Vo o r uw en o nze vrijheid Za waszą I NASZĄ WO LNO ŚĆ

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vo o r uw en o nze vrijheid Za waszą I NASZĄ WO LNO ŚĆ"

Transcriptie

1 Vo o r uw en o nze vrijheid Za waszą I NASZĄ WO LNO ŚĆ jaargang 12 Nr. 23 november

2 Inhoud verenigingsblad nr Inhoud in het Pools 04. Colofon 05. Het bestuur 06. Oproep: Wie kent deze Poolse soldaat? 07. Oproep: Zoektocht naar mevrouw Elka STASZEWSKA; 08. Oproep: Zoektocht naar info over Stanisław SZŁOIŃSKI 09. Verborgen talenten 10. Plaquette onthuld bij Pools monument in Noordbarge 10 april. 11. Wageningen 13. Edmund Szczyrba bevorderd tot luitenant 4 aug. 15. Feestdagen van de 11 e Divisie te Zagan 13 en 14 sept. 16. Axel viert bevrijding van 69 jaar geleden - 19 sept. 17. Nieuw stripboek Adelaar en Pegasus 18. Herdenking in Driel 21 sept. 20. Ook na zeventig jaar moeten we herdenken persbericht 17 okt. 22. Herdenking in Baarle-Nassau en Baarle-Hertog (B) 29 sept. 22. Herdenking in De Klinge (B) 6 okt. 23. Nieuw boek: Soldaten van generaal Maczek. Ervaringen en oorlogsherrineringen. 23. Nieuw boek: Poolse tranen. 24. Oosterhout eert in oorlog gesneuvelde soldaten 26 okt. 27. Uitnodiging Bevrijdingsfeestavond 28. Poolse heilige Mis in Sint Laurentiuskerk 27 okt. 29. Dodenappel te Breda Ginneken 27 okt. 30. Herdenking op het Pools Ereveld aan de Ettensebaan 27 okt. 31. Vertaling van de toespraak van minister Zelazowska. 32. Kransleggers 35. Bedankwoord van de nabestaanden van Edward Cieslar. 38. Twee jonge helden tekst van Jos van Alphen 47. In Memoriam Herinnering herdenking sterfdag van generaal Maczek 16 dec. 48. Kerstwensen en diverse informatie. Website: 2

3 Spis treści biuletynu Stowarzyszenia nr Spis treści w języku polskim 04. Colofon 05. Zarząd 06. Apel: Kto zna tego polskiego żolnierza? 07. Apel: Poszukiwania pani Elki STASZEWSKIEJ; 08. Apel: Poszukiwania informacji o Stanisławie SZŁOIŃSKIM 09. Ukryte talenty kombatantów 10. Tablica pamiątkowa odsłonięta na polskim pomniku w Noordbarge. 11. Wageningen 5 maja 13. Edmund Szczyrba awansowany na podporucznika 4 sierp. 15. Święto 11. Lubuskiej Dywizji w Żaganiu 13 i 14 wrz. 16. Axel świętuje wyzwolenie po 69 latach - 19 wrz. 17. Nowy komiks Orzeł i Pegaz 18. Obchody dla uczczenia pamięci w Driel 21 wrz. 20. Także po 70-ciu latach musimy upamiętniać artykuł 17 paźdz. 22. Obchody dla uczczenia pamięci w Baarle-Nassau i Baarle-Hertog (B) 22. Obchody dla uczczenia pamięci w De Klinge (B) 6 paźdz. 23. Nowa książka: Żołnierze generała Maczka. 23. Nowa książka: Polskie łzy. 24. Oosterhout czci poleglych podczas wojny żołnierzy 26 paźdz. 27. Zaproszenie na Uroczysty wieczór z okazji wyzwolenia Bredy. 28. Msza Święta w kościele Sint Laurentiuskerk 27 paźdz. 29. Apel Poległych w Bredzie Ginneken 27 paźdz. 30. Obchody dla uczczenia pamięci na Polskim Cmentarzu, Ettensebaan 31. Tłumaczenie przemówienia pani minister Zelazowskiej. 32. Lista skłających kwiaty. 35. Słowa podziękowania od rodziny śp. Edwarda Cieslara. 38. Dwóch młodych bohaterów tekst Josa van Alphen. 47. In Memoriam Przypomnienie Obchody rocznicy śmierci generała Maczka 16 grudz. 48. Życzenia świąteczne i różne informacje. Strona internetowa naszego Stowarzyszenia: 3

4 Colofon,In het spoor van de divisie is een uitgave van de: Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland. Redactie: Nadole Żeglarska Gniewino POLEN tel , redactie: a.stopa@ewz.gda.pl Website: Redactieleden: Krystyna B. Stopa-Konowrocka, Adrian Stopa, Albert Bugaj, Lay-out. Albert Bugaj zorgt ervoor dat ons verenigingsblad gedrukt wordt en onderhoudt de contacten met de drukkerij, Drukkerij Lankhorst Rijen. In het spoor van de divisie wordt toegezonden aan leden van de vereniging. En verschijnt tweemaal per jaar namelijk in mei en in november. Voor extra exemplaren, informatie of kopij kunt u zich wenden tot de redactie, u kunt ook eigen kopij hier inleveren. Het lidmaatschap kost 15.- per jaar en dient gestort te worden op bankrekening nummer: t.n.v. Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland te Breda, BIC: RABONL2U, IBAN: NL97 RABO Hier kunnen donateurs hun bijdrage ook op storten. Leden kunnen gebruik maken van de diensten van de vereniging, zoals, informatie over de 1 e Poolse Pantserdivisie en hulp bij het naspeuren van gegevens aangaande de Divisie. Opzegging van het lidmaatschap moet schriftelijk of per gebeuren vóór 1 november. De opzegging gaat dan het nieuwe kalenderjaar in. Niets van deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Ned. 4

5 Het Bestuur Voorzitter: Bolek Krzeszewski Lage Heijning ZJ Teteringen Nederland Tel: (+31) krzes001@ziggo.nl Secretaris: Frans Olejek Biezenstraat ZJ Breda Nederland Tel: (+31) f.olejek@ziggo.nl Penningmeester: Cees Nowak Kapucijenhof XG Breda Nederland Tel: (+31) cnowak@ziggo.nl Bestuurslid: Stas Szamrowicz Regenwulp RJ Breda Nederland Tel: (+31) stasine@ziggo.nl Bestuurslid: Adrian Stopa - Consul Buitenlandse Zaken Nadole ul. Żeglarska Gniewino Polen Tel: (+48) a.stopa@ewz.gda.pl Bestuurslid: Wadec Salewicz Schepenenstraat BZ Oosterhout Nederland Tel: (+31) wenr.salewicz@ziggo.nl. 5

6 OPROEP: Een oude dame in Valthermond heeft als jong meisje van deze Poolse jongen zijn foto gekregen. Daarna nooit meer iets van gehoord. Graag wil ze weten of iemand hem kent? Informatie kunt u naar onze redactie [a.stopa@ewz.gda.pl] of naar dhr. Jos van Alphen [jos@avalphen.nl] sturen. 6

7 OPROEP: Zoektocht naar mevrouw Elka STASZEWSKA; Onze Serviceclub 51 International Breda, heeft ter gelegenheid van de 35 jarige bevrijding van Breda door de Polen in 1977 een tachtig tal oudstrijders uit Polen laten overkomen naar Breda om de Bevrijdingsdag, op 29 oktober 1977, mee te vieren. Het waren voor deze oud-strijders onvergetelijke dagen, zoals u wel zult kunnen begrijpen. Met 4 vrienden van Serviceclub 51 ben ik naar Warschau gereisd om de oud-strijders op te halen. Een onvergetelijke reis! 2 jaar later heeft onze Serviceclub georganiseerd dat er 80 kleinkinderen van deze oud-strijders voor een vakantie naar Breda kwamen en met eigen ogen konden zien waar hun grootvaders voor gestreden hadden. Het werd ook voor deze kinderen een onvergetelijk uitje. Beide keren is als begeleidster meegegaan mevrouw Elka Staszewska. Voor de tweede reis kwam haar dochter mee, en onze families werden goed bevriend. Tot in de helft van de negentiger jaren hebben wij regelmatig contact met elkaar gehad, doch daarna is het contact verbroken. In het kader van activiteiten die onze Serviceclub in oktober 2014 wil organiseren, dan is het 70 jaar geleden dat Breda door de Polen bevrijd werd, zouden we mevrouw Elka Staszewska willen uitnodigen. Mijn vraag is of u haar adres zou kunnen helpen achterhalen. U zou mij er een groot plezier mee doen. Hieronder treft u de relevante gegevens aan; Adres in Warschau: Elka Staszewska, ul. Kłopotowskiego 14 m. 36. Rond 1987 is zij geëmigreerd naar Israel. Zij was inmiddels getrouwd met professor Lustacz. Het laatst bekende adres is: Betshabe Staszewska Lustacz 121 Hayarkonstr. P.O.B. 3359, Tel Aviv 61032, Israel. Ik denk dat haar echtgenoot, die veel ouder was, gestorven zal zijn. Ik ben benieuwd of zij nog in leven is en wat haar huidige adres is. Gaarne hoor ik van U, met vriendelijke groeten, Eric Westenburg [mailto:ericwestenburg@gmail.com] 7

8 OPROEP: Zoektocht naar info over Stanisław SZŁOIŃSKI en zijn laatste rustplaats; Marek Szłoiński kleinzoon van wijlen Stanisław SZŁOIŃSKI, soldaat van de 2 e Regiment Gemotoriseerde Artillerie van de 1 e Poolse Pantserdivisie, zoekt informatie over lot van zijn opa. Zijn opa had verblijfvergunning in Nederland maar was van plan om naar Polen terug te keren. Hij heeft zijn echtgenote Zofia en kinderen via het Poolse Rode Kruis in oktober 1947 gevonden. Na de oorlog is ze van Vilnius naar Walim provincie Wroclaw in Polen verhuisd. Ze hebben naar elkaar brieven geschreven. Toen woonde Stanislaw op de Tiendstraat in Blerick, provincie Limburg. Maar zij heeft een brief dd van de Poolse Consulaat in Amsterdam gekregen met informatie dat haar man in Nederland in een tragisch ongeluk / ongeval omgekomen was. Zijn overgebleven bezit werd in één doos verpakt en via de Rode Kruis naar haar gestuurd. Maar zijn sterfdatum en zijn laatste rustplaats is zijn familie tot nu toe onbekend. Stanisław Szłoiński was geboren op te Ługa in Rusland als zoon van Zygmunt en Franciszka. Voordat hij in het Poolse leger begon te dienen op , woonde hij in Vilnius op de straat Miła 9. Toen was dat nog Polen. Hij was getrouwd met Zofia, meisjesachternaam TYTUS, geboren in 1909 in Vilnius. Ze hadden twee kinderen: Ewa en Zygmunt (vader van Marek). Stanisław Szłoiński naam deel o.a. aan de bevrijding van Breda. Hij werd op gedemobiliseerd in Quakenbruck, Duitsland. Mocht u informatie over lot van Stanisław Szłoiński of over zijn laatste rustplaats hebben, stuur deze naar onze redactie AUB. adres: a.stopa@ewz.gda.pl. Bij voorbaat hartelijk dank namens de nabestaanden van wijlen Stanisław Szłoiński. Foto ontvangen van familie: Stanisław Szłoiński in Vilnius,

