economische goed en belangrijkste productiefactor. Economische wetenschap Een goede econoom is ook een wetenschapsfilosoof Nederland Kennisland Hoe kan men een duurzame economie creeeren? Wat is kennis eigenlijk: hier komt het verschil naar voren van de nieuwe en de oude economie Van Mainport tot Brainport... Het verschil tussen gewone goederen en kennis is: Kennis is een in economische zin is kennis een productiviteitsverhogende productiefactor, die belichaamd is in zowel kapitaal als arbeid. Taarten en recepten Met kennis kan je het heden begrijpen en de toekomst voorspellen. Kennis is vaak verpakt in een niet fysieke vorm: bv patenten, programma s of organisatiestructuren. Hier wordt dus het verschil duidelijk gemaakt tussen taarten en recepten. Een voordeel van kennis is ook dat het zich snel en kostenloos verspreid over de hele wereld. In het hoorcollege werd via een sheet duidelijk gemaakt wat pseudo wetenschappers zijn. Bv Ratelband, Char, Jomanda en Rasti Rostelli. Bij deze sheet hoort de vraag of dit ook kennis is, met het onderscheid tussen wetenschap of willekeur en pseidokennis of echte kennis. In de wetenschapsfilosofie gaat het dan ook werkelijk om voorspellen. Wetenschapsfilosfie 1. Het doel van de wetenschapsfilosofie Wat is echte kennis? Welke kennisclaimns zijn rechtmatig en welke zijn onrechtmatig? 2. Eerste poging tot een antwoord alleen de wetenschap maakt echte kennis. 3. Waarbij de belangrijkste wetenschappers van de 20e eeuw Einstein en Hwking zijn. 4. Problemen bij de stelling is dat kennis alleen geleverd wordt door de wetenschap. Problemen voor het eerste antwoord: 1. Debat over de universiteit Komt niet veel voort uit de NL universiteiten. 2. Debat over maatschappelijke relevantie van wetenschap Maatschappij heft niet zoveel met wetenschap, Wetenschappers zeggen dat binnen de economie veel te veel met wiskundige modellen wordt gewerkt die niks opleveren. 3. Debat over de economische wetenschap: Natuurwetenschap levert kant-en-klare recepten Hoe zit dat met de economische wetenschap? Bv bertolli recept (unilever) eerst groot success door verdeling later niet meer. 1

3 Bv Washington Consensus (IMF) privatisering, liberalisering en deregulering. Joseph Stiglitz zei dat men niet stug vast moest hoduen aan een Natuurkundig model, maar dat men juist een flexibele opstelling moet hebben. Men krijgt hier dus ook te maken met de complexiteit van de economie. Wetenschap gaat over: Waarheid ( objectiviteit, zekerheid) Verklaren en voorspellen Bv verklaring van conjunctuur en voorspelling van de toekomst. Bezwaar tegen de status van economie: De eco. wetenschap verklart niet en voorspelt niet. De eco. wetenschap is (nog) geen wetenschap. Economische voorspellingen: Waarom belangrijk? Voorspellingen vormen de input voor beleidsbeslissingen! In de Bijbel zegt Jozef tegen de farao dat hij zeven jaar van overvloed moet verwachten gevolgd door zeven magere jaren. Dat was wellicht de eerste gedocumenteerde conjunctuurcyclus en de eerste (en waarschijnlijk laatste) accurate economische voorspelling. (The Economist). Economische voorspellingen komen meestal niet uit, waardoor niet? Factoren bij de voorspellers Moeilijk om de juiste cijfers te verkrijgen. Factoren bij het publiek aanpassing aan voorspellingen. Dit uit zich in het feit dat recessies vaak zeer slecht of niet voorspelt worden, met achteraf vaak bijstelling van cijfers. Voorspellingen komen wel uit: Self fulfilling prophesy Dat voorspellingen juist uitkomen doordat ze gedaan zijn. Voorspellingen komen niet uit: Club van Rome: Voorspelling van ondergang aarde in jaren 60 en 70 door vervuiling. Bv voorspelling van de grootschalige computercrash tijdens millennium. Alternatieven Hoogste gebowuen wet: Oplevering van hoogste gebouwen precies aan het begin van recessies. R-woord index: Voorspellingen voor volgende recessie aan de hand van hoeveelheid/aantal keer recessie (woord) in bekende kranten verschijnt. Hoe zit het met verklaringen: Economische wetenschap? Veel meningsverschillen Vb waarom is de conjunctuurcyclus minder volatiel geworden. Volatiliteit: afzwakking van de extremiteit van de conjunctuur fluctuaties. Verklaringen voor deze afzwakking zijn: 1. Diensten verschuiving van output en banen 2. Voorraden vergemakkelijkt dor de ICT. 3. Globalisering 4. Grotere overheid veel vraag en werkgelegenheid. 5. Fiscaal beleid maatregelen om vraag te reguleren. 2

4 Verklaringen: Beter monetair beleid, bankhervormingen en geluk enz. Soft science no more...harde wetenschap: De uitweg... Economie als natuurkunde Recepten alleen die recepten die gevonden zijn met natuurkundige wetenschap. Nobelprijs voor economen in

5 Hoorcollege 2 Hfd 7 met als belangrijke filosofen Compte en Durkheim. Harde wetenschap Wetenschappelijke kennis wordt verkregen door het volgen van de wetenschappelijke methode. Deze methode kijkt naar hoe de wetenschappelijke kennis eruit ziet. Men kijkt dus uitgebreid naar de geschiedenis van de wetenschap. Positivisme Op elk onderdeel van de samenleving zou de wetenschap de antwoorden geven door het volgen van de wetenschappelijke methode. Het feitelijke moet voorkeur krijgen boven het fictieve, want er wordt gezegd dat er niks is wat niet te verklaren is op wetenschappelijke wijze. Auguste Compte wordt uitgelegd door ontmythologisering: alles is toe te wijzen of te verklaren aan of door het toeval. Met als onderdeel de wet van de drie stadia 1e boek op blz Theologishe stadium: Bovennatuurlijke wezens 2. Metafysische stadium: abstracties 3. Positieve stadium: einddoel van elke wetenschap namelijk objectieve feiten. 1. Hier is te zien dat de natuurkunde zich bijna in het natuurkundige stadium bevindt. 2. Natuurkunde wordt dan ook wel als voorbeeld van de goede wetenschap genoemd: 1. Wat zijn de kenmerken van de natuurkunde 2. Wat is de invloed op andere wetenschappen 3. Wat is de invloed op de economische wetenschap. 3. Er is geen verschil tussen natuurwetenschap en sociale wetenschap. 4. Als het niet voldoet aan de wetenschappelijke methode dan is het geen wetenschap!! Wetenschappelijke revolutie Nicolaus Copernicus: Copernicaanse revolutie(1543) Boek omwenteling van de hemelse sferen, wordt gezien als het begin van de wetenschappelijke kennis. Tot Copernicus was het denkbeeld geocentrisch, aarde als middelpunt van het heelal. Maar copernicus zei dat de zon het middelpunt is: Heliocentrisme Dit was tevens de overgang van theologische naar metafysische naar uiteindelijk positieve stadium. Johannes kepler(1609): planeet beweging elliptisch Gelileo (1609): Telescoop, bevestiging van de copernicaanse revolutie. Newton (1687): Theorie van de zwaarte kracht en tevens het toppunt van de wetenschappelijke revolutie. Kenmerken van de wetenschap: Methode: waarnemen, experimentele benadering. Wat nemen we waar? Wereld als machine: mechanisering. Niet waarom maar hoe. Hoe beschrijven we wat we waarnemen? wiskundige formules (mathematisering) De uitkomsten van de wetenschappelijke revolutie zijn dan ook: Methode, mechanisering en mathematisering. 4

6 Universum als klok Het doel dat ik mij hier stel is te bevestigen, dat de machine van het heelal niets weg heeft van een goddelijk bezield wezen, maar lijkt op een klok (Kepler) Wiskunde Galileo: positieve gevoel van deze wetenschappers toen was dat ze dachten dat uiteindelijk alles te verklaren en voorspellen is, als er maar de juiste wiskundige formules gevonden werden.er wordt ook gezegd dat het universum net een mechanisme is. De verlichting John locke was tegen vooroordelen, ontwetendheid en bijgeloof. Deze 3 dingen moesten bestreden worden. De 18 e eeuw wordt ook wel de eeuw van de rede genoemd, met filosofen als Voltaire, hume en smith. Smith was de eerste echte klassieke econoom, hij stond met een been in de verlichting en een been in de wetenschap. Een positivist gaat ervan uit dat de antwoorden verkregen door de wetenschap leiden tot het doel: Verbeteren van het leven van de mensheid. Vooruitgangsgevoel: Wetenschap, industriele samenleving en marktmaatschappij. Kenmerken van het positivisme Wetenschapsideaal als vooruitgangsgeloof Niet alleen onderzoek heelal maar ook: Wetenschappelijk onderzoek naar dieren, lichaam, ziel en samenleving. Elke wetenschapper zou dan ook moeten kijken naar wat een natuurkundige doet. Wetenschap zonder toepassing van de wetenschap is zinloos. Mechanisering van het lichaam 1. Andreas Vesalius (1543): onderzocht door het ontleden van mensen. Dit deed hij door het doen van observaties en experimenten. 2. William Harvey (1628): Zei dat het menselijk hart niks anders is dan een pomp met een mechanisch proces. Mechanisering van het dier door Rene Descartes (1637): Dieren zijn ingewikkelde machines, dus ze worden voortgedreven door mechanische processen, die wiskundig te beschrijven zijn. Hij had grote bezwaren tegen het ontleden van dieren. Een bewijs tegen mechanisme kan zijn het feit van voortplanting, tevens heeft een mens ook een ziel, die onstoffelijk is. Compte zou zeggen dat Descartes is blijven hangen in het theologische stadium. Mechanisering van de ziel door thomas Hobbes (1651): Eerste die zei dat de ziel ook een mechisme is. Ziel is materieel en mechanisch: hersenwetenschap, onderzoek en... verbeteren. Determisme is het feit dat alles van tevoren vast ligt. positivisme leidt tot determinisme. 5