9 VERBORGEN TALENTEN; KIJKEND EN TEKENEND Onze Redactie ontving Kalender 2014 van dhr. Norbert Gawronski, die aangemoedigd door familie en vrienden heeft weer een reeks prachtige eigen tekeningen geselecteerd zoals voor de Kalender Reisschetsen In deze kalender zijn niet alleen enkele van zijn vele reisimpressies opgenomen, maar ook één schets van een van de vele projecten die hij als praktiserend architect heeft uitgevoerd. Hartelijk dank. Norbert Gawronski Poolse oud-strijder van het 1 e Regiment Anti -Tank Artillery van de 1 e Poolse Pantserdivisie van generaal Stanislaw Maczek. Edward Szczerbinski kan niet alleen mooie gedichten schrijven maar ook instrumenten bespelen. Op de Poolse Ambassade heeft hij piano gespeeld. 9

10 PLAQUETTE ONTHULD BIJ POOLS MONUMENT IN NOORDBARGE OP 10 APRIL NOORDBARGE Tijdens de herdenking van de bevrijding van Emmen bij het Pools monument in Noordbarge is gisteravond een marmeren plaquette onthuld. Op de plaquette zijn tien namen van Poolse soldaten te lezen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de omgeving van Emmen zijn gesneuveld. De plaquette is onthuld door de oorlogsveteraan Edward Szczerbinski en voorzitter Onno te Nuyl van Plaatselijk Belang Noordbarge. De plaquette is ontworpen door secretaris Jacob Zuur van de afdeling Emmen van de Wapenbroeders. De gemeente Emmen en Plaatselijk Belang Noordbarge hebben elk de helft van de kosten voor hun rekening genomen. Het Pools monument is in 2006 verplaatst naar Noordbarge. Twee jaar geleden werden plannen ontwikkeld om een plaquette te ontwerpen. Het was gisteren 68 jaar geleden dat Emmen is bevrijd door militairen van de 1e Poolse pantserdivisie. De bijeenkomst werd bijgewoond door onder meer burgemeester Cees Bijl van de gemeente Emmen. Muzikale medewerking werd verleend door de muziekvereniging Laus Deo uit Emmen. 10

11 Aan de grens van BOURTANGE lagen hier in april 1945 jonge Duitse soldaten met een witte vlag ze wilden zich overgeven maar werden door de SS soldaten van achteren doodgeschoten. Wij kwamen te laat: zei de man die naast mij staat. Tekst en 6 foto s boven ontvangen van dhr. Edward Szczerbinski, de Poolse oud-strijder van het 2 e Pantser Regiment van de 1 e Poolse Pantserdivisie en lid van onze Vereniging. Op de foto links; derde van links, rechts in Wageningen; in het midden. WAGENINGEN; Centraal op 5 mei stond de herdenking op het 5 Mei plein gevolgd met het bekende defilé als eerbetoon aan de bevrijders. De stad Wageningen heeft een belangrijke historische betekenis. Op 5 mei 1945 werden in het Wageningse Hotel De Wereld de onderhandelingen gevoerd over de capitulatie van de Duitse troepen in Nederland. De ondertekening van het capitulatiedocument betekende voor Nederland het einde van de Tweede Wereldoorlog. Het Nationaal Comité Herdenking Capitulaties 1945 Wageningen (NCHC) en het Comité 4 en 5 Wageningen (C45W) hebben een breed spectrum van activiteiten om hierbij stil te staan georganiseerd. APPEL: Om meer zaken per te kunnen doen zoals het versturen van uitnodigingen, verslagen en overzichten, verzoeken wij onze leden om eigen adres naar onze secretaris Frans Olejek via f.olejek@ziggo.nl te sturen. 11

12 12

13 EDMUNT SZCZYRBA BEVORDERD TOT LUITENANT Swietoszów, De onderscheiding van een heldhaftige pantsersoldaat is een bewijs dat het vaderland niet vergeet deze, die zich voor haar opofferden zei brigade generaal Cezary Podlasinski. De bevorderingsakte heeft aan deze combattant de generaal majoor Janusz Adamczak, commandant van de 11e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie, overhandigd. De korporaal Szczyrba woont voor vast in Nederland. Naar Polen is hij gekomen om deel te nemen aan festiviteiten, die betrekking hebben op de Feestdag van de 10 e Cavalerie Pantserbrigade, die tradities van Maczek - soldaten overgenomen heeft. Tijdens een ceremonie op de kazerne in Swietoszów werd de 89-jarge soldaat, op grond van beslissing van de Poolse President, tot de eerste officiersgraad bevorderd. Korporaal Szczyrba was soldaat van het 10e Regiment Bereden Jagers van de 1 e Poolse Pantserdivisie onder bevel van Generaal Stanislaw Maczek. Op 31 juli 1944 was hij samen met het hele regiment in Courseulles sur Mer in Normandië geland. In de rang van soldaat eerste klas heeft hij in de storm-verkenningspelotoon gediend als schutter en de tweede tankbestuurder. Hij heeft in Frankrijk, België, Nederland gevochten. Op 11 april 1945 in Exloo in Nederland werd hij gewond. Desondanks dat nam hij samen met zijn collega s ongeveer 150 Duitsers in krijgsgevangenschap. Later werd hij naar het ziekenhuis in Brussel getransporteerd. Toen hij naar zijn eigen peloton in juni 1945 terug gekomen was, was de oorlog afgelopen. Zijn 10e Regiment Bereden Jagers was al in Duitsland. In het Poolse Leger heeft hij tot 1947 gediend. Hij werd als korporaal reserve gedemobiliseerd. 13

14 Zijn verdienste heeft het Poolse commando in het Westen al voor het eind van de oorlog gewaardeerd. Voor zijn moed en dapperheid werd hij in juni 1945 met het Dapperenkruis (Krzyżem Walecznych) onderscheiden. Enkele maanden later heeft hij de Campaign Star voor zijn deelname aan de gevechten in Frankrijk, België, Nederland gekregen. De bevordering tot luitenant is al de vierde onderscheiding van de Poolse hedendaagse overheid. In 2009 werd Edmund Szczyrba met de Gouden Medaille van het Poolse Leger onderscheiden. In 2011 werd hij erkend als Poolse veteraan en nam hij in ontvangst het insigne van Veteraan van gevecht voor onafhankelijkheid (Odznaka Weterana Walk o Niepodległość ) en Medaille Pro Memoria. Tekst: K. Konowrocka-Stopa Foto s: vaandrig Rafał Mniedło ATTENTIE: In het jaar 2014, herdenkingen van bevrijding van Breda en omgeving vinden plaats op zaterdag 25 oktober in Oosterhout en op zondag 26 oktober in Breda. UWAGA: W roku 2014 obchody kolejnej rocznicy wyzwolenia Bredy i okolic odbędą się w sobotę 25 października w Oosterhout oraz w niedzielę 26 października w Bredzie. 14

15 FESTDAGEN VAN DE 11 E DIVISIE TE ZAGAN 13 en 14 SEPT. In 2013 is aandacht besteed aan het feit dat 30 jaar geleden, op 12 september 1983, deze divisie de Koning Jan 3 e Sobieski als patroon heeft genomen. Dit was 300 jaar na de overwinning die deze Koning in Wenen heeft geboekt. H. Mis was ter intentie van alle die door de eeuwen heen voor de vrijheid en onafhankelijkheid van Polen gesneuveld zijn, opgedragen. Tijdens de festiviteiten op het Generaal Maczek plein werd, als eerste binnen de Landmacht, aan het divisiecommando een vaandel door de huzaren overhandigd die door de bewoners van provincie Lubuskie geschonken werd. Er werden ook tulpbollen genoemd naar Generaal Maczek geschonken door Jan Cornelissens uit België, geplant. Tevens onderscheidingen en medailles overhandigt. Ceremonie werd met ere kanonnensalvo en defilé afgesloten. Foto s ontvangen van Ria en Wadec Salewicz. 15

16 AXEL VIERT BEVRIJDING VAN 69 JAAR GELEDEN Bron: AXEL - Ruim negentig scholieren van basisscholen in Axel vierden vrijdag dat Axel precies 69 jaar geleden is bevrijd. Dat deden ze onder meer met een tocht in oude militaire voertuigen. In de colonne reden tien oude Amerikaanse legertrucks mee. De tocht is een initiatief van het oorlogsmuseum Gdynia in Axel. De oorlogsvoertuigen begonnen de tocht bij het museum en haalden de kinderen van school op. Luid toeterend zijn de kinderen door Axel gereden, gevolgd door een lunch in het oorlogsmuseum. Daarna volgde het officiële gedeelte van de herdenking, de kranslegging bij het Poolse Kruis aan de Hulsterseweg. Na de herdenking bij het monument "Pools Kruis" bij Axel werden bloemen ook op de Pools militaire begraafplaats in dat stadje, gelegd. (foto rechts) Herdenking Bij de herdenking werden de Poolse autoriteiten vertegenwoordigd door dr. Piotr Perczyński, hoofd van de Politiek-economische Afdeling van de Poolse Ambassade in Nederland. Er waren ook de Poolse officieren van de NAVO-basis in Brunssum en de burgemeester van het Poolse stad Gdynia aanwezig. Groots Volgend jaar is het precies zeventig jaar geleden dat de Polen hielpen bij het bevrijden van Zeeuws-Vlaanderen. Op 3 mei 2014 wordt de bevrijding extra groots gevierd, omdat de herdenking gekoppeld wordt aan het tweehonderd jarig bestaan van Zeeuws-Vlaanderen. 16

17 NIEUW STRIPBOEK ADELAAR EN PAGASUS Studio Vaessen presenteerde in augustus 2013 het derde en laatste deel van de stripboekenserie Slag om Arnhem. De titel van het derde boek luidt: Adelaar en Pegasus, naar de emblemen van de Poolse en Britse para s. Het eerste deel, De Brug, beschrijft de dramatisch verlopen slag bij de verkeersbrug in Arnhem. Het tweede deel Hotel Hartenstein doet de strijd rond het hoofdkwartier van de Britten in Oosterbeek uit de doeken en dit derde deel handelt grotendeels over de inzet van de Poolse para s en hun commandant Sosabowski, in het Betuwse dorpje Driel. De eerste twee delen inde serie werden door pers en publiek alom bejubeld. Deze serie is gebaseerd op het echte verhaal van de verloren slag, met al zijn vernietigingen, leed en pijn maar ook van loyaliteit en vriendschap ondanks alles. De historische juistheid is geborgd door adviezen van deskundigen en bronnenonderzoek. Sinds 1941 traint in Schotland een brigade Polen onder aanvoering van de bekwame generaal STANISLAV SOSABOWSKI. Geduldig wachten zij op een kans om hun aandeel te leveren in de bevrijding van hun geteisterde moederland. Het pakt heel anders uit. Op 21 september worden de Polen gedropt in het tot dan toe grotendeels van oorlogsgeweld gespaard gebleven, Gelderse Driel. De Britten hebben de Slag om Arnhem dan in feite al verloren. De Rijn is een onneembare hindernis, oversteek naar Oosterbeek is niet meer mogelijk. De Poolse Adelaar en de Britse Pegasus moeten nu redden wat er te redden valt. 17