7 Thomas hobbes zei ook dat de staat als een klok werkt en dit wordt het beste beschreven door de tekst over Frederik III van Pruisen... Hier komen de begrippen economie en sociologie naar voren.--> boek bekijken!! Mechanisering van de maatschappij op basis van Adam Smtih (1776) Begrippen: Verlichting, Invloed van Newton en maatschappij als mechanisme met individuele belang als motor. Durkheim vindt dat de maatschappij te ver is doorgeslagen. Mechanisering van arbeid heeft als gevolg: Arbeidsverdeling, organische solidariteit als deze doorslaat naar: Arbeidsdeling, handigheid, snelheid en machines zal uiteindelijk leiden via mechanisering op de werkvloer tot algehele rijkdom. Taylorisme: productieproces opdeling door ieder stukje te geven --> specialisme Schaduwzeiden: Durkheim zei dat individualisering en secularisering een bedreiging vormen voor de sociale cohesie. Er zou niks meer zijn die het geheel bij elkaar houdt. En uiteindelijk zou dit tot anomie leiden --> wegvallen van samenhang/cohesie. Gedachten van Durkheim: Tegen individualisme: blz : 1. Collectief bewustzijn --> open samenleving waar toch niet iedereen tolerant is maar wel geacht hoort te zijn. 2. Idealisme: Bestudering van de ideeen van een hele samenleving. 3. Holisme: Samenleving bestaat niet alleen uit individuen maar uit een groter geheel. Sociale feiten bestaan objectief en worden beschreven door sociale wetten, die verkregen zijn door de wetenschap. Gedachten van Durkheim vergeleken met die van Pim Fortuijn --> individu kan niet zonder en collectieve samenleving. Sociologie als Fysologie In de 19 e eeuw draait het om positivistische sociologie met als belangrijkste filosofen Compte en Durkheim en het positivisme is 3 stadia --> belangrijk voor tentamen. Twee gezichten: 1. Sociologie als wetenschap en 2. Worstelt met schaduwzijden van mechanisering. 6

8 Hoorcollege 3 Wetenschapsfilosofie met: 1. Positivistische benadering en 2. Hermeneutische benadering. Positivistische benadering Er is geen fundamenteel verschil tussen natuurwetenschap en sociale wetenschap. De econoom als natuurwetenschapper. Het verschil met de hermeneutische benadering is: Wel fundamenteel verschil natuurwetenschap en sociale wetenschap. Econoom als sociale wetenschapper. Economie als natuurwetenschap: Positivisme in de economische wetenschap: De economie als mechanisme De economische theorie Economie en mechanisering Bij dit denkbeeld verlaat de economie het theologische stadium en wordt omschreven door mechanische metaforen in de economie, op basis van Francois Quesnay ( ): o Laissez faire, laisser passer --> laat de economie maar zijn gang gaan. --> laat het mechanisme het werk doen met zo min mogelijk overheidsingrijpen. o Er wordt uitgegaan van de economische kringloop van vraag en aanbod. Met de gedachte dat de landbouw de bron van alle rijkdom is. Adam Smith (1776): Maatscahppij als mechanisme met individuele belang als motor, onder grote invloed van Newton. o Economische kringloop o Vooruitgangsoptimisme o o Onzichtbare hand Positief --> vraag of de onzichtbare hand wetenschappelijk is en wat het mechanisme hier achter is. John Stuart Mill ( ) Positivistische econoom die een van de grote klassieke economen van de 18 e eeuw. Hij was aanhanger van David Ricardo, waarbij kritiek geuit werd op het boek van Smtih, die volgens hem geen korte wetenschappelijke methodes gebruikte maar langdradige omschrijvingen. Teven was hij een grote invloed voor veel economen. Kenmerken van de economische wetenschap zijn: 1. Deductief: redenering van algemene wetten met antwoorden op gebeurtenissen. Bv vallen van een pen. 2. Inexact. Wet van Homo economicus!! Deductiviteit van de economie Men moet bij de economie net zo handlen als bij de natuurwetenschap, namelijk beginnen met algemene wetten en van uit hier concrete uitspraken over specifieke ecoomische gebeurtenissen afleiden. Deductie is de redenering van algemene uitspraken (=wetten) naar specifieke feiten. Bijvoorbeeld economische wet van prijs daling vraag toeneming. 7