18 HERDENKING IN DRIEL 21 SEPT. Op zaterdag, 21 september, gingen Cees Nowak met zijn vrouw Beata en Frans Olejek naar Driel. Dit voor de 69e Herdenking van de bijdrage van de leden van de 1e Poolse onafhankelijke parachutistenbrigade aan de slag om Arnhem. Het weer was zeer goed en dus perfect voor een Herdenking. Voor ondergetekende was het de eerste maal dat ik de Herdenking in Driel zou bijwonen. De herdenking werd gehouden op het Polenplein. Na het welkomstwoord werd er door het jeugdkoor Driel samen met de ensembles "Promyki Krakowa" het lied "Piękna nasza Polska cała" gezongen. Daarna volgden de toespraken van de burgemeester van de Gemeente Overbetuwe Dhr. A.S.F. van Asseldonk en de Ambassadeur van Polen Dhr. dr. J. Borowski. Vervolgens werd er door het jeugdkoor Driel samen met de ensembles "Promyki Krakowa" Een brug naar morgen gezongen, dit lied werd geschreven voor de 50e Airborne Herdenking. Cees Nowak legde namens de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland de bloemen aan de voet van het monument Surge Polonia. Drie deelnemers van de Airborne Youth Conference uit Polen, Groot Brittannië en Nederland droegen het gedicht "Dageraad" op. Na de Last Post en reveille werden de volksliederen van Polen, Groot Brittannië en Nederland gespeeld. Het geheel werd afgesloten met een lied door het jeugdkoor Driel samen met "Promyki Krakowa" het lied "Boże Coś Polskę" en het slotwoord door de organisatie. Al met al een mooie Herdenking. Tekst: Frans Olejek, foto's: Beata Nowak. 18

19 Foto links: C. Nowak legde bloemen. Foto rechts: C. Nowak en F. Olejek. DE RECEPTIE Op zondagmiddag, 22 september, is er een vertegenwoordiging van het bestuur aanwezig geweest op de receptie ter herdenking van operatie Market Garden. Deze receptie wordt georganiseerd door de samenwerkende Britse en Poolse ambassade en sloot de herdenkingsweek af. De locatie is uniek: in een vergadercentrum, vlak bij Overbeek, precies op de heuvel waar de Duitse uitkijkpost was langs de rivier. Van hieruit had men een uitstekend overzicht over de uiterwaarden. Ook nu is het prachtige uitzicht te bewonderen. Helaas ook een goed overzicht op de parachutisten die hier in 1944 geland zijn voor operatie Market Garden. De receptie werd geopend door de Poolse en Britse ambassadeur die in hun toespraak de samenwerking tussen het land nu, en zeker ook toen, nog eens onderstreepten. Ook was er een kleine tentoonstelling over het wel en wee van de Poolse parachutisten van generaal Sosabowski. Daarna kon eenieder herinneringen ophalen. Tekst en foto rechts: Kees Nowak. Jan Poplawski (zit in het midden)- lid van onze Vereniging en de Vereniging van de Poolse Oud-strijders in Utrecht. 19

20 OOK NA ZEVENTIG JAAR MOETEN WE HERDENKEN Bron: BN/DeStem, donderdag, 17 oktober 2013 Door Peter de Leeuw, Foto: Czyzewski zet zich als zoon van een Poolse oud-strijder in voor herdenkingen in Baarle- Nassau. Foto: Ron Magielse. BAARLE-NASSAU / BAARLE-HERTOG Baarle-Nassau en -Hertog maken zich op het ogenblik op voor Het is dan precies een eeuw geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. België werd frontgebied. Nederland bleef neutraal. Feitelijk veranderde Baarle, het dorp met de Nederlandse én Belgische nationaliteit, vier jaar lang in een belegerde vesting. Dat wordt volgend jaar uitgebreid herdacht, onder meer met de 'aanleg' van één fiets- en twee wandelroutes. Ook is het in 2014 zeventig jaar geleden dat de enclavegemeenten van de Duitse bezetting zijn bevrijd door de Eerste Poolse Pantserdivisie van generaal Stanislaw Maczek. Een kroonjaar voor de bevrijding in het zuiden van het land.,,er komt dan zeker een grote delegatie vanuit Polen naar Baarle. Het is waarschijnlijk de laatste keer dat er oud-strijders bij zijn. Want van de generatie van mijn vader leeft bijna niemand meer, zegt Janek 20

21 Czyzewski (60) van het Bevrijdingscomité Baarle, die 33 jaar geleden een opticienzaak is begonnen in het dorp. Maczek s pantserdivisie heeft op 1 oktober 1944 Zondereigen bevrijd, het kerkdorp van Baarle-Hertog dat in België ligt. Drie dagen later verdreef de divisie de Duitse bezetters uit Baarle-dorp. Bij die strijd lieten 58 Poolse militairen het leven.,,ze zijn in Lommel begraven. Telkens als mijn vader in Baarle was, zei hij: 'Wat zijn hier toch veel vrienden van me gesneuveld'. Het zou nog bijna een mand duren voordat Het front stokte in Baarle", zegt Czyzewski. Zijn vader is in 1997 op 78-jarige leeftijd overleden. Als radiotelegrafist van de Eerste Poolse Pantserdivisie behoorde Genius Czyzewski tot de bevrijders van Baarle, Breda en andere steden, en dorpen in Nederland, België en Frankrijk. De divisie overwinterde in Breda. Zoals veel Poolse militairen leerde Czyzewski in de Baroniestad zijn lief kennen. "Na de oorlog stonden de mannen van Maczek voor de keus. Terug naar Polen betekende onder het juk van Stalin. Of ze konden hier blijven"- zegt Czyzewski, die evenals zijn broer en zus opgroeide tussen Mark en Aa. Als kinderen van vijf en zes gingen ze naar de Poolse club aan de Vismarktstraat. Natuurlijk waren we in Breda ook elk jaar bij de herdenking van de bevrijding. Dat was verplicht. De koffietafel na afloop, bij Moeke Mols, vonden we wel leuk." In Baarle wordt de bevrijding jaarlijks op de zondag voor of na 1 oktober herdacht. Dan worden kransen gelegd bij het Monument Gefusilleerde Verzetsstrijders bij het voormalige Belse gemeentehuis, het Monument voor Nederlandse Militairen aan de Sint Jansstraat en het monument voor de Eerste Poolse Pantserdivisie bij de Belse kerk. Op dat laatste staan de 58 namen te lezen van de Poolse militairen die in Baarle sneuvelden. Ook vermeldt het twaalf namen van burgers die bij de bevrijding het leven lieten. Het monument is in 1994 opgericht. Het Bevrijdingscomité Baarle heeft er indertijd voor gezorgd dat het er voor de vijftigste herdenking stond. Toenmalig burgemeester Fons Cornelissen van Baarle-Hertog, Ad Jacobs, oud-strijder Kazik Mariniak en Janek Czyzewski maakten zich er sterk voor.,,het is belangrijk om bij de gruwelen van de oorlog stil te staan. Ook na zeventig jaar nog. Zeker voor de jeugd is dat van belang. Het is niet vanzelfsprekend dat we al zolang vrede hebben"- zegt Czyzewski. Ontvangen van Franjo Bogdanowicz. 21

22 HERDENKING IN BAARLE-NASSAU en BAARLE-HERTOG 29 SEPT. Foto links: Wadec Salewicz, Jan Poplawski en Stas Szamrowicz hebben namens onze Vereniging krans bij het Pools Monument gelegd. Foto rechts: Jan Poplawski - de Poolse oud-strijder van de 3 e Karpaten Infanterie Divisie van de 2 e Pools Corps die in Italië onder commando van generaal Anders gevochten had. Foto s ontvangen van Frans Olejek. HERDENKING IN DE KLINGE (B) 6 OKT. werd georganiseerd door de Nationale strijderbond Afdeling De Klinge met dhr. Claude Richet als ceremoniemeester. Foto s ontvangen van Frans Olejek. 22

23 NIEUW BOEK: SOLDATEN VAN GENERAAL MACZEK. ERVARINGEN EN OORLOGHERRINERINGEN Żołnierze generała Maczka. Doświadczenie i pamięć wojny. Auteurs: Jarosław Pałka, Machteld Venken, Krzysztof Marcin Zalewski ISBN [EAN ] 1eUitgave Uitgavejaar:2013 Voorwerpen die auteurs interesseerden waren oorlogservaringen van een concrete groep personen zogenaamde Maczkowcy, dat betekend soldaten van de 1e Poolse Pantserdivisie van generaal Maczek, die overdragen werden in rechtstreekse biografische narratieve verhalen over oorlog die aangevuld werden met hun verdere naoorlogse noodlot. NIEUW BOEK: POOLSE TRANEN. Miriam Guensberg schreef een prachtige roman als ode aan haar vader, Doleck Guensberg, die legerarts was bij de Eerste Poolse Pantserdivisie van generaal Maczek. Op 29 oktober 1944 was hij actief bij de bevrijding van Breda. Hij werd ingekwartierd in Dorst waar hij de liefde van zijn leven ontmoette. Het boek 'Poolse tranen' is geen geschiedenisboek en geen oorlogsboek, maar fictie op grond van de geschiedenis van deze Poolse arts. 23

24 OOSTERHOUT EERT IN OORLOG GESNEUVELDE SOLDATEN. Het mooiste dat jullie ons hebben gegeven is vrijheid in ons leven. Zo eindigt het gedicht dat de leerlingen Roos Kerklaan en Olivier Norton van de openbare basisschool Rubenshof voorlazen op het Pools Militair Ereveld. Daar werden de Poolse strijders die 69 jaar geleden sneuvelden tijdens de bevrijding van Oosterhout en omstreken traditiegetrouw herdacht. Zaterdag 26 oktober werd bij dit alles even stilgestaan. Er werden kransen en bloemen op de dertig graven gelegd, het eeuwig vuur werd aangestoken door de voorzitter van de Federatie van de Poolse Pantserorganisaties, divisiegeneraal bd. Szura en onze Voorzitter Krzeszewski, en er werd 2 minuten stilte gehouden. De Harmonie Vereniging Oosterhout o.l.v. dhr. Van Dun zorgde voor bijpassende muziek. Rond het ereveld hadden zich vele belangstellenden en genodigden verzameld. Onder wie oud-strijders, ambassadeur van Polen zijne Excellentie dhr. Borkowski, de Poolse defensie attaché kolonel Waryszewski en een delegatie van de 11 e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie o.l.v. de generaal-majoor Adamczak uit Polen. De burgemeester van de gemeente Oosterhout gaf een toespraak en stond stil bij de slag om het Markkanaal dat wij de inzet van de Poolse soldaten nooit mogen vergeten. Luitenant Adrianus Dilven werd met Bronzen Medailles van het Poolse Leger onderscheiden. De ceremonie werd afgesloten met het spelen van de volksliederen. Na de ceremonie werd de delegatie uit Zagan door leden van ons bestuur begeleid naar het Poolse ereveld in Lommel, België Tekst: Wadec Salewicz ceremoniemeester Gedicht voorgelezen door Roos Kerklaan; POOLS MILITAIREEREVELD Jullie kwamen uit een land hier ver vandaan Omdat het bij ons was mis gegaan Voor onze vrijheid hebben jullie gestreden En jullie hebben standgehouden in deze moeilijkheden Voor ons zijn jullie gesneuveld Meer dan honderd bij elkaar geteld Jullie gingen heen maar kwamen niet terug Om ons te redden en vlug Wat jullie voor ons hebben gedaan Is te veel om te zeggen om hier te staan Maar het mooiste wat jullie hebben gegeven Is vrijheid in ons leven. 24