9 Bekijk plaatje van deductie: van wetten en theorieen naar voorspellingen en verklaringen. De economie is inexact Toch komen economische voorspellingen vaak niet uit. Dit komt omdat en economische wet alleen wijst op een tendens: Als de prijzen dalen dan zal het normaal gesproken zo zijn dat de vraag toeneemt. Ceteris paribus wetten maken de economische wetenschap inexact. ceterisparibus is normaal gesproken. Bij de economie zal volgens die wetten een verschijnsel normaal gesproken uitkomen, maar niet exact dwz dat een economische voospelling alleen uitkomt als er geen disturbing causes zijn. Verstorende factoren kunnen zijn: Voorkeuren, verwachtingen van de consument en wensen. Hoeveeheid en prijs van substitueerbare goederen Hoeveelheid en prijs van complementaire goederen. Inkomen en smaken Hierna is er een sheet getoond met het grillige verloop van beurzen waarbij met altijd te maken heeft met marktwerking en dus geen exacte wetten kan opstellen. De economische methode Verschil met de natuurkunde is dat er geen experimenten zijn en de vraag is of het dan wel voldoet aan de natuurlijke methode, omdat er wel mechanismen zijn maar er geen experimenten worden gedaan. Bij de economie zijn deze echter ook niet nodig, omdat ze de filosofische of introspectieve methode gebruiken. Tevens zeggen ze dat de uitkomsten van experimenten niks zeggen voor de economie. Daarentegen zijn economische wetten absoluut zeker, maar toch zijn voorspellingen inexact door de genoemde verstorende factoren. rationeel, eigen belang homo economicus. Hermeneutische benadering Hermeneutisch is uitleggen of in woorden vangen, zoveel mogelijk via woorden formulern en een goed voorbeeld hier van is het boek van Adam Smith. Er is echter een fundamenteel verschil tussen natuurwetenschappen en sociale wetenschap. De econoom als sociale wetenschapper. Deze houdt zich bezig met mensen en zich daar aan aanpassen. De natuurkunde houdt zich juist bezig met dode dingen. Mensen zijn meer dan alleen fysieke objecten en dienen daarom ook anders benaderd te worden, dwz niet (alleen) via de natuurwetenschappelijke methode. Mensen kunnen onverwacht afwijken ze hebben een vrije wil en die leidt tot een andere benadering door innerlijke krachten. De introspectieve methode zegt dat de economische wetten voldoende zekerheid op leveren, omdat ze antwoorden leveren doordat ze goed doordacht zijn. Economen zeggen dat hun wetenschap begint bij filosofie. bij het goed nadenken over economische gebeurtenissen. 8

10 Economie en cultuur belangrijk onderdeel op blz Methodenstrijd Duitse historische school is een hermeneutische scool De Oostenrijkse school is positivistisch Deze school zegt dat men zelf in de maatschappij moet kijken welke economische processen in de praktijk voorkomen. De Klassieke economie is te theoretisch en te abstract en zou meer empirisch moeten zijn. Tijdperk, religie en cultuur meenemen in je economische analyses. tegen het positivisme. Hermeneutische filosofen 1. Max Weber ( ) zei dat cultuur en geschiedenis belangrijk zijn voor de sociale wetenschap. Cultuur is belangrijk voor het gedrag van mensen Blz 225/226 waarden rationaliteit. De sociale wetenschap vereist zijn eigen methode Doelrationaliteit: onttovering, rationalisering. In de sociale wetenschap zijn er geen wetten maar ideaaltypen. Bekijk de ontmythologisering van Compte. 2. Wilhelm dilthey ( ) zei dat alle menselijke handelingen deel uitmaken van een historisch proces. Dit geeft een aanvulling op Weber: Mensen kunnen alleen begrepen worden door zich te verplaatsen in hun specifieke perspectief op de werkelijkheid. Beleven, verstehen zich proberen te verplaatsen in de schoenen van een ander. Homo economicus van Mill Weber: Geen wet, maar ideaaltype Mensen zijn continu bezig met meer geld winnen Bekijk dan ook hoever de werkelijkheid afwijkt van het ideaaltype De verstehende methode Sociale wetenschappen hebben hun eigen object van onderzoek. complex sociaal menselijk gedrag (blz 224) is sociaal handelen volgens Weber. Welke betekenissen geven mensen aan gebeurtenissen, waarom ipv hoe. bv de motivatie van Bush om irak binnen te vallen. o Door welke redenen wordt hun gedrag gemotiveerd. o Innerlijke interpretatie. Interpreterend begrijpen, ook wel verstehen niet oorzakelijk mechanistisch verklaren (erklaren) maar juist vergrijpen is belangrijk. o Verstehen tov erklaren o Begrijpen tov verklaren (in natuurlijkwetenschappelijke wijze). De methode van de sociale wetenschap is de methode van verstehen. Verstehen (interpreterend begrijpen): Methode om de sociale handelingen van mensen te begrijpen in termen van redenen. Idiografisch: het bijzondere beschrijvend. Erklaren (Causaal verklaren): Methode om gebeurtenissen te verklaren in termen van mechainische oorzaken. nomothetisch: wetten stellend. 9