25 Gedicht voorgelezen door Oliver Norton in het Pools; Na mogiłach tu poległych Symboliczny kładę kwiat By przypomnieć trudne chwile Tych wojennych lat Bohaterstwo i odwaga Maczka generała Pancernego dywizjonu Wielka cześć i chwała Dziś wspominam tych Polaków Którzy tu walczyli Tych co krew swą przelewali Tych co życie swe oddali Za mą przyszłość walczyliście I za lepszy świat Nigdy Was nie zapomnimy Dla Was jest ten kwiat. v.l.n.r. Poolse priesters. Ceremoniemeester, W. Salewicz en tolk M. Jasieniecka. 25

26 v.l.n.r. Burgemeester Huisman, Ambassadeur Borkowski, Attaché Waryszewski Delegatie o.l.v. de generaal-majoor Adamczak (2 e v.l.) uit Żagań, Polen Bestuursleden van zusterorganisatie uit België en van onze Vereniging. Poolse oud-strijder, Edward Szczerbinski met kinderen. Foto s van Keith Dasiman, 30 Natres Batalion B-Compagnie, 3 Pluton. 26

27 27

28 POOLSE HEILIGE MIS in Sint Laurentiuskerk 28

29 DODENAPPEL TE BREDA GINNEKEN 27 OKT. Aan de 69-e herdenking van de bevrijding van Breda op 27 oktober nam 36 personendelegatie deel van veteranen; Alojzy Jedamski, Stanislaw Jeziorny en Edmund Semrau en vertegenwoordigers van de Poolse overheid, met minister Bożena Żelazowska van het Departement voor Veteranen en Vervolgden aan het hoofd. Onder de vertegenwoordigers van Polen waren ook de Vicevoorzitter van de Poolse Senaat Jan Wyrowiński, de staatssecretaris van defensie, generaal Waldemar Skrzypczak en de staatssecretaris Arbeid en Sociale Zaken Elżbieta Seredyn. De Kanselarij van de President van Polen werd vertegenwoordigd door Waldemar Strzałkowski. Helaas, wegens vertraging van hun vliegtuig hebben ze de Poolse Heilige Mis niet gehaald. v.l.n.r. Burgemeester van Breda, Van der Velden; Ambassadeur van Polen, Borkowski; Minister Zelazowska; Voorzitter van FPPO gen. Szura; staatssecretaris van defensie, generaal Skrzypczak. Foto s: J. Wołosz 29

30 HERDENKING OP HET POOLS EREVELD AAN DE ETTENSEBAAN, BREDA 27 OKT. v.l.n.r. J. Platajs, gen. W. Skrzypczak, J. Borkowski, B. Zelazowska, P. van der Velden, gen. J. Adamczak met echtgenote, gen. Z. Szura met echtgenote, W. Strzalkowski, J. Wyrowinski, E. Seredyn, M. Pacek, Burgemeester van der Velden van Breda. v.l.n.r. De drie Poolse oud-strijders uit Polen zitten: Stanislaw Jeziorny, Edmund Semrau, Alojzy Jedamski. Uit Nederland staan: Wladyslaw Kohutnicki, Jan Poplawski, Edward Szczerbinski, Sylwester Bardzinski (uit België) en Roman Figiel. 30

31 Toespraak van Minister Zelazowska van het Ministerie voor de Veteranen en Onderdrukten Zaken Ettensebaan op 27 oktober Geachte Aanwezige, Op de gevechtsroute van de Eerste Poolse Pantserdivisie heeft de stad Breda een speciale plaats en komt vaak in herinneringen van de oudstrijders voor. In het begin, wil ik graag een fragment citeren van één van deze herinneringen. Wij lezen over een bewoner van Breda, die tijdens de gevechten, een kan met koffie met zijn zoon naar twee Poolse soldaten aan het brengen was. Deze soldaten, dat zijn jouw bevrijders. Bedank hen voor dat zei hij tegen zijn zoon. Het is niet gelukt. Geluid van een kogel versmelt met een explosie. Beide vrienden zijn omgekomen en de Nederlander. Hete koffie is weggestroomd en werd gemixt met Pools en Nederlands bloed. Deze gebeurtenis heeft een symbolische betekenis en laat de nauwe verbinding zien tussen de twee naties van welk vertegenwoordigers elkaar hebben ontmoet in de oorlogschaos 69 jaar geleden. Deze verbinding duurt voor, dat kunnen wij zien altijd en overal in de stad, waar de aanwezigheid van de Poolse soldaten op spectaculaire en veelzijdige manier herinnerd werd. Wij worden hierover ook nu overtuigd, wanneer wij zo vriendelijk verwelkomt zijn. Breda zat altijd in de harten van de Poolse oud-strijders, niet alleen als levende herinnering aan hun jeugd en overwinnende gevechten maar ook als een stad, die onveranderd haar dankbaarheid laat zien. Herinnering van de gezamenlijke strijd duurt voor dankzij de inzet van talrijke personen en instanties, die voor graven van de Polen zorgen, die op de Poolse Militaire Erevelden rusten; soldaten van de 1 e Poolse Pantserdivisie en andere militaire eenheden inclusief vliegeniers en soldaten van Nederlandse ondergronds verzet. Onderzoek, dat door de heer Jos van Alphen werd geleid, heeft identificatie van de soldaat Edward Cieslar, die op dit kerkhof vele jaren als onbekende ruste, mogelijk gemaakt. Dit is een belangrijk voorbeeld van teruggave van herinnering aan een concreet persoon de Pool, die voor de vrijheid van Nederland gesneuveld was.vrijheid heeft een universele waarde, die zowel in Polen als in Nederland en in de hele wereld bijzonder hoog gewaardeerd wordt. Voor onze soldaten heel belangrijk was de gedachte, dat als ze voor vrijheid van andere landen vechten, vechten ze tegelijk voor Polen. Een ironie van de geschiedenis is het feit dat de Poolse veteranen nog zeer lang moesten wachten tot hun land van de volgende, deze keer communistische bezetting, bevrijd werd.generaal Maczek, commandant van de 1e Poolse Pantserdivisie, die na de oorlog in het buitenland zich vestigde, was tussen deze, die nog leefden, toen het Polen bevrijd werd maar hun vaderland toch 31

32 niet konden bezoeken. Hij heeft een prijzenswaardig pagina in geschiedenis geschreven met zijn schitterend leidingschaap tijdens vele oorlogsfronten in diverse plaatsen van Europa. Het feit dat deze Poolse Nationale Held Breda als zijn laatste rust plaats heeft gekozen, heeft een grote betekenis en zeg veel over onze verbondenheid met deze mooie stad.graag, wil ik hartelijk bedanken de autoriteiten en bewoners van Breda voor het onderhouden van de herinneringen over de Poolse soldaten; en de aanwezige oud-strijders voor het trouw blijven aan traditie die in woorden voor de Uwe en onze vrijheid uitgedrukt worden; en de kinderen van de Poolse oud-strijders van de Vereniging Eerste Poolse Pantserdivisie Nederland bedanken voor het overnemen van de traditie van het organiseren van herdenkingen op dit Poolse Militaire Ereveld en in Oosterhout van hun vaders. KRANSLEGGERS: 1. De burgermeester van de gemeente Breda, de heer Van der Velden; 2. De oud-strijders, die deelnamen aan bevrijding van o.a. Breda: uit Polen: Alojzy Jedamski, Stanislaw Jeziorny en Edmund Semrau. uit Nederland: Edward Szczerbinski, Roman Figiel, Jan Poplawski en uit België: Sylwester Bardzinski. 3. Leden van de delegatie uit Polen: A. Minister van het Departement voor Veteranen en Onderdrukten Delegatievoorzitster mevrouw Żelazowska; B. Vicevoorzitter van de Poolse Senaat - de heer Wyrowiński; C. De vertegenwoordiger van de Kanselarij van de Poolse President, de heer Strzałkowski; D. Stadssecretaris Arbeid en Sociale Politiek, mevrouw Seredyn; 4. De ambassadeur van Republiek Polen - zijne excellentie Borkowski, Defensie Attaché kolonel Waryszewski en Stadssecretaris van Defensie - luitenant-generaal Skrzypczak; 5. De heer Platajs, namens de Raad voor de bescherming van herinnering van strijd en martelaarschap (Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa); 6. De commandant van de 11 e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie generaalmajoor Adamczak en de voorzitter van de Federatie van de Poolse Pantserorganisaties, brigadegeneraal B.d. Szura. 7. De waarnemend commandant Luchtstrijdkrachten, kolonel de Witte; 8. De waarnemende Commandant Nederlandse Defensie Academie, kapitein ter Zee van der Donck; 9.Namens het Pools Liaison Team bij het Joint Force Command van het NATO Hoofdkwartier in Brunssum, Luitenant-kolonel Specjalski; 32

33 10. de voorzitter van het Verbond van Poolse oud-strijders en veteranen van de 1e Pantserdivisie van generaal Maczek in België, Dhr. Cornelissens; 11. De Vereniging Poolse Oud-strijders, Utrecht; (SPK) 12. De bond van Wapenbroeders, afdeling Baronie van Breda; 13. de VOMI, Vereniging Oud Militairen Indiëgangers en New Guinea - gangers, afdeling Noord Brabant West; 14. De nabestaanden van wijlen Edward Cieslar; 15 Vertegenwoordigers van de Poolse parochie van het bisdom Breda; 16. Het Nationaal Comité Thank you Canada en Allied Forces, Van Alphen; 17. Stichting Driel Polen; 18. Het Doven en Slechthorenden School uit Bydgoszcz, Polen; 19. De Bredase Culturele Vereniging Polonia; 20. De Poolse Sport Club Kaszub ; 21. Forum Poolse Scholen in Nederland; 22. De Pools Nederlandse Kulturele Vereniging (PNKV); 23. Vereniging van het geslacht Rodziewicz; 24. Mevr. Marechal; 25. Stichting Arjati, Indisch cultureel erfgoed Breda; 26. Namens de Familie Krzeminski, de tweede luitenant Krzeminski; 27. De Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland. v.l.n.r. De oud-strijders uit Polen: S. Jeziorny, E. Semrau, A. Jedamski en uit Nederland: J. Poplawski, S. Bardzinski (uit B), R. Figiel, E. Szczerbinski. 33

34 Delegatie o.l.v. mevr. Zelazowska. Delegatie van de Poolse Ambasade. Op de Militaire Erebegraafplaats Ettensebaan in Breda, onderstreepten zowel minister Żelazowska als Ambassadeur Borkowski de enorme historische en emotionele waarde van de voortdurende inspanningen aangaande het lot van Poolse soldaten in Nederland. Dankzij jarenlange inzet en onderzoek van de historici Jos van Alphen i Jan Oonk, heeft een van de onbekende soldaten op de begraafplaats Ettensebaan zijn identiteit herwonnen. De tot dienst in de Wehrmacht gedwongen Edward Cieślar ontsnapte tot tweemaal toe uit Duitse handen en werd een belangrijke persoon in het Nederlandse verzet. Hij werd op 18-jarige leeftijd door de Duitsers doodgeschoten. Foto s van Keith Dasiman, 30 Natres Batalion B-Compagnie, 3 Pluton en J. Wołosz 34

35 BEDANKWOORD VAN DE NABESTAANDEN VAN EDWARD; Op zo een belangrijk dag voor ons, en in het bijzonder voor de zuster Ewa van Edward Cieslar, die hier met ons niet kon komen, willen wij van harte bedanken de heer Jos van Alphen uit Dorst en de heer Jan Oonk uit Zalhem. Ze hebben 30 jaar lang de speurtocht gedaan die tot identificatie van de laatste ONBEKENDE SOLDAAT leidde die op dit Ereveld rust. Wij bedanken ook adjudant Geert Jonker van de Dienst Identificatie en Berging van Defensie voor de verificatie van het onderzoekrapport en de Poolse overheid voor de legalisatie. Wij bedanken ook de Oorlogsgraven Stichting voor hun zorg en het maken van het nieuwe grafkruis voor Edward. Wij bedanken ook Krystyna en Adrian Stopa van de Vereniging 1 e Poolse Pantserdivisie Nederland voor het ondernemen van de zoektocht naar de nabestaande van Edward in Polen, die zo te zien met een succes werd beëindigd. Wij bedanken ook pastoor Roman Dorda en de heer Kazimierz Wiselka voor hun inzet in de succesvolle speurtocht naar de nabestaanden van Edward in de buurt van zijn geboorteplaats. Dankzij inzet van al deze mensen van goede wil kunnen wij vandaag hier elkaar ontmoeten en samen deelnemen aan de onthullingceremonie van een nieuw grafkruis waarop de gegevens van Edward zichtbaar zijn en hij niet meer rust als een ONBEKENDE SOLDAAT. Wij danken ook de Vereniging Eerste Poolse Pantserdivisie Nederland voor uitnodiging naar Breda naar de herdenking ter ere van de Poolse gesneuvelde soldaten waar Edward tussen rust en het organiseren van deze onthullingceremonie. Wij danken ook de heer Werther, de eigenaar van Hotel Mastbos, voor het doneren van ons verblijf in zijn hotel en de heer Van der Velden, Burgemeester van Breda, voor het doneren van het eten en drinken tijdens ons verblijf in Breda. Wij bedanken God dat er nog mensen zijn die niet onverschillig zijn over het lot van een ander mens, ook naar zijn dood. En dat wij eindelijk mogen weten, waar Edward rust. Laat hem hier rusten in vrede in het land waar hij voor vrijheid heeft gevochten. 35

36 Regionale oorlogshistoricus Jos van Alphen heeft voor zijn 30-jarige speurwerk een onderscheiding Gouden Medaille Beschermer van Nationale Herdenkingplaatsen uit handen van Jerzy Platajs, de vertegenwoordiger van de Raad voor de Bescherming van Herinnering van Strijd en Martelaarschap gekregen. Dankzij zijn bijdrage herkreeg Edward Cieslar 67 jaar na zijn voortijdige dood zijn identiteit. foto: Wim Vermeeren Tijdens de herdenkingen op oktober 2013 zijn sergeant Johannes van Dongen en luitenant Adrianus Dilven (op zaterdag in Oosterhout) onderscheiden met de Bronzen Medailles van het Poolse Leger. Deze onderscheidingen kregen zij voor hun inzet voor het internationaal bekendmaken van de geschiedenis en tradities van het Poolse leger. Sergeant Jan van Dongen kreeg zijn onderscheiding uit handen van de Poolse Stadssecretaris van Defensie - luitenant-generaal Skrzypczak; Foto s van Keith Dasiman, 30 Natres Batalion B-Compagnie, 3 Pluton en J. Wołosz. 36

37 Na afloop van de officiële herdenking werden alle aanwezigen uitgenodigd naar het nabijgelegen schoolgebouw voor een "Poolse maaltijd", aangeboden door de Poolse Ambassade in Den Haag. De delegatie van veteranen en Poolse overheid bezocht de expositie van het Generaal Maczek Museum in Breda, gewijd aan de geschiedenis van de 1e Pantserdivisie en haar oorlogspad. Burgemeester van Breda met Zofia Cieślar dochter van Ewa Śliż. Foto rechts: Met Familie van Edward Cieslar en Adrian Stopa (rechts); Wijlen Edward Cieślar. Zijn moeder Zuzanna en zuster Ewa Śliż. Foto s ontvangen van familie Cieślar. 37

38 TWEE JONGE HELDEN Inleiding Op 26 mei 1944 deserteerden de twee dienstplichtige Fallschrmjäger Matous Lorenzini en Edward Cieślar gewapend en wel uit een kazerne te Utrecht. Lorenzini overleefde de oorlog maar Edward Cieślar werd op 30 maart 1945 in Achter- Ziewent (nu Mariënvelde geheten) door Duitsers dood geschoten.tot voor kort lag hij op het Poolse Ereveld in Breda als Onbekend begraven maar nu rust hij daar onder zijn ware naam. Dit is het gevolg van een langdurige zoektocht waarvan hierna een beschrijving volgt: Utrecht Beide deserteurs waren als 17-jarigen tot dienstplichtig verklaard omdat ze in gebieden woonden die de Duitsers na verovering van Tsjecho-Slowakije en Polen hadden geannexeerd. Zij kregen na hun opkomst in Duitsland een korte opleiding waarna hun overplaatsing volgde naar het ERSATZ - und AUSBILDUNGS regiment "Hermann Göring" van de Duitse Luftwaffe dat gelegerd was in de Kromhout Kazerne te Utrecht.Het tweetal werd dus ingelijfd bij de Fallschirmjäger. Een elite corps dat in de oorlog grote successen boekte maar ze waren ook berucht door hun oorlogsmisdaden. Dit leverde voor Hermann Göring na de oorlog de doodstraf op. Deze soldaten werden opgeleid tot keiharde vechters die zelfstandig op konden optreden in gevaarlijke situaties. Zij werden in de opleiding al voor gehouden helden te zijn die desnoods voor de Führer moesten sterven. Heimwee, mededogen waren hun onbekend. Hun elite zijn werd nog benadrukt door hun aparte kleding en bewapening. 26 mei 1944 Na hun desertie op 26 mei hebben ze wat rond gezworven, waarschijnlijk om contact te zoeken met het Nederlands Verzet. Ze bleven gewoon in uniform lopen en ze wisten onderdak te krijgen in Terschuur. 2 juni 1944 Beide werden door de Nederlandse politie gearresteerd in de bossen bij Apeldoorn. Daarna werden ze overgedragen aan de Duitsers die hen opsloten in de Koning Willem III kazerne in die plaats. Dit de eerste arrestatie. 38

39 8 juni 1944 Het tweetal werd overgebracht naar Hilversum waar zijn ze op 8 juni ter dood veroordeeld. Ze zaten daar gevangen in grote villa. Tijdens noodweer wisten ze te ontsnappen.de Duitsers ontdekten de vluchtelingen en die schoten over de heide voor de villa. Boven de hei werden ook lichtkogels afgeschoten. Maar ze hadden het geluk dat in een tankgracht te vallen. Via deze gracht konden ze zich uit de voeten maken. Dit is de eerste ontsnapping juni 1944 Ze bleven ook toen bewust in Duitse uniformen lopen. Maar ze waren natuurlijk ongewapend. Daarom gingen ze eerst naar hun oude kazerne in Utrecht, de Kromhoutkazerne, om wapens te stelen en dat lukte. De twee wisten dat hun onderdeel zich niet meer in de kazerne bevond. Herkenning was dus uitgesloten. "We konden in onze uniformen zo het kazerneterrein op wandelen, niemand had ons in de gaten." De eerste wapenroof 21 juni 1944 Daarna gingen ze weer naar hun onderduikadres in Terschuur. Daar kon men de twee niet meer hebben en zo kwamen ze in Voorthuizen terecht, waar ze wat rondzwierven. Op 21 juni zaten de deserteurs wat te drinken op een terras voor de Lindeboom aan de Dorpsstraat (tegenwoordig de Hoofdstraat). "Opeens kwamen er enkele overvalwagens aan rijden. Acht Duitsers sprongen er uit ", aldus Lorenzini. "Meteen grepen ze naar de wapens. Edward en ik zetten het op een lopen. De commandant van die troep rende achter me aan. Toen ik op de kruising voor de vroegere kapperszaak van Van Beek aan was gekomen, zag ik dat hij zijn pistool op mij richtte. Ik was hem met mijn mitrailleur echter te snel af en schoot hem neer. Ik weet niet wat er van hem geworden is. Vervolgens maaide ik in de richting van een groepje van vijf andere Duitsers en rende verder " Ze verborgen zich in een roggeveld aan de Wheem. Mevrouw Molleman merkte in haar dagboek ook nog op dat ze gevlekte pakken droegen. Dat waren de Tarn Jacke in die tijd voorbehouden aan elite onderdelen zoals de SS infanterie en de Fallschirmjäger. Dit is de tweede ontsnapping. 39

40 23 juni 1944 Ontsnapping uit de trein "Een dag later, we hadden inmiddels in de omgeving van Terschuur burgerkleding gestolen, namen we de trein naar Ede. Het leek ons toen veel te gevaarlijk om in uniform in Voorthuizen rond te blijven hangen. Bij het station Barneveld-Voorthuizen stapten veel SD ers in de trein. We hadden onze wapens nog bij ons: Ik mijn mitrailleur en Edward een stel handgranaten. Toen de trein begon te rijden kwam er controle. Ik had in de zakken van de burgerkleren een persoonsbewijs gevonden. Daar had ik snel de foto van verwisseld met één van mezelf. De SD er nam hem aan, bekeek hem vluchtig en gaf hem terug. Edward had echter geen papieren en al snel bleek dat ik bij hem hoorde. De SD er ontruimde daarop de coupé waarin we zaten. We moesten met de handen omhoog gaan zitten. De SD er trok daarop aan de noodrem. Ik vertelde hem van de mitrailleur en deed alsof ik het wapen aan hem wilde geven. Meteen sprong ik uit de afremmende trein en vluchtte richting de melkfabriek en vervolgens in de richting van Voorthuizen. De SD er begon te schieten vanuit de deuropening van de coupé waar Edward nog gevangen werd gehouden. Edward zag toen zijn kans schoon. Hij trapte de bewaker in zijn rug waardoor deze uit de trein viel en hij sprong aan de andere kant uit de trein." Hier kregen de Duitsers een koekje van eigen deeg. Twee goed getrainde Fallschirmjäger deden waar ze voor opgeleid waren. Gevecht van man tegen man. Daar waren de wat oudere Duitse bewakers niet tegen opgewassen. Derde arrestatie en ontsnapping.beide deserteurs wisten te ontsnappen. Daarna vond verzetsman Jan van den Broek Lorenzini in het Johannabos te Voorthuizen en hij nam ze allebei op in zijn verzetsgroep, die hij aan het oprichten was. 15 juli 1944 Aangezien de groep van Jan van den Broek helemaal geen wapens had was die blij met de twee wapens die deserteurs in brachten. Maar het was te weinig om actief verzet te gaan plegen. Het tweetal bood een oplossing aan en dat was opnieuw inbreken in hun voormalige kazerne te Utrecht en dat lukte wonderwel. Jan, Lorenzini en Cieslar brachten twee machinepistolen, zes handgranaten en dertig ei handgranaten mee. Dit was de tweede wapenroof. 19 juli 1944 Het smaakte naar meer en op 19 juli gingen Jan, Matous en Edward opnieuw op rooftocht naar de kazerne. Ze kwamen terug met drie karabijnen, een fietsband en een luidspreker. De derde wapenroof. 40