11 Hoorcollege 4 Een cultuur laat zich niet door wetten beschrijven, dus verstehen-als-methode. De rol van de cultuur wordt in de economie steeds belangrijker geacht: Weber these (1) Internationalisering (2) Sociaal kapitaal (3) Weber these (1): blz 218/219 Het protestantisme heeft de ontwikkeling van het kapitalimse beinvloed. Cultuur gecreeerd van hard werken, sparen, investeren enz. Door arbeid geen zonde... (religeuze twijfel, materiele verlokking) Reformatie is ook belangrijke geweest voor de wetenschap. Tevens wordt er gezegt dat de VS een voorsprong heeft op de rest van de wereld, door The god factor Ze zeggen dat ze in de VS harder werken door de religieuze achtergrond. Internationalisering (2) Bij multinationals is het verstehen van andere culturen van levensbelang. International Human Resource Management. Verstehen is dan gericht op de bedrijfsetiquette en consumenten etiquette in anderen landen. Een voorbeeld hiervan mbv DSM: Zij llaten zien dat een bedrijf zih moet kunnen verplaatsen in de schoenen van een ander en dat hiervoor intuitie en souplesse voor nodig is. Sociaal kapitaal (3): Sociaal kapitaal is productief: Durkheim collectief bewustzijn. Meer vertrouwen, hoger inkomen vb van Italie tusen sociaal kapitaal van zuid en noord, dit verschil wordt veroorzaakt door verschil in samenwerking. Een ander voorbeeld dat genoemd wordt is de VS: Door weinig contact met andere komt de groei van de economie in de toekomst in het gedring. Tabellaars versus babbelaars Probleem bij het sociaal kapitaal is dat er een te grote varieteit bestaat aan definities en methoden. Logisch positivisme (neopositivisme, Wiener Kreis) De wetenschappelijke wereldvisie uit 1929: Alles wat men zegt over de wereld moet gedaan zijn uit wetenschappelijke visie. Tegen de filosofische methode van Mill. Tegen de begrijpende methode van Weber en Dilthey. Kortom: de logisch positivisten zijn tegen pseudowetenschappen. Afbeeldings theorie: o De werkelijkheid wordt weerspiegeld in de wetenschappelijke uitspraken = realisme 10

12 Wat is wetenschap en wat is pseudowetenschap?? Demarcatie: Pseudowetenschap: Verzameling van opvattingen die worden gepresenteerd alsof ze wetenschappelijk zijn, terwijl dit niet het geval is. Demarcatiecriterium: Een regel waarmee objectief vastgesteld kan worden of een opvatting wetenschappelijk is of niet. Dubbel demarcatiecriterium: 1. Er moet een logische analyse gemaakt kunnen worden. 2. Er moet mogelijkheid zijn tot verificatie. Een pseudowetenschapper is nooit te verifieren: o God bestaat, leven na de dood, spoken bestaan, ufo s zijn echt gezien enz. o Doordat deze uitspraken niet te verifieren zijn, zijn ze betekenisloos. Logische analyse Definities en logische consistentie hierbij wordt er duidelijk gemaakt wat het begrip betekent aan de hand van verschillende difinities van werkloosheid. Er kunnen dus verschillende difinities zijn bij een logische analyse. Verificatie Elke uitspraak moet geverifieerd kunnen worden. Dwz. De waarheid van elke uitspraak moet empirisch (door waarneming) kunnen worden vastgesteld. Logische atomisme: elke theorie dient geanalyseerd te kunne worden tot empirische basisuitspraken. Een basisuitspraak heeft alleen dan betekenis als deze direct en zonder twijfel te toetsen is aan de werkelijkheid. De basisuitspraken corresponderen ieder afzonderlijk met afzonderlijke feiten. Afbeeldingstheorie: Ware theorie is afbeelding van de werkelijkheid. De wetenschap steunt op een empirische basis van kale naakte feiten die in principe voor idereen toegankelijk is. Deze empirische basis moet zeker en onafhankelijk zijn. Daarom moet er bij voorkeur verwijzing naar directe gewaarwoordingen zijn: 1. Bv rood, zuur, glad etc. objectieve feiten 2. Vaak is het onmogelijk bij abstracte begrippen (zoals inflatie en werkloosheid) 3. In dat geval moet operationalisering plaats vinden: Dit gaat echter ten kosten van de zekerheid. Voor de weergave van verificatie kijk naar de sheets op blz 5 hier wordt het proces uitgelegd aan de hand van hypothese naar testen naar zekerheid via verificatie. Proberen te laten zien wat waar is, welke theorie waar is via verificatie. Vb gegeven van de tieten van Georgina Verbaan eerst onzekerheid, maar via verificatie is de onzeker hypothese getest. 11