41 25 juli 1944 Ze waagden het nog een keer. Matous was er niet bij hij vond het te gevaarlijk worden. Hier blijkt de (over)moed van Edward al. Het leverde vier kilo springladingen en 500 geweerpatronen op.maar ze werden ontdekt en het liep bijna fout want dit keer kreeg een Duitse officier de twee echter in de gaten. Hij zag dat Edward de loodzware tas aan Jan overhandigde. Meteen sloeg hij alarm. "De overvallers maakten zich zo snel mogelijk met hun fietsen uit de voeten. Ze sprongen na een tijdje van de fiets, trokken snel hun jassen uit en verborgen die samen met de wapens. Vervolgens fietsten ze in hun overhemden rustig verder. Net op tijd, want al snel stuitten ze op een wegafzetting. Alle mensen met tassen achter op de fiets moesten afstappen en werden gecontroleerd. Maar naar de twee knapen in hun hemdsmouwen zonder tas keek geen mens. Later hebben ze de wapens en jassen weer opgehaald." De vierde wapenroof Jan van den Broek was blij met de twee deserteurs. Ze brachten wapens in maar ze gaven ook instructie hoe die bediend en onderhouden moesten worden. Later begonnen ook wapendroppings vanuit Engeland. De groep kon die nu veiliger ontvangen en verspreiden want de nieuwe wapens waren natuurlijk niet meteen gebruiksklaar. Dit blijkt ook uit het volgende: De ontvangen goederen van de dropping van 24 op 25 augustus moesten worden getransporteerd om onder de verschillende verzetsgroepen in de regio te worden gedistribueerd. Commandant Van den Broek kreeg opdracht het transport te beveiligen. De wapens moesten onder meer naar Barneveld, Scherpenzeel, Nijkerk, Putten en Ermelo. Schietpartij In de nacht van dinsdag 5 (Dolle Dinsdag) op woensdag 6 september ging het transport onder leiding van Piet van de Veluwe op pad. De verzetsgroep gebruikte een brandweerauto. Achter het stuur zat Jan van de Kemp. Tussen Voorthuizen en Putten ging het mis. Het transport stuitte op de terugweg op de Hardewijkerstraat op een Duitse controle. "Het was een peloton Duitsers op de fiets. Ze stonden langs de weg in een groep bij elkaar. Vijf van hen wilden ons aanhouden," vertelt Lorenzini. De chauffeur Jan van de Kamp reed langzaam op tot de controle en deed alsof hij zou stoppen. Op het laatste moment gaf hij vol gas en reed hij door. 41

De foto hierboven laat het eigenlijk al zien, waar dit nummer overgaat.

De foto hierboven laat het eigenlijk al zien, waar dit nummer overgaat. Hoofdredactie: Paul Meekhof mei / juni 2015 Pagina s : 10 NR 4 De foto hierboven laat het eigenlijk al zien, waar dit nummer overgaat. De herdenking van afgelopen 4 mei en de viering van 5 mei. Voor het

Nadere informatie

Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes,

Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes, Toespraak Gerdi Verbeet Onthulling vernieuwd monument Voorhout, 3 mei 2017 Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes, Hartelijk dank dat u mij vandaag de gelegenheid geeft iets te

Nadere informatie

Toespraak Staatssecretaris de Vries t.b.v. Nationale Herdenkink bij Nationaal Indië-monument , zaterdag 6 september 2008

Toespraak Staatssecretaris de Vries t.b.v. Nationale Herdenkink bij Nationaal Indië-monument , zaterdag 6 september 2008 Toespraak Staatssecretaris de Vries t.b.v. Nationale Herdenkink bij Nationaal Indië-monument 1945 1962, zaterdag 6 september 2008 Geachte veteranen, excellenties, dames en heren, Elke dag schreef ik een

Nadere informatie

Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem

Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem A Bridge too Far is een film over de meest tragische blunder van de Tweede Wereldoorlog en vertelt heel precies over een groot plan. Dat plan kostte meer Geallieerden

Nadere informatie

Voorbeelden van draaiboeken

Voorbeelden van draaiboeken Praktische tips 2 Voorbeelden van draaiboeken 3 Voorbeeld uitnodiging herdenking 4 Voorbeeld uitnodiging overdracht 5 Voorbeeld welkomstwoord 5 Voorbeeld slotwoord 6 Gedichten Voorbeelden van draaiboeken

Nadere informatie

In de stilte van ons herdenken, sprak de herinnering.

In de stilte van ons herdenken, sprak de herinnering. Toespraak burgemeester K. Tigelaar ter gelegenheid van de dodenherdenking op vrijdag 4 mei 2012 Dames en heren, jongens en meisjes, In de stilte van ons herdenken, sprak de herinnering. Herinneringen aan

Nadere informatie

Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek.

Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek. Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek. 19 februari 2015 Goedemiddag, Ik ben heel blij met deze tentoonstelling. Als dochter van een oorlogsvrijwilliger

Nadere informatie

BOTSCHAFT DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND - VERTEIDIGUNGSATTACHÉ- Oberstleutnant i.g. Joachim Schmidt

BOTSCHAFT DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND - VERTEIDIGUNGSATTACHÉ- Oberstleutnant i.g. Joachim Schmidt BOTSCHAFT DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND - VERTEIDIGUNGSATTACHÉ- Oberstleutnant i.g. Joachim Schmidt Den Haag, 20. März 2013 Tel.: 0031 70-342.06.18 Fax: 0031 70-365.32.48 Toespraak ter gelegenheid van

Nadere informatie

Toespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag

Toespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag Toespraak Gerdi Verbeet bij de Indiëherdenking 15 augustus 2014 in Den Haag Elk jaar op de ochtend van 14 augustus is er een korte plechtigheid in de ontvangsthal van de oude Tweede Kamer. Een kleine groep

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b Bijlage VMBO-KB 2014 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-14-1-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een politieke prent over een biddende fabrikant (1907): Onderschrift

Nadere informatie

M o rtui sunt ut liberi vivam us

M o rtui sunt ut liberi vivam us M o rtui sunt ut liberi vivam us jaargang 11 Nr. 21 nov. 2012 1 Inhoud verenigingsblad nr. 21 03. Inhoud in het Pools 04. Colofon 05. Het bestuur 07. Poolse strijders op herhaling BN DeStem 14 juni 08.

Nadere informatie

2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg

2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg 2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen

Nadere informatie

Vrede en vrijheid maken we samen.

Vrede en vrijheid maken we samen. Vrede en vrijheid maken we samen. Draagt u ook bij? Wageningen 5 mei. 5 mei 1945 Bevrijding! 4 mei, 23.00 uur Bevrijdingsvuurceremonie Op 5 mei 1945 werd Nederland bevrijd van de Duitse overheersing tijdens

Nadere informatie

Heilige Mis ter gelegenheid van de Eerste Heilige Communie in de St.Lambertuskerk te Swalmen

Heilige Mis ter gelegenheid van de Eerste Heilige Communie in de St.Lambertuskerk te Swalmen 2 Heilige Mis ter gelegenheid van de Eerste Heilige Communie in de St.Lambertuskerk te Swalmen Basisschool.. Basisschool.. Thema... 200. 3 Binnenkomst communicantjes Muziek door. Welkomstwoord Door pastoor

Nadere informatie

Dames en heren, 1 Gevonden via Google, transcript van grammofoonplaat, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

Dames en heren, 1 Gevonden via Google, transcript van grammofoonplaat, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Toespraak van commissaris van de koning Max van den Berg, uitreiken eerste exemplaar Het communistische verzet in Groningen, Groningen (A-Kerk), 5 maart 2014 Dames en heren, Fascisme is oorlog. Overweldiging

Nadere informatie

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk). Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest

Nadere informatie

Leestekst met begripsopdrachten en sleutel

Leestekst met begripsopdrachten en sleutel Leestekst met begripsopdrachten en sleutel Inleiding Deze leestekst is een bewerkte tekst van het artikel in De Volkskrant van 24 april 1. Het doel ervan is om het lezen te verbeteren en de woordenschat

Nadere informatie

Waarom, is dan de vraag, is het dat wel waard???? Het is 9 mei 1940, de oostflank van Europa staat in brand.

Waarom, is dan de vraag, is het dat wel waard???? Het is 9 mei 1940, de oostflank van Europa staat in brand. St Jozefkapel, 19 maart 2017 Beste mensen, Ik vind het heel erg fijn dat ik vandaag samen met jullie naar deze bijzondere plek mocht lopen. Als 3 jarige nam mijn vader me mee als hij hielp om deze plaats

Nadere informatie

Leerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam

Leerlingen hand-out stadswandeling Amsterdam Leerlingen handout stadswandeling Amsterdam Groep 1: de Surp Hoki Armeens Apostolische kerk Adres: Kromboomsloot 22, Amsterdam Namen leerlingen: In deze handout staat alle informatie die je nodig hebt

Nadere informatie

DIE VIJF DAGEN IN MEI

DIE VIJF DAGEN IN MEI DIE VIJF DAGEN IN MEI 1940 Op initiatief van Martin Lagestee maakte Lagestee Film BV in samenwerking met acht regionale omroepen en in coproductie met NTR en VPRO vijf documentaires met als onderwerp de

Nadere informatie

Dames en heren, Mijn besef van oorlog en vrede. heb ik meegekregen van mijn. vader, die de gastvrijheid van. de Duitse bezetter aan den lijve

Dames en heren, Mijn besef van oorlog en vrede. heb ik meegekregen van mijn. vader, die de gastvrijheid van. de Duitse bezetter aan den lijve Dames en heren, Mijn besef van oorlog en vrede heb ik meegekregen van mijn vader, die de gastvrijheid van de Duitse bezetter aan den lijve heeft mogen ondervinden. Mijn vader heeft in Scheveningen gezeten,

Nadere informatie

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke

Nadere informatie

IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ

IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Ferenc Göndör IK OVERLEEFDE AUSCHWITZ Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 3 Mijn vader Lang geleden kwam een jonge, joodse man naar het land Hongarije. Mohr Goldklang was zijn naam. Dat was mijn opa. Mohr

Nadere informatie

Namens de dorpsraad heette Joop Krant een ieder welkom met de volgende woorden.

Namens de dorpsraad heette Joop Krant een ieder welkom met de volgende woorden. Met het realiseren van een oorlogsmonumentje op het plein voor de kerk heeft Maashees ook een plek gekregen waar nu jaar jaarlijkse een dodenherdenking op de avond van 4 mei zal worden gehouden. Voor deze

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

EEN PRINS WORDT EEN HERDER

EEN PRINS WORDT EEN HERDER Bijbel voor Kinderen presenteert EEN PRINS WORDT EEN HERDER Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: E. Frischbutter en Sarah S. Vertaald door: Erna van Barneveld

Nadere informatie

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland

Nadere informatie

De 100-jarige herdenking van het Gevecht aan de Edemolen te Nazareth. Dinsdag 7 oktober 2014

De 100-jarige herdenking van het Gevecht aan de Edemolen te Nazareth. Dinsdag 7 oktober 2014 De 100-jarige herdenking van het Gevecht aan de Edemolen te Nazareth Dinsdag 7 oktober 2014 In de eerste fase van de Eerste Wereldoorlog (4 augustus-31 oktober 1914) heeft het 5 Linie Regiment een lange

Nadere informatie

Over de Maas. Het oorlogsverhaal van de 15-jarige Harrie Bloemen. Harrie Bloemen

Over de Maas. Het oorlogsverhaal van de 15-jarige Harrie Bloemen. Harrie Bloemen Voor Fritz - 1 - - 2 - Over de Maas Het oorlogsverhaal van de 15-jarige Harrie Bloemen Harrie Bloemen - 3 - - 4 - Harrie bij de resten van een ontplofte nevelwerper raket, lente 1946 in de achtertuin -

Nadere informatie

LEMELERVELD TIJDENS WO2

LEMELERVELD TIJDENS WO2 LEMELERVELD TIJDENS WO2 ROUTE 4,5 km Ontdek tijdens deze route hoe Lemelerveld de tweede wereldoorlog beleefde. Werkgroep Doc. '39-'45 van de Historische Kring Dalfsen. 20 17 Lemelerveld tijdens WO2 4

Nadere informatie

100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna.

100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. 100 jaar geleden t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. t Is oorlog! Binderveld, Kozen, Nieuwerkerken en Wijer 100 jaar geleden is een

Nadere informatie

DE GROTE MUUR VAN NEHEMIA

DE GROTE MUUR VAN NEHEMIA Bijbel voor Kinderen presenteert DE GROTE MUUR VAN NEHEMIA Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Jonathan Hay Aangepast door: Mary-Anne S. Vertaald door: Erna van Barneveld Geproduceerd door:

Nadere informatie

DADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG

DADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG DADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog DAD_02 Dadizele, voor de oorlog. De kinderen wachten op de tram. Overal in de streek liepen tramlijnen. Maar de tram maakte plaats voor de auto. Ook

Nadere informatie

DE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS

DE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS Bijbel voor Kinderen presenteert DE HEMEL, GODS PRACHTIGE THUIS Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd door: Bible for

Nadere informatie

Voor uw en onze vrijheid Za waszą I NASZĄ WOLNOŚĆ

Voor uw en onze vrijheid Za waszą I NASZĄ WOLNOŚĆ Voor uw en onze vrijheid Za waszą I NASZĄ WOLNOŚĆ jaargang 13 Nr. 25 november 2014 1 Inhoud verenigingsblad nr. 25 03. Redactie & Info 04. Het bestuur 05. Eerste staatsbezoek koning aan Polen 24 en 25

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-12-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een beschrijving van een politieke stroming (rond 1870): Zij

Nadere informatie

SAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden

SAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden SAMUEL VAN DER MEER De Ontsnapte Joden De inval Het is een zonnige dag. Bram en Theo zijn een spelletje aan het spelen, maar ze moeten eigenlijk allang naar bed. Papa zegt tegen Bram: Bram, je moet naar

Nadere informatie

LES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116

LES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 LES 4 Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 De boodschap God hoort en verhoort onze gebeden voor elkaar. Leertekst: Terwijl Petrus onder zware bewaking zat

Nadere informatie

Toespraak Gerdi Verbeet. Oranjecongres Nieuw-Vennep, 8 oktober Vrijheid en verbinding. Dames en heren,

Toespraak Gerdi Verbeet. Oranjecongres Nieuw-Vennep, 8 oktober Vrijheid en verbinding. Dames en heren, Toespraak Gerdi Verbeet Oranjecongres Nieuw-Vennep, 8 oktober 2016 Vrijheid en verbinding Dames en heren, Twee weken geleden vond de jaarlijkse herdenking plaats in het Oranjehotel te Scheveningen, waar

Nadere informatie

3e Statie: Jezus valt voor de 1e maal onder het kruis.

3e Statie: Jezus valt voor de 1e maal onder het kruis. 1e Statie: Jezus wordt ter dood veroordeeld. De eerste plaats waar Jezus stil stond op de kruisweg, was het paleis van de Romeinse landvoogd Pontius Pilatus. De joodse leiders wilden Jezus uit de weg ruimen.

Nadere informatie

een zee van tijd een zee van tijd Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam: Hitler

een zee van tijd een zee van tijd Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam: Hitler Werkblad Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les : Wat er vooraf ging Na de Eerste Wereldoorlog gaat het slecht met Duitsland. Het land moet veel geld Hitler betalen aan de winnaars van de oorlog. De leider van

Nadere informatie

Beleidsplan. Inleiding

Beleidsplan. Inleiding Inleiding Onderstaand beleidsplan is geschreven om onze activiteiten te omschrijven voor de komende 3 jaar. Stichting Heeren van Heenvliet is opgericht op 1 januari 2018 en heeft onder andere tot doel

Nadere informatie

Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda.

Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Ridders Militaire Willems-Orde

Nadere informatie

Uitvaart voorbede Voorbeeld 1.

Uitvaart voorbede Voorbeeld 1. Uitvaart voorbede Voorganger: Genadige en barmhartige God. U ziet ons hier bijeen in ons verdriet rond het sterven van N. Hij / zij was één van ons, wij zullen hem / haar missen. Geef ons de kracht samen

Nadere informatie

Tweedaagse naar Duinkerke, La Coupole, Calais en Adegem - 22 en 23 april 2017

Tweedaagse naar Duinkerke, La Coupole, Calais en Adegem - 22 en 23 april 2017 Tweedaagse naar Duinkerke, La Coupole, Calais en Adegem - 22 en 23 april 2017 Een gevarieerde reis van Operatie Dynamo in Duinkerke tot de herfst van 1944 met de Canadese Opmars over het Belgische Leopoldkanaal.

Nadere informatie

Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Viering Bevrijdingsdag, 5 mei 2013, Ter Apel, gemeente Vlagtwedde.

Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Viering Bevrijdingsdag, 5 mei 2013, Ter Apel, gemeente Vlagtwedde. Toespraak commissaris van de Koning Max van den Berg, Viering Bevrijdingsdag, 5 mei 2013, Ter Apel, gemeente Vlagtwedde. Dames en heren, Het is een mooie gewoonte om een boom te planten om een ingrijpende

Nadere informatie

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen

Nadere informatie

een zee van tijd een zee van tijd Ze laten zien dat ze geen leger meer willen. Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam:

een zee van tijd een zee van tijd Ze laten zien dat ze geen leger meer willen. Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam: Werkblad Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les : Wat er vooraf ging Na de Eerste Wereldoorlog gaat het slecht met Duitsland. Het land moet veel geld Hitler betalen aan de winnaars van de oorlog. De leider van

Nadere informatie

Er zal geen verzengende hitte, geen dorst en geen honger meer zijn want Hij zal ze weiden aan water dat vloeit uit het hart der woestijn.

Er zal geen verzengende hitte, geen dorst en geen honger meer zijn want Hij zal ze weiden aan water dat vloeit uit het hart der woestijn. VESPER op woensdag maart 016 in de Dorpskerk te Bloemendaal aanvang: 19.15 uur Liturgen: Agneta Markusse en Ali Bos Pianist: Janny van der Meer Thema: 'De vreemdeling in ons midden' STILTE VOOR DE VESPER

Nadere informatie

Screaming Eagles boven Kasteel Heeswijk

Screaming Eagles boven Kasteel Heeswijk Screaming Eagles boven Kasteel Heeswijk Powerpointpresentatie over een bijzondere gebeurtenis in september 1944. Doelgroep: Basisschoolleerlingen van groep 7 en 8 Met behulp van tekst, originele foto s

Nadere informatie

CNS basisschool Prins Floris, Catharinadaal 70, 6715 KD Ede 0318-621450

CNS basisschool Prins Floris, Catharinadaal 70, 6715 KD Ede 0318-621450 CNS basisschool Prins Floris, Catharinadaal 70, 6715 KD Ede 0318-621450 30 ste jaargang, nummer 13, 21 april 2016 Publicatie eveneens op onze website www.prinsfloris.cnsede.nl PRIKBORD Vooruitblik 22 april

Nadere informatie

Wat kan ik voor u doen?

Wat kan ik voor u doen? 139 139 HOOFDSTUK 9 Wat kan ik voor u doen? WOORDEN 1 1 Peter is op vakantie. Hij stuurde mij een... uit Parijs. a brievenbus b kaart 2 Ik heb die kaart gisteren.... a ontvangen b herhaald 3 Bij welke...

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

gaat hier dus hand in hand met het levendig houden van de herinnering aan delen van de geschiedenis die steeds verder van ons af liggen.

gaat hier dus hand in hand met het levendig houden van de herinnering aan delen van de geschiedenis die steeds verder van ons af liggen. Toespraak staatssecretaris van Defensie, Jack de Vries voor de reünie Djocja, 17 december 2008, Koninklijk Militair Tehuis Oud Militairen en Museum Bronbeek Allereerst mijn hartelijke dank om voor u te

Nadere informatie

Daags nadat Momgomery's troepen over de Rijn waren, stak Church.1i de rivier over in een Amerikaanse stormboot,

Daags nadat Momgomery's troepen over de Rijn waren, stak Church.1i de rivier over in een Amerikaanse stormboot, 23g2.. passeerden vanmiddag veel bommenwerpers en jagers in oostelijke richting. Vanavond naar Simonse geweest. Toen ik terug naar huis ging en nog maar juist de poort uit was, hoorde ik opeens iets, alsof

Nadere informatie

RESEARCH CONTENT. Loïs Vehof GAR1D

RESEARCH CONTENT. Loïs Vehof GAR1D RESEARCH CONTENT Loïs Vehof GAR1D INHOUD Inleiding ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ blz. 2 Methode -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

De tijd die ik nooit meer

De tijd die ik nooit meer De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.

Nadere informatie

Mysterie De vluchtende keizer

Mysterie De vluchtende keizer Mysterie De vluchtende keizer De les in een oogopslag Onderwerp: Activiteit: Tijdsduur: Doelen: Beginsituatie: Voorbereiding: Vlucht Keizer Wilhelm naar Nederland Deze mysterie- activiteit is een goede

Nadere informatie

Leven in veiligheid. Artikel 1, Vluchtelingenverdrag van Genève, 1951

Leven in veiligheid. Artikel 1, Vluchtelingenverdrag van Genève, 1951 Leven in veiligheid Niemand laat zonder reden zijn familie, vrienden en bezittingen achter. Vluchtelingen kunnen niet anders. De situatie in hun eigen land is te gevaarlijk om er te blijven. Ze vluchten

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

D Artagnan gaat naar Parijs

D Artagnan gaat naar Parijs D Artagnan gaat naar Parijs Artagnan reed op zijn oude paard, een uitgeputte knol met een trieste blik. Ook al was zijn paard op zijn minst vreemd te noemen en ook al waren de kleren die hij droeg verbleekt,

Nadere informatie

Waar wil je heengaan?