13 Hoorcollege 5 Inductie generaliseren Wat is de methode van de (economische) wetenschap? Inductie = generaliseren = redeneren van specifieke feiten naar algemene principes. o Bv conclusie: door een prijs stijging zal er een vraag daling plaats vinden. Bij dit onderdeel is het erg belangrijk dat je het verschil tussen inductie en deductie goed kent. Empirische cyclus Het vb gegeven tijdens het hc is de verhouding tussen inflatie en werkloosheid. Inflatie stijging leidt tot een daling van de werkloosheid. Dit is een zelfde verschijnsel in verschillende landen en wordt gezien als een proces van cijfers bepalen en op basis van deze cijfers je conclusie trekken. dit is een goed vb van inductie. Philips curve wet van okun negatieve relatie tussen inflatie en werkloosheid. Karl Popper ( ) mbt tot deze filosoof voor het tentamen vooral blz van het tweede boek goed kennen. Tegen het logische positivisme wel zat hij ij het begin ervan, maar keert zich later er tegen. Hij zegt juist dat de wetenschap draait om kritiek: o Hij is voor een open (discussie) wetenschap. o Open samenleving. De invloed van Popper was groot bv bij de nieuwe discussie over de radicale islam. uiting van Hirsi Ali van de bedreiging van de open samenleving. 12

14 Hij verzet zich tevens tegen de arrogantie van het zeker weten. o Elke stelling zou ter discussie moeten kunnen komen, dus er zou altijd kritiek mogelijk moeten zijn. o Popper is dan ook tegen het eerder genoemde blauwdruk denken. Wetenschap en pseudowetenschap Ook veel wetenschap bevat onwetenschappelijke elementen. dit zijn dogmatische elementen. m.n. inductie dogma s. Verificatie (waarheid) is onmogelijk: o Zekerheid en waarheid zijn onmogelijk!! o Het kenmerk van wetenschap is een kritische houding. o Er moet gestreefd worden naar falsificatie (weerlegging). Falsificatie laten zien dat iets niet waar is. Inductie is een mythe David Hume (Blz 21-22) is een verlichtingsdenker. Hij zegt: In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Verificatie van wetten is tevens ook niet mogelijk. Voorspellen is meer dan het doortrekken van lijken denk aan het vb gegeven van de het verschijnsel dat de vrouw in 2156 sneller is op de sprint dan de man. Twee belangrijke uitganspunten Het logisch positivisme deugt niet, want De werkelijkheid is complex 2. De mens is feilbaar de mens maakt voortdurend fouten. Drowning in oil Het falen van economische voorspellingen. Werkelijkheid is complex... Verandering in vraag en aanbod en het bestaan van verwachtingen. Politieke beslissingen, oorlogen, klimaatveranderingen, statistieken die niet betrouwbaar zijn enz. Zelf negatie van voorspellingen doordat voorspellingen gedaan worden komen ze ook vanzelf uit. De mens is feilbaar Zekerheid en waarheid zijn niet voor mensen weggelegd. De mens is niet in staat om perfecte waarnemingen te doen. Ze zijn niet evolutionaar voorzien om juiste voorspellingen te doen. De mens maakt voortdurend fouten in de waarnemingen..: De mens ziet dingen wel die er niet zijn. De mens ziet dingen niet die er wel zijn. De mens ziet dingen verkeerd. En de mens heeft maar een beperkte visueel gezichtsvermogen. Feilbaarheid: Waarnemingen zijn geen perfecte afbeeldingen. Onze waarnemingen stellen ons instaat om te overleven, niet om de waarheid over de werkelijkheid te kennen. 13

15 Demarcatie Verificatie o Overitas: waarheid o Je weet nooit of een algemene uitspraak waar is. Confirmatie: Logisch positivisme tweede boek blz 16 o Zoeken naar bevestiging o Te zwak Men sluit hier pseudowetenschap niet uit. Pseudowetenschap Marxisme: Alle maatschappelijke verschijnselen worden opgevat als symptomen van het naderende einde (kapitalimse). o Noodzakelijke historische ontwikkeling van maatschappijen. Feilbaarheid: Kritische houding is noodzakelijk De mens houdt zich te veel vast aan dogma s vgl met iemands geloof. Wetenschap als afvalrace Immunisering is kenmerk van pseudowetenschap het immuun maken van je theorie tegen weerlegging. Kritiek is een kenmerk van echte wetenschap o Wetenschap begint met hypothesen o Gissen en missen, vallen en opstaan De empirische inhoud moet zo groot mogelijk zijn. Empirische inhoud Voorbeelden: De AEX index zal in 2005 omhoog of omlaag gaan. De AEX index zal op uitkomen op 390 punten. Falsificatie Maak je stellingen zo groot mogelijk, zodat ze bijne met zeker weerlegd kunnen worden. Een wetenschapper dient te streven naar weerlegging van zijn theorie. Falsificatie is Poppers demarcatie criterium. 14

16 Hoorcollege 6 Blz niet uitgebreid kennen en het onderdeel over naturalisme hoeft niet. Raionalisme mbt Popper Falsificationisme en kritisch rationalisme Kritisch rationalisme Kennis begint met het verstand, niet met de zintuigen dit is juist het tegenover gestelde bij de logisch positivisten, die zeiden dat bij genoeg zekerheden de stelling waar is, maar dit is nooit bij Popper. Hypothesen verzinnen, bedenken Kritisch zijn geen zekerheid, geen waarheid. Corroboratie hypothesen die getoetst, maar niet gefalsifieerd zijn = gecorroboreerd. Empirische basis Er is geen zekere empirische basis van naakte feiten Theorie geladenheid van observatie bekijk de uitleg in het boek goed. Er zijn geen feiten, cijfers die zomaar waar zijn deze hebben altijd interpretatie nodig. Onze kennis bepaalt wat we zien. Zoeklicht theorie. Observatie kan dus nooit uitsluitsel bieden. Weg tot de wetenschap Logisch positivisme Inductie Zekerheid en waarheid Poppers kritisch rationalisme Geen zekerheid en geen waarheid Inductie is een mythe Open samenleving Popper schreef: The open society ant its enemies (1944) Gesloten samenleving Fascieme en communisme (Islamitische samenleving) Kritiek onmogelijk Open samenleving Vrijheid en democratie zijn nodig Regeren is wetenschap bedrijven George Soros Hongaar die veel geld verdiend heeft met beurs speculaties had als doel om te vechten voor een open samenleving. 15

17 Progressie Ja Ja vooruitgang mogelijk Bij de regel van bron moet men zich afvragen waar begint kennis?? dit schema moet je goed kennen voor het tentamen. Thomas Kuhn ( ) Dogmatisme wetenschap als gellof en was het oneens met Popper. Revoluties leveren geen wetebschappelijke vooruitgang op. Observatie Er geen objectieve empirische basis eens met Popper Wat je ziet wordt bepaalt door de manier van kijken waarnemen is interpreteren, constueren vgl zoeklicht, schijnwerper van Popper. Zuivere observatie Zuivere wetenschap bestaat niet Waarneming door zoeklicht De lichtbundel van de waarneming, wordt gericht door een bepaalde mindset. Evolutie: zintuigen Voorkeuren, verwachtingen en concepten en theorieen werkloosheid heeft verschillende theorieen en difinities o Wat je dunkt bepaalt wat je ziet d.w.z. theorie geladenheid van observatie. o De feiten spreken nooit voor zich o Een theorie laat feiten als het ware spreken. Theorie geladenheid. Dezelfde gegevens, data kunnen op verschillende wijze worden waargenomen. Geen empirische basis die uitsluitsel kan bieden t.a.v de juiste ware en zekere interpretatie. 16

18 Ptolemaeus was de eerste persoon die de aarde centraal stelde in het universum. Copernicus zegt juist dat de aarde draait. Paradigma Kuhn zegt: Wat je ziet wordt bepaald door een paradigma. Wat is een paradigma?? samenhangend geheel. Een gemeenschappelijke taal voorschriften en methodes. Blauwdruk Gemeenschap van onderzoekers Indoctrinatie Wetenschap als religie Popper was naief!! niet blind achter een leider aanlopen. Normale wetenschap Dogmatisme en immunisering Stabiliteit en overeenstemming Uitwerking van een paradigma, zoeken naar nieuwe toepassingsgebieden. Anomalie Een onregelmatigheid: observaties spreken paradigma s tegen. Tegenstrijdigheid voorspelling gedaan, maar komt niet uit. Puzzelen Geloof in oplosbaarheid van onregelmatigheden binnen een paradigma Paradigma aanpassen Rationeel proces puzzelen is rationeel. Abnormale wetenschap Crisis: Het aantal anomolieen neemt toe. Rebellen, dissidenten Popper zegt juist dat deze goed kritisch zijn. Vertrouwen neemt af als het vertrouwen helemaal weg is kan het uitlopen tot een... 17

19 Wetenschappelijke revolutie Competitie van paradigma s. Paradigma wisseling of wetenschapperlijke revolutie Geen gestage groei van kennis, maar een abrupt einde. Bekering, massapsychologie Een wetenschappelijke heeft niets te maken met het rationeel toepassen van regels. Hoewel normale wetenschap rationeel is, is een revolutie irrationeel. Astrologie zou de astronomie kunnen vervangen. Het keynes voorbeeld via de volledige sheets 18

20 19

21 20

22 Hoorcollege 7 Blz alleen door lezen Blz goed kennen!! Beide uit tweede boekje. Imre lakatos ( ) was het niet eens met de irrationele benadering van Kuhn. Hij was een leerling van Popper Kritiek op Kuhn Een alleenheersend paradigma is een uitzondering. Competitie tussen paradigma s zie boek 2 Onderzoeksprogramma s ipv paradigma s Kritiek op Popper Falsificationisme is naief. Lakatos probeerde wel om een poging te doen tot verzoening van beideen hun denkbeelden. Onderzoeksprogramma s (OP s) Twee eigenschappen met hun eigen bedenkers: 1. Harde kern Kuhn economische wet van vraag en aanbod. Definitie van het onderzoeks programma Grondslagen wetten bij de natuurkunde. Immunisering weerlegging betekent hier einde van het op. 2. Beschermende gordel Popper Toepassingen denkbeelden / hypotheses proberen te weerleggen. Deze maken de harde kern compleet Weerlegging kan door het aanpassen van het OP worden opgevangen. Bij het hc is hiervan een grafische weergave gemaakt met het voorbeeld van het DNA denkbeeld. Twee toepassingen bij OP s: 1. Positieve heuristiek Geboden Construeer theorieen die in overeenstemming zijn met de harde kern. 2. Negatieve heuristiek Verboden Vermijd theorieen die op gespannen voet staan met de harde kern. Lakatos wil af van de rirrationaliteit van Kuhn Demarcatie Theoretische progressie Nieuwe toepassingen, voorspellingen en verklaringen. Empirische progressie Nieuwe verklaringen en voorspellingen moeten succesvol zijn. Degeneratie = aftakeling van een OP wanneer succes uitblijft moet daarom afscheid genomen worden van het OP. 21