Waar wil je heengaan? Waar wil je heengaan? Viering Oecumenische Basisgroep 3 maart 2013 Aansteken van de kaars Kaars, jij mag branden, Jij geeft ons je licht Jij bent een teken: God houdt ons in het zicht. Openingslied: Verborgen

Nadere informatie

VCA Nieuwsbrief nov 2018

VCA Nieuwsbrief nov 2018 Naam bedrijf VCA Nieuwsbrief nov 2018 Veteranen Cafe t Hookhoes, Grotestraat-zuid 129, Almelo www.veteranencafealmelo.nl Wintertijd in het veteranencafé op dinsdag 13 november 2018 Contact : vca@veteranen.nl

Nadere informatie

Activiteiten kalender RK kerk Singel 64

Activiteiten kalender RK kerk Singel 64 Jullie pastoor vd Weide Activiteiten kalender RK kerk Singel 64 Datum Activiteit Aanvang Bijzonderheden 3 November Allerzielen 11:00 uur De liturgische kleur is paars. De paaskaars brandt. Er is een Eucharistieviering.

Nadere informatie

Kerk- School- en Gezinsdienst op zondag 29 maart 2015 in de Martinikerk

Kerk- School- en Gezinsdienst op zondag 29 maart 2015 in de Martinikerk Kerk- School- en Gezinsdienst op zondag 29 maart 2015 in de Martinikerk Voorganger: Ds. M.N. Ariesen-Holwerda Organist: Kees Nottrot Pianist: Peter Wagenaar Afkondigingen Zingen van een psalm 122: 1 en

Nadere informatie

De oorlog is er elke dag

De oorlog is er elke dag De oorlog is er elke dag Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Bauke Boersma en Auke Zeldenrust Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Hans Groeneweg Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries

Nadere informatie

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN

ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN STUDIONLINE JAARGANG 2, NR. 10 ONLINE BIJBELSTUDIE VOOR JONGEREN DL 2 D O M I N E E O N L I N E. O R G Vierhonderd jaar geleden vergaderde de synode in Dordrecht. Je weet inmiddels wat een synode is: een

Nadere informatie

LES 6. Nu zie je Hem wel, nu zie je Hem niet.

LES 6. Nu zie je Hem wel, nu zie je Hem niet. LES Nu zie je Hem wel, Sabbat Doe Lees Lukas 4. 40 nu zie je Hem niet. Heb je weleens een moment gehad dat je het gevoel had dat God heel dicht bij je was? Misschien door een liedje, een bijbelvers, een

Nadere informatie

René op vakantie. 10-17 mei 2013 P U T T E N

René op vakantie. 10-17 mei 2013 P U T T E N René op vakantie 10-17 mei 2013 P U T T E N Begeleider Theo Vrijdag 10 mei Vertrek naar Landal Tegen 12 uur rijdt de Tendens bus de Ranonkelweg in en René straalt als hij mij ziet. Na de lunch nemen we

Nadere informatie

ProJOP. jeugdwerk VPKB. 40 Days. stilstaan in de 40 dagentijd

ProJOP. jeugdwerk VPKB. 40 Days. stilstaan in de 40 dagentijd ProJOP jeugdwerk VPKB 40 Days stilstaan in de 40 dagentijd Hey! Voor je ligt 40 Days. De veertigdagentijd is de periode waarin we uitkijken naar Pasen, het feest van Jezus opstanding. Onderweg lezen we

Nadere informatie

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.

14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur. Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het

Nadere informatie

Bijbel voor Kinderen. presenteert DE VERLOREN ZOON

Bijbel voor Kinderen. presenteert DE VERLOREN ZOON Bijbel voor Kinderen presenteert DE VERLOREN ZOON Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Lazarus Aangepast door: Ruth Klassen en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul Geproduceerd door: Bible

Nadere informatie

2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1

2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1 2.2. Het Nieuwe Testament, of het verhaal van Jezus en de eerste kerk 1! " #$% & #& '$' '& + ()" *% $, $ -% 1 H. Jagersma en M. Vervenne, Inleiding in het Oude Testament, Kampen, 1992. J. Bowker, Het verhaal

Nadere informatie

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk

Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Verslag van de bouw van het oorlogsmonumentje in Maashees. Periode maart tot mei 2015:

Verslag van de bouw van het oorlogsmonumentje in Maashees. Periode maart tot mei 2015: Verslag van de bouw van het oorlogsmonumentje in Maashees. Periode maart tot mei 2015: Jos van Kooij 1 Wat er vooraf ging: Tijdens mijn onderzoek naar de bouw van de nieuwe kerk (2012-2013) in Maashees

Nadere informatie

Toespraak van Anouchka van Miltenburg, Voorzitter van de Tweede Kamer, bij de bijeenkomst van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945, op 14 augustus 2015 in de Tweede Kamer We dachten dat we na de capitulatie

Nadere informatie

Geachte Commissaris van de Koning in Zeeland, Burgemeesters en wethouders en raadsleden van de Zeeuwse gemeenten, Vertegenwoordigers van defensie,

Geachte Commissaris van de Koning in Zeeland, Burgemeesters en wethouders en raadsleden van de Zeeuwse gemeenten, Vertegenwoordigers van defensie, 1. Geachte Commissaris van de Koning in Zeeland, Burgemeesters en wethouders en raadsleden van de Zeeuwse gemeenten, Vertegenwoordigers van defensie, Beste Veteranen, familieleden, vrienden en kennissen

Nadere informatie

Janusz Korczak. door Renée van Eeken

Janusz Korczak. door Renée van Eeken Janusz Korczak door Renée van Eeken Hoofdstukken 1. Inleiding 2. Wie was Janusz Korczak? 3. Zijn levensverhaal 4. Janusz Korzcak in deze tijd 5. Waarom ik hem gekozen heb 6. Nawoord 7. Bronvermelding 1

Nadere informatie

L E E R W I N S C H O T E N W E S T E R B O R K V U G H T W E S T E R B O R K S O B I B O R

L E E R W I N S C H O T E N W E S T E R B O R K V U G H T W E S T E R B O R K S O B I B O R L E S B R I E F B O V E N B O U W B A S I S O N D E R W I J S Op de weg van Liesel Aussen L E E R W I N S C H O T E N W E S T E R B O R K V U G H T W E S T E R B O R K S O B I B O R Op deze foto zie je

Nadere informatie

Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd.

Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd. Grammaticaoefeningen 3 Wonen en vervoer Werkwoorden in een andere tijd Oefening 1 Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd. 1 Begrijp je deze informatie? ja / nee,

Nadere informatie

Marie Anne Tellegen overleefde de oorlog. Zij werd na de oorlog benoemd tot directeur van het Kabinet der Koningin (1945-1959).

Marie Anne Tellegen overleefde de oorlog. Zij werd na de oorlog benoemd tot directeur van het Kabinet der Koningin (1945-1959). Werkblad 1: Marie Anne Tellegen. Mijn naam is Marie Anne Tellegen. Ik ben geboren in het jaar 1893 in Arnhem. Mijn vader was burgemeester van Amsterdam van 1915 tot 1921. In februari 1944 kwam ik in de

Nadere informatie

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard

Nadere informatie

Toespraak van commissaris van de Koning Max van den Berg, Bevrijdingsdag, 5 mei 2014, Delfzijl

Toespraak van commissaris van de Koning Max van den Berg, Bevrijdingsdag, 5 mei 2014, Delfzijl Toespraak van commissaris van de Koning Max van den Berg, Bevrijdingsdag, 5 mei 2014, Delfzijl Dames en heren, Oorlog. Dat lijkt iets van generaals. Van presidenten en wereldleiders. Van Napoleon, Hitler

Nadere informatie

Weekkaart-nieuwsbrief maandag 6 mei vrijdag 10 mei 2019 DINSDAG 7 MEI VRIJDAG 10 MEI. Bijzonderheden/aankondigingen

Weekkaart-nieuwsbrief maandag 6 mei vrijdag 10 mei 2019 DINSDAG 7 MEI VRIJDAG 10 MEI. Bijzonderheden/aankondigingen WEEKKAART NIEUWSBRIEF MAANDAG 6 MEI 2019 VRIJDAG 10 MEI 2019 Samen leren voor morgen! Leerling aanmelden? Vragen? Directeur is van maandag t/m donderdag tot 18.00 uur bereikbaar: 06-19460013. MAANDAG 6

Nadere informatie

Vandaag een Bijzondere Dag: Feest van de Vlaamse Gemeenschap

Vandaag een Bijzondere Dag: Feest van de Vlaamse Gemeenschap 11 juli Vakantieoefeningen Vandaag een Bijzondere Dag: Feest van de Vlaamse Gemeenschap Bijbelhoekje: het verhaal van de verloren zoon. Deel 5. Lees het verhaal, dan kun je de vraagjes oplossen. Er wordt

Nadere informatie

Inhoud verenigingsblad nr. 15

Inhoud verenigingsblad nr. 15 Jaargang 7 Nr. 15 november 2009 Inhoud verenigingsblad nr. 15 Blz. 03. Inhoud in het Pools 04. Colofon 05. Het bestuur 07. Uit het privé archief van dhr. Jan Gerner uit Buinen 10. Nieuw redactielid Kasia

Nadere informatie

Borstkanker ''Angst voor het onbekende''

Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Ellen Wagter-Streep Schrijver: Ellen Wagter-Streep ISBN: 9789402129663 Ellen Wagter-Streep Inhoud Inhoud... 05 Voorwoord...

Nadere informatie

Bronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden

Bronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden Bronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden Bronnen Noem een museum uit die tijd. Openluchtmuseum

Nadere informatie

Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,

Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...

Nadere informatie

Luisteren: muziek (B1 nr. 4)

Luisteren: muziek (B1 nr. 4) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie

Enkele vragen aan Kristin Harmel

Enkele vragen aan Kristin Harmel Enkele vragen aan Kristin Harmel Waar gaat Zolang er sterren aan de hemel staan over? Zolang er sterren aan de hemel staan gaat over Hope McKenna- Smith, eigenaresse van een bakkerij in Cape Cod. Ze komt

Nadere informatie

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen

Nadere informatie

Gebedsboek. voor dagelijks gebruik. Dinsdag

Gebedsboek. voor dagelijks gebruik. Dinsdag Gebedsboek voor dagelijks gebruik Gemaakt door club 12-14 Marije Hoekstra Indra de Vries Delia Postma Ekyoci Amisi Shabani Jentje Hansma Johan Gjaltema Mendé Bosma Femke Veenhuizen Elzerd Elzinga Gert

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2014 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Bronnenboekje GT-0125-a-14-1-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een politieke tekening (rond 1900), met als titel:

Nadere informatie

Veel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal

Veel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal Veel mooie herinneringen verzachten onze smart. Voorgoed uit ons midden, voor altijd in ons hart. Iedere moeder is uniek: Zij was dat heel speciaal De mensen van voorbij Zij worden niet vergeten De mensen

Nadere informatie

Schilndler s list gaat over de tweede wereld oorlog. Schindler wil gebruik maken van de joden.

Schilndler s list gaat over de tweede wereld oorlog. Schindler wil gebruik maken van de joden. Filmverslag door M. 1967 woorden 6 november 2014 8,6 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Het gaat over een man Schindeler hij is een Duitser. Hij is geboren in 1908 in het plaatsje Zwittau

Nadere informatie

Axel, 19 juli Protestantse Kerk

Axel, 19 juli Protestantse Kerk Axel, 19 juli Protestantse Kerk Voorganger deze zondag is Ds. Overduin uit Hulst. Organist is de heer Ed van Essen. Vandaag lezen we: Jeremia 23: 1 8 Markus 6: 30-44 De uitgangscollecte is bestemd voor

Nadere informatie