23 Telkens bij verandering van kern vinden er nieuwe toepassingen plaats. Voorbeeld homo economicus Neoklassieke economie harde kern Economische agenten hebben voorkeuren met betrekking tot uitkomsten Ze optimaliseren uitkomsten binnen grenzen Agenten zijn rationele beslissers. Heuristiek Positieve Construeer theorieen waarin agenten kunnen optimaliseren. Negatieve Construeer geen theorieen waarin irrationeel gedrag een rol speelt. Op het hc werd gezegt dat je de 5 onderstreepte punten van Lakatos onder de OP goed moet kennen. extra uitleg in boek is handig!! Dus: Twee eigenschappen van OP s: Harde kern en beschermende gordel. Twee toepassingen bij OP s: Positieve en negatieve heuristiek. En de demarcatie punten. Nou via de denkbeelden van Kuhn Onvergelijkbaarheid Ander paradigma andere waarneming andere werkelijkheid. Incommensurabiliteit Twee paradigma s die voor verschillende werkelijkheden staan: Gescheiden door de wetenschappelijke revolutie. Hoe moet men kiezen tussen kennisclaims? Geen empirische basis, dan mogen er ook geen dubbele cijfers zijn. Paradigma s zijn incommensurabel zorgt ervoor dat men gevangen zit binnen een bepaald denkbeeld. Onvergelijkbaar / onvertaalbaar Verschillende waarden / doelen Veroorzaakt door dat ze niet met elkaar kunnen communiceren. Verschillende betekenissen. Relativisme relatief t.o.v de werkelijkheid t.o.v bepaalde denkbeelden. 22

24 Waardevrije wetenschap? Verlichtingsdenkers: Wetenschap is objectief, waardevrij, onafhankelijk, belangeloos etc. neopositivisme en kritisch rationalisme. Waardevrijheid? Het sterke programma Wetenschap is niet alleen theorie-geladen, maar ook cultureel-bepaald: Niet objectief, waardevrij, onafhankelijk, belangenloos enz... Relativisme: De wetenschap levert geen waarheidsgetrouwe afbeeldingen. Elk paradigma presenteert zijn eigen (constructie van) de werkelijkheid vanuit een denkbeeld. Relativisme Waarden relativisme pag 104. Succes en falen worden bepaald door de waarde van de eigen paradigma. Elke paradigma heeft zijn eigen waarden. Betekenisrelativisme pag Betekenis is theorie (paradigma) onafhankelijk Definities laten werkelijkheid veranderen kracht, massa waarde, arbeid. Historisch relativisme Kennis (en moraal) hangt van tijdperk af. Cultureel relativisme Kennis (en moraal) hangt af van maatschappij. Waardevrije economie? Economische wetenschap is een zuivere wetenschap moet waarde vrij zijn. Geen economische, culturele, maatschappelijke, politieke en ideologische belangen. Objectieve beschrijving van de natuurlijke economische orde (natuur wetten). Is dit correct? Nee, want het beroept zich op Karl Marx: Materiele basis Geen natuur wetten, maar productieverhoudingen. De oplossing zou dan zijn:... Sterke programma... Wetenschap is nooit rationeel. Ook niet in de zogenaamde normale fase. Vandaar het sterke programma. Wetenschap is altijd ingebed in een sociale structuur. Belangen, niet argumenten. Positieve wetenschap bestaat niet. 23

25 Vier elementen van het Sterke Programma: blz : 1. Causale factoren namelijk: belangen 2. Geen onderscheid wetenschap vs. Pseudowetenschap belangen geven altijdde doorslag. 3. Onpartijdig niet uitgaan van de waarheid. 4. Refleciviteit Factoren gelden ook voor het sterke programma zelf. Het sterke programma wordt zelf ook wel een theorie genoemd. Voorbeelden van Belangen in de wetenschap Politieke en economische belangen wetenschap en commercie Maatschappelijke belangen Religieuze belangen Met de vraag of godsdienstige belangen een doorslag kunnen geven. Ideologische belangen. Belangrijk van de laatst genoemde dingen zijn dat je het schema goed kent en de genoemde elementen van het sterke programma!!!! 24